Su Yönetiminde Halkın Katılımı/ Paydaş Katılımı Uygulamaları ve STK-Devlet Ortaklıkları: AB Üye Devletlerinden En İyi Uygulamalar

Transkript

1 Su Yönetiminde Halkın Katılımı/ Paydaş Katılımı Uygulamaları ve STK-Devlet Ortaklıkları: AB Üye Devletlerinden En İyi Uygulamalar Magda Tóth Nagy REC, Halkın Katılımı Programı

2 İçindekiler: AB ye Katılım Sürecinde STK Katılımı ve Ortaklık Tuna Nehir Havzası İşbirliği: STK Devlet Ortaklığığ ICPDR Halkın Katılımı Stratejisinin Uygulanması Örnekler: Macaristan, Almanya STK pilot projeleri: Romanya, Hırvatistan Uygulama Deneyimleri: Dersler Uygulamada Zorluklar

3 AB ye Katılım Sürecinde STK Katılımı ve Ortaklık 90 larda katılım süreci ve demokratikleşme, yeni AB Üye Devletlerinde l paralel l gitmiştir. i i Kamunun ve STK ların katılımına yönelik hak ve fırsatlara ilişkin yeni AB direktifleri ve yeni ulusal mevzuat, Aarhus Sözleşmesi, benimsenmiştir. Yasal çerçeve yürürlüğe konmuştur, ancak ayrıntılı prosedürler yoktur. Kurumlar ve sektörler arasında farklılaşan uygulamalar. İyi uygulama örnekleri ve mekanizmalar, ortaklıklar var. Örnek: AB ye katılım ve şimdi de AB ile ilgili olarak politika, plan, program, mevzuat vb geliştirilmesinde STK ların katılımı için daimi ve geçici danışma organları

4 Katılım Sürecinde STK Katılımı ve Ortaklık Taslak belgeler, görüş için web sitesine konmaktadır. İlgili STK ların aktif olarak davet edilmesi ve açık süreç için yer (lobi listesi) Bakanlıklar kl ve kurumlar, STK larla l ilişkilerden sorumlu departmanlar veya birimler kurmuştur. Karar alma ve danışma organlarına STK delegasyonu (Çevre Konseyleri, İstişare organları, Ulusal Bölgesel Kalkınma Konseyi, GDO Teknolojisi Danışma ş Organı, Kimyasal Güvenliğe ğ ilişkin Bakanlıklararası Komite, Aarhus Çalışma Grubu, STK lara Finansman Dağıtımına ilişkin Komite vs.) STK lar ulusal l ve Bölgesel l kalkınma planları l ve operasyonel programlar hakkında görüş bildirirler. STK lar kendi temsilcilerini seçmektedir.

5 Tuna Nehri Havzası İşbirliği Tuna Nehri Koruma Sözleşmesi (1994, Sofya) Tuna havzasındaki suların ve tatlı su kaynaklarının sürdürülebilir ve eşit kullanımını sağlamaya yönelik ICPDR 14 Sözleşme Tarafları, Tuna Havzası için eşgüdümlü bir Uluslararası Nehir Havzası Yönetim Planı geliştirmeyi taahhüt eder.

6 Tuna Havzası İşbirliği: STK-Devlet Ortaklığı ICPDR Halkın Katılımı Stratejisi : 2009: Haziran 2003 te Nehir Havzası Yönetimi (NHY) Uzman Grubu tarafınca, STK lar ve paydaşlarla işbirliği içinde geliştirilmiştir. Hedefler: Tuna Havzasında SÇD nin uygulamasına halkın katılımını sağlamak; Halkın katılımı (HK) için etkili yapı ve mekanizmaların oluşturulmasını kolaylaştırmak; Ulusal hükümetlere, SÇD ye uygunluğun sağlanmasına yönelik rehberlik ve pratik destek vermek; Farklı düzeylerdeki yapılar ve uygun HK etkinlikleri hakkında kilit paydaşları bilgilendirmek (Tuna Havzası, alt-havza, ulusal, yerel).

7 ICPDR Halkın Katılımı Stratejisinin Uygulaması ICPDR Halkın Katılımı Etkinlikleri: Gözetmenlerin ICPDR toplantılarına lar na ve uzman gruplarına katılımı; Gözetmenliğin gözden geçirilmesi; HK Odak Noktaları Ağı 1. Tuna Nehri Havzası Paydaş Konferansı (Tuna Çatı Raporu, Budapeşte, Haziran 2005) HK Uzman Grubu toplantıları İletişim ve halkın katılımına ilişkin ICPDR etkinliklerine destek ve girdi sağlamak Alt-havza düzeyinde: uyumlu hale getirilmiş yaklaşım: Tisza Uzman Grubu - HK Planı geliştirilmesi

8 ICPDR Halkın Katılımı Stratejisinin Uygulaması UNDP-GEF Projesi Bölgesel l işbirliğini i güçlendirme, ulusal l mevzuat ve politikalar geliştirilmesini destekleme, uluslararası suların korunmasında ortak bir yaklaşımı sağlamak için kirliliğin azaltılmasına ilişkin önceliklerin tanımlanması; Etkinliklerin koordine edildiğinin güvence altına alınması; Halkın katılımını toplumun dahil olmasını sürece entegre etme STK larla işbirliği ve destek Tuna Çevre Forumu Ağının (DEF) geliştirilmesi ş ve desteklenmesi

9 ICPDR Halkın Katılımı Stratejisinin Uygulaması UNDP-GEF Projesi ( ) DEF in, STK şemsiye e kuruluşunun ş n güçlendirilmesi, ağ geliştirilmesi ve işler hale getirilmesi DEF Sekreteryası Ulusal Odak Noktaları Ulusal üyeler (100 ün üstünde) Evre 1: kurumsal gelişme, farkındalığın arttırılması, toplumun katılımı (DRP ye aktif katılan STK sayısının 50 den 154 e çıkarılması) Evre 2: Kirliliği ğ azaltma ve kontrol için eyleme geçme kapasitelerini arttırmak (teknik yardım eğitim programları, DEF ve ulusal STK lar için farkındalık arttırma ve mali destek)

10 ICPDR Halkın Katılımı Stratejisinin Uygulaması UNDP-GEF Projesi ( ) Bölgesel l ve ulusal l hibeler: 11 ülkede 122 proje için 1 milyon EUR STK ları ve paydaşları seferber etmek ve güçlendirmek Süreçler ve çözümler geliştirmekş En iyi uygulamaları sergilemek/geliştirmek Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Romanya ve Sırbistan da SÇD uygulamasında Bilgiye Erişim ve Halkın Katılımı konularında özel projeler ( ) Otoritelerin ve STK ların kapasitelerinin güçlendirilmesi

11 Örnekler: Macaristan SÇD Aralık 2000 den bu yana yürürlükte ü STK/halkın katılımına yönelik örnek çok az, deneyim yok HK gerekleri olmaksızın, daha önceden Su Yönetim Konseyleri SÇD ye dair Bakanlıklararası Stratejik Koordinasyon Komitesi 2002 de oluşturulmuştur. STK lardan seçilen gözlemciler ve su sorunlarıyla ilgilenen bakanlıkların temsilcileri Seçilen STK lar, planlama birimi düzeyinde halka açık toplantılara davet edildi (3-4 vakada) de, SÇD uygulamasını desteklemek üzere HK Stratejisi ve metodolojisi geliştirildi. Konsorsiyum ve uzmanlar, STK ları da içeriyordu. Taslak bir pilot bölgede test edildi.

12 Örnekler: Macaristan Taslak, Çevre Bakanlığı (MoEW) web sitesinde, taslak nehir havzası yönetim planı (NHYP) zaman çizelgesi ve çalışma programıyla birlikte, Aralık Temmuz 2007 arasında yayımlandı. Geniş kapsamlı danışma: görüşler toplantılarda ve elektronik olarak iletildi (62 görüş alındı) Strateji, aşağıdakilerde yazılı ve sözlü danışma öngörmektedir: 42 altbirim 4 alt-havza (Tuna, Tisza, Drava, Balaton) Çevre ve Su Müdürlükleri, çevre ve doğa koruma mercileri ile işbirliği içinde Halkın Katılımı sürecinden sorumlu

13 Örnekler: Macaristan Ulusal paydaş analizi Paydaşlar: bölgesel kuruluşlar ve arkaplan kuruluşları dahil devlet kuruluşları, su kullanıcıları,ilgili dernekler, STK lar lar, profesyoneller ve akademik çevreler Kurulacak organlar: Ulusal düzeyde: Ulusal Su Yönetim Konseyi (31 kişi): ulusal ve althavza düzeyinde NHY planından sorumlu makamların delegeleri l (1+4), 25 üye (%40 devlet, %20 STK, %20 su kullanıcıları, %20 profesyoneller, akademisyenler), Devlet Su Sekreterliği, başkan 4 Althavza Su Yönetim Konseyi: üye ( ) 12 Bölgesel Su Yönetim Konseyi alt komitesi, 15 üye ( )

14 Örnekler: Macaristan Komitelerin i Yetkileri: i Kendi düzeylerindeki HK sürecini denetlemek Su yönetim sorunları özet raporu (2008) hakkında görüş bildirmek Taslak NHY Planı (2009) Taslakları onaylamak ya da iade etmek Nehir Havzası Yönetimi planlaması üzerinde kamu kontrolü sağlamak STK lar temsilcilerini görevlendirecek 4 Su Bilgi Merkezi Sonra: NHYP de belirlenen önemli su yönetim sorunları hakkında danışma

15 Örnekler: Almanya Federal devlet (Lander) SÇD den sorumlu, HK daha ziyade bölgeselleşmiş Lander Çevre Bakanlığında SÇD Konseyi oluşturmuştur Konsey Üyeleri: sanayi, tarım, balıkçılık kuruluşları, belediyeler, STK lar vb dahil, ana paydaşlar. Düzenli toplantılar, bilgi yayma, taslaklar üzerinde tartışma Rhine-Palatine: SÇD Konseyleri (biri bakanlık, 3 ü bölge düzeyinde) 500 ilgili paydaşla açılış etkinliği, analiz: 25 kişi SÇD Konseyine davet edilmiştir 2-3 Konsey toplantısı/yıl, şeffaf, açık, istişari taslak tartışmaları, öneriler göz önüne alınıyor

16 Örnekler: Almanya Baden-Wurtemberg: Tedbirler Programı (PoM), su statüsünün nerelerde iyileştirileceği, ve hangi tedbirlere ihtiyaç olduğu konusunda bölge paydaşlarıyla doğrudan münazaralar 30 çalışma alanı: althavzalardan daha ayrıntılı Açılış ş toplantısı: açıklamalar, a a a sunumlaru Diğer toplantılar: planlar ve ilgili su kütlelerinin fotoğrafları temelinde tartışmalarş Olası ve kabul edilebilir tedbirler, bir Tedbirler Programı oluşturulmasında kullanılacak havuza konur. İnsanlar, fikirlerinin sorulmasını takdir eder.

17 Örnekler: Romanya STK pilot projesi: Nehir Havzası Konseylerinin (RBC) işleyişini iyileştirmek (Mures Havzası) Nehir Havzası Konseylerinin Komposizyonu: 15 üye 7 si hükümet tarafından görevlendirilir 8 i seçilmiş üyedir İl Meclisi Başkanı 3 vali (2 şehirden, 1 köyden) Su kullanıcılarından 3 temsilci Çevre ya da tüketici koruma STK larından 1 temsilci RBC toplantısı halka açıktır. RBC Sekreteri tarafından hazırlanır. Su Kurumunca finanse edilir (kendi bütçesi yoktur).

18 Örnekler: Romanya STK pilot projesi, DRP 3.4: Nehir Havzası Konseylerinin işleyişinin nasıl iyileştirilebileceğine dair öneriler Sorunlar: Paydaş grupları büyük, üyelerin ilgi ve menfaatleri çok çeşitlilik gösteriyor. Bir temsilci tüm menfaatleri temsil edemez. Net seçim prosedürleri ve seçilen RBC Konsey üyeleri için net belirlenmiş sorumluluklar yok. Çok büyük bir paydaş grubu içinde paydaşların iletişimi zor, ayrıca çok kteknik: O nedenle, ana paydaşların menfaatleri gerçek olarak temsil edilmemektedir, uygulamada NHY Planları her bir havzada Su Kurumu tarafından ayrıntılandırılmaktadır. Seçmenlere yeterli bilgi verilmemesi, seçilen temsilcilerle seçmenler arasında iyi iletişim olmaması.

19 Örnekler: Romanya Durumu iyileştirmeye yönelik teklifler Eksik paydaşları dahil etme ihtiyacı, bölgesellik ilkesinin getirilmesi, il i althavzaların l temsilcilerinin i i davet edilmesi i Üye seçimi için rehber ilkeler, prosedürler oluşturulması sunumların, uzman olmayan paydaşlarca da anlaşılabilmesi için çok teknik olmayan bir dille hazırlanması toplantılara daha fazla paydaş davet edilmesi, özellikle, bölgelerini ilgilendiren tartışmalarda, althavza temsilcilerinin i i davet edilmesi i Su politikası sorunlarının Havza Konseylerinin gündemine konması Havza Konseylerinin kendi finansmanlarına sahip olmasını sağlamak (Çevre Fonu ndan para) Paydaşları ve halkı bilgilendirmek için kitle iletişim araçlarından daha iyi yararlanmak

20 Örnekler: Hırvatistan STK Pilot Projesi, DRP 3.4: Osijek de atık su yönetiminde halkın katılımını iyileştirmek Hedef: su sorunlarında planlama sürecinde daha iyi bilgi paylaşımı ş ve kamu katılımı için mekanizmalar geliştirilmesi ş Sorunlar: l Osijek atıksuyu Drava nehrine boşaltılmaktadır Kararalma sürecinde suyla ilgili ili bilgilendirme ve halkın katılımı olmaması, kamu farkındalığı olmaması Etkinlikler: Paydaş analizi Sektörlerarası diyalog (3 yuvarlak masa), soruların ve durumun nasıl düzeltileceğinin ğ tartışılması Gayriresmi bir Su Forumu oluşturulması Aktivitelerin, hedeflerin, kapsamın, modalitenin vb tanımlanması. Medyada yer alma, web sitesi ve farkındalığı arttırma kampanyası

21 Uygulamada Deneyimler: Dersler Paydaşlar, görüşlerini daha etkin bir şekilde ortaya koymak için nasıl örgütlenebilirler? Düzenli danışma forumları için temsilci delegasyonu; görüşlerin toplanıp iletilmesi, seçmenlere sonuçlar hakkında geri besleme ve bilgi sağlanması Kamu/paydaşlar nasıl bilgilendirilebilir? bili farklı paydaş gruplarının/kamunun ihtiyaçlarına uygun hazırlanmış bilgi materyalleri (tüm bilgilere ek olarak, kolay anlaşılır, yalın bir dilde özet) Bilgilerin, görüş için toplantılardan yeterli süre öncesinden farklı araçlar kullanılarak emre amade kılınması toplantılarda, bilgileri özetlemek ve tartışmaları odaklamak k ve kolaylaştırmak l kiçin i sunumlar

22 HK gereklerinin uygulanmasının önündeki zorluklar: Ulusal düzey Uygulama için konsept ve HK Planı geliştirilmesi Bilgi akışının ve katılım sürecinin farklı düzeylerde kurumlar arasında entegre ve koordine edilmesi Görev ve sorumlulukların l tanımlanması ve verilmesi i Halkın erişimini ve katılımını kolaylaştırmak için özel merkezler/birimler Yeni ve mevcut paydaş katılımı biçimleri (örn. düzenli danışmalar, paydaşların temsil edildiği nehir havzası konseyleri,düzenli forumlar, tavsiye ya da çalışma grupları görevlendirilmesi ve ana paydaş gruplarının temsilcilerinin atanması)

23 HK gereklerinin uygulanmasının önündeki zorluklar: Ulusal düzey Bilgiye koordineli erişimi ve kamu katılımını desteklemeye yönelik kaynaklar Aşağıdakiler ş ğ hakkında halka bilgi sağlanması beklenen süreç Halkın katılımı olanakları ve yapabilecekleri etkiler beklenen etkinliklerin zamanlaması bilgiye gy nereden erişilebileceğiş ğ bilgi (kolay erişilebilir, kolay anlaşılır dilde, web siteleri, broşürler, ül medya ve diğer araçlar yoluyla)

24 KK gereklerinin uygulanmasının önündeki zorluklar: Ulusal düzey Yetkililer için kapasite arttırma: Özel eğitilmiş yetkililer ve uzmanlar sorumlu ve yetkili olacaktır. Daha fazla bilgi ve rehberlik, çalışma gezileri Deneyimi değerlendirmek için düzenli ağ oluşturma STK lar ve paydaşlar için kapasite arttırma Eğitim ve çalıştaylar l Rehberlik materyalleri, yerel dilde bilgilendirme broşürleri Deneyim alışverişi Devam eden AB çalışmalarıyla ve diğer uluslararası çabalarla sinerjiler

25 DİKKATİNİZ İ İ İ İÇİN İ TEŞEKKÜRLER!