OBSTETRİK VE JİNEKOLOJİDE AKILCI İLAÇ KULLANIMI Dr. Cemile Dayangan Sayan Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD
Kişilerin ilaçları; Klinik gereksinimlerine uygun biçimde Kişisel gereksinimi karşılayacak dozlarda Yeterli zaman diliminde Kendilerine/topluma en düşük maliyette Kolayca almaları için uyulması gereken kurallar bütünü AKILCI İLAÇ KULLANIMI (WHO, 1985, Nairobi) Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health Organization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, (25-29.12.1985).
Başarılı bir kimyasal savaşın 5D unsuru Doğru teşhis Doğru İlaç Doğru zaman Doğru doz Doğru şekilde
Akılcı İlaç Kullanımındaki Sorumlu Taraflar Hekim Eczacı Hemşire Diğer sağlık personeli Hasta/ hasta yakını Üretici Düzenleyici Otorite Diğer (Medya, Akademi vb.)
AKILLIYIM, İLAÇ KULLANIRKEN AKLIMI KULLANIYORUM! Sağlığımdan ben sorumluyum
İlaç Kullanımı; ülkelerin sağlık giderleri içerisinde belirli bir pay alır. Bu payın artışı ekonomiye ek yük getirir. Akılcı ilaç kullanımı ilaç harcamalarının uygun aralıkta kalmasını sağlar.
Ülke ekonomisinde yük olmaya başlayacak kritik nokta %10
En çok satılan ilaçlar (Dünya genelinde) Kalp-damar hastalıkları % 19.3 Santral sinir sistemi hastalıkları % 15.8 Metabolik hastalıklar % 15.3 Antibiyotikler % 9.9 ** Solunum sistemi hastalıkları % 9.3 En çok satılan ilaçlar (Türkiye de) Antibiyotikler % 19.0 ** Ağrı kesiciler % 12.0 Antiromatizmal ilaçlar % 11.0 Soğuk algınlığı ilaçları % 8.6 Vitaminler % 7.3
İş Yükü ve Personel Sıkıntısı Yetersiz ve Eksik Bilgiler Akademik Bilgi Alışkanlıklar Akılcı ilaç kullanımında problemler İlaç Endüstrisinin Etkileri Sosyo-Kültürel Etmenler Ekonomik ve Yasal Etmenler 9
Akılcı Olmayan İlaç Kullanımı Etkileri Hastaların tedaviye uyumunun azalmasına, İlaç etkileşimlerine bağlı istenmeyen sonuçlara, Bazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine, Hastalıkların tekrarlamasına ya da uzamasına, Yan etki görülme sıklığının artmasına, Tedavi maliyetlerinin artmasına neden olur.
Çoklu ilaç UYGUN OLMAYAN İLAÇ KULLANIM ŞEKİLLERİ Gereksiz ve aşırı kullanım Antibiyotik tüketimi Enjeksiyon önerilmesi Vitamin kullanımı Bilinçsiz gıda takviyesi ve bitkisel ürünlerin kullanımı İlaç-ilaç ve besin-ilaç etkileşimlerinin ihmal edilmesi Rehberlerle uyumsuz tedavi İlaç kullanımında özensiz Yeni çıkan ilaçların uygunsuz tercihi davranılması Uygunsuz kişisel tedaviler (uygulama yolu, süre, doz..)
Vitaminlerin Aspirin LMWH AKILCI OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI ÖRNEKLERİ Antibiyotik kullanımı 12
JİNEKOLOJİK GİRİŞİMLERDE AKILCI ANTİBİYOTİK PROFİLAKSİSİ HİSTEREKTOMİ Sefazolin (sefotetan,sefoksitin,sefuroksim,ampisilin-sulbaktam) anestezi öncesi tek doz 1gr İV (BMİ> 35 *2) (Level A) Bakterial vaginosis varlığı biliniyorsa operasyon öncesi 4 gün metranidazol 500 mg 2*1)(Level B) ÜROJİNEKOLOJİK PROSEDÜRLER (CA,CP,meş) (clindamisin ve gentamisin tek doz IV 600 mg &1.5 mg/kg/gün ) ACOG, 2009
HSG,HİSTERESKOPİ,SONOHİSTEROGRA Fİ, KROMOPERTUBASYON Doksisiklin 100 mg oral 2*1, 5gün (PİD öyküsü veya dilate tuba varlığı) (Level C) İNDÜKLENMİŞ ABORTUS/D&C Doksisiklin 100 mg oral 1 saat önce ve 200 mg prosedür sonrası Metranidazol 500 mg oral 2*1, 5 gün (Level A) ACOG, 2009
ANTİBİYOTİK KULLANIMI ÖNERİLMEYEN İŞLEMLER Tanısal L/S (Level A) Tanısal Laparotomi(Level C) Histereskopi(Level B) HSG(Level B) RİA (Level A) Ürodinami (öncesinde bakteriüri/tit veya kültürde infeksiyon varlığı hariç)(level C) ACOG, 2009
Sezaryen antibiotik profilaksisi Tüm C/S doğumlarda antibiotik profilaksisi operasyon başlamadan önceki 1 saat içerisinde yapılmalı(level A)(mümkün değilse cilt kesisinden sonra en kısa sürede) Sefazolin tek doz 1 gram( allerji varlığında tek doz clindamisin + aminoglikozit Level B) ACOG, 2011
GRUP B STREPTOKOK PROFİLAKSİSİ GBS kültür + GBS li yd öyküsü GBS bakteriüri İntrapartum ateş <37 hf doğum 18saat memb rüptürü PENİSİLİN G 5 milyon U, sonra 2.5-3 milyon U 6x1 AMPİSİLİN 2 gram 4x1 Süre Eylem başlangıcıdoğuma kadar
ASEMPTOMATİK BAKTERİÜRİ FOSFOMİSİN NİTROFURANTOİN AMOKSİSİLİN A+KLAVULANAT Süre Tek doz 3-7gün Veriliş Oral Doz 3 g 2x100 mg 500MG 3x1
Servis Toplam Antibiyotik (%) Dahiliye 2059 441 (21) Genel Cerrahi 705 269 (38) Üroloji 327 209 (64) Kadın-Doğum 318 104 (33) Pehlivan, ve ark. 1994
Dahiliye %6 Genel Cerrahi %28 Üroloji %56 Kadın-Doğum %44 Toplam %23 Pehlivan, ve ark. 1994
ANTİANEMİK KULLANIMI WHO-Rutin oral 30-60 mg/g Fe - 400µg FA tüm gebelere mümkün olduğu kadar erken başlanır gebelik süresince önerilir. Anemi sıklığı %20 nin altında olan ülkelerde aralıklı destek (anemik olmayan kadınlara)mümkün olduğu kadar erken başlanır gebelik süresince önerilir g FA haftada 1 CDC, ACOG-Rutin oral 30 mg/g >16 hf 6 ay + doğum sonu 3 ay = 9 ay süre ile 40-60 mg/g
MULTİVİTAMİNLER WHO Yetersiz beslenme Yüksek riskli USA Çoğul gebelik Sigara Adölesan Vejeteryan Anoreksiya Laktaz eks Madde bağımlılığı
PROGESTERON KULLANIMI Spontan preterm tekil doğum öyküsü / USG da kısa cx 17 Hidroksiprogesteron kaproat, Doğal progesteron VERİLİŞ-17OHPC İM / Doğal prog-vajinal DOZ- 17OHPC-250 mg/hf, Vajinal prog-100-200 mg/g SÜRE- 16-36 hf YAN ETKİ- Hipospadias, GDM, Vajinal iritasyon, ağrı ACOG, 2012
ASPİRİN Preeklampsi riski yüksek kadınlar (Erken başlangıçlı 34 w Preeklampsi/superimpose preeklampsi öyküsü)veya >1 gebeliğinde Preeklampsi öyküsü) Süre 12 hafta doğuma 5-10 gün kalana kadar Doz 60-80 mg/g
LMWH Tromboprofilaksi, Gebelik sırasında akut tromboemboli, Prostetik kapak hast, APS Süre gebelik testi +/doğumdan 24-36 saat önce stop Veriliş LMWH-sc Doz Profilaktik dozgünde 1 Terapötik dozgünde 2
Teşekkürler.. 26 26