Sağlık Bilimlerinde Akreditasyon Süreci Prof.Dr. Özlem Ülger H.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü SABAK Ülkemizde; Sağlık Bilimleri alanında mezun veren eğitim programları için akreditasyon, değerlendirme ve bilgilendirme çalışmaları yapan Sağlık Bilimleri eğitimi kalitesinin yükseltilmesine katkıda bulunmak amacıyla faaliyet gösteren bağımsız bir dernektir. SAK Başkanı 2 1 2 SABAK 29 kurucu üye ile 18 Mayıs 2015 tarihinde Ankara da kurulmuştur. 31.01.2018 tarihli Yükseköğretim Kalite Kurulu toplantısında resmi olarak akreditasyon tescil hakkı almıştır. 3 4 3 4 1
SABAK Kurulları Komiteleri Çalışma grupları Akreditasyon değerlendirme takımları nda görev alan tüm kişiler gönüllülük esasına göre çalışır. 5 6 5 6 SABAK Akreditasyon Sürecinin Temel Özellikleri Üniversite, Fakülte ya da Bölümleri değil, Sağlık Bilimleri ğitim Programlarını değerlendirip akreditasyon verir. Sıralama yapmaz, eğitim programlarını önceden bilinen değerlendirme ölçütlerine göre değerlendirir. Değerlendirme ölçütlerini yeterince sağlayan programlara belirli süre için geçerli akreditasyon verir. Akreditasyon bir araç, Sürekli Kalite İyileştirme amaçtır. AKRDİTASYON, Sadece kalite güvencesini elde etmek için bir amaç değil, aynı zamanda çağdaş eğitimi yakalamak ve korumak için gerekli değişimleri belirlemekte yararlanılabilecek bir araç olarak düşünülmelidir. 7 8 7 8 2
Kalite Sistemi Neden Gereklidir? ğitim programlarının varlıklarını Gelişmek sürdürebilmesi ve rekabet edebilmesi için gelişmeye ihtiyaçları vardır. Bu gelişimin bir sonucu Rekabet olarak değişim ortaya çıkar ve eskiden olduğu gibi değişimi Değişmekbekleyen eğitim programları yerine, değişimde önde giden eğitim programları küreselleşen sistemlerde yerlerini koruyabilmektedirler. 9 Süreç Hiyerarşisi TML SÜRÇLR ALT SÜRÇLR DTAY SÜRÇLR 10 9 10 Kalite Kurulu beklentileri Süreç Yönetimi Standartlar, ÇPler, Ölçütler, Anahtar beceriler Süreç Yönetim Sistemi (Temel Süreçler) Kalite Yönetim Sisteminin Sürekli İyileştirilmesi Programlardan gelen talepler ve beklentiler KALİT YÖNTİMİ Süreç hiyerarjisi, Yönetimi, memnuniyet Program Yönetim Sorumluluğu ğitim, Yapı, Değerler, Kaynak Yönetimi Ölçme, Analiz ve İyileştirme Akreditasyon Memnuniyet Paydaş beklentileri Güvenilirlik Şeffalık Hassasiyet Hesap verebilirlik Şartlar Girdi Uygulama, Gerçekleştirme Mezun Çıktı 11 12 11 12 3
uropean Foundation for Quality Management (FQM) Mükemmellik Modeli Liderlik Girdiler Program yapısı Öğrenciler İşbirlikleri, paydaşlar ve kaynaklar Süreçler Sonuçlar Program ile ilgili Sonuçlar Öğrenciler ile ilgili Sonuçlar Toplumla ilgili Sonuçlar Temel Performans Sonuçları Gözden geçirme faaliyeti Sürekli İyileşme Döngüsü DĞRLNDİRMLR Düzeltme Politikalar Hedefler Planlama Uygulama DĞRLNDİRMLR Ölçme, İzleme 13 14 13 14 KALİT PUKÖ Çevrimi D Ğ R L N D İ R M L R S T A N D A R D İ Z A S Y O N Öğrenciler ğitim Sistemi Diğer Ö Z D Ğ R L N D İ R M SÖZ UÇAR YAZI KALIR 15 16 15 16 4
KALİT Kavramını İyi Anlamak! Doğru İşi Doğru Yapmak (KALİT) Mezun olması gerektiği yerde istihdam edilmiş Mezunlar zamanında mezun olmuş Paydaşlar, mezunlardan memnun Doğru işi yanlış yapmak Yanlış işi yanlış yapmak İstihdam yerine ulaşırken çok zaman ve para harcamış Beklenen zamanda yeterince mezun yok Paydaş görüşü yok Mezun istihdam edilmesi gereken yerde değil (hemşire-fizyoterapist) İstenmeyen mezun var Paydaş olmayan kişiler ile görüşülmüş AKRDİTASYON ĞİTİM-ÖĞRNİMD KALİT STRATJİK PLAN Nasıl bir insan? Nasıl bir işgücü? Nasıl bir mezun? Mezun istihdam edildiği yerde değil ama kendi iş alanını yaratmış Mezun istemeyerek geldiği Yanlış işi doğru yapmak programdan zamanında ve başarıyla mezun olmuş KALİT GÜVNCSİ Paydaş olmayan kişiler doğru bilgi vermiş 17 18 17 18 SABAK ne yapıyor? Dernek statüsünde faaliyet göstermektedir. Akreditasyon süreçlerini yönetmektedir. Ulusal ve uluslararası eğitim standartlarına uyum çalışmaları sürdürmektedir. ğitimler düzenlemektedir. Değerlendirme ölçütlerini belirlemekte, geliştirmekte ve sistematik süreçlerle güncellemektedir. SABAK Değerlendirme O lçütleri, sağlık eğitimi veren programlarının SAK tarafından yapılacak program değerlendirmelerinde kullanılır ve bu programların akreditasyonu için sağlaması gereken minimum koşulları tanımlar. Bu ölçütler, dinamik ve rekabetçi bir ortamda paydaşların beklentilerini karşılamak üzere; Sağlık eğitimi programlarının kalite güvencesini sağlamayı ve Bu programların sürekli iyileştirilmesini desteklemeyi amaçlamaktadır. 19 19 20 5
SABAK Değerlendirme Ölçütleri Ölçütlerin Yapısı SABAK Değerlendirme O lçütleri, iki ana gruptan oluşurlar: (i) Genel O lçütler: Bu ölçütler değerlendirilen sağlık eğitimi programının disiplininden bağımsız olarak, tüm sağlık eğitimi programlarının sağlaması gereken ölçütlerdir. (ii) Programa O zgü O lçütler: Bu ölçütlerde, genel ölçütler tekrarlanmaz, ancak değerlendirilen sağlık eğitimi programının disiplinine özgü, o programın genel ölçütlere ek olarak sağlaması gereken bileşenlere yer verilir. Programa özgü ölçütler, ilgili sağlık disiplininde çalışmakta olan sağlık çalışanının bilgi, beceri ve davranışlarını eksiksiz olarak tanımlamak yerine, bu disiplinin eğitimini lisans düzeyinde veren programlara özgü temel ölçütleri tanımlar. Genel O lçütler Bu ölçütler, dinamik ve rekabetçi bir ortamda paydaşların beklentilerini karşılamak üzere, orta öğretime dayalı en az 8 yarıyıl ya da eşdeğerinden (240 AKTS kredisi) oluşan lisans düzeyindeki sağlık bilimleri eğitim programlarının kalite güvencesini sağlamayı ve bu programların sürekli iyileştirilmesini desteklemeyi amaçlamaktadır. Lisans düzeyindeki bir sağlık bilimleri eğitim programının değerlendirilmesi için başvuruda bulunan yükseköğretim kurumu, söz konusu programın bu belgede yer alan ölçütleri yerine getirdiğini kanıtlamakla yükümlüdür. 21 22 Ölçüt 1. Ölçüt 2. Ölçüt 3. Ölçüt 4. Ölçüt 5. Ölçüt 6. Ölçüt 7. Ölçüt 8. Ölçüt 9. ğitim Programı Program Çıktıları O ğrenciler O ğretim lemanları Altyapı Yönetim Yapısı Kurum Desteği ve Maddi Kaynaklar Sürekli Yenileme ve Gelişim Programa O zgü O lçütler Ölçüt 1. ğitim Programı Program mezunlarının erişmeleri beklenen kariyer hedefleri ve programın eğitim amaçları belirlenmelidir. Bu amaçlar; Kurumun, fakültenin ve bölümün öz görevleri Programın iç ve dış paydaşlarının gereksinimleri Program uygun aralıklarla güncellenmelidir. ğitim amaçlarına ulaşıldığını belirlemek ve belgelemek için kullanılan bir ölçme ve değerlendirme süreci Programların özerkliği ğitim programlarında dikey ve yatay entegrasyon Program eğitim amaçlarını ve program çıktılarını destekleyen bir öğretim planı O ğretim planının Disipline O zgü O lçütlerdeki bileşenleri ve Ulusal Çekirdek ğitim Programı ile uyumu 23 24 6
Ölçüt 1. ğitim Programı O ğretim planının uygulanmasında kullanılacak eğitim yöntemleri, istenen bilgi, beceri ve davranışların öğrencilere kazandırılmasını garanti edebilmelidir. Yönetim sistemi İlgili bilim alanına uygun temel öğretim İlgili bilim alanına uygun öğretim Program amaçları doğrultusunda programın içeriğini bütünleyen en az % 25 oranında seçmeli ders Dört yıllık lisans programlarının mezuniyet kredileri; AKTS kredisi temel alındığında en az 240 AKTS Ulusal Kredi sistemi temel alındığında en az 120 kredi Ölçüt 2. Program Çıktıları O ğrencilerin programdan mezun oluncaya kadar kazanmaları gereken bilgi, beceri ve davranışları tanımlayan program çıktıları ve SABAK çıktılarına uyum O lçme ve değerlendirme süreci Yetkinlikler tanımlanırken Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi tutarlılığı İzleme yöntemleri 25 26 Tablo 1. SABAK Çıktıları Ölçüt 3. Öğrenciler O ğrencilerin kabulünde göz önüne alınan göstergeler Yatay ve dikey geçişle öğrenci kabulü, çift ana dal, yan dal ve öğrenci değişimi uygulamaları ile başka kurumlarda ve/veya programlarda alınmış dersler ve kazanılmış kredilerin değerlendirilmesinde uygulanan ölçütler Diğer yükseköğretim kurumları ile yapılacak ulusal/uluslararası anlaşmalar ve kurulacak ortaklıklar ile öğrenci hareketliliği O ğrencileri ders ve kariyer planlaması konularında yönlendirecek danışmanlık hizmeti O ğrencilerin program kapsamındaki tüm dersler ve diğer etkinliklerdeki başarıları şeffaf, adil ve tutarlı yöntemlerle ölçülmesi ve değerlendirilmesi 27 28 7
Ölçüt 3. Öğrenciler O ğrencilerin mezuniyetine karar verebilmek için programın gerektirdiği tüm koşulların (AKTS, sınavlar, projeler vb) yerine getirildiğini belirleyecek güvenilir yöntemler geliştirilmesi ve uygulanması ğitim-öğretim ile ilgili tüm süreçlerde eğitimin önemli bir paydaşı olarak öğrenci temsiliyeti O ğrencilere sağlanan sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif olanaklar O ğrenci memnuniyeti Ölçüt 4. Öğretim lemanları O ğretim kadrosu, eğitim programı ile ilgili alanda yeterli akademik düzeye sahip ve programın tüm alanlarını kapsayacak sayıda olmalıdır. O ğretim elemanları, eğitim programlarının yürütülmesinin yanı sıra, bilimsel araştırma yapma, öğretim elemanı-öğrenci iletişimi, öğrenci danışmanlığı, üniversiteye hizmet ve mesleki gelişim hizmetleri O ğretim elemanlarının genel anlamda yeterlilikleri, eğitimleri, konuların çeşitliliği, alan deneyimleri, öğretme becerileri ve deneyimleri, iletişim becerileri, daha etkin programlar geliştirme yönündeki açılımları, alanlarındaki bilgi düzeyleri, araştırma deneyimleri varsa mesleki kuruşlara üyelikleri O ğretim elemanı seçim, atama ve akademik yükseltmelerde akademik liyakat ve kriterler 29 30 Ölçüt 4. Öğretim lemanları Kadro gelişimine yönelik gerçekçi bir stratejik planlama O ğretim elemanlarının eğitsel performansları Akademik kadrolarının eğitici niteliklerini iyileştirmeye yönelik eğiticilerin eğitimi programları O ğretim hizmetlerine destek olarak dışarıdan alınacak bireylerde gerekli yeterlilik şartı Ölçüt 5. Altyapı Sınıflar, laboratuarlar, klinik alanlar ve diğer gerekli ekipman/donanımlar O ğrencilerin ders veya alan dışı etkinlikler yapmalarına olanak veren, sosyal ve kültürel gereksinimlerini karşılayan, alanındaki faaliyetlere ortam yaratarak mesleki gelişimlerini destekleyen ve öğrenci-öğretim elemanı iletişimini canlı tutan ve arttırmayı sağlayan uygun altyapı O ğrencilere sunulan kütüphane olanakları O ğrencilerin öğrenim ve yaşam ortamlarında gerekli güvenlik önlemleri ngelli bireyler için altyapı düzenlemesi yapılmış olmalıdır. 31 32 8
Ölçüt 6. Yönetim Yapısı Ölçüt 7. Kurum Desteği ve Maddi Kaynaklar Kuruluş ve yönetim yapısı, bu yapının ana kuruluş içindeki yeri, eğitim faaliyetleri ve destek hizmetleri arasındaki ilişkiler ğitim sonuçlarının değerlendirilebilmesi için gereken tüm strateji, program ve yöntemler Programa özgü stratejik amaç ve hedefler ve başarı/performans ölçütleri Arşivler İç işleyişi denetleyecek, sorgulayacak ve düzeltebilecek yöntemleri Üniversitenin idari desteği, yapıcı liderliği, parasal kaynaklar ve bunların dağıtımında izlenen strateji Mevcut nitelikli öğretim kadrosunu bünyesinde tutacak, tercih edilme oranını artıracak ve talep oluşturacak, akademik gelişiminin sürdürülmesini sağlayacak yeterlilikte kaynaklar Program için gereken altyapıyı temin etmeye, bakımını yapmaya ve işletmeye yetecek maddi kaynak Program gereksinimlerini karşılayacak destek personeli ve kurumsal hizmetler 33 34 Ölçüt 8. Sürekli Yenileme ve Gelişim Kurulan ölçme ve değerlendirme sistemlerinden elde edilen sonuçların programın sürekli iyileştirilmesine yönelik olarak kullanıldığına ilişkin kanıtlar sunulmalıdır. Ölçüt 9. Programa Özgü Ölçütler Disipline özgü ölçütler, öngörülen sağlık bilimleri alanındaki eğitim planına yönelik ek ölçütleri tanımlamaktadır. Her disiplinin kendine özgü ölçütleri olmalı ve bu ölçütleri sağlamalıdır. Bu ölçütler ilgili disiplinin çekirdek eğitim programı ile uyumlu olmalıdır. 35 36 9
YO K Kalite Kurulu Beklentileri Performans İndikatörler TYYÇ ÇP Anahtar beceriler Standartlar Genel O lçütler Ortak dil SG kriterleri Değerlendirme süreçleri İşbirliği Mali destekler Program beklentileri Akreditasyon süreci Kurum eğitimi Mali destek Memnuniyet 37 38 37 38 Paydaş Beklentileri Güvenilirlik Şeffalık Hassasiyet Hesap verebilirlik TİK DAVRANIŞ Akreditasyon süreçlerini verimli yönetmek Program YO K Değerlendirici eğitimleri Farkındalık kazandırmak Kurum eğitimleri Mali destek programları Uluslararası Akreditasyon 39 40 39 40 10
41 42 41 42 43 44 43 44 11
BAŞARI Hayal gücümüzün yanında, akademik becerilerimiz, birlikte çalıştıklarımızın desteği ve başarı elde etme kültürünü geliştirebilmemize bağlıdır. 45 46 45 46 Teşekkür ederim www.sabak.org.tr 47 48 12