DÖNEM : 22 CİLT : 48 YASAMA YELİ: 2 T. B. M. M. TUTANAK DERGİSİ 86 ncı Birleşim 7 Mayıs 2004 Cuma I. - GEÇEN TUTANAK ÖZETİ II. - GELEN KÂĞITLAR İÇİNDEKİLER III. - KANUN TASARI VE TEKLİFLERİ İLE KOMİSYONLAR DAN GELEN DİĞER İŞLER 1. - Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/521) (S. Sayısı: 146) 2. - Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasansı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/523) (S. Sayısı: 152) 3. - Çanakkale Milletvekilleri Mehmet Daniş ve İbrahim Köşdere'nin; Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı Kanununa Geçici Bir Madde Eklenmesine Dair Kanun Teklifi (Kamu İhale Kanununa Geçici Madde Eklenmesine Dair Kanun Teklifi) ile Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (2/212) (S. Sayısı: 305) 4. - Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun Tasarısı ile İçişleri, Plan ve Bütçe ve Anayasa Komisyonları Raporları (1/731) (S.Sayısı: 349) Sayfa 273 274 277 277 277 277 277
Sayfa 5. - Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararname ile Tarım, Orman ve Köyişleri ve Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonları Raporları (1/238) (S. Sayısı 428) 277 6. - Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekilleri Ankara Milletvekilleri Salih Kapusuz, Haluk İpek, Bursa Milletvekili Faruk Çelik, Ordu Milletvekili Eyüp Fatsa ve Hatay Milletvekili Sadullah Ergin ile 193 Milletvekilinin; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi ve Anayasa Komisyonu Raporu (2/278) (S. Sayısı: 430 ve 430'a 1 inci ek) 278:292 IV. - SORULAR VE CEVAPLAR 293 A) YAZILI SORULAR VE CEVAPLARI 293 300 1. - Ankara Milletvekili ismail Değerli'nin, bir şahısla ilgili basında yer alan iddialara ilişkin sorusu ve Ulaştırma Bakanı Binali Yıldınm'ın cevabı (7/2302) 293:295 2. - Milletvekili Gürsoy Erol'un, yanık tedavi merkezine ilişkin sorusu ve Sağlık Bakanı Recep Akdağ'ın cevabı (7/2322) 296:298 3. - Konya Milletvekili Atilla Kart'ın, oğlunun mısır ve arpa ithalatına ilişkin sorusu ve Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın cevabı (7/2330) 299300-272-
I. - GEÇEN TUTANAK ÖZETİ TBMM Genel Kurulu saat 15.00'te açılarak iki oturum yaptı. Elektronik cihazla yapılan yoklamalar sonucunda Genel Kurulda toplantı yetersayısı bulunmadığı anlaşıldığından; Alman karar gereğince, 7 Mayıs 2004 Cuma günü saat 14.00'te toplanmak üzere, birleşime 15.22'de son verildi. Enver Yılmaz Ordu Kâtip Üye Nevzat Pakdil Başkanvekili Türkân Miçooğulları İzmir Kâtip Üye -273-
T.B.M.M. B:86 7.5. 2004 O: 1 II. - GELEN KAĞITLAR 7 Mayıs 2004 Cuma Teklif No.: 125 1. - Aydın Milletvekili Özlem ÇERÇİOGLU'nun; Gemi Sağlığı Resmî Kanununun ve Umumi Hıfzısıhha Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi (2/283) (Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler ve Plan ve Bütçe Komisyonlarına) (Başkanlığa geliş tarihi: 28.4.2004) Tezkere 1. - Antalya Milletvekili Deniz BAYKAL'ın Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi (3/557) (Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona) (Başkanlığa geliş tarihi: 5.5.2004) Raporlar 1. - İller Bankası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/796) (S. Sayısı: 440) (Dağıtma tarihi: 7.5.2004) (GÜNDEME) 2. - Yükseköğretim Kanunu ve Yüksek Öğretim Personel Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı ve Millî Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu Raporu (1/797) (S. Sayısı: 441) (Dağıtma tarihi:7.5.2004) (GÜNDEME) Sözlü Soru Önergeleri 1. - Adıyaman Milletvekili Şevket GÜRSOY'un, Millî Piyango İdaresinin özelleştirilme gerekçesine ilişkin Maliye Bakanından sözlü soru önergesi (6/1085) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 2. - Bilecik Milletvekili Yaşar TÜZÜN'ün, Bilecik İlinde Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından yapılan yatırımlara ilişkin Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısından (Mehmet Ali ŞAHİN) sözlü soru önergesi (6/1086) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 3. - Balıkesir Milletvekili Sedat PEKEL'in, iş güvenliğinin sağlanmasına ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanından sözlü soru önergesi (6/1087) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 4. - Balıkesir Milletvekili Sedat PEKEL'in, Balıkesir'e bağlı ilçelerde domates üreticilerinin sorunlarına ilişkin Tarım ve Köyişleri Bakanından sözlü soru önergesi (6/1088) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 5. - Balıkesir Milletvekili Sedat PEKEL'in, Balıkesir bölgesi çiftçisinin desteklenmesine ilişkin Tarım ve Köyişleri Bakanından sözlü soru önergesi (6/1089) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 6. - Balıkesir Milletvekili Sedat PEKEL'in, Eğitim Fakültesi mezunu öğretmen adaylarına ilişkin Millî Eğitim Bakanından sözlü soru önergesi (6/1090) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 7. - Adıyaman Milletvekili Şevket GÜRSOY'un, Atatürk Baraj Gölünün kirlenmesinin önlenmesine ilişkin Çevre ve Orman Bakanından sözlü soru önergesi (6/1091) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 8. - Adıyaman Milletvekili Şevket GÜRSOY'un, Adıyaman İli için belirlenen tütün kotasına ilişkin Başbakandan sözlü soru önergesi (6/1092) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 9. - Adıyaman Milletvekili Şevket GÜRSOY'un, Adıyaman'da üniversite kurulup kurulmayacağına ilişkin Millî Eğitim Bakanından sözlü soru önergesi (6/1093) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 10. - Adıyaman Milletvekili Şevket GÜRSOY'un, Adıyaman'a doğalgaz şebekesi kurulup kurulmayacağına ilişkin Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanından sözlü soru önergesi (6/1094) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) -274-
Yazılı Soru Önergeleri 1. - Milletvekili Emin ŞİRİN'in, Bilgi Edinme Yasasına ve Dilekçe Hakkının Kullanılması Yasasına ilişkin Başbakandan yazılı soru önergesi (7/2447) (Başkanlığa geliş tarihi: 27.4.2004) 2. - Antalya Milletvekili Nail KAMACI'nın, belediyeler ve bunlara bağlı şirketlerde çalışan işçilere ilişkin Başbakandan yazılı soru önergesi (7/2497) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 3. - Bursa Milletvekili Kemal DEMİREL'in, tarım sektöründe yapılması düşünülen çalışmalara ilişkin Başbakandan yazılı soru önergesi (7/2498) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 4. - Milletvekili Emin ŞİRİN'in, İlindeki kaçak yapılaşmaya ilişkin Başbakandan yazılı soru önergesi (7/2499) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 5. - İğdır Milletvekili Dursun AKDEMİR'in, serbest bölgelerde ticaret yapan firmaların vergi muafiyetlerinin kaldırılmasına ilişkin Başbakandan yazılı soru önergesi (7/2500) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 6. - Trabzon Milletvekili Asım AYKAN'ın, BAG-KUR primlerine ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanından yazılı soru önergesi (7/2501) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 7. - İğdır Milletvekili Dursun AKDEMİR'in, gelir dağılımındaki adaletsizliğe ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanından yazılı soru önergesi (7/2502) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 8. - Adana Milletvekili N. Gaye ERBATUR'un, pirinç ithalatına ilişkin Devlet Bakanından (Kürşad TÜZMEN) yazılı soru önergesi (7/2503) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 9. - Diyarbakır Milletvekili Mesut DEGER'in, 1999-2004 yıllarında ithal edilen araç sayısına ilişkin Devlet Bakanından (Kürşad TÜZMEN) yazılı soru önergesi (7/2504) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 10. - Diyarbakır Milletvekili Mesut DEGER'in, 1999-2004 yılları arasındaki yakıt tüketimine ilişkin Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanından yazılı soru önergesi (7/2505) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 11. - İğdır Milletvekili Dursun AKDEMİR'in, kendisine rüşvet teklif edildiği iddiasına ilişkin Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanından yazılı soru önergesi (7/2506) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 12. - Adana Milletvekili Kemal SAG'ın, Adana'ya doğalgazın ne zaman getirileceğine ilişkin Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanından yazılı soru önergesi (7/2507) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 13. - Adana Milletvekili N. Gaye ERBATUR'un, Adana'da bir kültür sitesi inşa edilmesine ilişkin Kültür ve Turizm Bakanından yazılı soru önergesi (7/2508) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 14. - Adana Milletvekili N. Gaye ERBATUR'un, müzelerin işletmelerinin yabancı şirketlere devredileceği iddiasına ilişkin Kültür ve Turizm Bakanından yazılı soru önergesi (7/2509) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 15. - İğdır Milletvekili Dursun AKDEMİR'in, müze ve antik kent personeli açığına ilişkin Kültür ve Turizm Bakanından yazılı soru önergesi (7/2510) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 16. - İzmir Milletvekili Canan ARITMAN'ın, bir grup geçici işçinin sorunlarına ilişkin Kültür ve Turizm Bakanından yazılı soru önergesi (7/2511) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 17. - Bursa Milletvekili Kemal DEMİREL'in. büyükşehir belediyelerinin kullandıkları kredilere ilişkin Maliye Bakanından yazılı soru önergesi (7/2512) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 18. - İğdır Milletvekili Dursun AKDEMİR'in, milletvekili lojmanlarının satışına ilişkin Maliye Bakanından yazılı soru önergesi (7/2513) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) -275-
19. - Mardin Milletvekili Muharrem DOĞAN'ın, Sümer Holding'in özelleştirilmesi çalışmalarına ilişkin Maliye Bakanından yazılı soru önergesi (7/2514) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 20. - İzmir Milletvekili Canan ARITMAN'ın, THY Genel Müdürünün uygulamalarına ilişkin Maliye Bakanından yazılı soru önergesi (7/2515) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 21. - Kırklareli Milletvekili Yavuz ALTINORAK'ın, milletvekili lojmanlarının satışına ilişkin Maliye Bakanından yazılı soru önergesi (7/2516) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 22. - Adana Milletvekili N. Gaye ERBATUR'un, tarımın desteklenmesi çalışmalarına ilişkin Tarım ve Köyişleri Bakanından yazılı soru önergesi (7/2517) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 23. - Bursa Milletvekili Kemal DEMİREL'in, tarım çalışanlarının desteklenmesine ilişkin Tarım ve Köyişleri Bakanından yazılı soru önergesi (7/2518) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 24. - İğdır Milletvekili Dursun AKDEMİR'in, elma üreticisinin sorunlarına ilişkin Tarım ve Köyişleri Bakanından yazılı soru önergesi (7/2519) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 25. - Adana Milletvekili Atilla BAŞOGLU'nun, İsrail'in elinde nükleer bomba olduğu iddiasına ve BM nezdinde uyanlıp uyanlmadığma ilişkin Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısından yazılı soru önergesi (7/2520) (Başkanlığa geliş tarihi: 27.4.2004) 26. - Mardin Milletvekili Muharrem DOĞAN'ın, Mardin-Derik, Kızıltepe ve Nusaybin ovalarının sulanmasına ve köylerin yaşam koşullarına ilişkin Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısından (Abdüllatif ŞENER) yazılı soru önergesi (7/2521) (Başkanlığa geliş tarihi: 29.4.2004) 27. - Adana Milletvekili N. Gaye ERBATUR'un, çıraklık eğitim merkezlerindeki öğrencilere ilişkin Millî Eğitim Bakanından yazılı soru önergesi (7/2522) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 28. - Adana Milletvekili N. Gaye ERBATUR'un, çocuk gözetimevleri kurulup kurulmadığına ilişkin Adalet Bakanından yazılı soru önergesi (7/2523) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 29. - Adana Milletvekili N. Gaye ERBATUR'un, sokaktaki çocuklara yönelik hizmet veren kuruluşlara ilişkin Devlet Bakanından (Güldal AKŞİT) yazılı soru önergesi (7/2524) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 30. - Diyarbakır Milletvekili Mesut DEGER'in, 1999-2004 yılları arasında üretilen veya ithal edilen taşıt sayısına ilişkin Sanayi ve Ticaret Bakanından yazılı soru önergesi (7/2525) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 31. - İzmir Milletvekili Erdal KARADEMİR'in, FORMULA-1 yarış pisti inşa edilmesine ilişkin Çevre ve Orman Bakanından yazılı soru önergesi (7/2526) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 32. - İğdır Milletvekili Dursun AKDEMİR'in, Mali Eylem Çalışma Grubuna yapılan atamalara ilişkin Devlet Bakanından (Ali BABACAN) yazılı soru önergesi (7/2527) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 33. - İğdır Milletvekili Dursun AKDEMİR'in, sağlık personeli ihtiyacına ilişkin Sağlık Bakanından yazılı soru önergesi (7/2528) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) 34. - İğdır Milletvekili Dursun AKDEMİR'in, KPSS'de aranan bazı kriterlere ilişkin Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısından (Mehmet Ali ŞAHİN) yazılı soru önergesi (7/2529) (Başkanlığa geliş tarihi: 30.4.2004) -276-
BİRİNCİ OTURUM Açılma Saati : 14.00 7 Mayıs 2004 Cuma BAŞKAN : Başkanvekili Nevzat PAKDİL KÂTİP ÜYELER : Enver YILMAZ (Ordu), Ahmet KÜÇÜK (Çanakkale) BAŞKAN - Türkiye Büyük Millet Meclisinin 86 ncı Birleşimini açıyorum. Toplantı yetersayısı vardır; görüşmelere başlıyoruz. Alınan karar gereğince, gündemin "Kanun Tasarı ve Teklifleri ile Komisyonlardan Gelen Diğer İşler" kısmına geçiyoruz. Önce, yarım kalan işlerden başlayacağız. III. - KANUN TASARI VE TEKLİFLERİ İLE KOMİSYONLARDAN GELEN DİĞER İŞLER 1. - Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/521) (S. Sayısı: 146) 2. - Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kamın Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/523) (S.Sayısı: 152) 3. - Çanakkale Milletvekilleri Mehmet Daniş ve İbrahim Köşdere'nin; Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı Kanununa Geçici Bir Madde Eklenmesine Dair Kanun Teklifi (Kamu ihale Kanununa Geçici Madde Eklenmesine Dair Kanun Teklifi) ile Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (2/212) (S. Sayısı: 305) BAŞKAN - Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş. Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun Tasarısının, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısının ve Çanakkale Milletvekilleri Mehmet Daniş ve İbrahim Köşdere'nin. Gelibolu Yanmadası Tarihî Millî Parkı Kanununa Geçici Bir Madde Eklenmesine Dair Kanun Teklifinin geri alınan maddeleriyle ilgili komisyon raporları henüz gelmediğinden. tasarıların ve teklifin müzakerelerini erteliyoruz. Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısının müzakerelerine kaldığımız yerden devam edeceğiz. 4. - Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun Tasarısı ile İçişleri, Plan ve Bütçe ve Anayasa Komisyonları Raporları (l 731) (S.Sayısı: 349) BAŞKAN - Komisyon?.. Yok. Komisyon bulunmadığından tasarının müzakerelerini erteliyoruz. Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair 560 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Tarım. Orman ve Köyişleri ve Sağlık. Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonları raporlarının müzakerelerine başlayacağız. 5. - Gıdaların Üretimi. Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararname ile Tarım, Orman ve Köyişleri ve Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonları Raporları (1 238) (S. Sayısı 428) BAŞKAN - Komisyon?.. Yok. Komisyon bulunmadığından, kanun hükmünde kararnamenin müzakerelerini erteliyoruz. -277-
Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekilleri Ankara Milletvekilleri Salih Kapusuz, Haluk İpek, Bursa Milletvekili Faruk Çelik, Ordu Milletvekili Eyüp Fatsa ve Hatay Milletvekili Sadullah Ergin ile 193 Milletvekilinin; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin ikinci görüşmelerine başlıyoruz. 6. - Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekilleri Ankara Milletvekilleri Salih Kapusuz, Haluk İpek, Bursa Milletvekili Faruk Çelik, Ordu Milletvekili Eyüp Fatsa ve Hatay Milletvekili Sadullah Ergin ile 193 Milletvekilinin, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi ve Anayasa Komisyonu Raporu (2/278) (S. Sayısı: 430 ve 430'a 1 inci ek) (x) BAŞKAN - Komisyon?.. Burada. Hükümet?.. Burada. Sayın milletvekilleri, teklifin birinci görüşmeleri, 4.5.2004 Salı günü saat23.14'te tamamlanmıştı. Bilindiği gibi, Anayasa değişiklik tekliflerinin ikinci müzakerelerinde, gerek teklifin tümü üzerinde gerekse maddeleri üzerinde görüşme açılmamakta, yalnızca maddeler üzerinde verilmiş değişiklik önergeleri görüşülmekte, birinci görüşmede üzerinde değişiklik teklifi bulunmayan bir madde hakkında ikinci görüşmede önerge verilememektedir. Teklifin birinci görüşmesinde sadece 1 inci ve 7 nci maddeler üzerinde önergeler verilmişti. İçtüzüğün 93 üncü maddesine göre, bu görüşmede, ancak 1 inci ve 7 nci maddeler üzerinde önerge verilebilecektir. Sayın milletvekilleri, oturumumuz uzun süreceğinden, Kâtip Üyemizin sunumunu oturduğu yerden yapmasını oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir. Şimdi, teklifin 1 inci maddesini okutuyorum: TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASININ BAZI MADDELERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ HAKKINDA KANUN TEKLİFİ MADDE 1.- 7.11.1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 10 uncu maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir. "Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür." BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, madde üzerinde 2 adet önerge vardır; önergeleri, önce sırasıyla okutacağım, sonra aykırılık derecelerine göre işleme alacağım. İlk önergeyi okutuyorum: Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Görüşülmekte olan 430 sıra sayılı anayasa değişikliği teklifinin 1 inci maddesinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz. Güldal Okuducu Ali Topuz Sıdıka Sarıbekir Birgen Keleş Oya Araslı N. Gaye Erbatur Ankara Adana Bihlun Tamaylıgil Kemal Anadol Mustafa Özyürek İzmir Mersin Mehmet Ali Özpolat Abdulkadir Ateş Kemal Kılıçdaroğlu Gaziantep Kemal Sağ Ali Kemal Kumkumoğlu Mehmet Semerci Adana Aydın Gülsün Bilgehan Tuncay Ercenk Ankara Antalya (x) 430 S. Sayılı Basmayan 4.5.2004 tarihli 83 üncü Birleşim Tutanağına eklidir. 430'a 1 inci Ek S. Sayılı Basmayan bu birleşim tutanağına eklidir. -278-
T.B.M.M. B:86 7.5. 2004 O: 1 MADDE 1. - 7.11.1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 10 uncu maddesine, birinci fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir. "Kadın ve Erkek eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu amaçla alınacak geçici özel önlemler ve yapılacak düzenlemeler ayırım ve imtiyaz sayılmaz." BAŞKAN - Şimdi, maddeye en aykırı önergeyi okutup işleme alacağım. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Görüşülmekte olan 430 sıra sayılı anayasa değişikliği teklifinin 1 inci maddesinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz. Özlem Çerçioğlu Aydın Güldal Okuducu Haşim Oral Denizli Bihlun Tamaylıgil Tuncay Ercenk Antalya Kemal Kılıçdaroğlu Gülsün Bilgehan Ankara Sinan Yerlikaya Tunceli Oya Araslı Ankara Sıdıka Sarıbekir Kemal Anadol İzmir Mustafa Özyürek Mersin Kemal Sağ Adana Ali Kemal Kumkumoğlu Birgen Keleş Ali Topuz N. Gaye Erbatur Adana Mehmet Semerci Aydın Mehmet Ali Özpolat Abdulkadir Ateş Gaziantep Madde 1. - 7.11.1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 10 uncu maddesine, birinci fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir. "Kadın ve erkek eşit haklara sahiptir. Devlet, cinslerarası eşitliğin fiilen yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu amaçla alınacak geçici özel önlemler ve yapılacak düzenlemeler ayırım ve imtiyaz sayılmaz." BAŞKAN - Komisyon önergeye katılıyor mu? ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU () - Takdire bırakıyoruz efendim. BAŞKAN - Hükümet katılıyor mu? ADALET BAKANI CEMİL ÇİÇEK (Ankara) - Sayın Başkan, bu önergelerle ilgili olarak. geçtiğimiz salı günü, burada, görüşlerimizi ifade etmiştik; biz. aynı görüşleri taşıyoruz. BAŞKAN - Teşekkür ederim Sayın Bakanım. Önerge hakkında?.. ALİ TOPUZ () - Güldal Okuducu konuşacak. BAŞKAN - Sayın Okuducu, buyurun efendim. (CHP sıralarından alkışlar) Sayın Okuducu, süreniz 5 dakika. GÜLDAL OKUDUCU () - Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; 10 uncu maddeyle ilgili Cumhuriyet Halk Partisinin vermiş olduğu önerge üzerinde konuşmak için huzurunuzdayım. -279-
Birkaç noktaya dikkat çekmek istiyorum sadece. Günlerdir konu tartışılmakta; günlerdir, konu, siyasî partiler tarafından, konunun uzmanları tarafından, kadın örgütleri tarafından, basın mensupları tarafından değerlendirilmekte. Gelinen noktada şuna işaret etmek isterim: Parlamento bir ikili beklentiye cevap vermek zorundadır. Parlamento, Avrupa Birliği kriterlerinin altına imza attığımız uluslararası anlaşmaların gereği olarak, Türkiye'de kadın-erkek eşitliğini fiilen yaşama geçirme ve devletin bu konuda görev üstlenmesi ve yapılanların imtiyaz veya ayınmcılık tanınmayacağı noktasında bir hükmü hayata geçirmek zorunda. Bilinmelidir ki, madde bu haliyle geçtiğinde Avrupa Birliğinin beklediği ve istediği karşılanmış olmayacaktır. Bu saptamayı bir kenara bırakıyorum ve asıl kesimin, kadınların bakış açısıyla, ülkenin yarı nüfusunu oluşturan arkadaşlarımızın bakış açısıyla yaşamsal önemine değinmek istiyorum. Anayasanın 10 uncu maddesine yerleştirdiğimiz hükmün devamı, hiçbir kesime, hiçbir sınıfa ayrıcalık ve imtiyaz tanınamaz cümlesiyle devam ediyor. Şunu buradan bugün söylemek istiyorum ki, eğer. Cumhuriyet Halk Partisinin hazırlamış olduğu önerme, bugün burada vücut bulmazsa, eğer, toplumun yarısının yaşadığı o derin adaletsizliği ortadan kaldıracak bir yaklaşımı biz sergileyemezsek, yarınlarda, Parlamentomuzda kadınların siyasal temsilini sağlayacak olan yasal düzenlemeler söz konusu olduğunda bir yığın tartışma, bir yığın keyfiyet ve sonu hayır, cevabı hayır olan değerlendirmelerle karşı karşıya kalacağız. BAŞKAN - Sayın Okuducu, beş saniyenizi rica edeyim. Saygıdeğer milletvekili arkadaşlarım, salondaki uğultu nedeniyle milletvekili arkadaşımızın konuşması dinlenemiyor; özen göstermenizi istirham ediyorum. Buyurun Sayın Okuducu. GÜLDAL OKUDUCU (Devamla) - Değerli arkadaşlarım, çalışma yaşamında da, yaşamın diğer alanlarında da kadınların eşitliğini sağlamak siyasal temsilde var olmalarını sağlamaktan geçer. Hükümet, kendi seçim bildirgelerinde verdiği sözleri tutmalıdır. Hükümet, değişimin gereğini yapmalıdır. Hükümet, bugün, Parlamentomuzu izleyen kadınlara, sualtında yüzmeye, hem de oksijensiz yüzmeye devam edin deme hakkına ve lüksüne sahip değildir. Adalet diyorsak, eşitlik diyorsak, laik demokratik cumhuriyetin eşit yurttaşları olarak yaşamdan pay alınmasını istiyorsak, bugün, burada verdiğimiz önergenin desteklenmesi gerektiğine inanıyorum ve özellikle, AKP milletvekili arkadaşlarıma, aldatmaya veya kandırmaya dönük bir söylem yerine, işin gereğini yapmak, kadınların haklarını kullanabilmesi için evet demek ve bu önergeyi desteklemek gereğini burada ifade ediyorum. Hepinize saygılar sunuyorum. (CHP sıralarından alkışlar) BAŞKAN - Sayın Okuducu teşekkür ediyorum. Sayın milletvekilleri, önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir. (CHP sıralarından alkışlar[!]) Diğer önergeyi okutuyorum: Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Görüşülmekte olan 430 sıra sayılı anayasa değişikliği teklifinin 1 inci maddesinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz. Güldal Okuducu () ve arkadaşları Madde 1. - 7.11.1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 10 uncu maddesine, birinci fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir. "Kadın ve Erkek eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu amaçla alınacak geçici özel önlemler ve yapılacak düzenlemeler ayırım ve imtiyaz sayılmaz." -280-
BAŞKAN - Komisyon önergeye katılıyor mu? ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU () - Sayın Başkan, çoğunluğumuz yok; takdire bırakıyorum. BAŞKAN - Hükümet?.. ADALET BAKANI CEMİL ÇİÇEK (Ankara) - Sayın Başkan, bu önerge, geçtiğimiz müzakere sırasında da gündeme gelmişti. O konuyla ilgili açıklamaları yaptık. Biz, aynı kanaati taşıyoruz. BAŞKAN - Teşekkür ederim Sayın Bakan. Önerge hakkında?.. ALİ TOPUZ () - Oya Araslı konuşacaklar. BAŞKAN - Sayın Araslı, buyurun. (CHP sıralarından alkışlar) OYA ARASLI (Ankara) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri, sizleri saygıyla selamlıyorum. Türkiye Büyük Millet Meclisinin önüne, fevkalade tarihî bir fırsat gelmiştir. Bu fırsatı, çağdaş insanlar, çağdaş kadınlar ve erkekler olarak değerlendirmemiz gerekmektedir. Sayın milletvekilleri, Avrupa Birliğine uyum adı altında bir paketi görüşüyoruz. Avrupa Birliğine uyum, uluslararası anlaşmalardan doğan yükümlülüklerimizi yerine getirmemizi gerektiriyor. Bu bağlamda yükümlülüğümüz olan anlaşmalardan birisi de CEDAW Anlaşmasıdır. CEDAW Anlaşmasına göre, içhukukumuza, kadın ve erkeğin eşit haklara sahip olduğunu geçirmek zorundayız. Bu yetmiyor; buna, kadın ve erkek arasındaki eşitliği fiilen yaşama geçirmek görevini devlete veren bir hükmün de eklenmesi gerekiyor. Bu da yeterli değil; bunların arkasından, içhukukumuzda bu bağlamda alınacak geçici özel önlemlerin ayırımcılık veya imtiyaz sayılmayacağına ilişkin bir hükmün yer alması gerekiyor. Hani burada bu gerekler?! Getirilen düzenlemede, Avrupa Birliğinin ve CEDAW Anlaşmasının bizden beklediği gereklerin sadece bir kısmı gerçekleştirilmiş; ya diğerleri; bir bilmece halinde ortaya konulmuş. Burada, bir anayasa yapıyoruz. Hukuk kuralının açıklılık ve belirlilik taşıması gerekiyor; ama, burada, Sayın Bakanın ve Anayasa Komisyonunun Sayın Başkanının açıklamaları, bu hükmün de pozitif ayırımcılığa imkân verebilecek biçimde yorumlanabileceği doğrultusunda. Böyle bir yorum yetmezse, uluslararası antlaşmalardan yardım istenir; onlar, zaten, yapacağımız değişiklik doğrultusunda kendiliğinden yürürlüğe girecektir deniliyor. Değerli milletvekilleri, hiçbir zaman, bir ülke, kendi içhukukunun yorumlanmasını bir uluslararası antlaşmaya bırakmak istemez; kendi söyleyeceğini, bizzat, yasayla ilgili düzenlemeyi yaparken ortaya koymak ister; ama, biz, böyle bir yönetim anlayışına teslim olmuş gidiyoruz. Bu. yanlış bir yönetim anlayışıdır. Yasalar, bir bilmece olarak ortaya konulmamalıdır, neyi içerip neyi içermediği açık seçik bir biçimde belirtilmelidir. Neden kaçıyoruz ve neden korkuyoruz?! Şurada. İktidar ve Anamuhalefet Partileri olarak, partilerin programlarında cinslerarası ayırımı ortadan kaldırmak var; CEDAW Anlaşmasının hükümlerini yürürlüğe koymak var: bu. Cumhuriyet Halk Partisinin, seçimlerde topluma sunduğu programda da var, Adalet ve Kalkınma Partisinin programında da var. Adalet ve Kalkınma Partisi programında "Kadınlara Karşı Her Türlü Ayırımcılığın Önlenmesi Sözleşmesiyle getirilen ilkelerin uygulanması sağlanacak" deniliyor. Bunu programınıza yazarken, ne yapmayı düşünerek yazmıştınız? Bu hükümlerin pozitif ayırımcılığı içerebildiğini. içerdiğini, içermesi gerektiğini düşünmemiş miydiniz? Halka bu programı göstererek oy aldınız: ama, bugün, burada, cinslerarası ayırımı ortadan kaldırmak ve CEDAW Anlaşmasının hükümlerini yürürlüğe koymak gündeme gelince, programdaki bu cümleleri unutmuş görünüyorsunuz Adalet ve Kalkınma Partisinin milletvekilleri; sizlerden, bu önergeye destek bekliyoruz. Sizlerden, çağdaş kadınlar ve erkekler olduğunuzu göstermenizi kanıtlamanızı bekliyoruz bu önerge oylanırken. -281-
Kadınlardan bunu esirgemeyiniz; çünkü, haklarından yararlanmak konusunda mağdur olan cins, kadınlardır; yıllardır bunun acısını çekiyoruz. Aslında, bizim hukukumuza göre, hak sahipliği konusunda kadın ve erkeğin hiçbir farkı yoktur, kadın ve erkek eşit haklara sahiptir; zaten, bu yapılmıştır. Siz, böyle bir cümleyi Anayasaya bir kere daha yazdırmakla, cinslerarası eşitlik konusunda bir mesafe mi alındığını zannediyorsunuz; hayır. Almanız gereken mesafe, olumlu ayırımcılık önlemlerini almayı da devletin bir yükümlülüğü haline getirmek ve bunların imtiyaz ve ayırım sayılmayacağını Anayasaya sokmaktır. (Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı) BAŞKAN - Sayın Araslı, 1 dakikalık eksüre içerisinde konuşmanızı tamamlar mısınız. Buyurun. OYA ARASLI (Devamla) - Bu konudaki görevinizi, bu konuda kadınlara karşı olan borcunuzu yerine getireceğinize inanıyorum. Biraz sonra oylanacak önerge için desteklerinizi bekliyorum. Avrupa Birliğine girip girmemek konusunda ne kadar samimî olduğunuzun göstergesi bu önergeye vereceğiniz oydur. Ne kadar çağdaş olduğunuzun, cinslerarası eşitliğe ne kadar çağdaş yaklaştığınızın göstergesi de bu önerge için kullanacağınız oydur. Yardımlarınızı ve katkılarınızı bekliyoruz. Bunu esirgemeyeceğinize inanmak istiyorum. Sizleri saygıyla selamlıyorum. (CHP sıralarından alkışlar) BAŞKAN - Teşekkür ederim Sayın Araslı. Sayın milletvekilleri, önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir. Sayın milletvekilleri, 1 inci maddenin gizli oylamasına başlayacağız. Oylamaya başlamadan önce, oylamanın yöntemiyle ilgili olarak bazı açıklamalarda bulunacağım. Anayasanın 175 inci ve İçtüzüğün 94 üncü maddeleri gereğince, anayasa değişiklik tekliflerinin maddelerinin ve tümünün kabulü, üye tamsayısının en az beşte 3 çoğunluğunun gizli oyuyla mümkündür; yani, teklifin maddelerinin ve tümünün kabulü için en az 330 kabul oyu gerekmektedir. Genel Kurulun 5.7.1995 tarihli 134 üncü Birleşiminde oylanarak kabul edilen Başkanlık Tezkeresi uyarınca anayasa değişiklik teklifinin ikinci görüşmesinde: 1. - Yapılan oylamada 330'un altında oy alan madde birinci oylamada aldığı oy ne olursa olsun kesin olarak reddedilmiş olacak ve düşecektir. 2. - Yapılan oylamada 330'un üzerinde oy alan maddeler birinci oylamada aldığı oy 330'un altında da olsa kabul edilmiş olacaktır. 3. - Yapılan oylamada maddeler 330'un ve 367'nin üzerinde oy almış olsalar da tümünün oylamasında 330'un altında oy alırsa, teklifin tümü, kesin olarak reddedilmiş olacak ve düşecektir. 4. - Yapılan oylamada maddelerin bir kısmı 330'un üzerinde; fakat, 367'nin altında oy almış olsa, bir kısmı da 367'nin üzerinde oy almış olsa, tümünün oylamasında, teklif, 367'nin üzerinde oyla kabul edilirse, kanunun hiçbir maddesi kendiliğinden halk oylamasına sunulmayacaktır. Aynı durumda, tümünün oylamasında, teklif, 367'nin altında oyla kabul edilirse, kanunun tümü kendiliğinden halkoylamasına sunulacaktır. Gizli oylamanın ne şekilde yapılacağını arz ediyorum: Komisyon ve hükümet sıralarında yer alan kâtip üyelerden, komisyon sırasındaki kâtip üye, Adana'dan başlayarak İzmir'e kadar, hükümet sırasındaki kâtip üye ise, İzmir ile Zonguldak dahil adı okunan milletvekiline, biri beyaz, biri yeşil, biri de kırmızı olmak üzere üç yuvarlak pul ile mühürlü zarf verecek, pul ve zarf verilen milletvekilini ad defterinde işaretleyecektir. -282-
Milletvekilleri, belirlenmiş bulunan yerlerden başka yerde oylarını kullanamayacaklardır. Vekâleten oy kullanacak bakanlar da, yerine oy kullanacakları bakanın ilinin bulunduğu bölümde oylarını kullanacaklardır. Bilindiği üzere, bu pullardan beyaz olan "kabul" kırmızı olan "ret" yeşil olan ise "çekimser" oyu ifade etmektedir. Oyunu kullanacak sayın üye, kâtip üyeden, üç yuvarlak pul ile mühürlü zarfı aldıktan ve adını ad defterine işaretlettikten sonra kapalı oy verme yerine gidecek, oy olarak kullanacağı pulu burada zarfın içerisine koyacak, diğer iki pulu ise ıskarta kutusuna atacaktır; bilahara, oy verme yerinden çıkacak olan üye, oy pulunun bulunduğu zarfı, Başkanlık Divanı kürsüsünün önüne konulan oy kutusuna atacaktır. Oylamada adı okunmayan milletvekiline pul ve zarf verilmeyecektir. Şimdi, 1 inci maddenin gizli oylamasına Adana İlinden başlıyoruz. (Oyların toplanılmasına başlandı) BAŞKAN- Sayın milletvekilleri, Devlet Bakanı Güldal Akşit yerine İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu, Devlet Bakanı Ali Babacan yerine Millî Savunma Bakanı Vecdi Gönül, Devlet Bakanı Beşir Atalay yerine Adalet Bakanı Cemil Çiçek, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener yerine Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin, Sanayi ve Ticaret Bakanı Ali Coşkun yerine Bayındırlık ve İskân Bakanı Zeki Ergezen, Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen yerine Tarım ve Köyişleri Bakanı Sami Güçlü, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan yerine Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan yerine Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım oy kullanacaklardır. (Oyların toplanılmasına devam edildi) BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın üye var mı?.. Yok. Sayın milletvekilleri, oy verme işlemi tamamlanmıştır. Oy kupaları kaldırılsın. (Oyların ayırımına başlanıldı) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, 2 nci maddeyi okutuyorum: MADDE 2.- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 15 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "ile ölüm cezalarının infazı" ibaresi madde metninden çıkarılmıştır. BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, 2 nci maddenin gizli oylamasına Adana İlinden başlıyoruz. (Oyların toplanılmasına başlandı) BAŞKAN- Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 1 inci maddesinin gizli oylama sonucunu arz ediyorum: Kullanılan oy sayısı : 492 Kabul : 471 Ret : 15 Çekimser : 4 Boş : 1 Geçersiz : 1 Böylece, 1 inci madde kabul edilmiştir. (Oyların toplanılmasına devam edildi) BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın üye var mı? Yok. Saygıdeğer milletvekili arkadaşlarım, oy verme işlemi bitmiştir. Oy kutuları kaldırılsın. (Oyların ayırımına başlanıldı) -283-
BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 3 üncü maddesini okutuyorum: MADDE 3.- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 17 nci maddesinin dördüncü fıkrasının başında geçen "Mahkemelerce verilen ölüm cezalarının yerine getirilmesi hali ile" ibaresi metinden çıkarılmıştır. BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, 3 üncü maddenin gizli oylamasına Adana İlinden başlıyoruz: (Oyların toplanılmasına başlandı) BAŞKAN - Saygıdeğer milletvekilli arkadaşlarım, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 2 nci maddesinin gizli oylama sonucunu arz ediyorum: Kullanılan oy sayısı : 481 Kabul : 468 Ret : 7 Çekimser : 2 Boş : 3 Geçersiz : 1 Hayırlı ve uğurlu olmasını temenni ediyorum. (Oyların toplanılmasına devam edildi) BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın üye var mı? Yok. Sayın milletvekilleri, oy verme işlemi tamamlanmıştır. Oy kutuları kaldırılsın. (Oyların ayırımına başlanıldı) BAŞKAN - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 4 üncü maddesini okutuyorum: MADDE 4. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 30 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. "Madde 30. - Kanuna uygun şekilde basın işletmesi olarak kurulan basımevi ve eklentileri ile basın araçları, suç aleti olduğu gerekçesiyle zapt ve müsadere edilemez veya işletilmekten alıkonulamaz." (Oyların toplanılmasına başlandı) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 3 üncü maddesinin gizli oylama sonucunu arz ediyorum: Kullanılan oy sayısı : 475 Kabul " : 460 Ret : 10 Çekimser : 3 Boş : 2 Hayırlı ve uğurlu olmasını temenni ediyorum. (Oyların toplanılmasına devam edildi) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 4 üncü maddesinin gizli oylamasına Adana İlinden başlıyoruz. -284-
BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın üye var mı? Yok. Sayın milletvekilleri, oy verme işlemi tamamlanmıştır. Oy kutuları kaldırılsın. (Oyların ayırımına başlanıldı) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 5 inci maddesini okutuyorum: MADDE 5. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 38 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası madde metninden çıkartılmış, onuncu fıkrası ile son fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. "Ölüm cezası ve genel müsadere cezası verilemez." "Uluslararası Ceza Divanına taraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler hariç olmak üzere vatandaş suç sebebiyle yabancı bir ülkeye geri verilemez " BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 5 inci maddesinin gizli oylamasına Adana İlinden başlıyoruz. (Oyların toplanılmasına başlandı) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 4 üncü maddesinin gizli oylama sonucunu arz ediyorum: Kullanılan oy sayısı : 474 Kabul : 458 Ret : 8 Çekimser 1 Boş : 7 Bilgilerinize arz olunur. (Oyların toplanılmasına devam edildi) BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı? Yok. Sayın milletvekilleri, oy verme işlemi tamamlanmıştır. Oy kutuları kaldırılsın. (Oyların ayırımına başlanıldı) BAŞKAN - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 6 ncı maddesini okutuyorum: MADDE 6. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 87 nci maddesinde yer alan, "mahkemelerce verilip kesinleşen ölüm cezalarının yerine getirilmesine" ibaresi madde metninden çıkartılmıştır. BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 6 ncı maddesinin gizli oylamasına Adana İlinden başlıyoruz. (Oyların toplanılmasına başlandı) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 5 inci maddesinin gizli oylama sonucunu arz ediyorum: Kullanılan oy sayısı : 475 Kabul : 459 Ret : 12 Çekimser : 1 Boş : 3 Bilgilerinize arz ediyor; hayırlı olmasını diliyorum. (Oyların toplanılmasına devam edildi) -285-
BAŞKAN - Oyunu kullanmayan milletvekili arkadaşımız var mı? Yok. Oy verme işlemi tamamlanmıştır. Lütfen, kupaları kaldıralım. (Oyların ayırımına başlanıldı) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 7 nci maddesini okutuyorum: MADDE 7. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 90 inci maddesinin son fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir. "Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır." BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, maddeyle ilgili 1 önerge vardır; okutuyorum: Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına 430 sıra sayılı kanun teklifinin çerçeve 7 nci maddesinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz. Güldal Okuducu N. Gaye Erbatur Adana Birgen Keleş Sıdıka Sarıbekir Kemal Kılıçdaroğlu Ali Kemal Kumkumoğlu Oya Araslı Ankara Özlem Çerçioğlu Aydın Ali Topuz Mehmet Semerci Aydın Mustafa Özyürek Mersin Abdulkadir Ateş Gaziantep Tuncay Ercenk Antalya Bihlun Tamaylıgil Haşim Oral Denizli Sinan Yerlikaya Tunceli Mehmet Ali Özpolat Kemal Sağ Adana K. Kemal Anadol İzmir Madde 7. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 90 inci maddesinin son fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir. "Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Uluslararası Çalışma Örgütü çerçevesinde yapılarak usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınır." BAŞKAN - Komisyon önergeye katılıyor mu? ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU () - Sayın Başkanım, geçen görüşmelerde de bu gündeme geldi. Bu sayma yöntemini biz, teknik olarak doğru bulmuyoruz. Yani, belki, bu, amaç olarak doğru; ama, netice itibariyle, madde tekniği bakımından, ben -Komisyon olarak- yerinde bulmuyorum. BAŞKAN - Hükümet?.. ADALET BAKANI CEMİL ÇİÇEK (Ankara) - Katılmıyoruz Sayın Başkan. -286-
BAŞKAN - Önerge sahipleri?.. ALİ TOPUZ () - Oya Araslı konuşacak efendim. BAŞKAN - Sayın Araslı, buyurun. (CHP sıralarından alkışlar) OYA ARASLI (Ankara) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; önümüze getirilen değişiklik teklifinde, uluslararası antlaşmalarla, insan haklarını düzenleyen uluslararası antlaşmalarla içhukukumuzda bir kanunun aynı konuda farklı hükümler... BAŞKAN - Sayın Araslı, on saniyenizi rica edebilir miyim. Saygıdeğer arkadaşlarım, şu anda bir önergenin görüşülmesi vardır. Bir müddet sonra önergeyi oylayacağız. Lütfen, yerlerinize oturur musunuz efendim... Lütfen, arkadaşlarım... Sayın Araslı, buyurun. OYA ARASLI (Devamla) - Önümüze getirilen teklifin bu maddesi, bir uluslararası antlaşmanın, insan haklarına ilişkin bir antlaşmanın bir konuda yaptığı düzenleme ile içhukuk kuralının aynı konudaki düzenlemesi çatıştığı zaman, aynı doğrultuda hükümler getirmediği zaman, çıkacak ihtilafta, uluslararası antlaşma hükümlerine uygulamada öncelik tanımaktadır. Gerçekten de, bizim Anayasamızda, kanunların hükümleri ile uluslararası antlaşmaların hükümleri çatıştığı zaman ne yapılacağına ilişkin bir belirleme yoktur. Uluslararası antlaşmalar kanuna eşdeğer hükümde olduğu için, bu gibi durumlarda hukukun genel ilkeleri uygulanmakta ve "özel hüküm, genel hükmün önüne geçer", "sonra gelen hüküm, önceki hükmün önüne geçer" ilkeleri doğrultusunda işlem yapılmaktadır. Bu da, birtakım farklı içtihatların ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Halbuki, bu konuda bir açıklığa, bir berraklığa ihtiyaç vardır. Böyle bir ihtiyacın varlığı, giderilmesi gerektiği doğrudur. Ne var ki, dünyanın çeşitli ülkelerine, özellikle Avrupa Birliği ülkelerine baktığımız zaman, dışhukuka bu tür çalışmalarda öncelik veren ülkelerin, antlaşmaların anayasaya uygunluğunu sağlamak bakımından çok etkin bir denetim mekanizması kurduğu görülmektedir; bir önce denetim, bir öndenetim mekanizmasını devreye sokmaktadırlar. Halbuki, Türkiye'de, zorunlu olarak işleyen böyle bir denetim mekanizması yoktur ve antlaşmaların Anayasaya uygun olup olmadığını belirlemek için, bu tür antlaşmaları Anayasa Mahkemesinin denetimine sunma imkânı da yoktur. Böyle bir denetim, Anayasa Mahkemesinin yetkisi dahilinde değildir; ancak, antlaşmanın onaylanmasını uygun bulma kanunları bir kanun olduğu için, Anayasa Mahkemesinin denetimine tabidir; ama, kanunla onayı uygun bulma ve onay arasındaki mesafe, zaman olarak bazen o kadar kısadır ki, böyle bir denetim imkânı da pratikte bir anlam taşıyabilmemektedir. Bu nedenle. 90 inci maddenin taşıdığı bu özellik gözönünde tutulduğu zaman, madde, sadece Anayasanın 90 inci maddesinde bir değişiklik getirdiği ve Anayasa Mahkemesinin denetimiyle ilgili hükümlerde bir değişiklik yapma imkânı bırakmadığı için, 90 inci madde çerçevesinde ne yapılabilir bu sakıncayı gidermek için diye düşünüldüğünde, tek çare, bu özelliği tanıyacağımız antlaşmaların hangi kaynaktan gelen antlaşmalar olduğunu belirleyen bir hükmü bu maddeye eklemekle ortaya çıkabilmektedir. Böyle bir hükmün maddeye eklenmesi, yarın, öbür gün, uygulayıcı bakımından, hangi antlaşma temel insan haklarına ilişkin antlaşmadır, hangisi değildir konusunda yapılacak belirlemede ortaya çıkacak farklı değerlendirmeleri de önlemeye imkân verecektir. Saygılar sunarım. (CHP sıralarından alkışlar) BAŞKAN - Teşekkür ediyorum Sayın Araslı. Sayın milletvekilleri, önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir. Bu nedenle, bir önerge vermiş bulunmaktayız. Bu önergenin kabulü için desteklerinizi bekliyoruz. -287-
Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 7 nci maddesinin gizli oylamasına Adana İlinden başlıyoruz. (Oyların toplanılmasına başlandı) BAŞKAN- Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 6 ncı maddesinin gizli oylama sonucunu arz ediyorum: Kullanılan oy sayısı : 470 Kabul : 456 Ret Çekimser Boş : 3 Geçersiz : 2 Hayırlı, uğurlu olması dilek ve temennisiyle... (Oyların toplanılmasına devam edildi) BAŞKAN - Görevli kâtip üye arkadaşlarımız oylarını kullandılar mı? ALİ TOPUZ () - Sayın Başkan, daha kimi bekliyorsunuz!.. GÜROL ERGİN (Muğla) - Hayret bir şey ya!.. BAŞKAN - Sayın Bakanım, biraz süratli kullanırsanız oyunuzu... Saygıdeğer arkadaşlarım, son 1 dakika içerisinde, oyunu kullanmayan milletvekillerinin oylarını kullanmalarını istirham ediyorum; lütfen, acele edelim. GÜROL ERGİN (Muğla) - Ama, artık ayıp oluyor Sayın Başkan. BAŞKAN - Sayın Bakan, oyunuzu kullandınız mı? GÜROL ERGİN (Muğla) - Kullandı kullandı, Sayın Başkan. BAŞKAN - Arkadaşlar, lütfen, tamamlayacağız işlemi... K. KEMAL ANADOL (İzmir) - Son 1 dakika doldu Sayın Başkan! BAŞKAN - Sayın Başkan, bir dakika... Vekâleten oy kullanacak bakan arkadaşlarımız, lütfen... GÜROL ERGİN (Muğla) - Ya yeter kardeşim, bu kadar da olmaz!.. BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, oy verme işlemi bitmiştir. (CHP sıralarından alkışlarf!]) Oy kutuları kaldırılsın. (Oyların ayırımına başlanıldı) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 8 inci maddesini okutuyorum: MADDE 8. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 131 inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. "Yükseköğretim Kurulu, üniversiteler ve Bakanlar Kurulunca seçilen ve sayıları, nitelikleri, seçilme usulleri kanunla belirlenen adaylar arasından rektörlük ve öğretim üyeliğinde başarılı hizmet yapmış profesörlere öncelik vermek sureti ile Cumhurbaşkanınca atanan üyeler ve Cumhurbaşkanınca doğrudan doğruya seçilen üyelerden kurulur." BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, oy verme işlemine Adana İlinden başlıyoruz: (Oyların toplanılmasına başlandı) -288-
BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 7 nci maddesinin gizli oylama sonucunu arz ediyorum: Kullanılan oy sayısı : 482 Kabul : 375 Ret : 102 Boş : 4 Geçersiz : 1 Hayırlı olmasını temenni ediyorum. (Oyların toplanılmasına devam edildi) BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın üye var mı? Yok. Sayın milletvekilleri, oy verme işlemi tamamlanmıştır. Oy kutuları kaldırılsın. (Oyların ayırımına başlanıldı) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 9 uncu maddesini okutuyorum: Madde 9. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 143 üncü maddesi yürürlükten kaldırılmıştır. BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, 9 uncu maddenin gizli oylamasına Adana İlinden başlıyoruz. (Oyların toplanılmasına başlandı) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 8 inci maddesinin gizli oylama sonucunu arz ediyorum: Kullanılan oy sayısı : 474 Kabul : 451 Ret : 17 Çekimser : 1 Boş : 4 Geçersiz : 1 Hayırlı ve uğurlu olmasını temenni ediyorum. (Oyların toplanılmasına devam edildi) BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın üye var mı? Yok. Oy verme işlemi sona ermiştir. Kutular kaldırılsın. (Oyların ayırımına başlanıldı) BAŞKAN - 10 uncu maddeyi okutuyorum: MADDE 10. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 160 inci maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır. BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, maddenin gizli oylamasına Adana İlinden başlıyoruz. (Oyların toplanılmasına başlandı) BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın üye var mı? Yok. Oy verme işlemi tamamlanmıştır. Oy kutuları kaldırılsın. (Oyların ayırımına başlanıldı) -289-
T.B.M.M. B:86 7.5. 2004 O: 1 BAŞKAN - 11 inci maddeyi okutuyorum: MADDE 11. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer ve kalkoylamasına sunulması halinde tümüyle oylanır. BAŞKAN - 11 inci maddenin gizli oylamasına Adana İlinden başlıyoruz. (Oyların toplanılmasına başlandı) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 9 uncu maddesinin gizli oylama sonucunu arz ediyorum: Kullanılan oy sayısı : 471 Kabul 459 Ret : 6 Çekimser : 2 Boş : 4 Hayırlı, uğurlu olmasını temenni ediyorum. (Oyların toplanılmasına devam edildi) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 10 uncu maddesinin gizli oylama sonucunu arz ediyorum: Kullanılan oy sayısı : 463 Kabul 453 Ret 4 Çekimser : 1 Boş : 5 Hayırlı, uğurlu olmasını temenni ediyorum. (Oyların toplanılmasına devam edildi) BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın üye var mı? Yok. Oy verme işlemi tamamlanmıştır. Oy kutuları kaldırılsın. (Oyların ayırımına başlanıldı) (Oyların toplanılmasına başlandı) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 11 inci maddesinin gizli oylama sonucunu arz ediyorum: Kullanılan oy sayısı 461 Kabul 451 Ret 4 Boş : 6 Hayırlı, uğurlu olmasını temenni ediyorum. (Oyların toplanılmasına devam edildi) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, şimdi, teklifin tümünün gizli oylamasına Adana İlinden başlıyoruz. -290-
BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın üye var mı? Yok. Oy verme işlemi sona ermiştir. Oy kutuları kaldırılsın. (Oyların ayırımı yapıldı) BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin tümünün gizli oylama sonucunu arz ediyorum: Kullanılan oy sayısı Kabul Ret Çekimser Boş 471 457 8 1 5 Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi kabul edilmiş ve kanunlaşmıştır; (AK Parti sıralarından alkışlar) milletimiz ve ülkemiz için hayırlı ve uğurlu olmasını temenni ediyorum Kısa bir değerlendirme konuşması yapmak üzere, Anayasa Komisyonu Başkanı Sayın Burhan Kuzu'nun söz talebi vardır. Sayın Başkan, buyurun. (AK Parti sıralarından alkışlar) ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI BURHAN KUZU () - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum. Bir küçük paket anayasa değişikliği, yine, Yüce Meclisimizden geçmiş oldu; vatana, millete hayırlı uğurlu olsun. Önemli değişiklik getirdik. Paket küçük gözüküyor; ama, içerisinde gerçekten önemli hususlar var. Kadın-erkek eşitliği, DGM'lerin kaldırılması, ölüm cezasının kaldırılması gibi ve özellikle de usulüne göre yürürlüğe girmiş antlaşmalardan insan haklarıyla alakalı olanlarla ilgili bir çatışma olursa iç hukukta, kanunların yerine antlaşmanın önceliği şeklinde, uygulamadan doğacak sorun da böylece çözülmüş oldu. Bundan sonra daha büyük paketler elbette ki gündeme getirme fırsatı buluruz. 1982 Anayasasının, malumunuz, hazırlanma şartları hepimiz tarafından bilinmektedir. Tabiî, bu arada, gerek komisyonda gerekse Genel Kurulda İktidar Partisine çok destek vermiş olan Anamuhalefet Partimizi de tebrik ediyorum, teşekkür ediyorum, bu katkının devamını özellikle rica ediyorum. Hakikaten, anayasa meselesini sırf İktidarın üzerine yıkmamak lazım, bunu birlikte, elbirliğiyle yapmakta her zaman için yarar olduğunu düşünüyorum. Hepinizi saygıyla, sevgiyle selamlıyorum. (Alkışlar) BAŞKAN - Teşekkür ediyorum Sayın Kuzu. Şimdi de bir teşekkür konuşması ve değerlendirme yapmak üzere, Adalet Bakanı Sayın Cemil Çiçek'i kürsüye davet ediyorum. Sayın Bakan, buyurun. (Alkışlar) ADALET BAKANI CEMİL ÇİÇEK (Ankara) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi sevgiyle, saygıyla selamlıyorum. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bir dönüm noktası olan bu değişiklikler inşallah demokrasimizi daha kurumsallaştıracak, daha kalıcı kılacak, hak ve özgürlüklerimiz bu değişikliklerle daha ileri bir noktaya gelecek. Onun için, böylesine önemli bir başarıyı gerçekleştiren Parlamentomuzdaki değerli bağımsız milletvekili arkadaşlarıma, Doğru Yol Partisine, Cumhuriyet Halk Partisine ve Adalet ve Kalkınma Partisine ve teker teker hepinize teşekkür ediyorum, özellikle, bu paketin hazırlanıp huzurunuza gelmesinde çok büyük katkı sağlayan Anayasa Komisyonunun Sayın Başkanına ve sayın üyelerine huzurunuzda teşekkür ediyorum. -291-