Yaşlılar için Yaşlılarla birlikte politikalar üretme Dışlanmadan Kapsamaya Projesi 1. Proje ilgisi Proje sosyal çoklu boyutta dışlanma riski olan grupların toplum hayatına tam olarak katılabilmesi için önlemlerin belirlenmesi ve geliştirilmesine odaklı çalışmaktadır. Temel odak noktası yaşlı insanların yaşli insalar için girişimlerini kuvvetlendirme ve bu Proje Adı: Dışlanmadan Kapsamaya I2I Proje Numarası: Koordinatör Kurum: Hessische Staatskanzlei Wiesbaden, Department office Landesehrenamtsagentur Hessen (LEAH), Almanya Katılımcı Ülkeler: Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Almanya, İtalya, Litvanya, ve Birleşik Krallık. Katılımcı Kurum Türleri: Hükümet ve dış danışman kurumlar Uygulama seviyesi: Avrupa ve yerel seviyelerde Web Sitesi: http://www.i2i-project.net girişimlerin şebekesinin desteklenmesidir. Eldeki proje malzemelerinin (örneğin yerel faaliyet planları ve özellikle faaliyet kılavuzları) geliştirilmesi yoluyla yaşlı bakım çerçevresindeki yerel aktörler ve yaşlı insanların kendilerinin birlikte çalışması sağlanmış olması özellikle önemlidir. Yerel faaliyet planları fazlasıyla ülkeve bölge merkezli olup bir çok katılımcının fikrini yansıtmaktadır: Verilen tanıtıma, sayılar ve istatistiklere göre menfaat sahipleri; derin analizler ve resmi belgeler için profesyoneller/ hükümet temsilcileri; röportaj yapılan yaşlılar kendileri; bir çok örnek ve iyi çalışma olarak tanımlanan girişimler. Yaşlı vatandaş grupları, sosyal yardımlaşma kurumlarının, gönüllü hizmetlerin, Kilise temsilcilerinin, hedef grupların temsilcileri, yerel devlet kurumu temsilcileri, politikacılar ve sosyal bilimcilerden oluşan Yerel Faaliyet komitelerinin oluşturulması giriş hazırlık aşamasının (Sf. 6 Eğitim süreci detaylıca anlatılmıştır) en önemli sonucudur. Bu uzmanlar düzenl olarak buluşmuşlar ve Yerel faaliyet Komiteleri diyalog ve sektörler arası uzmanlık değiş tokuşu için dinamik bir forum haline gelmiştir. Bu anlamda proje politika belirleyicilerin dahil olacağı ve hükümet kurumlarının yaşlı insanların katılımı ve güçlendirilmesi için varolan politikalar hakkındailetişimi 2. Arka plan ve amaçlar Avusturyada proje Graz belediyesi ile Sosyal Güvenlik, Nesiller, ve Tüketici Koruma federal Bakanlığı, ortak olarak Viyana ve Qeraum, Avrupa projelerine katılım ve Koordinatör olmada, sosyal olarak dışlanmış grupların güçlendirilmesi ve katılımı, gönüllülük, yaşlıların bakımı, hizmetlerin kalitesi ve yeni sosyal ortaklıklar ve sosyal hizmetlerin kalitesi konularında uzmanlaşmış Viyana Kültür ve Sosyal araştırma kurumu tarafından uygulanmıştır. Çek cumhuriyetinde katılımcı kurumlar: 2003-2007 yıllarındaki Yaşlanmaya hazırlık milli programının uygulanmasından ve Çek Cumhuriyetindeki sosyal katılım stratejisinin koordinasyonundan sorumlu İşçi ve sosyal ilişkiler bakanlığı, Prag, ayrıca Çek cumhuriyetinde yaşlı insanların bakımı ve hizmetler konusunda önemli bir aktör olan ve bir çok Çek gayri-resmi ve resmi kurumlarla, örn. yaşlıların sorunlarını çözmekte yardımcı olan sosyal ve sosyal-sağlık faaliyetleri geliştirerek tüm toplumun yaşam kalitesini yükseltmeye çalışan, ortaklıkları olan Život 90 dır. Almanya da Hessische Staatskanzlei Cumhurbaşkanlığı ofisine bağlı olarak çalışmakta ve sivil katılımı yerel hükümetlerin politik odaklarından biri olarak ve 447 Hessian belediyesini ve kontluğunu ve refah kurumunu,- ISIS Sosyal altyapı enstitüsü, Frankfurt-Main (yaşlı insanlar, göçmenler, engelli insanlar ve işsizler gibi yüksek risk grubundaki tehdit altındaki nüfus grupları konusunda uzmanlaşmış özel bir sosyal bilim araştırma, eğitim ve danışmanlık enstitüsü) ile ortak çalışan, desteklemektedir. 1
İtalyadaki ortaklar: Emilia-Romagna yerel hükümeti ve danışman olarak dünya çapındaki ortak kurumlarla kısa, orta, yada uzun dönem gönüllüleri sosyal olarak faydalı alanlarda her yıl değiş-tokuş yapan, Roma Lunaria dır. Litvanya'da proje ortaklığı Sosyal güvence ve çalışma federal bakanlığı, Vilnius, Pagyvenusios moters veiklos centras, Kaunas yaşlı bayanlar için bir araya gelme, kendinini geliştirme, ve bireysel fırsat ve özgüven geliştirme faaliyet merkezidir. Birleşik Krallık taki ortaklar: Hükümet, işçi piyasası için stratejik sorumluluk sahibi ve Birleşik krallık içerisindeki emeklilerin devlet sorunlarıyla ilgilenen Çalışma ve Emeklilik Bakanlığı, Londra daki yerel toplumlarda çalışmak ve yaşlı insanların tecrüblerinden faydalanmak amaçlı yenilikçi projeler geliştirmek için 50 yaş üzerindekileri işe alan The experience Corps. Proje çalışmalarının temel sonuçlarından birisi olarak tüm katılımcı bölgeler yaşlı vatandaşların toplum hayatına katılımı ve tekrar entegrasyonu için Bölgesel faaliyet planları hazırlamışlardır. Proje ortakları dışlanmış ve hariç tutulmuş yaşlı vatandaşları toplum hayatına katmak ve dahil etmekle ilgili bölgesel faaliyet planlarıyla ilgilene veya üzerinde çalışan kişi ve topluluklara destek olması için Faaliyet Rehberleri yazmışlardır. Projede kazanılan tecrübeye dayanarak kitapçık böyle bir faaliyet planının belirli bölgesel şartlara uygun olarak nasıl geliştirleceği ile ilgili kavrayış sağlamaktadır. Tüm üye hükümetlerin hali hazırda fakirlik ve sosyal dışlanma karşıtı milli faaliyet planları vardır. Bir çok ülkede yaşlı insnalar sosyal dışlanma konusunda yüksek riskli grup olarak beleirlenmiş olsalar da, yaşl ailgili sorunlara çok az eğilinmiş ve milli faaliyet planlarında özel gruplar için açıkça hedef gösterilmemiştir. Bu anlamda, i2i projesi bahsi geçen politik belgelerdeki sorunlara çözüm sağlayabilmek amacıyla ve yerel seviyede yaşlı insanların sosyal katılımıyla ilgili uygumlu stratejilerinin dahil olduğu faaliyet planları ortaya çıkarılması için başlatılmıştır. 3. Hedef grupların tanımı Projeye dahil olan gruplar iki bölümde toplanabilir: Bir tarafta hükümet kurumları, yerel otoriteler, uzman ve bilim adamları ( sosyal, refah vb.) aslen projeyi ve proje malzemelerini geliştirenler. geliştirilen malzemeler yerel seviyede yaşlı insanların sosyal katılımıyla ilgili uygumlu stratejilerinin dahil olduğu faaliyet planları ortaya çıkarılması için çalışanlar ve çalışmayı düşünenler için mükemmel bir araç olacaktır. (yine : yerel seviyede kurum ve bireyler hükümet kurumlarının temsilcileri, yerel otoriteler, uzman ve bilim adamları) Diğer yandan proje malzemeleri (bölgesel faaliyet planları) belirli bir bölgedeki yaşlı insanların sosyal katılımı için genel bir politik stratejiye odaklanmakta ve temellerini ortaya çıkarmaktadır. Dışlanmış yaşlı insanları tekrar toplum hayatına entegre etmenin yollarını geliştirmenin başlangıç noktası bölgeler arasında büyük değişiklikleri göstermekte ve bir ülkeden diğerine bir bölgeden diğerine hedefler değişim göstermektedir. Avusturya Graz şehrinde yaşlı insanların sosyal katılımı ve politik temsilcilikleri için kurumsal yapılar hali hazırda Yerel yaşlı vatandaş danışman konseyi ve Şehir yaşlı insanlar işleri bölümü ile kurulmuştur. Ancak asıl mesele varolan yapıların politik ve sosyal katılım, direkt katılım için yeni fikirlerin oluşturulması ve engelsiz ve kullanıcı dostu ortamın oluşturulması şeklinde ilerletilmesi olmuştur. Yerel uzmanlarla yapılan röportajlar ve yerel faaliyet komitesinin çalışmalarına göre yerel faaliyet planları yüksek sosyal dışlanma riski olan yaşlı insanlar üzerine yoğunlaşmış ve önlem ve faaliyetler için aşağıdaki gruplar hedef alınmıştır: - Ailesi ve sosyal ağı olmayan insanlar. - Bekar çok yaşlı insanlar (80+) - Düşük gelirli insanlar - Zihinsel hastalıkları olan ve engelli insanlar 2
- Hareket edemenyen yaşlı insanlar - Yakınlarına bakan yaşlı insanlar (temelde bayanlar) - Siyah ve azınlık etnik yaşlılar 3. çağına giren yaşlı insanlar (önleme) Çek cumhuriyeti ve Litvanya Hradec Králové ve Kaunas yaşlı insanlar için sosyal hizmetler geliştirmek ve kalite standartlarını yükseltmek en son faaliyetlerin odağı olmuştur. Kaunas şehir belediyesi tarafından geliştirilen 2004-2014 sosyal hizmetler geliştirme stratejisinde yaşlı insnalardan çok az bahsedilmektedir. Hradec Králové deki hedef gruplar ve amaçlar: - Yenilikçi önlemleri uygulayarak yaşlı insnaların en riske açık gruplarının durumunun iyileştirilmesi. - yerel seviyede öenmli rol sahiplerinin birlikte çalışmalarını güçlendirmek - Yaşlı insanlar için geniş yelpazeli uygun hizmetler oluşturmak Litvanya'da yerel faaliyet planı yaşlı insnaların ihtiyaçlarına dayalı ve yüksek sosyal dışlanma riskinde olan insanlar etrafında oluşturulmuştur: -Ailesi olmayan veya yüksek sosyal katılım göstermeyen insanlar. - Sosyal faaliyetler hakkında bilgisi olmayan insanlar - Yaşla ilgili engellerden muzdarip insanlar ve bunlara evde bakanlar Artık hareket edemeyen yaşlı insanlar Almanya Hessian hükümeti sivil katılım, konaklama ve yaşama şartları ve palyatif bakım alanlarında faaliyetler için tavsiyelerin yer aldığı Yaşlı politik prensipler ve rehberler başlıklı belgesini yayınlamıştır. Yaşlı nüfus içinde aşağıdaki gruplara özel ilgi gösterilecektir: - Aile bağları olmayan insnalar - Bekar çok yaşlı insanlar (80+) - Düşük gelirli insanlar - Zihinsel hastalıkları olan ve engelli insanlar - 3. çağına giren insanlar (önlem olarak) İtalya Emilia Romagna da hedef tüm yerel politikalara kapsayacı ve çok boyutlu bir yaklaşım oluşturmaktır: Şehir planları, evler, taşımacılık, ticaret, sosyal, sosyo-medikal, kültürel, emeklilik ve güvenlik. yerel uzmanlar konseyinin gerçekleştirdiği röportajlara göre, yüksek dışlanma riski altında olan yaşlı insan grupları şöyledir: - Ailesi ve sosyal ağı olmayan insanlar. - Yalnız yada başka 80 yaşından büyük ve/veya uzun dönem bakıma muhtaç yaşlı insanlarında bulunduğu ailelerde yaşayanlar - Düşük gelirli insanlar - Bakıcılar (özellikel bayanlar) -Dışlanmış insanlar ve yüksek suç bölgelerinde yaşayanlar Sınırlı hareket ve otonomisi olan insanlar İzole alanlarda yaşayanlar (taşra, dağ veya uzak bölgeler) 3. çağa giren yetişkinler Birleşik krallık Bristol yaşlı insanlar stratejisi yaşlı insanlar, bakıcılar, gönüllü ve refah kurumlarının temsilcileri ve kamu otoriteleri ile birlikte oluşturulmuştur. Bu stratejini daha gelişmiş hale getirmek için Bristol siyah ve azınlık etnik toplulukların sürekli değişen ihtiyaçları ve demans tan muzdarip kişileri için çalışmaktadır. 3
Yaşlı insanlar arasındn rastgele seçilen gruba en yüksek risk grubuna kimler dahil olmalı diye sorulmuş ve Bristol sosyal dışlanma ve izolasyona en yüksek risk sahibi gruplar olarak aşağıdakileri belirlemiştir: - Çok yaşlı insanlar (80+) ve hastalık/engel/zihinsel hastalıklar nedeniyle eve bağlı insanlar -Yokluk bölgelerinde yaşayan ve düşük gelirli insanlar - Özellikle genelde erkeklerden daha uzun süre yaşayan yaşlı bayanlar - Etnik azınlık gruplarındaki yaşlı insanlar -Yüksek suç bölegelerinde yaşayan yaşlı insanlar kötü sağlık veya hizmet eksikliğinden kamu taşıma hizmetlerine ulaşamayan yaşlı insanlar - Arkadaş veya ailesi olmayan yaşlı insanlar - Çalışmaya devam etmek istemesine rağmen emekli olmaya zorlanmış yaşlı insanlar (>50) 4. Çıktılar ve Çarpan sonuçlar Yenilikler Envanteri Proje w eb sitesi üzerinden kendi örnek/iyi uygulama tanımınızı yollayabileceğiniz ve proje ortaklarıyla paylaşabileceğiniz hala çalışan ve açık olan bağlantı/araç Tüm katılımcı bölgeler birçok politika ve araştırma belgesine göndermede bulunan ve gerçek ve sayılara vurgu yaparken örnek proje ve iyi çalışma uygulamalarına uzman ve yaşlıların röportajlarınında eklendiği kendi Bölgesel faaliyet planlarını oluşturmuştur. Mevcut durumun bir tanımını yapmakta ve bölgedeki bakım çerçevesini kapsamaktadırlar. Buna ek olarak, durumu iyileştirmek için bölgesel komitelerin belirlediği hedeflerin bir listesini, ve bu hedeflere ulaşmak için gerekli gerçek önlemlere ve performansı değerledirmek için bir ölçütler setini, içermektedirler. Hızlı Tarama Raporları politika ve araştırma belgelerinin analizini içermekte ve yaşlı vatandaşların katılımı ve güçlendirilmesiyle ilgi mevcut Avrupa ve milli politikaları ve bunların açıklarını içermektedir. Rehberler / El kitabı poltikacılara, uygulamacılara ve dışlanmış yaşlı insanların sosyal dışlanmasını en aza indirgeyecek yerel faaliyet planları yapmak isteyen tüm diğer kişilere deneyime dayalı bilgi sunmaktadır: - Yerel Faaliyet Planlarının geliştiği bölgelerin sosyo-ekonomik ve politik yapıları A maçları, hedef grupları ve yerel faaliyet planı geliştirmedeki adımları tanımlayarak, bölgeler farklı yaklaşımlar aşağıdakileri içermektedir: - Durum çalışmaları yerel faaliyet planı geliştirirken ortakların nasıl katılımda bulundukları; ilgili bölgeler, hedef grup(lar) ve belirlenen risk faktörleri hakkında politik ve sosyal geçmiş bilgisi ; - i2i projesinin bulduğu, yerel faaliyet planının içeriği ve gelişimiyle ilgil kullanşlı ipuçlarının bulunduğu ilgili bilgiler Tanımlanan son çıktı; konuyla ilgilenen gruplara Avrupa seviyesinde projeler/faaliyetler/örneklerin tanımlayıcı bilgilerini ve bunları kim, ne zaman, nerede ve nasıl geliştirmiş detaylarıyla tarif etmektedir yaşlıların katılımı v güçlendirilmesiyle ile ilgili tüm meslektaşlarımıza gerçekten faydalı olacaktır. 5. Etki ve sürdürülebilirlik Yenilik Envanteri içerisinde etkileyici miktarda yaşlı girişimi ve proje sayfasında w eb projesi (kısa bir açıklama, link ve iletişim bilgileriyle birlikte 82 adet) ilgili ülkeye göre bölünmüş (Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Almanya, İtalya, Litvanya, ve Birleşik Krallık) ve diğer taraftan 8 tematik bölüme ayrılabilir: Fakirlik 30 Örnek Yalnızlık/dışlanma 77 örnek kadın ve erkek için cinsiyete özel risk 16 örnek Çok büyük yaş 31 örnek kötü sağlık durumu 49 örnek 4
Göçmenlik geçmişi - 12 örnek İş kaybı 10 örnek Hizmetlere ulaşmada sorun örn BT, ulaşım yolları 35 örnek Bu girişimlerin çoğunda ve örneklerde gönüllü çalışmalara özel bir dikkat gösterilmiştir. Bu büyük iyi örnekler koleksiyonu sivil toplumun yaratıcı potansiyelini bize göstermekte ve devlet ve üçüncü sektör arasındaki sıkı işbirliği ile bu demografik sorulara yanıt bulunabilmektedir. Proje sonlandırılmıştır ancak w eb sitesi halen fonksiyoneldir ve tüm bahsi geçen malzemeler ve proje çıktıları internet ten ücretsiz olarak okunabilmekte ve indirilebilmektedir. Projenin önemli bir elemanı uygulamalar için örnekler toplayabilmesidir. Bu bölüm halen işlevseldir çünkü insanlar hala böyle örnekleri siteye ekleyebilmektedir. 6. Eğitimsel süreç I2I projesi bölgesel faaliyet planlarının gelişim süreci ile çok daha ilgilidir: Her ülkede bir hükümet ve bir danış man kurum yerel seviyede iş birliği yapmıştır. Projeyaklaşımı politik dürtülerle, uzman bilgisini ve uygulamalara direkt bağlantıları bir araya getirmiş ve böylece dışlanmış yaşlı insanların faydasına sosyo-politik önlemler alınmasının başarıyla uygulanması şansını yükseltmiştir. Önemli karar gruplarını (politika belirleyiciler ve kamu yetkilileri) projeden haberdar etmiş, devam eden proje sonuçları ve projenin gelişimiyle ilgili haberler bulunan üç gazete yayınlanmıştır. Bölgesel faaliyet planları ilgili sorumlularla birlikte geliştirilmiş ve güçlendirme, ilgili bölgede yaşlı vatandaşların katılım ve kapsanmasıyla ilgili tedbir ve faaliyetlere somut bir temel oluşturmuştur. Her bölge yerel ve bölgesel hükümetler, hayır ve refah kurumları, hedef grupların üyeleri, yaşlı insanların derneklri ve sosyal bilimciler gibi ilgili/uygun sorumlular ve uzmanlardan bölgesel faaliyet komitesi oluşturmuştur. katılımcı sayısı ve toplantı sayısı değişkendir ancak bir çok bölgede 10-20 çekirdek insan Bölgesel faaliyet planı üzerinde düzenli olarak çalışmıştır. Bölgesel faaliyet komitesine ek olarak, Rhine-Main bölgesindeki proje ortakları özel konularla ilgilenmesi için Yerel Faaliyet Komitesi de kurmuştur. Wetzlar da 2 kez toplanan Bölgesel Faaliyet Komitesi proje sonuçlarını Rhine-Main bölgesine transfer etmiştir. Rhine-Main bölgesinde ve Graz da dezavantajlı yaşlı insanlar gelişim sürecine katılmışlardır. Bölgesel Faaliyet Planlarına onların da fikirleri ve bakış açıları eklenmiş ve özel atölyeler düzenlenmiştir. Bölgesel Faaliyet Planlarına önayak oldukları için bir çok bölgede yerel ve bölgesel hükümet üyeleri bölgesel Faaliyet Komitelerine başkanlık etmiş ve toplantıları yönetmiştir. Çalışma aşamaları: 1/ Hazırlık aşaması Bazı bölgeler örnek bölge olarak seçilmiş ve yerel ve bölgesel hükümetler, kurumlar ve ajanslarla ilk danışmalar gerçekleştirilmiştir. 2/ Tanıtım aşaması: - Hedef gruplardaki uzmanlar ve seçilmiş yaşlı insanlara dışlanma ihtimali ve risk faktörü taşıyan yaşlı insan gruplarını belirlemek için bir araştırma yapılmıştır. - Dahası, çözüm sağlama ihtimali olan kurumlarla yüz-yüze görüşmeler ve/veya anketler ile iletişime geçilmiştir. - Tanıtım aşamansın en önemli gelişmesi Bölgesel Faaliyet Komitelerinin kurulması olmuştur. Komitenin ana görevi amaçları, stratejileri, öncelikleri, kırılgan gurupları ve faaliyetleri belirleyerek Bölgesel Faaliyet Planlarını oluşturmalarıdır. Bir çok bölgede bu faaliyetler hazırlık aşamasında gerçekleştiler ve tanıtım aşamasına gerek duymadılar. 3/ Gelişim aşaması 1 5
Bölgesel Faaliyet komitesi üyeleri taslak bir bölgesel faaliyet planı hazırladılar. Bazı bölgelerde tartışmaları hızlandırması için dışarıdan uzmanlar davet edilip faydalı uygulama örnekleri sunmaları istenmiştir. 4/ Bölgesel Faaliyet Planlarının taslak hali 5/ Gözden geçirme aşaması Bölgesel faaliyet planları Avrupalı ortaklar tarafından akran kontrolüne tabi tutulmuştur. 6/ Gelişim Aşaması Avrupalı ortakların geri dönütlerine bağlı olarak uzmanlar ve Bölgesel Faaliyet Komiteleri tarafından Bölgesel Faaliyet Planları daha ileri seviyede geliştirilmiştir. 7/ Bölgesel Faaliyet Planlarının Son hali 6