FİNANS VE RİSK YÖNETİMİ ÖNDER ŞENOL

FİNANS VE RİSK YÖNETİMİ ÖNDER ŞENOL 1

3,000,000? 2

AJANDA Yönetimin Önemli Bir Parçası Olarak Finansı Anlamak Şirketlerde Finans Fonksiyonunun Önemi Finansal Analiz ve Denetim 15 Dk Ara Yatırım ve Finanslama Kararlarında Finansın Rolü Şirketin Karşı Karşıya Kalabileceği Muhtemel Riskler ve Risk Yönetimi Sorular ve Cevaplar 3

FİNANS FONKSİYONU VE FİNANSAL YÖNETİM 4

FİNANS FONKSİYONU VE FİNANSAL YÖNETİM Yönetimin Önemli Bir Parçası Olarak Finansı Anlamak Finans FİNANS Gerçekleşenin yanında, geleceği yorumlama ihtiyacının artması İş dünyasının daha komplike hale gelmesi finansın Yönetim Biçimi olması ihtiyacını doğurmuştur. Muhasebenin sundukları üzerine inşa edilir. Muhasebe 17.yy ortaları 21.yy Muhasebe Operasyonları Neden Büyüdü? Muhasebe Muhasebe tarafından hazırlanan raporları yorumlayarak karar süreçlerinin içinde yer alır. Muhasebenin yanında, Ekonomi, İstatistik, Matematik ve Yönetim i de ele alır. Muhasebenin bittiği yerde finans başlar. Artan rekabet ile beraber iş dünyasının ve ihtiyaçlarının daha komplike hale gelmesi sebebiyle Grup şirket yapılarının artması ve bundan dolayı konsolidasyon ihtiyacının doğması ve çeşitlenmesi sebebiyle. Regülasyona (SPK, Sox) uyumluluk için yapılan işlemler dolayısıyla. Vergi hesaplamalarının daha komplike hale gelmesi sebebiyle. Finansın Olmazsa Olmaz bir parçası 5

FİNANS FONKSİYONU VE FİNANSAL YÖNETİM FİNANS YÖNETİCİSİNİN ROLÜNDEKİ DEĞİŞİM Bugün Geçmiş MUHASEBE FİNANS Gelecek Destek Rolü ağırlıklı Defter Kayıtlarının tutulması Finansal Tabloların Raporlanması Finansal Anlaşmaların değerlendirilmesi Vergisel ve diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesi Destek ve Strateji eş ağırlıklı (Günümüzde) Gelecekte, ağırlıklı olarak Stratejinin içinde yer alması bekleniyor. Planlama ve Bütçeleme Finansal Kontrol Karar verme süreçlerinin içinde yer almak Diğer bölümlere yön vermek, yönetim yaklaşımı 6

FİNANS FONKSİYONU VE FİNANSAL YÖNETİM Şirketlerde Finans Fonksiyonunun Önemi ve Firma Amacı İşletmelerde Finansal Yönetici iki temel sorunla karşılaşmaktadır. 1) Firma hangi varlıklara ne kadar yatırım yapmalıdır? (Yatırım Kararları) 2) Yatırım için gerekli fonlar hangi kaynaklardan sağlanmalıdır? (Finanslama Kararları) Bu sorulara yanıt ararken temel amaç Firmanın Pazar Değerini Maksimum yapmaktır. Finans yöneticisinden beklenen, firmanın pazar değerini maksimum kılacak biçimde Karlılık ve Risk arasında Optimal bir Denge kurmasıdır. Finans Yöneticisinin Görevleri arasında artık firmanın gereksinme duyduğu kaynakların sağlanması değil, kaynakların kullanımı, diğer bir deyişle Yatırım Kararları daha büyük önem taşımaya başlamıştır. 7

FİNANS FONKSİYONU VE FİNANSAL YÖNETİM Finansal Yönetimde Kullanılan Yöntemler 1) Finansal Analiz ve Denetim: Firmanın geçmiş dönemlere ait verilerinin analiz edilmesi ve yorumlanmasıdır. 2) Finansal Planlama: Nakit ve Yatırım bütçelerinin hazırlanması, proforma bilanço, proforma gelir ve proforma fon akış tablolarının düzenlenmesi konularını kapsar. 3)Varlıkların Yönetimi (Yatırım Kararları): Dönen varlıkların ve duran varlıkların hangilerine ve ne miktarda yatırım yapılacağı ile ilgili kararları kapsar. 4) Pasiflerin Yönetimi (Finanslama Kararları): Hedeflenen varlıklara ulaşabilmek için gerekli fonların sağlanmasına yönelik kararları saptar. 8

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM 9

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM Ana Finansal Tablolar Bilanço Gelir Tablosu Nakit Akım Tablosu 10

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM Finansal Tabloların Amaçları Yatırımcılar, karar vericiler ve banka vb diğer ilgililer için karar almada yararlı bilgiler sağlamak. Gelecekteki nakit akımlarını yönetebilmek için gerekli bilgileri sağlamak. Varlıklar, kaynaklar ve bunlardaki değişiklikler ile işletme faaliyet sonuçları hakkında bilgi sağlamak. Yasal zorunluluklara bağlı olarak vergi hesaplarının yapılmasında kullanılması ve vergi beyannamelerinin ekinde verilmesi. 11

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM Finansal Tablolardaki Verileri Kimler Kullanır? Yatırımcılar Yönetim Kurulları Denetim Komitesi Finansal Analistler ve Bankalar Genel Müdürler 12

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM BİLANÇO Aktifler DÖNEN VARLIKLAR Pasifler KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR DURAN VARLIKLAR ÖZKAYNAKLAR VARLIKLAR TOPLAMI (Yatırım Kararları) YÜKÜMLÜLÜKLER TOPLAMI (Finanslama Kararları) 13

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM GELİR TABLOSU Brüt Satışlar Satış İndirimleri (-) Net Satışlar Satışların Maliyeti (-) Brüt Kar (Satış Karı) Faaliyet Giderleri (-) [AR-GE, Pazarlama, Satış ve Genel Yön.+ Faaliyet Karı (Zararı) Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar (-) Finansman Giderleri (-) *Faiz, Kur Farkı, Kredi Komisyonu vb.+ Olağandışı Gelir/Gider Vergi Öncesi Kar Vergi Dönem Net Karı (Zararı) 14

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM AVFÖK (EBITDA) Amortisman, Vergi ve Faiz Öncesi Kar olarak tanımlanır. Şirketin operasyonu sonucu elde ettiği karı gösterir. Büyük yatırımlar sonucu ortaya çıkan yüklü amortisman ve faiz giderlerinden bağımsız olarak şirket performansını değerlendirmekte kullanılan çok önemli bir göstergedir. Şirket karını ya da zararını esas faaliyete dayandırdığından daha karşılaştırılabilir sonuçlar verir. Şirket Değerlemelerinde çarpan olarak kullanılır 15

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM NAKİT AKIM TABLOSU 2010 Nakit Bakiyesi = 15 345 + 340 = 10 16

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM Nakit Akış Tablosu ve Nakit Yönetimi İşletmenin nakit giriş ve çıkışlarını gösterir. Nakit yönetimi, en basit şekliyle, nakit girişlerini hızlandırmak, nakit çıkışlarını yavaşlatmak ve para mevcudunu en iyi şekilde değerlendirmektir. Geleceği parlak birçok kar eden şirketin iflas etmelerinin en büyük sebeplerinden biri, iyi bir nakit akış yönetimi yapamamalarıdır. Şirket değeri hesaplanırken en yaygın olarak kullanılan yöntem indirgenmiş nakit akım yöntemidir. Nakit Yönetimi: İşletmeler 3 güdüyle nakit tutmaktadırlar: 1) İşlem Güdüsü (Borçların ödenmesi vs) 2) İhtiyat Güdüsü (Deprem vs. ye karşı) 3) Spekülasyon güdüsü (Fırsatlardan yararlanmak için) 17

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM ORANLAR YOLUYLA MALİ TABLO ANALİZLERİ Genel olarak 4 grupta sınıflandırılmaktadır: 1) Likidite Oranları: 2) Mali Yapı Analizinde Kullanılan Oranlar 3) Faaliyet Oranları 4) Karlılık Oranları 18

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM 1) LİKİDİTE ORANLARI İşletmenin cari (likidite) durumunun analizinde kullanılır. İşletmenin kısa vadeli borçlarını ödeyebilme yeteneğinin ölçülmesinde ve çalışma sermayesinin yeterli olup olmadığının belirlenmesinde kullanılır. CARİ ORAN = DÖNEN VARLIKLAR KISA VAD. YAB. KAYNAKLAR ASİT TEST ORANI = DÖNEN VARLIKLAR - STOKLAR KISA VAD. YAB. KAYNAKLAR NAKİT ORANI = HAZIR DEĞERLER KISA VAD. YAB. KAYNAKLAR 19

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM 2) MALİ YAPI ANALİZİNDE KULLANILAN ORANLAR İşletmenin öz kaynağının yeterli olup olmadığı, kaynak yapısı içinde borç ve öz kaynağın dengesi ve öz kaynak olarak yaratılan fonların ne tür dönen varlık ya da duran varlıklara kullanıldığının ölçülmesinde kullanılan oranlardır. FİNANSAL KALDIRAÇ ORANI = TOPLAM BORÇ TOPLAM VARLIK Örn: 50,000/100,000 = %50 ÖZKAYNAKLAR MADDİ DURAN VARLIKLAR TOPLAM BORÇLAR ÖZKAYNAKLAR KISA SÜRELİ BORÇLAR TOPLAM VARLIKLAR 20

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM 3) FAALİYET ORANLARI İşletmenin çalışma durumunun analizinde, işletme faaliyetlerinde kullanılan varlıkların etkili bir biçimde kullanılıp kullanılmadığı ölçülmektedir. 1) ORTALAMA STOK SÜRESİ = STOKLAR SMM/365 Örn: 30,000 /(182,500/365) = 60 günlük stok tutuluyor. ORTALAMA TİCARİ ALACAKLAR 2) ALACAKLARIN ORT. TAHSİLAT SÜRESİ = KREDİLİ SATIŞLAR / 365 (=GÜNLÜK SATIŞLAR) Örn: 45,000 /(365,000/365) = 45 gün ortalama tahsilat vade ile çalışılıyor. 3) TİCARİ BORÇLARIN ORT. ÖDENME SÜRESİ = SATICILAR + BORÇ SENETLERİ GÜNLÜK PEŞİN SATIŞLAR Örn: 60,000 /(274,000/365) = 90 gün ortalama ödeme vadesi ile çalışılıyor. 21

FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM 4) KARLILIK ORANLARI BRÜT KAR ORANI = NET KAR ORANI = AVFÖK ORANI = BRÜT KAR GELİR NET KAR GELİR AVFÖK GELİR İşletmelerin emrine verilmiş bulunan öz ve yabancı kaynakların, verimlendirme/ kazanç derecesinin ölçülmesinde kullanılan oranlardır. 22

YATIRIM VE FİNANSLAMA KARARLARINDA FİNANSIN ROLÜ 23

YATIRIM KARARLARI Yatırım Kararları Genel olarak, yatırım kararları 2 başlık altında toplanır: 1) Dönen Varlıklara Yapılan Yatırımlar 2) Duran Varlıklara Yapılan Yatırımlar Dönen Varlıklar daha çok kısa vadeli, Duran Varlıklara yapılan yatırımlar ise uzun vadeli bir bakış açısını gerektirmektedir. 24

YATIRIM KARARLARI Dönen Varlıklar Nakit olarak elde ve bankada tutulan varlıklar ile normal koşullarda en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlıklardır. Hazır Değerler (Kasa, Alınan Çekler, Bankalar vs) Menkul Kıymetler (Hisse Senetleri, Tahvil, Senet ve Bonolar) Ticari Alacaklar (Alıcılar, Alacak Senetleri vs) Stoklar (Ticari Mallar, Verilen Sipariş Avansları vs) Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları Diğer Dönen Varlıklar (Devreden KDV, İndirilecek KDV, Avanslar ) 25

YATIRIM KARARLARI Dönen Varlıklara Yapılan Yatırım (Çalışma Sermayesi Yönetimi) Çalışma sermayesi, firmanın sahip olduğu hazır değerler, menkul kıymet, alacaklar, stoklar ve diğer dönen varlıklardır. Firmanın kısa süreli yani bir yıl içinde paraya çevrilebilir ekonomik değerlere yaptığı yatırımı ifade eder. Net çalışma sermayesi firmanın dönen varlıkları ile kısa süreli borçları arasındaki farktır. Dönen varlıklara yapılan yatırımın optimum düzeyde olması gerekir. Çalışma sermayesi eksikliği firmanın nihai olarak tasfiyesine neden olmaktadır. Sonuç olarak; Dönen varlıklara aşırı yatırım yapılması da, dönen varlıkların yetersiz oluşu da firma için sorun yaratmaktadır. 26

YATIRIM KARARLARI Duran Varlıklar Bir yıldan daha uzun sürelerle, işletme faaliyetlerinde kullanılmak amacıyla elde edilen ve bir yıldan önce paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlıklardır. Alacaklar (Ticari ve Ticari olmayan alacaklar) Mali Duran Varlıklar Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları Diğer Duran Varlıklar 27

YATIRIM KARARLARI Duran Varlıklara Yapılan Yatırım (Sermaye Bütçelemesi) Duran varlıklar için yapılması düşünülen yatırım tutarı genelde dönen varlıklar için yapılması düşünülen yatırım tutarından daha yüksektir. Dönen varlıklara yapılan harcamalar, daha fazla bölünebilir olduğu halde, duran varlık yatırımları bir bütünlük göstermektedir. Duran varlıklara yapılan yatırımlar ile ilgili yapılmış öngörülerde yanlışa düşülmesi durumunda telafi imkanı çok zordur. Dönen varlıklara yapılan yatırımların paraya çevrilme olasığı daha yüksek olmasına rağmen duran varlıklar için düşüktür. 28

YATIRIM KARARLARI Paranın Zaman değeri Para zaman karşısında değer kaybetmektedir. Enflasyon, paranın alım gücünde aşınmaya neden olmakta, bugünkü parayı ileri tarihteki aynı paraya tercih ettirmektedir. İskonto oranının %30 olduğu varsayımıyla, 3 yıl sonraki 5,000 TL nin bugünkü değeri = 5,000/(1+0,3)^3= 2,276 TL dir. 29

YATIRIM KARARLARI Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesi Firmalar, bütün yatırım projelerini aynı anda finanse etmek imkanına sahip değildirler. Bu nedenle firmalar, yatırım projelerini önem sıralamasına göre sıralamak, aralarından seçim yapmak ve bazı projelerden de vazgeçmek zorundadır. Firmalar alternatif kullanım alanları içinde seçim yapabilmek için bir kriter saptamak zorundadırlar. 30

YATIRIM KARARLARI Yatırım Projelerini Değerlendirme Yöntemleri 1) Ortalama Karlılık Yöntemi: Ortalama yıllık karın proje için yapılacak net kara bölünmesi ile bulunur. 2) Geri Ödeme Süresi Yöntemi: Geri ödeme süresi bir yatırımın sağlayacağı net para girişinin, yatırım tutarını karşılayabilmesi için geçmesi gerekli zaman uzunluğu veya yıl sayısıdır. 3) Net Bugünkü Değer Yöntemi: Projenin nakit girişlerinin bugünkü değeri ile nakit çıkışları arasındaki farkın belirlenmesi ve farkın sıfırdan büyük olması halinde projenin kabul edilmesi gerektiğini savunan bir yöntemdir. 4) İç Verim Oranı Yöntemi: Net bugünkü değer yöntemi gibi paranın zaman değerini ve projenin tüm ömrü boyunca sağlayacağı nakit girişlerini dikkate alır. 31

YATIRIM KARARLARI Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesi Proje değerlendirilirken karar verilmesi gereken Hangi şartlar altında bu yatırımın yapılması gerektiğidir. Bu karar verilirken Riskler ve Geri Dönüşler bir arada değerlendirilir. Geri dönüşler ile kast edilen, projenin oluşturacağı Gelir, Gider ve Nakit akımlarıdır. Bunlar yapılan işin doğasına, yeni teknolojilere ya da trendlere göre farklılaşır. 32

YATIRIM KARARLARI VAKA ÇALIŞMASI X Telekom Firması A Bank ile 400 adet şubesinin tüm network hizmetinin kendileri tarafından verilmesi için bir proje üzerinde çalışmaktadır. Operasyon Birimi, böyle bir projenin fizible olmadığını ve çok fazla insan gücü gerektireceğini söyleyerek projeye karşı çıkmaktadır. Satış ve Pazarlama birimi ise bu projenin şirketin tanıtımı ve saygınlığı için çok önemli olduğu için mutlaka yapılması gerektiğini belirtiyor. 33

YATIRIM KARARLARI VAKA ÇALIŞMASI Şirket Genel Müdürü de bu durumda Finans bölümüne yani size gelerek projenin geri ödeme periyodunu ve dolayısıyla bu projeye hangi şartlar ile girilmesi gerektiğini sormaktadır. ANA VARSAYIMLAR Yatırım: 1,808,000 TL lik bir kazı yatırımının yapılması gerekmektedir. Gelir: 3 yıl boyunca şube başına 6,000 TL fiyat teklifi yapılması önerilmektedir, aksi taktirde rakiplere kaptırılacağının altı çizilmişti. Karlılık: İlgili hizmet için kar marjının %44 olacağı tahmin edilmektedir. Sözleşme Süresi: 3 yıl olarak öngörülmektedir. 34

YATIRIM KARARLARI VAKA ÇALIŞMASI Yıllık İskonto Oranı 14,62 % olarak alınmıştır. Projenin Geri Dönüş Süresi 2 yıldır. 3 Yılın Sonunda Yatırımın Net Bugünkü Değeri 787.599 TL dir. 35

YATIRIM KARARLARI FİNANSAL PLANLAMA ve BÜTÇELEME Firmanın önündeki yatırım ve finanslama seçeneklerinin analiz edilmesi,, hangi alternatiflerin seçileceğine karar verilmesi gibi konuları içeren bir yöntemdir. Şirketlerin geleceği görebilmesi için her ay İş Planlarını güncel tutmaları gerekir. Finansal planlama hangi risklerin alınacağı, hangilerinin gereksiz olduğu ve alınmaya değer olmadığına karar verme yöntemidir. Finansal planlamada esas olarak bütçeleme tekniğinden yararlanılır. 36

FİNANSLAMA KARARLARI 37

FİNANSLAMA KARARLARI SERMAYE MALİYETİ (KAYNAK) VE SERMAYE YAPISI Finans yöneticisinin en önemli görevlerinden biri de işletmenin Pazar değerini en büyük kılacak bir Sermaye yapısının oluşturulmasını sağlamaktır. Değişik projeler arasında en uygun olanın seçimi yapılırken, öte yandan da yatırım gerçekleştirmek için uygun sermaye kaynakları arasından en düşük maliyeti veren sermaye birleşimleri araştırılır. Bir yatırım projesinin kabulü, bu projenin nasıl finanse edileceğine bağlı bulunmaktadır. Finansal kaldıraç arttıkça, finansal risk ve bunun sonucu olarak işletmenin sermaye maliyeti de artmaktadır. 38

FİNANSLAMA KARARLARI SERMAYE YAPISI KARARLARI (FİNANSLAMA KARARLARI) Finanslama kararları, belirlenen planlanan varlık toplamına erişebilmek için gerekli olan fonların hangi kaynaklardan ve hangi süreyle temin edileceğini belirlemeye, yani bilançonun pasif yapısını oluşturmaya yönelik kararlardır. İşletmeler kuruluş aşamalarında öz kaynak daha sonraki aşamalarda da yabancı kaynaklara ihtiyaç duymaktadır. Genelde optimal sermaye yapısı, sermaye maliyetinin en düşük düzeyde gerçekleşmesini sağlayarak, işletmenin piyasa değerinin en yükseğe çıkarılmasını sağlayan finansal yapı olarak açıklanır. Temettü Politikası firmanın finansal kararlarını tamamlayan bir politikadır. 39

RİSK YÖNETİMİ 40

RİSK YÖNETİMİ RİSK NEDİR? Kurumun belirlenen hedeflerine ulaşmasını etkileyecek, iç ve dış kaynaklara bağlı olarak ortaya çıkabilecek tehdit ve fırsatlardır. Risk, bir olayın gerçekleşme olasılığı ile etkilerinin bir bileşimi olarak tanımlanabilir 41

RİSK YÖNETİMİ KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ Şirketi etkileyebilecek potansiyel olayları tanımlamak ve şirketin hedeflerine ulaşması ile ilgili olarak makul derecede bir güvence sağlamak amacıyla oluşturulmuş; şirketin yönetim kurulu, üst yönetimi ve tüm diğer çalışanları tarafından etkilenen ve stratejilerin belirlenmesinde kullanılan, kurumun tümünde uygulanan sistematik bir süreçtir. 42

RİSK YÖNETİMİ RİSK YÖNETİMİ İHTİYACI Şirketin varlığının ve operasyonlarının kesintisiz devamının sağlanması Sürprizlerin en aza indirgenmesi Kayıpların maliyetlerinin azaltılması Gelir istikrarı Sürdürülebilir büyüme Yasal düzenlemelere uyum 43

RİSK YÖNETİMİ YENİ TÜRK TİCARET KANUN UNDA RİSK YÖNETİMİ 14/02/2011 de Resmi Gazete de yayınlandı. 01/07/2012 tarihinde yürürlüğe girecek. Madde 378 : Risk Yönetimi Komitesi Halka açık şirketlerde riskin yönetilmesi amacıyla kurulması zorunlu YK na iki ayda bir raporlar, tehlikeleri işaret eder, çareleri gösterir. Madde 398 ve Madde 402 : Denetim Denetçi risk yönetimi sistemi, risk komitesi yapısı ve uygulamalarını kontrol etmeli ve bulgularını ayrı bir raporda düzenleyerek denetim raporuyla birlikte yönetime sunmalıdır. Madde 518 : Grup şirketleri yıllık faaliyet raporu Şirketin gelişmesine ve karşılaşması muhtemel risklere açıkca işaret olunur. Bu konulara ilişkin YK değerlendirmesi de raporda yer almalıdır. Madde 625 : Devredilemez ve vazgeçilemez görevler Yönetim risklerin erken teşhisi ve yönetimi komitesinin kurulmasından ve işler hale gelmesinden sorumludur. 44

RİSK YÖNETİMİ WORLDCOM UN ÇÖKÜŞÜ WORLDcom ABD tarihinin muhasebe skandalı sonucu oluşan en büyük şirket iflası Küçük bir uzun mesafeli telefon şirketi, Şirket CEO suna 25 yıl hapis cezası Finans Direktörüne 5 yıl hapis cezası Saldırgan büyüme stratejisi 20.000 çalışanın güç durumda kaldı Hisse senedi sahiplerinin uğradığı kayıp SEC tarafından incelemeye alındı ABD Menkul Kıymetler Piyasası na olan güvenin sarsılması Skandal büyüklükte bilanço usulsüzlüğü Dünya borsalarında dalgalanma (7,1 milyar dolarlık harcamanın gizlenmesi) Euro nın hızla değer kazanması 45

RİSK YÖNETİMİ SARBANES OXLEY (SOX) KANUNU Ardarda gelen büyük çaplı kurumsal ve finansal skandalların (Enron, WorldCom,Tyco Bell), ABD nde yatırımcı güvenini zedelemesi Skandallar sonucunda aşağıdaki konuların sorgulanmaya başlanması: *Yönetim Değerleri, Roller ve Sorumluluklar *Finansal Tabloların doğruluğu, bütünlüğü ve güvenilirliği SARBANES OXLEY YASASI (Temmuz 2002) Paul Sarbanes & Michael Oxley 46

RİSK YÖNETİMİ ÖRNEK RİSK KATEGORİLERİ Finansal Riskler Faiz Kur Likidite Fiyat Kredi Yasal Riskler SEC, SOX SPK Sektörel regulasyonlar Diğer yasal riskler Süreç Bilgi Güvenliği Teknoloji Fraud İş kesintileri Stratejik Riskler İtibar Rekabet İnnovasyon Operasyonel Riskler Raporlama Organizasyonel Yeni ürün/kampanya Çalışan sağlığı & İş güvenliği Marka Paydaşlarla ilişkiler Yatırım Felaket Riskleri Doğal afetler Dış tehditler İç tehditler 47

RİSK YÖNETİMİ RİSKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Risklerin olasılık ve etki değerleri belirlenen skala doğrultusunda belirlenir. Bu riskleri önlemede mevcut kontrollerin etkinliği değerlendirilir. Riskin yönetilmesi için uygun aksiyonlar planlanır. Etki Olasılık Risk Kontrol Mek. Etkinliği Risk A Çok Yüksek x Yüksek Çok Yüksek Etkin Aksiyon Planlama Risk B Çok Yüksek x Düşük Makul Yetersiz 48

RİSK YÖNETİMİ ÖRNEK ETKİ TABLOSU 1 Çok Düşük 2 Düşük 50.000 $ dan az finansal etki İtibarı zedeleyici etkisi bulunmayan <4 saat servis aksaması 50.000-100.000$ arası finansal etki Göz ardı edilebilir itibar kaybı 4-12 saat arası iş/servis aksaması 3 Makul 4 Yüksek 5 Çok Yüksek 100.000-500.000 $ arası finansal etki Geri kazanılabilir itibar kaybı 12-18 saat arası iş/servis aksaması 500.000-1 Milyon $ arası finansal etki Geri kazanımı güç itibar kaybı 18-24 saat arası iş/servis aksaması > 1 Milyon $ finansal etki Yurtiçi/dışı basında geniş haber etkisi ile ciddi itibar kaybı >24 saat iş/servis aksaması 49

RİSK YÖNETİMİ ÖRNEK OLASILIK TABLOSU 1 Çok Düşük 2 Düşük 3 Makul 4 Yüksek 5 Çok Yüksek Gerçekleşme ihtimali %10 dan küçük olasılık Hemen hemen hiç meydana gelmeyen Gerçekleşme ihtimali %10-%30 arasında olasılık Nadiren meydana gelen Gerçekleşme ihtimali %30-%60 arasında olasılık Zaman zaman meydana gelen Gerçekleşme ihtimali %60-%80 arasında Çoğu sefer meydana gelen Gerçekleşme ihtimali %80 den fazla Hemen hemen her seferinde meydana gelen 50

RİSK YÖNETİMİ KONTROL ETKİNLİĞİ Etkin Süreç içerisindeki manuel/sistemsel kontrol noktaları belirlenmiş ve prosedürlere yansıtılmıştır. Riske karşı oluşturulan kontroller etkin bir biçimde istisnasız uygulanmaktadır. Makul Süreç içerisindeki belirli kontrol noktaları belirlenmiş ve prosedürlere büyük ölçüde yansıtılmıştır. Riske karşı oluşturulan kontroller makul düzeyde uygulanmaktadır. Yetersiz Yok Kontrol noktaları yazılı prosedürlere kısmen yansıtılmış ya da hiç yansıtılmamıştır. Riski engelleyebilecek hiçbir kontrol mekanizması bulunmamaktadır. 51

Oluşma Olasılığı RİSK YÖNETİMİ ÖRNEK RİSK HARİTASI Çok Düşük (1) Düşük (2) Makul (3) Yüksek(4) Çok Yüksek (5) 5 Supplementary Issue 4 Acceptable 3 Acceptable 2 Acceptable 10 Issue 8 Supplementary Issue 6 Supplementary Issue 4 Acceptable 2 Acceptable 15 Unacceptable 12 Issue 9 Issue 6 Supplementary Issue 3 Acceptable 20 Unacceptable 16 Unacceptable 12 Issue 8 Supplementary Issue 4 Acceptable 25 Unacceptable 20 Unacceptable 15 Unacceptable 10 Issue 5 Supplementary Issue Çok Düşük (1) Düşük (2) Makul (3) Yüksek (4) Çok Yüksek (5) Etkisi Kabul edilemez, acil aksiyon alınması lazım Yüksek, aksiyon alınması tavsiye edilir. Makul, ancak maliyetli değilse aksiyon alınabilir Kabul edilebilir, aksiyon alınmasına gerek yok 52

RİSK YÖNETİMİ RİSKLERİN YÖNETİLMESİ Hedefler Risk Etki (skala) Olasılık (skala) Kontrol Etkinliği (skala) x - KALAN RİSK 1. Riski Kabullenme 2. Riskten Kaçınma 3. Risk Transferi 4. Riskİ Azaltma 53

RİSK YÖNETİMİ KABUL EDİLEBİLİR RİSK SEVİYESİ DENGEYİ BULMAK Çok az kontrol ve umursamazlık Ağır hasara Gereksiz kayıplara Kötü hazırlık sonucu sürprizlere açık olmaya sebep olur Çok fazla kontrol Yaratıcılık ve inovasyonun baskılanmasına Kaçırılan fırsatlara Maliyet fayda analizi yapılmayan kontroller, önlemesi amacıyla konulan olaylardan daha fazla kayba neden olur. 54

SORU CEVAP 55

TEŞEKKÜRLER 56