ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü Laboratuvara Giriş Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü TBT 109 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 4. Hafta (10.10.2013) Derslik B301 1
BİLİM Araştırmacı Bilim İnsanı Araştırma Bilimsel Yöntem ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 2
ARAŞTIRMA Her araştırmada belirli yöntemler, süreçler ve aşamalar vardır. Bilimsel araştırma aynı zamanda bir öğrenme ve kendini geliştirme faaliyetidir. İnsanın görüş açısını genişleten etkenlerin başında araştırma gelmektedir. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 3
Araştırmacı da OLMASI GEREKEN temel özellikler 1. Araştırmada DOĞRULUK 2. Araştırmada DÜRÜSTLÜK 3. Araştırmada DÜZENLİLİK 4. Belirli bir ARAŞTIRMA MANTIĞININ olması 5. KENDİNİ TANIMA niteliği 6. Her araştırmacıda bulunması gereken HAYAL GÜCÜ ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 4
BİLİM - Bilim, fiziki ve doğal evrenin yapısının ve hareketlerinin birtakım yöntemler (deney, düşünce ve/veya gözlemler) aracılığıyla sistematik bir şekilde incelenmesini de kapsayan entelektüel ve pratik çalışmalar bütünüdür. - Bilim, gözlem ve deneylerle elde edilen daha ileri gözlem ve deneylere açık olan kavramlar topluluğudur. Bu noktada «Bilim insanında olması gereken temel özellikler»; ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 5
Bilim insanında OLMASI GEREKEN temel özellikler 1. Meraklı ve iyi gözlemcidir. 2. Kararlıdır. 3. Şüphecidir. 4. Tarafsızdır. 5. Eleştiricidir. 6. Sabırlı ve hoşgörülüdür (Çalışmalarını bitirinceye kadar sürdürür). ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 6
Bilim insanında OLMASI GEREKEN temel özellikler 7. Yaptığı deney ve gözlemlerden en uygun yöntemi belirleyebilme, elindeki materyallerden en iyi bir şekilde yararlanabilme yeteneğine sahiptir. 8. Objektif ve titizdir. 9. Zamanını verimli kullanır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 7
Bilim insanında OLMASI GEREKEN temel özellikler 10. Düşünen ve yeni fikirler üreten bir insandır. 11. Diğer bilim adamlarıyla iş birliği içindedir ve ekip çalışmasına yatkındır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 8
Problem Tespiti Gözlem LABORATUVAR Veri Toplama Hipotez Kurma Hipoteze Dayalı Tahminler Yapma Kontrollü Deneyler TEORİ Kontrollü deneyler hipotezi desteklemezse, Hipotez gözden geçirilir yada yeni hipotez kurulur KURALLAR KANUN ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 9
1. Laboratuvarlarda uyulması 2. Kimyasal madde ile çalışırken uyulması 3. Cam malzeme ile çalışırken uyulması gereken kurallar 4. Alet-ekipman ile çalışırken uyulması gereken kurallar Laboratuvar KURALLARI 5. Kazalarda uyulması ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 10
1. Laboratuvarlarda uyulması Laboratuvara izinsiz girilmez. Herhangi bir şey yemekten ve içmekten kesinlikle kaçınılmalı, sigara içilmemelidir. Laboratuvarda mümkün olduğunca yalnız çalışılmamalı, özellikle deneyimsiz kişilerin, yanlarında yetkili bir kişi olmaksızın laboratuvarda tek başlarına çalışmalarına izin verilmemelidir. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 11
1. Laboratuvarlarda uyulması Çalışmaya başlamadan önce eller yıkanmalıdır. Çalışırken mutlaka laboratuvar önlüğü giyilmeli, koruyucu gözlük, yüz koruyucu ve eldiven kullanmaya özen gösterilmelidir. Laboratuvar önlüğünün önü iliklenmiş ve kapalı olmalıdır. Önü açık önlükle çalışmak tehlikeli ve yasaktır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 12
1. Laboratuvarlarda uyulması Uygun giysiler giyilmelidir (ayakkabılar kapalı olmalı, palto gibi hareket kısıtlayıcı ya da zarar görebilecek giysiler giyilmemelidir). Ayakkabılar laboratuvarda çalışmaya uygun olmalı, sandalet, açık topuklu ve burnu açık ayakkabı giyilmemelidir. Aksesuar (uzun kolye, bilezik) kullanılmamalı, saçlar uzunsa bağlanmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 13
1. Laboratuvarlarda uyulması İşinizi yaparken sandalyede eğri, yan ve masadan uzak oturulmamalıdır. Baş ve omuzlar düz tutularak, ayaklar yere düz basılarak ve dirsekler ve kollar desteklenerek iyi bir oturuş (veya duruş) sağlanmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 14
1. Laboratuvarlarda uyulması Her çalışma sonunda çalışma alanı temizlenmeli, kaplar ve eller yıkanmalıdır. Çalışma yapılacak masaların ve kullanılacak malzemelerin temiz olması bulaşmayı (kontaminasyonu) önlemesi nedeniyle oldukça önemlidir. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 15
1. Laboratuvarlarda uyulması Laboratuvarda asla ŞAKA yapılmamalı, çalışma arkadaşı meşgul edilmemeli ve yapılan işten başka bir şeyle meşgul olunmamalıdır. Tüm çalışmalarda analiz edilecek örnekler iyi ve temiz bir şekilde saklanmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 16
1. Laboratuvarlarda uyulması Analiz sonucunda elde edilen sonuçlar (veriler, değerler) laboratuvarda kayıt edilmeli ve hesaplama işlemleri en kısa sürede yapılmalıdır. İçeride çalışırken kapılar kesinlikle kilitlenmemelidir. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 17
1. Laboratuvarlarda uyulması Laboratuvarda yüze dokunmadan önce eller su ve sabun ile yıkanmalıdır. Laboratuvar çok iyi tanınmalı, kullanılacak malzeme, kimyasal madde ve alet ekipmanın özellikleri ile yerleşim düzeni çok iyi bilinmelidir. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 18
1. Laboratuvarlarda uyulması Laboratuvar atıkları uygun atık kaplarında toplanmalıdır. Kırık cam, bistüri, agaroz ve poliakrilamid jeller genel çöplüğe atılmamalı, kimyasal atıklar etiketli özel kaplarda toplanmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 19
1. Laboratuvarlarda uyulması Laboratuvarda bulunan çöp kutuları her akşam boşaltılmalıdır. Laboratuvar terk edilmeden önce bütün su ve gaz musluklarının kontrol edilmelidir. Laboratuvarda çalışan kişiler mutlaka laboratuvar düzenine ve kurallara uymak zorundadırlar. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 20
1. Laboratuvarlarda uyulması 2. Kimyasal madde ile çalışırken uyulması 3. Cam malzeme ile çalışırken uyulması gereken kurallar 4. Alet-ekipman ile çalışırken uyulması gereken kurallar Laboratuvar KURALLARI 5. Kazalarda uyulması ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 21
2. Kimyasal Madde ile çalışırken uyulması Kimyasalları kullanmadan önce etiketleri dikkatle okunmalıdır. Kimyasallara çıplak elle dokunulmamalıdır (asla tatlarına bakılmamalı, koklanmamalıdır). ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 22
2. Kimyasal Madde ile çalışırken uyulması Laboratuvarlarda içinde kimyasal madde olan hiçbir kap etiketsiz olmamalıdır. Kullanmadan önce etiket dikkatlice okunmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 23
2. Kimyasal Madde ile çalışırken uyulması Kimyasallar bir kaptan başka bir kaba aktarıldığında yeni kabın etiketlenmesi unutulmamalıdır. Şişesinden alınan kimyasallar kullanılmasa bile hiçbir zaman tekrar orijinal şişesine konulmamal ıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 24
2. Kimyasal Madde ile çalışırken uyulması Bir çözeltiyi almak için kullanılan pipet farklı bir çözelti şişesine daldırılmamalıdır Lavabolara ve başka yerlere kesinlikle kimyasal madde dökülmemelidir. Herhangi bir kimyasal madde döküldüğünde hemen sorumlulara bildirilmelidir. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 25
2. Kimyasal Madde ile çalışırken uyulması Zehirli buharları ve gazları solumaktan kaçınılmalıdır. Bu tür maddeler ile derişik asit, baz ve uçucu çözücülerle çalışırken çeker ocak kullanılmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 26
2. Kimyasal Madde ile çalışırken uyulması Tutuşmaya neden olabilecek hot plate gibi aletlerin yanında yanıcı sıvılar bulundurulmamalıdır, ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 27
2. Kimyasal Madde ile çalışırken uyulması Kimyasal maddeler hiçbir zaman laboratuvar dışına çıkarılmamalıdır. Derişik asit şişeleri dikkatli bir şekilde ve iki elle tutularak taşınmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 28
2. Kimyasal Madde ile çalışırken uyulması Pipet ile sıvı çekilirken asla ağız kullanılmamalıdır. Bunun yerine mutlaka plastik emicili (puar) veya otomatik pipetler kullanılmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 29
1. Laboratuvarlarda uyulması 2. Kimyasal madde ile çalışırken uyulması 3. Cam malzeme ile çalışırken uyulması gereken kurallar 4. Alet-ekipman ile çalışırken uyulması gereken kurallar Laboratuvar KURALLARI 5. Kazalarda uyulması ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 30
3. Cam malzeme ile çalışırken uyulması Çatlamış ya da kısmen kırılmış cam eşyalar hiçbir çalışmada kullanılmamalıdır. Kirli ve çatlak cam eşyalar kullanılmamalıdır Özellikle uzun cam eşyalar taşınırken dik tutulmasına özen gösterilmelidir. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 31
3. Cam malzeme ile çalışırken uyulması Termometre, pipet vb. yuvarlanabilecek cam eşyalar laboratuvar tezgâhı üzerine yere düşmelerini önleyecek şekilde konulmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 32
3. Cam malzeme ile çalışırken uyulması Cam boru, termometre vb. malzemeleri mantara yerleştirmeden önce gerekirse kayganlaştırıcı madde kullanılmalıdır. Ani kırılmalara karşı çok dikkatli olmalı aşırı kuvvet uygulamamalı ve kesinlikle eldiven giyilmelidir.. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 33
3. Cam malzeme ile çalışırken uyulması Sıcak cam malzeme soğuk ortam içerisine veya çalışma tezgâhının üzerine konulmamalıdır. Cam malzemenin çatlamasına veya kırılmasına neden olabilir. Soğuyuncaya kadar maşa ile tutulmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 34
3. Cam malzeme ile çalışırken uyulması Soğuk ve sıcak camın görüntüleri aynı olduğundan ısıtılmış cam eşya gelişigüzel bir yere konulmamalıdır. Bir başkası bu cam eşyayı eline alabilir. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 35
3. Cam malzeme ile çalışırken uyulması Kesinlikle kırık cam malzemelere çıplak elle dokunulmamalıdır. Kırılan cam malzemeler derhal süpürülüp, dikkatle uygun bir yere atılmalıdır. Kırık camlar, çöp kutusuna değil kırık cam kutusuna atılmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 36
3. Cam malzeme ile çalışırken uyulması Kullanımdan sonra cam eşyalar «DİSTİLE SU» ile yıkanmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 37
1. Laboratuvarlarda uyulması 2. Kimyasal madde ile çalışırken uyulması 3. Cam malzeme ile çalışırken uyulması gereken kurallar 4. Alet-ekipman ile çalışırken uyulması gereken kurallar Laboratuvar KURALLARI 5. Kazalarda uyulması ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 38
4. Alet-ekipman ile çalışırken uyulması Araç ve gereçler son derece dikkatli kullanılmalı, bilinmeyen konularda ve herhangi tehlikeli bir durumda hemen laboratuvar sorumlusuna başvurulmalıdır ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 39
4. Alet-ekipman ile çalışırken uyulması Isıtma ya da kaynatma yapmak gerektiğinde üzerinde ateşe dayanıklıdır işareti bulunan kaplar kullanılmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 40
4. Alet-ekipman ile çalışırken uyulması Bek kullanırken özel dikkat gösteriniz. Saçlar, elbise bek alevinden uzak tutulmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 41
4. Alet-ekipman ile çalışırken uyulması Isıtma veya kaynatma işleminde kabın tamamen kapalı olmamasına dikkat edilmelidir. Basınçtan dolayı patlamaya neden olabilir. Isı cihazlarının sıcaklığı elle kontrol edilmemelidir. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 42
4. Alet-ekipman ile çalışırken uyulması Plastik eldivenle etüv, fırın kullanılmamalıdır. Yüksek sıcaklıklarda çalışırken maşa kullanılmalıdır. Hassas terazi kullanılmadığı zamanlarda kapalı ve yüksüz olmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 43
4. Alet-ekipman ile çalışırken uyulması Hassas terazinin dengesi kontrol edilmelidir. Su terazisindeki hava kabarcığının ortalanmış olması gerekmektedir. Aksi durumda laboratuvar sorumlusuna başvurunuz. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 44
4. Alet-ekipman ile çalışırken uyulması Hassas terazi üzerine veya etrafına kimyasal madde dökülmemesine özen gösterilmelidir. Dökülen kimyasal madde fırça ile temizlenmelidir. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 45
4. Alet-ekipman ile çalışırken uyulması Çeker ocaklar kullanılmadan önce havalandırma sistemi çalıştırılmalıdır. Çeker ocakla çalışırken kimyasal maddeler çeker ocağın ön kısmından en az 15 cm içeriye konulmalı ve çeker ocağın camı mümkün olduğunca kapalı tutulmalıdır. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 46
4. Alet-ekipman ile çalışırken uyulması Elektrikli aletlerin elektrik bağlantısı yapılırken ellerin tamamen kuru olmasına dikkat edilmelidir. Kullanımı tam olarak bilinmeyen cihazlar kesinlikle kullanılmamalıdır ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 47
Never Stop Thinking ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 48