KİMYA Fen Lisesi (haftalık 3, yıllık toplam 111 ders saati) 1 GİRİŞ Kimya maddenin yapısını ve maddede meydana gelen değişmleri inceleyen fen bilimidir. Kimya bilimi diğer bilimlerle, özellikle fizik, matematik ve biyoloji ile sıkı bir bağlılık içindedir. Çağdaş yaşamın bir parçası olup günlük yaşam ve toplumsal ile ekonomik gelişmede önemli rol oynamaktadır. Birçok endüstriler (gıda endüstrisi, enerji endüstrisi, ilaç endüstrisi, kozmetik preparatlar endüstrisi) kimyasız düşünülemez. Her yanlı gelişmeyi sağladığı gibi eleştirel düşünmeyi, yaratmayı, gözlemeyi, problem çözmeyi de sağlar. Sürekli gelişen bir bilim olarak Kimya, bilimin ortaya koyduğu bilgileri öğretim programlarına alarak öğrencilerin bu bilgileri benimsemelerini ve bu bilgilerden yararlanmalarını sağlar. UZAK HEDEFLER q q q q Inorganik kimya, teknik endüstri ve gènlük yaşamda ayrı önem taşıyan metal ve çeşitli malzemeler hakkındaki bilgileri genişletebilme. Doğal ve yapay elementler, inorganic bileşikler hakkındaki bilgileri geliştirebilme. Öğrencilerde kişiliği geliştirebilme, pratik çalışmalarda bağımsız çalışma alışkanlığını kazandırabilme, kimya laboratuvarında bulunan araç ve gereçleri kullanabilme, çevreyi koruyabilme. Yerel ekonomiye ve toplumsal gelişmeye katkıda bulunabilmek için bilgi ve becerileri geliştirebilme.
2 GENEL VE ÖZEL HEDEFLER Bilgi Açısından: Element ve bileşikleri, onların bulunuş, elde ediliş ve kullanışlarını kavrayabilme; Metal ve alaşımların elde edilişinde kullanılan maden filizlerini kavrayabilme; Günlük yaşamda önemli rol oynayan metal ve malzemeleri (Kireç, alçı, çimento, seramik) kavrayabilme. Anlama Açısından: Metal, metaloid ve ametallerin elde ediliş yöntemlerini anlayabilme; Inşaat malzemesi ve diğer malzemelerin elde edilişini anlayabilme; Kimyasal ve nükleer enerjiyi anlayabilme. Uygulama Açısından: Uluslararası Yaf ve Uygulamalı Kimya Birliği (IUPAC) Sistemine göre inorganik bileşikleri adlandırabilme; Basit kimyasal bileşikleri (oksitler, asitler, bazlar, tuzlar) adlandırabilme; Kompleks bileşikleri adlandırabilme. Analiz Açısından: Atomun elektron yapısını yapısını (s, p, d, f altyörüngeleri) inceleyebilme; Elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerin inceleyebilme; Elementlerin bulunuşunu, elde edilişini, bileşiklerini ve kullanılışını inceleyebilme. Sentez Açısından: Inorganik bileşikleri (oksitler, asitler, bazlar, tuzlar) kavrayabilme; Kompleks bileşikleri (kompleks tuzlar) kavrayabilme. Değerlendirme Açısından: Metal, alaşım, inşaat malzemesi ve ekonomik değeri büyük olan ürünleri ayrıca yaşam standardını yükselten ürünleri değerlendirebilme; Çevreyi kirleten metal, tuz ve diğer bileşikleri değerlendirebilme; Insanlığın değişik dönemlerinde kullanılan metal, ametal ve metaloidlerin önemini değerlendirebilme.
3 PROGRAM İÇERİĞİ Kategoriler Alt Kategoriler Ders Saati Yüzdelik % I. Kimyasal Elementler ve Bileşikleri II. Metaller ve Günlük Yaşamda Ayrı önem Taşıyan Malzemeler 1. Elementlerin Periyodik sistemi 4 3.60 2. s Grubu elementler 15 13.51 3. p Grubu elementler 49 44.14 4. d ve f Grubu elementler 10 9.01 5. çekirdek (Nükleer) Reaksiyonları 5 4.50 1. Metal ve alaşımların Teknikteki önemi 2. Inşaat, Endüstri ve Günlük Yaşamda Kullanılan Malzemeler 17 15.32 11 9.91 Toplam 111 100
4 Kategoriler Alt Kategoriler Program Içeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki I. Kimyasal Elementler ve Bileşikleri I. 1. Elementlerin Periyodik Sistemi I. 1. 1. Periyodik Sisteminin Tarihçesi (Mendeleyev in Priyodik sistemi; Periyodik Sistemin çağdaş cetveli) I. 1. 2. Periyodik sistemin yapısı ve elementlerin periyodik özellikleri (Elementlerin fiziksel ve kimyasal özellikleri ve periyodik yasa) Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: 1. Dobereiner, Newlends, Mendeleev, Lotar Mayer ve Moseley, tarafından yapılan kimyasal elementlerin sıralamasını karşılatırır. 2. Elementlerin periyodik yasaya göre periyodik sisteminde grup ve periyotlara yerleştirir. 3. Elementleri (metal, ametal, metaloid) özelliklerine göre sınıflandırır. 4. Elementlerin Elektron yapılarına göre sınıflandırır (s, p, d, f elementleri) 5. Periyodik özelliklerin (iyonlaşma enerjisi, atom ışınları, elektron eğilimi, elektronegativite) atomların elektron yapısıyla bağlılığını Fizik (Elementlere ait özelliklerin tespiti) Bioloji (Biyoelementle rin yaşam için önemi) Enformatik (Periyodik sisteme ait bilgilerin internetten alınması.)
5 Kategoriler Alt Kategoriler Program Içeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki I. Kimyasal Elementler ve Bileşikleri I. 2. s Grubu elementler I. 2. 1. Hidrojen (Bulunuşu, özellikleri, elde edilişi, bileşikleri, I. 2. 2. Alkali Metaller (Ia grubu elementleri) (Alkali metallerin özellikleri, elektron yapıları ve oksidasyon sayıları) I. 2. 3. Sodyum (Bulunuşu, özellikleri, elde edilişi, bileşikleri ve I. 2. 4. Potasyum (Bulunuşu, özellikleri, elde edilişi, bileşikleri ve I. 2. 5. Diğer Alkali Metaller (özellikleri Li, Rb, Fr ve Cs Elementlerinin en önemli bileşikleri) Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci : 1. s grubu elementlerini belirler. 2. Hidrojenin bulunuşunu, fiziksel ve kimyasal özelliklerini, elde ediliş ve kullanışını 3. Hidrojenin izotoplarını, onların özellik ve yapılarını karşılaştırır. 4. Hidrojenin metal ve ametallerle yaptığı reaksiyonları laboratuvarda deneysel olarak gösterir. 5. Hidrojenin en önemli bileşiklerini (su, amonyak, metal hidrürler, hidrojen peroksit, hodroklorik asit) ayırt eder. 6. Alkali metallerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini, electron yapıları ve oksidasyon sayılarını analiz eder. 7. Sodyumun bulunuşunu, fiziksel ve kimyasal özelliklerini, elde ediliş ve kullanışını 8. Sodyumun oksijen ve su ile yaptığı reaksiyonları laboratuvarda deneysel o larak gösterir. 9. Sodyumun bileşiklerinin elde ediliş ve kullanılışlarını 10. Potasyumun bulunuşunu, fiziksel ve kimyasal özelliklerini, elde ediliş ve kullanılışını 11. Potasyumun oksijen ve su ile reaksiyonunun laboratuvarda deneysel olarak gösterir. 12. Potasyum bileşiklerinin elde ediliş ve kullanılışlarını Fizik (s grubu elementlerinin özelliklerini ) Biyoloji (Biyoelement lerin yaşamı için öneminin değerlendiril mesi) Enformatik (s grubu elementlerine ait bilgilerin internetten alınması) Hekimlik ( Sodyum tuzlarının vücut sıvılarının elektroliti olarak kullanılması) Tarım (Potasyum tuzlarının yapay gübre olarak kullanılması)
I. 2. 6. Toprak Alkali Metaller (IIa grubu elementleri) (özellikleri, electron yapıları ve oksidasyon sayıları) I. 2. 7. Magnezyum (Bulunuşu, özellikleri, elde edilişi, bileşikleri) I. 2. 8. Kalsiyum (Bulunuşu, özellikleri, elde edilişi, bileşikleri) I. 2. 9. Diğer toprak alkali metaller (Fiziksel ve kimyasal özellikleri; Be,Ba, Sr, ve Ra elementlerinin en önemli bileşikleri) 13. Li, Rb, Cs, Fr, elementlerinin özelliklerini, kullanılış ve bileşiklerini analiz eder. 14. Toprak alkali metallerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini, elde ediliş ve kullanışlarını 15. Magnezyumun bulunuşunu, fiziksel ve kimyasal özelliklerini, elde ediliş ve kullanılışını 16. Magnezyumun oksijen, magnezyum oksidin su ve asitler ile reaksiyonunu laboratuvarda deneysel olarak gösterir. 17. Magnezyum bileşiklerini ve onların kullanılışını 18. Kalsiyumun bulunuşunu, fiziksel ve kimyasal özelliklerini, elde ediliş ve kullanılışını 19. Kalsiyum oksidin su ve asitlerle verdiği reaksiyonları laboratuvarda deneysel olarak gösterir. 20. Kalsiyum bileşiklerini ve onların kullanılışını 21. Kalsiyum ve magnezyum tuzlarının sulara sertlik kazandırdığını 22. Sodyum, potasyum, kalsiyum ve magnezyumun canlılar için önemini 23. Kalsiyum ve magnezyum bileşiklerinin inşaat malzemelerinin yapısında bulunduğunu 24. Be,Sr,Ba, Ra, elementlerinin özelliklerini, bileşik ve kullanılışlarını 6
7 Kategoriler Alt Kategoriler Program Içeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki I. Kimyasal Elementler ve Bileşikleri I. 3. p - Grubu Elementleri I. 3. 1 Halojen Elementler ( VIIa grubu elementleri) (özellikleri, elektron yapıları ve oksidasyon sayıları) I. 3. 2. Fluor (Bulunuşu, özellikleri, elde edilişi, bileşikleri ve I. 3. 3. Klor (Bulunuşu, özellikleri, elde edilişi, bileşikleri ve I. 3. 4. Brom (özellikleri, elde edilişi, bileşikleri ve I. 3. 5. Iyot (özellikleri, elde edilişi, bileşikleri ve I. 3. 6.Halojen elementler (VIa grubun elementleri) (özellikleri, elektron yapıları ve oksidasyon sayıları) I. 3. 7. Oksijen (Bulunuşu, özellikleri, elde edilişi, kullanılışı, oksitleri ve onların sınıflandırılması) Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: 1. Periyodik Cetvelde p grubu elementleri belirler. 2. Halojen elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini, elektron yapıları ve oksidasyon sayılarını 3. Fluorün bulunuşunu, özelliklerini, elde ediliş ve kullanılışını 4. Fluorün hidrojen, oksijen, sodyum ve kalsiyum ile oluşturduğu bileşikleri ve bu bileşiklerin özellik ile kullanılışlarını 5. Klorün bulunuşunu, özelliklerini, elde ediliş ve kullanılışını 6. Klorün hidrojen, oksijen, sodyum ve potasyum ile oluşturduğu bileşiklerive bu bileşiklerin elde ediliş, özellik ve kullanılışlarını 7. Bromun bulunuşunu, özelliklerini, elde ediliş ve kullanılışını 8. Bromun hidrojen ve oksijen ile oluşturduğu bileşikleri ve bu bileşiklerin özellik ve kullanılışlarını 9. Iyodun bulunuşunu, özelliklerini, elde ediliş ve kullanılışını 10. Iyodun hidrojen ve oksijen ile oluşturduğu bileşikleri, onların özellik ve kullanılışlarını 11. Halojen elementlerini özelliklerini (fiziksel hali, çözünürlük, aktiflik ve renk) laboratuvarda deneysel olarak gösterir. Fizik (Elementlere ait ézelliklerin tespiti) Biyoloji (Biyoelementle rin yaşam için önemi) Inşaat (Inşaat malzemelerinin bileşimi) Tarım (Azot ve fosfor gübreleri) Hekimlik (p grubu elementlerin hastalıkların teşhisinde ve ilaç üretimindeki kullanılışı. Enformatik (p grubu elementlerine ait bilgilerin internetten alınması)
I. 3. 8. Ozon ve Kullanılışı (Yapısı, özellikleri, elde ediliş ve I. 3. 9. Su (Doğada bulunuşu, kullanılışı, yapı ve özellikleri) I. 3. 10. Kirli sular (kirli suların sınıflandırılması ve temizlenmesi) I. 3. 11. Kükürt (Bulunuşu, özellikleri, bileşikleri, elde ediliş ve I. 3. 12. Sülfürik Asit (özellikleri, elde edilişi, kullanılışı ve tuzları) I. 3. 13. Via grubunun Diğer elementleri (Se,Te ve Po elementlerinin yapısı, özellik ve bileşikleri) I. 3. 14. Va Grubu Elementleri (özellikleri, elektron yapıları ve oksidasyon sayıları) I. 3. 15. Azot (Bulunuşu, özellikleri, elde ediliş, bileşikleri ve 12. Halijen elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini, elektron yapılarını ve oksidasyon sayılarını 13. Oksijenin bulunuşunu, özelliklerini, elde ediliş ve kullanılışını 14. Oksijenin allotropik şekillerini ve bileşiklerini (oksit ve peroksitleri) 15. Ozonun bulunuşunu, özelliklerini, elde ediliş ve kullanılışını 16. Doğal suların sınıflandırılmasını, bulunuşunu, özelliklerini, doğadaki döngüsünü ve kullanılışını 17. Suları kirlilik derecesine göre sınıflandırır ve temizleme yöntemlerini 18. Kükürdün bulunuşunu, özelliklerini, elde ediliş ve kullanılışını 19. Kükürdün allotropik şekillerini ve bileşiklerini (oksitler ve sülfürik asit) 20. Sülfürik asidin elde ediliş yöntemlerini ve edndüstrinin değişik alanlarında kullanılışını 21. Se, Te ve Po, elementlerinin özelliklerini, bileşiklerini ve bileşiklerin kullanılışını 22. VIa grubu elementleri ve bileşiklerinin özelliklerini laboratuvarda deneysel olarak gösterir. 23. Va grubu elementlerinin fiziksel ve kimyasal özelliklerini, elektron yapılarını ve oksidasyon sayılarını 8
9 I. 3. 16. Nitrik Asit (özellikleri, elde ediliş ve I. 3. 17. Amonyak ve Azot Gübreleri (özellikleri, elde edilişi; azot gübreleri elde edilişi ve I. 3. 18. Fosfor (Bulunuşu, özellikleri, bileşikleri ve I. 3. 19. Fosfor Gübreleri (elde edilişi, sınıflandırılması, kullanılışı ve önemi) I. 3. 20. Va Grubunun Diğer Elementleri (As, Sb, Bi, elementlerinin elektron yapıları, özellikleri ve bileşikleri) I. 3. 21. IVa Grubu Elementleri (özellikleri, elektron yapıları ve oksidasyon sayıları) I. 3. 22. Karbon ve Inorganik Bileşikleri (Bulunuşu, özellikleri, inorganik bileşikleri ve bu bileşiklerin I. 3. 23. Silisyum ve Silikatlar (Bulunuşu, özellikleri, kullanılışı, silikatlar ve 24. Azotun bulunuşunu, özelliklerini, elde ediliş ve kullanılışını 25. Azotun oksijen ve hidrojen ile oluşturduğu bileşikleri adlandırır ve bu bileşiklerin özellik ve kullanılışlarını 26. Amonyağın meydana gelmesini formüllerle gösterir ve nitric asit ile azot gübrelerinin elde edilişini 27. Fosforun bulunuşunu, özelliklerini, elde ediliş ve kullanışını 28. Fosforun allotropik şekillerini ve bileşiklerini ayırt eder. 29. Fosforik asidin elde edilişini formüllerle gösterir ve fosfor gübrelerini 30. As, Sb ve Bi elementlerinin özelliklerini, bileşiklerini ve kullanılışlarını 31. Va grupu elementlerinin ve bileşiklerinin özelliklerini, laboratuvarda deneysel olarak gösterir. 32. IVa grubu elementlerinin fiziksel ve kimyasal özelliklerini, elektron yapılarını ve oksidasyon sayılarını 33. Karbonun bulunuşunu, allotropik şekillerini, özellik ve kullanılışını 34. Karbon bileşiklerini (inorganik ve organik) yapı ve özelliklerine göre ayırt eder. 35. Silisyumun bulunuşunu, allotropik şekillerini, özellik ve kullanılışını 36. Silisyumun hidrojen, oksijen, karbon ve halojen elementlerle oluşturduğu bileşiklerin özellik ve kullanılışlarını
I. 3. 24. IVa Grubun Diğer elementleri (Ge,Sn ve Pb elementlerinin elektron yapısı, özellikleri, bileşikleri ve I. 3. 24. IIIa Grubu elementleri (Bulunuşu, fiziksel ve kimyasal özellikleri, elektron yapısı ) I. 3. 25. Bor (Fiziksel ve kimyasal özellikleri, bileşikleri ve I. 3. 26. Alüminyum (Bulunuşu, fiziksel ve kimyasal özellikleri, kullanılışı, bileşikleri ve onların amfoter özellikleri ve I. 3. 27. IIIa Grubunun Diğer elementleri ( Ga, In ve Tl, elementlerinin elektron yapısı, özellikleri, bileşikleri ve kullanılışı ) I. 3. 28. Soy Gazlar (VIIIa Grubu Elementleri) (Elektron yapıları, özellikleri ve 37. Inşaat malzemesi olarak silikatların önemini değerlendirir. 38. Ge,Sn ve Pb elementlerinin ve bileşiklerinin özellik ve kullanışlarını 39. IVa grubu elementleri ve bileşiklerinin laboratuvarda özelliklerini deneysel olarak gösterir. 40. IIIa grupu elementlerinin fiziksel ve kimyasal özelliklerini, elektron yapı ve oksidasyon sayılarını 41. Bor un bulunuşunu, elde ediliş ve özelliklerini, bileşiklerini ve onların kullanılışlarını 42. Alüminyumun bulunuşunu, elde ediliş ve özelliklerini, alaşımlarını ve onların kullanılışını 43. Alüminiyum bileşiklerini sınıflandırır ve kullanılışlarını 44. IIIa grubu elementleri ve bileşiklerinin özelliklerini laboratuvarda deneysel olarak gösterir. 45. Ga, In ve Tl elementleri ve bileşiklerinin özellik ve kullanılışını 46. VIIIa grup elementlerinin elektron yapılarını, bileşik ve kullanılışını 10
Kategoriler Alt Kategoriler Program Içeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki I. Kimyasal Elementler ve Bileşikleri I. 4. d ve f Grubu Elementleri I. 4. 1. Geçici elementler (Bulunuşu, özellikleri, elktron yapıları ve oksidasyon sayıları) I. 4. 2. Nikel (Bulunuşu, özellikleri bileşikleri ve I. 4. 3. Krom (Bulunuşu, özellikleri, bileşikleri ve I. 4. 4. Mangan (Bulunuşu özellikleri, bileşikleri ve I. 4. 5. Kompleks Bileşikler (Yapıları, adlandırılmaları, özellikleri ve kullanılışları) I. 4. 6. f- Grubu Elementler (Lantanitler ve Aktinitler; özellikleri, bileşikleri ve kullnılışları) Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: 1. Peryodik Cetvelde d grubu elementleri belirler 2. Geçici elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini, elektron yapılarını, oksidasyon sayılarını 3. Nikelin bulunuşunu, elde ediliş ve özelliklerini, bileşik ve kullanılışını 4. Kromun bulunuşunu, elde ediliş ve özelliklerini, bileşik ve kullanılışını 5. Manganın bulunuşunu, elde ediliş ve özelliklerini, bileşik ve kullanılışını 6. Krom, mangan, demir ve nikelin kompleks bileşiklerinin yapısını inceler. 7. Uluslararası Saf ve Uygulamalı Kimya Birliği (IUPAC) sistemine göre kompleks bileşikleri adlandırır. 8. Kompleks bileşiklerin günlük hayatta ve pratikteki (hekimlik, eczacılık, biyoloji) önemi değerlendirir. 9. Geçici elementlerin ve bileşiklerinin özelliklerini laboratuvarda deneysel olarak gösterir. 10. f Grubu elemetlerinin (lantanit ve aktinitler) özelliklerini, elektron yapıları ve karanlıklarını 11 Fizik (Geçici elementlerin özelliklerini belirler) Biyoloji (Geçici elementlerin canlılar için önemi) Enformatik (Geçici metallere ait bilgilerin internetten alınması) Eczacılık (Kompleks bileşiklerin ilaç üretiminde kullanılması) Tarım (Geçici metallerin tarım için önemi)
Kategoriler Alt Kategoriler Program Içeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki I. Kimyasal I. 5. Nükleer Bu konuları başarıyla Elementler ve Reaksiyonlar tamamlayan her öğrenci: Bileşikleri I. 5. 1. Radyoaktivite (çekirdekteki değişmeler, radyoaktif elementlerin özellikleri, radyasyon çeşitleri, uranyumun parçalanması) I. 5. 2. Nükleer, Fisyon ve Fuzyon (Fisyon ve Fuzyonun anlatımı, aralarındaki farklar) I. 5. 3. Nükleer Reaksiyonların Uygulanması (Teşhis ve teknikte radyoaktif elementler, radyo aktivitenin çevreye etkisi) 1. Nükleer reaksiyonlar sırasındaki değişmeleri 2. Nükleer reaksiyonları kimyasal reaksiyonlardan ayırt eder. 3. Fisyonu fusyondan ayırt eder. 4. Nükleer reaksiyonlar sırasında çevreye yayılan alfa, beta ve gama ışınları inceler. 5. Radyoaktivitenin çevreye zararlarını değerlendirir. 6. Radyoaktif elementlerin teşhislerdeki önemini değerlendirir. 12 Fizik (Kimyasal elementlerin özelliklerinin belirlenmesi) Biyoloji ( Radyasyonun canlılara etkisi) Hekimlik (Radyoaktif elementlerin teşhislerde Enerjetik (Ekonomide nükleer enerjinin elde edilişi) Enformatik (Radyoaktivite ve radyoaktif elementlere ait bilgilerin internetten alınması)
Kategoriler II. Günlük yaşamda ayrı önem Taşıyan Metal ve Malzemeler Alt Kategoriler II. 1. Teknikte kullanılan Metal ve Alaşımlar Program Içeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki II. 1. 1. Metaller (özellikleri, bulunuşu, önemi ve II. 1. 2. Metallerin Kristal Yapısı (Metallerin yapısı ve yapının fiziksel özellikleri ve bağlılığı) II. 1. 3. Alaşımlar (legürler) (Elde edilişi, özellikleri ve II. 1. 4. Demir (Bulunuşu, filizleri, elde edilişi, çeşitleri ve II. 1. 5. Çelik (özellikleri, elde ediliş yöntemleri ve II. 1. 6. Bakır (Bulunuşu, filizleri, filizlerin saflaştırılması ve II. 1. 7. Kurşun (Bulunuşu, filizleri, filizlerin saflaştırılması, elde edilişi ve II. 1. 8. çinko (Bulunuşu, filizleri, elde edilişi ve II. 1. 9. Saf Metaller (özellikleri, bulunuşu, alaşımları ve II. 1. 10. çevre kirliliği (Ağır metallerin çevreyi kirletmesi, kirliliği önlemesi ve kirli suların temizlenmesi) Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: 1. Metallerin özelliklerini ve kullanılışını 2. Metallerin kristal şebeke çeşitlerini ayırt eder. 3. Teknik ve günlük yaşamda kullanılan en önemli metal ve alaşımları karşılaştırır. 4. Demir alaşımlarını, demirin özelliklerini, elde edilişini, özellik ve kullanılışını 5. Ham demirin elde edilişini inceler ve yüksek fırınlardaki olayları 6. Çeliğin elde ediliş yöntemlerini, özellik ve kullanılışını 7. Paslanmanın (korozyon) endüstri ve ekonomideki zararlarını 8. Bakırın bulunuşunu, elde edilişini, özelliklerini, kullanılışını, bileşik ve alaşımlarını 9. Kurşunun bulunuşunu, elde edilişini, özelliklerini, kullanılışını, bileşik ve alaşımlarını 10. Çinkonun bulunuşunu, elde edilişini, özelliklerini, kullanılışını, bileşik ve alaşımlarını 11. Soy metallarein (altın, gümüş, platin) özelliklerini, elde ediliş ve alaşımlarını 12. Ağır metallerin sağlığa etkisini ve çevreyi ne derecede kirlettiklerini 13 Fizik (Metal özelliklerinin belirlenmesi) Biyoloji (Metallerin günlük yaşamdaki önemi ve ağır metallerin etkisi) Enformatik (Metallere ait bilgilerin internetten alınması Jeoloji (Metal filiz ve minerallerinin doğada bulunuşu) Madencilik (Filizlerin zenginleştirilmes i ve işlenmesi) Metalurji (Metallerin elde ediliş yöntemleri)
Kategoriler Alt Kategoriler Program Içeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki II. Metaller ve Günlük Yaşamda Ayrı önem Taşıyan Malzemeler II. 2. Inşaat, Endüstri ve Günlük Yaşamda Kullanılan malzemeler II. 2. 1. Bağlayıcı malzemeler (Hidraulik olanlar ve hidraulik olmayanlar) II. 2. 2. Kireç (Elde edilişi, özellikleri ve II. 2. 3. Alçı (Elde edilişi, özellikleri ve II. 2. 4. Çimento (Ilkel maddesi, elde edilişi ve türleri) II. 2. 5. Seramik (Ilkel maddesi, elde edilişi, özellikleri, türleri ve II. 2. 6. Cam (Ilkel maddesi, elde edilişi, özellikleri, türleri ve Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: 1. Inşaat ve günlük yaşamda kullanılan malzemeleri (kireç, alçı, çimento, seramik ve cam) birbirinden ayırt eder. 2. Hidraulik olan malzemeleri hidraulik olmayanlardan ayırt eder. 3. Kirecin ilkel maddesini, elde ediliş ve kullanılışını 4. Alçının ilkel maddesini, özelliklerini, elde ediliş ve kullanılışını 5. Çimentonun ilkel maddesini, özelliklerini elde ediliş ve kullanılışını 6. Camın ilkel maddesini, türlerini, elde edilişini, özelliklerini, işleniş ve kullanışını 7. Seramiğin ilkel maddesini, elde edilişini, özelliklerini, türlerini ve kullanılışını 8. Seramik ve camın inşaatçılık, evcilik, ambalajlama ve laboratuvardaki önemini değerlendirir. 14 Fizik (Inşaat malzemelerin in önemi) Enformatik (Inşaat malzemeleri ne ait bilgilerin internetten alınması) Inşaatçılık (Inşaat malzemesi nin Jeoloji (ilkel maddelerin bulunuşu) Mineraloji (minerallerin bulunuşu,
15 METODOLOJİK YÖNERGELER Kimya dersi plan ve programının gerçekleştirilebilmesi için çalışmalarda değişik yöntem ve tekniklerin (bilgi edinme, tekrarlama, pekiştirme, alıştırma, ödev yapma, proje yapma, pratik çalışma, ayrıca çizim, diyagram, model, grafik, laboratuvar araçları, ölçme araçları gibi teknik araç ve gereçleri kullanma, internet kullanma) uygulanması gerekir. Kimya derslerinde uygulanacak olan yöntem ve teknikler öğretmenin seçimine bırakılmıştır. Yöntem ve teknik seçerken öğrencilerin istem ve ihtiyaçları, konuların içeriği, didaktik kurallar, öğrencilerin bilgi seviyesi v.b. göz önünde bulundurulmalıdır. Öğrencilerle çalışmada uygulanabilecek yöntem ve teknikler öğrenim çeşitleri kadar çoktur. Öğretim yöntem ve tekniklerin program içeriklerinin kolay öğrenilmesini sağlayabileceği gibi bilgi ve alışkanlıkların, yetenek, tutum ve değerlerin, özellikle günlük problemlerin çözümü için gereken bilgilerin de uygulanmasını sağlamalıdır. Öğretimde uygulanabilecek bazı yöntem ve teknikler aşağıda verilmiştir: Doğrudan öğretim (anlatma, açıklama, alıştırma, örnek verme); Dolaylı öğretim (inceleme, keşfetme, problem çözme); Sorularla öğretim (öğrencilere soru sorma); Tartışma ve işbirliğiyle öğretim (küçük ve büyük gruplarla, bütün sınıfta çalışma); Düşünme ile öğretim (eleştirel düşünme, yapıcı düşünme, problemleri bilgisayar aracılığı ile çözme); Proje yapmakla öğretim; Gösteri ve deney yapmakla öğretim; Multimedial araçlarla, özellikle bilgisayar aracılığı ile öğretim; Bağımsız inceleme ile öğretim; Doğa ve endüstri objelerinde öğretim. Sözü geçen yöntem ve tekniklerin uygun didaktik araç ve gereçlerle birlikte uygulanması gerekir, aksi taktirde beklenen sonuçlara ulaşılamaz.
16 Değerlendirme Bireylere verilen eğitim sonunda, istenen yönde bazı davranışların oluşması beklenir. Bu davranışların oluşup oluşmadığını, oluştu ise ne derecede oluştuğunu saptamak için değerlendirmeye; değerlendirmenin yapılabilmesi için de ölçüye ihtiyaç vardır. Öğretimde uygulanan değerlendirmenin birkaç türü vardır: Yapıcı değerlendirme; Tehşis edici değerlendirme; Toplam değerlendirme; Teşvik edici değerlendirme. Değişik konuların işlenmesinden sonra yapılan her değerlendirme iyi sonuçlar vermektedir. Bu tür değerlendirmeler gerek öğrencilerde gözlenen davranışlar, gerekse eğitim sistemi hakkında önemli bilgiler verir. Son değerlendirme öğrencilerin tüm aktivitelerini (sözlü cevaplar, projeler, seminerler, gruptaki davranışlar, deneyler sırasında edinilen yetiler, ev ödevleri, test sonuçları, sınavlar v.b.) içine almaktadır. Öğretim sürecinde öğrencilere kazandırılacak olan davranışlar üç alanda toplanabilir: Bilişsel alan; Duyuşsal alan; Devinimsel alan. Öğretmen, program içeriklerini değerlendirirken çeşitli araç ve teknikler uygular. Program içerikleri (bir konu, bir bölüm, bir sömestre ya da yarıyıl ve ders yılı sonu) gerçekleştirildikten sonra öğrenciler notlarla değerlendirilir. Değerlendirme sonuçları öğrenci, veli ve eğitim yöneticileri için açık olmalıdır. Değerlendirme sonuçları değişik amaçların gerçekleştirilmesinde yararlı olur. Örneğin: 1. Öğrenci başarılarının saptanması; 2. Öğrencilere derslerle ilgili bilgilerin saptanması; 3. Öğrencilerin teşvik edilmesi; 4. Öğrenci gelişmelerinin sağlanması; 5. Güncel becerilerinin saptanması; 6. Öğrenci becerilerinin saptanması; 7. Kendini ve diğerlerini değerlendirme esnasında öğretim kalitesinin düzeltilmesi.
17 Kaynakça ve Ders Araç ile Gereçleri Kimya dersi öğretim plan ve programın gerçekleştirilebilmesi için öğretmen ve öğrenciler aşağıdaki kaynakça ve ders araç ile gereçlerinden yararlanabilir: Türkçe Kaynakça: 1. H. Çağırgan, M. Ay: Fen Bilgisi 8, MEB Ankara, 1999. 2. C. Yetkin, I Gülbay: Kimya, lise1, MEB Ankara, 2001. 3. G. Kızıldağ, I. Gülbay: Kimya, lise2, MEB Ankara, 2001. 4. Y. Koroliya: Kimya 7, Priştine, 1996 5. Y. Koroliya: Kimya 8, Priştine, 1996. Ders Araç ve Gereçleri 1) Kimya laboratuvarı ya da mobil laboratuvar; 2) Kimya kitapları, elkitapları, praktikumlar, iz defterleri; 3) Mesleki ve bilimsel dergiler, sözlükler, ansiklopediler; 4) Elementlerin periyodik cetveli, fotograflar, modeler, şemalar, diyagramlar, maketler, mineraller koleksiyonu; 5) Multimedyal araçlar (bilgisayar programları, internet, CD); 6) Videorekorderli TV araç, grafoskop, fotoslaydlar, videokasetler; Kaynak ve ders araç ile gereçlerin seçimini Kimya öğretmeni, okuldaki koşulları ve kimya dersi genel ve özel amaçlarını gözönünde bulundurarak yapar. Aynı imkanlar öğrencilere de tanınmalıdır.