Aylık İş Hukuku Bülteni Aralık 2018 Kadın Çalışanlara İlişkin Çalışma Süreleri Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırk beş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Gebe ve emzikli çalışan günde 7,5 saatten fazla çalıştırılamaz. Kadın çalışanlar gece postalarında 7,5 saatten fazla çalıştırılamaz. Kadın çalışan gebelik ve emzirmeye başlama halinde işverenini bilgilendirir. Bu sayıda 1 Kadın çalışanlara ilişkin çalışma süreleri 2 Doğum ve evlat edinmeye bağlı izinler Genel durum bu olmakla birlikte kadın çalışanlarla ilgili bazı özel düzenlemeler kadınların çalışma süreleri ile ilgili usul ve esasları belirlemektedir. Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik te yer alan bu düzenlemeler kadın çalışanların günlük çalışma sürelerini ve gece çalışmalarını aşağıdaki aşağıdaki şekilde belirlemektedir. Kadın çalışanlar gebe olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar, emziren kadınlar ise doğumdan itibaren bir yıl süre ile gece postalarında çalıştırılamazlar. Gebe çalışanlara gebelikleri süresince periyodik kontrolleri için ücretli izin verilir. 1
Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik te yer alan bu düzenlemeler kadın çalışanların günlük çalışma sürelerini ve gece çalışmalarını aşağıdaki aşağıdaki şekilde devam etmektedir; Kadın çalışanların gece çalışabilmeleri için gece çalıştırılmalarında sakınca bulunmadığına ilişkin işyeri hekiminden sağlık raporu alınmalıdır. İşverenler gece postalarında çalıştırmak istedikleri kadın çalışanların isim listelerini iş müfettişlerince yapılacak denetimlerde göstermek üzere saklamakla yükümlüdür. Karı ve koca aynı işyerinde çalışıyorsa kadın çalışanın isteği ile farklı postalarda çalışmaları sağlanır. 2
Doğum veya evlat edinmeye bağlı izinler Analık hali izni Bilindiği üzere analık hali izni 4857 Sayılı İş Kanununun 74.maddesinde düzenlenmektedir. Doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık izin, doğum yapan kadın çalışanlar tarafından kullanılmaktadır. 6663 Sayılı Kanunla yapılan değişiklikle annenin doğum sırasında veya doğum sonrasında ölümü halinde kalan izinlerin babaya kullandırılması düzenlenmiştir. Yine aynı Kanun ile yapılan değişiklikle 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine ya da evlat edinene, çocuğun aileye fiilen tesliminden itibaren 8 hafta olarak annelik hali izni kullandırılacaktır. Süt İzni İş Kanununun 74.maddesi çerçevesinde kadın çalışanlara bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilmektedir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını kadın çalışan kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. Doğumdan sonra haftalık çalışma süresinin yarısında ücretsiz izin kullanılması halinde ücretsiz izin kullanılan bu sürede süt izni kullanılamayacağı da 6663 sayılı Kanunda düzenlenmiştir. Doğum veya evlat edinmeye bağlı ücretsiz izinler İş Kanununda yer alan ve analık izninden sonra çalışanın talebi üzerine kullandırılan 6 aylık ücretsiz izin aynen devam etmektedir. Bu izinle ilgili yapılan değişiklik 6 aylık ücretsiz iznin evlat edinme halinde eşlerden birine ya da evlat edinene kullandırılacak olmasıdır. Alternatif olarak çalışana doğumdan sonra analık hali izninin bitimini takiben çocuğun hayatta olması kaydı ile kadın işçi ve 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri halinde; 1. Doğumda 60 gün, 2. Doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda 180 gün haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilecektir. Bu ücretsiz izin döneminde işsizlik sigortasından yarım çalışma ödeneği ödenecektir. Çoğul doğum varsa bu sürelere 30 gün eklenecek, doğan çocuk engelli ise süre 360 gün olarak uygulanacaktır. Bu ücretsiz izin süresince süt iznine ilişkin hükümler uygulanmayacaktır. Kısmi süreli çalışma hakkı 74.maddede sayılan izinlerin bitiminden sonra (analık izni, 6 aylık ücretsiz izin ya da doğum sayısına bağlanan ücretsiz izin) mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar ebeveynlerden biri kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilecektir. Bu talep işveren tarafından karşılanacak ve geçerli fesih nedeni sayılmayacaktır. Kısmi süreli çalışma talebinde bulunulması iş sözleşmesinin feshi açısından geçerli sebep sayılmadığından, bu gerekçe ile iş sözleşmesi feshedilen çalışan işe iade davası açması halinde işe iade edilecektir. Ebeveynlerden biri çalışmıyorsa kısmi süreli çalışma hakkından faydalanılamayacaktır. Kısmi süreli çalışma hakkından faydalanan işçi tam zamanlı olarak çalışmaya başladığında yerine bir işçi alınmışsa eğer bu işçinin iş sözleşmesi kendiliğinden sona erecektir. Yine 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen işçi de kısmi süreli çalışma hakkından faydalanacaktır. 3
Yarım çalışma ödeneği 74. maddede yapılan değişiklik ile getirilen haftalık çalışma süresinin yarısı kadar işçiye verilen ve doğum sayısına bağlanan ücretsiz izin süresince yarım çalışma ödeneği ödenebilmesi için İşsizlik Sigortası Kanununda bir düzenleme yapılmıştır. Düzenlemeye göre ebeveynlere ücretsiz izinde bulundukları sürelerde haftalık çalışma süresinin yarısı kadar yarım çalışma ödeneği verilecektir. Ödeneğin günlük miktarı günlük asgari ücretin brüt tutarı kadar olacaktır. Daha iyi anlaşılabilmesi için bir örnek vermek gerekirse; Analık hali iznini kullanan çalışan 2.doğumunu yapmış ise 120 gün süre ile haftalık çalışma süresinin yarısı kadar (22,5 saat) çalışacak ve yarısı kadar (22,5 saat) ücretsiz izin kullanacaktır. Çalışmış olduğu 22,5 saatlik sürenin karşılığı olan ücretini eskiden olduğu gibi işveren tarafından ödenecek, ücretsiz izinde bulunduğu 22,5 saatlik sürenin ücreti ise İşsizlik Sigortası ndan karşılanacaktır. Ancak Sigorta tarafından ödenecek tutar asgari ücretin brüt tutarı kadar olacaktır. yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması, İş Yasasının 63.maddesinde belirtilen çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışması, Analık hali izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde Kurum a doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi ile başvuruda bulunulması gerekmektedir. Yukarıda belirtilen izin ve kısmi süreli çalışma hakkının kullanılmasında zaman zaman karışıklıklar yaşandığı anlaşılmaktadır. Aşağıda yer alan tablo izinlerin hangi sıra ile kullanılabileceğine ilişkin bilgi vermektedir. Ödeneğe hak kazanılması Yarım çalışma ödeneğine hak kazanılabilmesi için; Doğum ya da evlat edinme tarihinden önceki son 3 4
Doğum ya da 3 yaşından küçük çocuğun evlat edinilmesi halinde kullanılabilecek izin tablosu 6 ay ücretsiz izin (Analık hali izni bittikten sonra kullanılabilir.) Kısmi süreli çalışma (Çalışan talep ederse çocuk ilköğretim çağına gelene kadar) Analık Hali İzni (Doğumdan önce 8 hafta, doğumdan sonra 8 hafta ya da evlat edinme halinde çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren 8 hafta) İşbaşı (Çalışan ücretsiz izinleri kullanmak istemezse) Kısmi süreli çalışma (Çalışan talep ederse çocuk ilköğretim çağına gelene kadar) Yarım hafta ücretsiz izin (Çocuğun kaçıncı çocuk olduğuna göre 60-120-180 gün, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin) Kısmi süreli çalışma (Çalışan talep ederse çocuk ilköğretim çağına gelene kadar) 5
Aylık İş Hukuku Bülteni Aralık 2018 İş Hukuku kapsamında her türlü sorunuz için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Süleyman Seba Cad. No :48 BJK Plaza B Blok K:4 Akaretler Beşiktaş - İstanbul +90 212 326 68 68 +90 212 326 68 69 info@gsghukuk.com 2018 Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı. Tüm hakları saklıdır. Bu dokümanda GSG Avukatlık Ortaklığı veya ibaresi, Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı nı ifade etmektedir.