Birinci Aşama AABF Dede/Ana Eğitim Programı (20062006) Eğitimin Kapsamı ve Đçeriği: Aleviliğin olmazsa olmazlarından olan dede/anaların Avrupa`daki Alevilere daha iyi hizmet verebilmeleri amacıyla eğitilmeleri ve yetiştirilmeleri Alevi Dede Eğitiminin temel amacıdır Avrupa`da yaşayan Alevilerin, inanca yönelik güncel gereksinimleri, bundan 40-50 yıl öncesinin Alevilerine göre farklılıklar göstermektedir Son 15-20 yılda ortaya çıkan Alevi örgütlerinde örgütlere üye olan ve olmayan Alevilerin inançsal gereksinimleri dede/anaların eksik donanımları ve Almanca dil yetersizliği nedeniyle yeterince karşılanamamaktadır Alevilikte dede/analar geçmişte ailede, ocak veya dergâhlarda yetişirlerdi Muhabbet toplantılarında bilgi ve görgülerini artırırlardı Bu yapı son 40-50 yıldır işlememektedir Avrupa`daki şu anda hizmet vermeye çalışan dede/anaların bilgi ve görgüleri, uzun süre yenilenmemiş olup yeni gereksinimlere yeterince cevap verecek durumda değildir Zorluklar sadece örgütlerin parasal sıkıntılarından kaynaklanmamakta, aynı zamanda Almanya ve Avrupa`nın diğer ülkelerinde oluşmuş Alevi topluluklarına; cem yürütmek, nasip almak, ikrar vermek, Alevi nikahı ve Hakka Yürüme törenleri için gerekli dede/anaların yeni koşullara uygun bilgilerinin eksikliği de önemli rol oynamaktadır Geçmişimizden kopmadan, inanç ve değerlerimizin özünü koruyarak, bugünün ve geleceğin gereksinimlerini dikkate alan bir eğitim amaçlanmaktadır Bu nedenle Alevi dede/anaları eğitimi şu ana amaçları ve alanları kapsayacaktır: 1 Toplumumuzun inancına ilişkin güncel ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla, Alevi dede/anaların eğitimi; bilgi ve görgü alanındaki eksikleri giderici yönde olmalıdır Günlük ihtiyaçlar; sadece AKM`lerde değil, aynı zamanda okul, hapishane ve hastanelerde ve diğer inançlarla ortaklaşa yapılacak çalışmalarda da kendini göstermektedir 2 Eğitim; gelecekte Alevilere hizmet vermek amacında olan dede/anaları, çağa uygun düzeyde yetiştirmeye yönelik olmalıdır Dedelerimiz, Alevi örgütlenmesinin en başta gelen halkası ve de bu bağlamda en çok sorumluluğu olan kişilikleridir Alevi toplumunun (inanç, ibadet ve kültür) birliğini teşvik edici tavır ve duruşların oluşması ve yaşama geçirilmesi, bu eğitimin ana amaçlarındandır 3 Alevi inanç ve kültürünü kesintiye uğratmadan koruyup geliştirmek, toplumumuzun Alevilik bilgi ve bilincini yükseltmek başlıca amaçtır Bu yönde, Aleviliğe girmiş ancak Alevi öğretisi ile çelişen uygulamaların (örneğin; mevlüd okutma, Cenaze namazlarındaki bazı Arapça dualar vs) Alevi öğretisine uygunluğu yeniden gözden geçirilecektir 1
4 Aleviliğin vazgeçilmez ilkelerinden biri olan kadın-erkek eşitliği, bu eğitimde de sağlanmalıdır 5 Đnanç ve kültürümüzün dogma ve katı kurallara dayalı değil, sürekli kendisini yenileyip geliştirdiği görülür Geliştirici dinamikler korunarak, en başta batini geleneğini ve modern inanç bilimi metotları dikkate alınarak Alevi önderlerinin yetişmesi amaçlanmaktadır 6 Bu eğitimde Aleviliğin, dil, din, ırk, etnik köken ve cinsiyet gibi ayırımlara girmeden, insana, ayırımsız sahip çıkma geleneği canlı tutulacaktır Bu anlamda; Almanya`da inançlar arası diyaloğa inancımızın girmesi ve bunun koşullarına uygun, geliştirilen çalışmalar eğitimde işlenecektir 7 Đnançsal geleneğimizde oluşmuş biçimsel farklılıkları inanç ve kültürümüz için bir zenginlik kabul ederek; bunların korunması ve ortak anlamların ortaya çıkarılması Aleviliği ve toplumsal birliğimizi pekiştirecektir Öngörülen eğitimde buna özen gösterilecektir Yol bir, sürek bin bir prensibi canlı tutulacaktır 2 Eğitimin gerçekleşme koşulları: - Alevi inanç rehberlerine verilecek eğitimin gerçekleşmesi, ancak bu eğitime sonuna kadar katılacak ve hizmet belgesi alarak kendi AKM`sinde hizmet verecek Alevi dede/anaların belirlenmesi ile mümkündür Bu nedenle, bu çalışma programında belirtilen AKM- dede/ana hizmet ilişkisinin bağlayıcı ve uzun vadeli olması gerekir Eğitime verilen kaynak ve yatırım; ancak dede/anaların hizmet verdikleri Ya da verecekleri AKM yönetimleri ile yapacakları bağlayıcı yazılı anlaşmaları (ikrar/ söz) ile mümkündür Dede/ana eğitiminin başlangıcında bu anlaşmalar ölçü olacaktır - Kademeli olmak üzere; ilk eğitim kurslarına 24 kişi katılabilecek ve bu grup daha sonra ileri kurslara katılacaktır Kurslara katılan her kişi ve hizmet yeri olan AKM yönetimi, -yönetim değişikliklerinden bağımsız olarak- belirli bir süre (uzun bir süre) bu ilişkinin devam etmesi gerektiğinin bilincinde olmalıdırlar - Dede/ana eğitiminin gerçekleşmesi için bir diğer koşul; Alevi öğretisi ve geleneklerindeki nüans farklarını bir zenginlik olarak görmek ve eğitimde çeşitli Alevi dokularına- yer vermenin gerekliliğini kabul etmektir Eğitimde Alevi öğretisi değişik perspektiflerden ele alınarak bütüne yaklaşmak amaçtır Katılımcılar, inanç özgürlüğü gereği birbirlerinin görüşlerini karşılıklı olarak dinlemeli ve anlamaya çalışmalıdırlar Yolumuz ne güzel tarif etmiş: Yol bir, sürek bin bir 3 Dede/ana eğitiminde ele alınacak temel konular: Aşağıda belirtilen konular Alevi inancının yaşanmasında ilk akla gelen konulardır Bunlara yeni konular eklenebilir, Ya da buradan bazı konular ileri kurslara bırakılabilir Bu konuların kapsamı; yani kaç saat süreceğinin belirlenmesi, katılımcıların bilgi seviyesi ve ihtiyaçları dikkate alınarak belirlenebilecektir Burada belirtilen konular; aşağıdaki insan konusunda görüldüğü gibi belirli bir ikiboyutlu (diamatik) sistem içinde programlandırılacaktır Her konu bu sistemle öğretilecek ve konuların işlenmesinden önce o konu ile ilgili yazılı bilgiler katılımcılara verilecektir 2
Konuların işlenme sırası; kurslarda görevlendirilecek eğiticilerin zamanlarına ve o andaki Alevi günlerinin olup olmamasına bağlı olarak değişebilecektir Ders günlerinin dışında katılımcılara; hazırlanmaları için derslerle ilgili yazılı bilgiler gönderilecektir Ayrıca her katılımcı eğitim sonunda, kendi seçtiği bir konuda Ödev yazacaktır AABF Dede/Ana Temel Eğitimi Konuları : 1 Alevi örgütlenmesi ve Alevilik inanç ve ibadetlerinin uygulama koşulları 2 Dede/ana tarifi: görev, hizmet ve sorumluluklar 3 Alevi inancının temeli: Kelime-i tevhit ve Hak Muhammed Ali Birlemesi 4 Ehl-i Beyt ve Alevi ocakları 5 Đnsan: Ten, can, akıl 6 Yaratılış ve Alevilikte yaratılış inancı 7 Đnsanın sorumluluğu, rızalık ve üç boyutu 8 Đnsan olma: Dört Kapı Kırk Makam 9 Đnanç önderlerimiz: Hacı Bektas Veli ve Yedi Ozanlar 10 Kırklar Cemi ve Alevi cemlerinin öğreti ile bağlantıları 11 Đkrar/ Đkrar cemi nasip alma töreni, musahiplik cemi, nikah ve cenaze erkanları vs 12 Cem ibadeti (anlamı, hizmetler, akış, bölümleri ve cem evi) 13 Muharrem ayı ve aşure 14 Hakka Yürüme Erkanı (ilk, yedi, kırk ve bir yıllık törenler) 15 Hızır inancı ve gelenekleri 16 sembollerde Alevi öğretisi 17 Kurban ve lokma 18 Alevilikte semah ve saz 19 Alevilikte makamlar ve görevler 20 Alevi ailelerinde inançsal yaşam ve çocuk eğitimi 21 Alevilik tarihinden kesitler 22 Alman Anayasası, Almanya`daki Federal Sistem ve Đnanç kurumlarının bu yapıdaki konumları ve Alevi kimliğinin tanınması çalışmaları /Kamuoyu çalışması 23 Alevilik ve Đnançlar arası diyalog 24 Alevilik derslerinin yasal koşulları ve uygulamaları 3
Birinci Aşama AABF Dede/Ana Eğitim Programı Konu örnekleri (taslak) 5 Konu: Đnsan: Ten, can, akıl Konu: Alevilikte Đnsan (ten, can ve akıl) R ı z a l ı k ve ç e ş i t l e r i Đnsan doğa ilişkisi Đnsan insan ilişkileri Đnsanın kendisine olan sorumluluğu Đnsanın tanrı ile olan ilişkisi D Ö Dış görünüş ve kural (Şeriat kapısı) Vücut, dış görünüş, temizlik, beslenme sağlık Đnsanlar arası ilişkilerde vücut organlarının önemi (duyma ve görme organları), gönül gözü Kendi vücudumuzla özdeşleşmek /hoşnutluk Tanrı nimetlerine saygı ve onları koruma R T His, bilgi ve yol (Tarikat kapısı) Sevecen görüntü, yaklaşan, rahat ve doğaya uygun giyim, Đlişkilerde hislerin ve sevginin önemi, Đletişimin koşulları (sempati, antipati) rızalık / Sorululuk bilinci ve bunun Alevi öğretisindeki yeri Eline, diline,beline hakim olmak ne Tanrıya karşı sorumluluk nedir? K A Akıl, kavrama ve beceri (Marifet kapısı) Đnsan vücudunun fonksiyonları ve işleyişleri, insanın akılla aldığı tarihsel yol ve birikim, Birliktelik, el ele el hakka Akıl ve bilgiyi birlikte kullanarak yeni keşiflere ulaşmak Can, gelişmesi ve insa-ı kamil olabilmesi için yeni tenlere girer P I Hakikat ve akıl üstü haller (Hakikat kapısı) insanın doğayı, dünyayı ve evreni kavraması ve bunun bir bütünlük içindeki varoluşunu çözmesi Eşitlik, birlik ve bütünlükle tanrıya varış /tevhit, Tevekkül /kendi sorumluluğunu yerine getiren tanrıya güvenir ve umutlu olur Hakikat sırrına ulaşmak ve bu sırrı açıklamak nedir? 4
10 Konu: Kırklar cemi ve cemlerimizdeki anlamı: R ı z a l ı k ve ç e ş i t l e r i (Buyruk`taki gibi) Konu: Alevilikte Kırklar Cemi ve cemlerimizdeki anlamı Đnsan doğa ilişkisi Đnsan insan ilişkileri Đnsanın kendisine olan sorumluluğu Đnsanın tanrı ile olan ilişkisi D Dış görünüş ve kural (Şeriat kapısı) Kırklar ceminin yeri ve düzeni Kırkların eşitliği, canların eşitliği, Ö R T His, bilgi ve yol (Tarikat kapısı) Kırklar ceminde hisler ve katılımcıların cinsiyeti Sıfatların kapı önünde kalması ne anlama geliyor? Hz Muhammed Peygamber olarak alınmıyor? Bunun anlamı nedir? K A Akıl, kavrama ve beceri (Marifet kapısı) Hakikat ve akıl üstü haller (Hakikat kapısı) Hz Ali`nin koluna neşter vurmak ne Kırklar ceminde canların ve doğanın bütünlüğü Herkes herkes için sorumluluk alıyor Günümüzde bu ne, P I 5