TÜRKİYE DE SÜT HAYVANCILIĞI POLİTİKALARI DOÇ.DR. AYŞE UZMAY ZMO İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi E.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 1
İÇERİK DÜNYADA SÜT ÜRETİMİ TÜRKİYE DE SÜT HAYVANCILIĞI POLİTİKALARI DÜNYA TİCARETİNDE ÖNEMLİ ÜLKELERDE REFORM ARAYIŞLARI TÜRKİYE İÇİN SÜT HAYVANCILIĞINDA YOL HARİTASI 2
DÜNYA SÜT ÜRETİMİ 3
Dünyada Süt Üretimi (milyon ton) Kaynak:FAO,IDF 4
Dünyada İnek Sütü Üretimi (milyon ton) Kaynak:FAO, IDF 5
Dünyada Süt Üretimi (İnek ve Manda Sütü) (IFCN) 6
TÜRKİYE DE SÜT HAYVANCILIĞINDA UYGULANAN POLİTİKALAR 7
UYGULANAN POLİTİKALAR Hayvancılığın desteklenmesi kapsamındaki Ödemeler, Kredi Desteği, Tarımsal sigorta desteği, Çiğ Sütün Değerlendirilmesine Yönelik Destekleme, DAP, GAP, İPARD desteği, OKUL SÜTÜ PROJESİ, 8
KALKINMA BAKANLIĞI, 2013 YILI PROGRAMI POLİTİKA ÖNCELİKLERİ VE TEDBİRLER Tarım sektörüne yapılan transferler mali boyutu ve üretimde etkinliği, verimliliği ve kaliteyi artırma amacı dikkate alınarak, gözden geçirileceği vurgulanmaktadır. 9
Türkiye nin Tarımsal Destekleme Bütçesi ve Hayvancılık Desteklerinin Payı (%) 2011 yılı için ; 7.085 milyar TL hayvancılığın payı %24 2012 yılı için; 7.786 milyar TL hayvancılığın payı %28 2013 yılı için; 9.102 milyar TL hayvancılığın payı %27 10
Türkiye de Hayvancılık Destekleri (%) (2005-2011) Kaynak; GTHB, Kalkınma Bakanlığı, Hayvancılık Özel İhtisas Komisyon Raporu, 2012. 11
Hayvancılık Destekleri (Birim Başına) 12
KREDİ DESTEĞİ (2012) Kaynak: GTHB,2012 13
OKUL SÜTÜ PROGRAMI UYGULAMA TEBLİĞİ (TEBLİĞ NO: 2012/75) MADDE 1 (1) Bu Tebliğin amacı; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığınca ortaklaşa hazırlanan ve okul sütü programı(program) kapsamında, öğrencilere, süt içme alışkanlığını kazandırmak ve dengeli beslenme suretiyle sağlıklı gelişmelerini sağlamaktır. (2) Bu Tebliğ, 2012-2013 eğitim öğretim yılının ikinci döneminde, özel okullar dahil, anasınıfı ve ilkokul öğrencilerine, pazartesi, çarşamba ve cuma günlerinde, haftada 3 gün süreyle 200 ml ambalajlı, yağlı,sade UHT içme sütü dağıtılmasına ilişkin usul ve esasları kapsar. 14
ÇİĞ SÜTÜN DEĞERLENDİRİLMESİNE YÖNELİK DESTEKLEME UYGULAMA ESASLARI TEBLİĞİ (TEBLİĞ NO: 2012/52) Amaç ve kapsam MADDE 1 (1) Bu Tebliğ; belirli dönemlerde çiğ sütün değerlendirilmesi, ülkemiz süt üretiminin geliştirilmesi, kayıt altına alınması ve çiğ süt fiyatlarında istikrarın oluşturulması amacıyla Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ihracat yapan imalatçı, imalatçı-ihracatçı firmaların ihtiyaç duydukları süt tozunun yurt içinde üretilmesi ve temin edilmesine yönelik süt tozu üretiminin desteklenmesi ile ilgili usul ve esasları kapsar. 15
SORUNLAR 16
Türkiye de 2000-2010 dönemi Süt ve Süt Ürünlerinde Mevsimsellik İndeksi (Aylık) (Harmonik Ortalama) 108,00 106,00 104,00 102,00 100,00 98,00 96,00 94,00 92,00 perakende süt kaşar pey beyaz peynir tereyağı çiğ süt 90,00 88,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 17
Türkiye de Süt Ürünleri Fiyatları /Çiğ Süt Fiyat Oranı (2000-2010) Perakende f. Indeks beyaz peynir Indeks kaşar p. Indeks tereyağı Indeks 2000 4.09 100 11.64 100 26.11 100 33.50 100 2001 3.99 97.55 11.26 96.68 25.8 98.84 32.82 97.98 2002 3.60 87.96 9.77 83.87 22.55 86.36 25.96 77.50 2003 3.38 82.68 9.70 83.30 22.93 87.81 22.58 67.40 2004 3.24 79.20 9.11 78.21 22.80 87.33 21.42 63.95 2005 3.43 83.92 10.76 92.39 27.33 104.67 25.21 75.27 2006 3.35 82.03 11.19 96.08 27.85 106.67 25.29 75.49 2007 3.15 76.95 17.41 149.52 25.12 96.20 23.42 69.92 2008 3.14 76.77 18.88 162.17 26.33 100.84 25.89 77.28 2009 3.28 80.21 20.13 172.9 28.05 107.43 28.36 84.67 2010 2.62 64.01 17.77 152.57 23.66 90.60 23.41 69.89 Kaynak: TÜİK, USK 18
İZMİR İLİNDE SÜT SIĞIRCILIĞI İŞLETMELERİNDE (VERİ ZARFLAMA ANALİZİ) Đşletme Grupları Sağmal Sayısı Örneğe Giren Đşletme Sayısı 1.Grup 05-14 28 2.Grup 15-29 27 3.Grup 30-49 19 4.Grup 50-99 14 5.Grup 100-499 6 Toplam 94 19
İncelenen İşletmelerde Etkinlik Grup 1 N. 28 Min. Grup 2 N. 27 Min. Grup 3 N. 19 Min. Grup 4 N. 14 Min. Grup 5 N. 6 Min. CRS 0.9001 0.62 0.8770 0.63 0.8608 0.63 0.9714 0.85 1.000 1.0 VRS 0.9476 0.66 0.8982 0.66 0.8726 0.66 0.9819 0.86 1.000 1.0 Grup Mean 0.9025 0.9267 Kruskall-wallis test P(0.016)<0.05 P(0.008)<0.01 20
İncelenen işletmelerde Kayıplar Çıktıdaki Kayıp (%) Girdideki Kayıp (%) Süt Üretim Değeri Hayva n Satış Değeri Hayva n Değer Artışı Büyük Baş Hayvan Birimi (baş) Erkek Đşgücü birimi Kaba Yem Masrafı Kesif Yem Masrafı Diğer masrafı Yem alanı Amortis man Grup 1 Grup 2 Grup 3 Grup 4 Grup 5 7.77 14.33 7.82 0.00 3.43 3.00 2.69 2.07 7.02 15.98 18.04 16.04 12.41 0.34 17.40 14.29 8.11 6.98 2.68 14.76 15.36 17.08 15.90 2.02 7.61 8.40 2.97 16.53 0.28 8.60 1.44 1.31 3.53 0.03 0.00 0.92 0.95 4.07 0.00 0.29 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Ortala ma 6.34 7.70 6.98 0.50 6.95 6.56 2.51 4.41 1.18 13.45 21
ULUSLARARASI SÜT MALİYETLERİ (IFCN) 22
IFCN 2011 SÜT MALİYETLERİ 23
24
Dış Ticarette Önemli Payı Olan Ülkeler Bu ülkelerin uyguladıkları iç ve dış politikalar, diğer ülkelerdeki süt ve süt ürünleriyle ilgili iç ve dış dinamikleri etkileyecektir. Uyguladıkları politikalar ve Reformlar yakından incelenmelidir. 25
Dış Ticarette Önemli Payı Olan Ülkeler Dünya süt ve süt ürünleri ticaretinin (süt eşdeğeri olarak) %72 sini gerçekleştiren ülkeler; Yeni Zelanda (%26.1), AB (%26.1), ABD (%11.9) ve Avustralya (%8.2) dır. 26
ABD Son yıllarda süt endüstrisi geliştiği ancak, İç ve dış fırsatların yeterince değerlendirilememekte olduğu vurgulanmakta, Uygulanan politikalar üreticileri piyasa dalgalanmalarından koruyamamaktadır, 27
ABD Süt Politikası İçin Yeni Yol Haritası 2009 yılında ulusal süt federasyonunun önerisiyle başladı, piyasada istikrarın sağlanması ve kârın korunması odaklı olması, ülke genelinden gelen üreticilerle komiteler kuruldu, 28
ABD daha fazla müzakere için 13 eyalette ziyaretler düzenlenmesi ve üreticilerle görüşmeler yapılması, son olarak final paketi yasa tasarısının hazırlanması gerçekleştirilmiştir. 29
ABD-Kar Koruma Programı 30
ABD-Kar Koruma Programı Süt Fiyatı-yem maliyeti Yem maliyetinde rasyonda(kurudaki inekler, sürü yenilemede kullanılan düve, genç dişiler ve hasta inekler) 31
ABD-Kar Koruma Programı Tarım Bakanlığı ile Sözleşme yapılma Zorunluluğu gerekir Temel (basit) koruma garantisi, felaket dönemi ödemeleri, mevcut süt üretiminin en düşük düzeyi ya da tarihsel üretimin %80 i üzerinden ödemeleri dikkate alır. 32
ABD-Kar Koruma Programı Ek garanti (tamamlayıcı) programı ise tüm üreticiler için uygundur ve yine gönüllüdür, ilave kâr sağlar, yıllık prim ödemesi gerektirir, eğer ortalama kâr belirlenen koruma seviyesinin altında ise ödeme yapılır, üreticiye net maliyeti ilave belirlenen garanti düzeyine ve korunacak olan süt üretim seviyesine bağlıdır. 33
ABD Piyasa İstikrar Programı piyasada dengesizlikler olduğunda (arz talep dengesizliği, süt fiyatları ve üretici maliyetlerinde dengesizlik) üreticiler uyarılır, üreticilere hızla süt üretimlerini ayarlamaları için yardımcı olunur ya da süt ürünlerinin satın alınması için fon sağlanır. Piyasa İstikrarı Programının faydaları, üretim artışına izin vermesi, kâr dalgalanmalarını ve devlet müdahalesini azaltmasıdır. 34
SÜT HAYVANCILIĞINDA YOL HARİTASI Veri Tabanının İyileştirilmesi (tüm makro veriler) Refah Analizleri (Üretici, Tüketici, Devlet) Çiftlik Muhasebe Veri Ağı Sistemi Politika Etki Analizleri Hangi Politika Araçları (Önlemleri) 35
Ulusal Süt Konseyi Türkiye Süt Hayvancılığında Amaç Hiyerarşisi Bakanlığı ve Kamuoyu Tarım AB ve ABD de deki Geçmiş uygulanan Politika Araçlarının Etkileri Yeni Reform Paketleri Etkin Olanların kendi koşullarımızda uygulanması 36
SÜT HAYVANCILIĞINDA YOL HARİTASI Bölgesel Çalışmalar Üretici Örgütlerini Kuvvetlendirici Yeni Formüller Süt Piyasalarında Denge 37
TEŞEKKÜR EDERİM 38