ISL203 ENVANTER VE BİLANÇO

10. HAFTA ISL203 ENVANTER VE BİLANÇO Maliyet ve Gider Hesaplarının Envanter işlemleri Doç.Dr. Murat YILDIRIM muratyildirim@karabuk.edu.tr 2 Maliyet, bir mal ve hizmetin elde edilmesi için yapılan varlık tükenmeleridir. Maliyet kavramında yapılan fedakarlıklar başka bir mamulün ortaya çıkması için yapılır ve işletme için bu mamul satılıncaya kadar bir kıymet ifade eder. Maliyet hesapları mal ve hizmetlerin satışa sunuluncaya kadar yapılan tüm işlemlerle ilgili harcamaların kaydedildiği hesaplardır. Tekdüzen hesap planının 7 nci hesap sınıfını Maliyet Hesap sınıfı oluşturmaktadır. Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği nde maliyet hesapları mal ve hizmetlerin planlanan biçim ve niteliğe getirilmesi için yapılan giderlerin toplandığı ve maliyet unsurlarına dönüşerek izlendiği hesaplar olarak belirtilmiştir. 3 4 7 sınıfında yer alan maliyet hesaplarına üretilen mal ve hizmetler ileilgiliyapılangiderleryazılmaktadır. Burada toplanan giderlerin faydası tükenmiş olanlar gelir tablosuna, faydası tükenmemiş olanlar ise bilanço hesaplarına aktarılırlar. Örneğin işçilik ve hammadde giderlerine katlanılarak mamul üretilmesi gibi giderler bir mamulü ifade ettikleri için bu mamuller satılıncaya kadar işletme fayda sağlarlar. Bunların satılıncayakadarbilançohesaplarınaalınmasıgerekir. Ancak geçmiş aya ait kira giderinin işletme için faydası tükenmiştir.bunundönemgideriolarakişlemgörmesigerekir. Maliyet hesapları farklı türdeki işletmelerin ihtiyaçlarını karşılamaküzereikigrupaltındadüzenlenmiştir. 7/ASeçeneğindeMaliyetHesapları 7/BSeçeneğinde MaliyetHesapları 7/A Grubunda maliyet hesapları fonksiyon esasına göre, 7/B grubundakihesaplarçeşitesasınagörebelirlenmiştir. Büyük işletmelerin 7/Agrubunda yer alan hesapları kullanmaları zorunludur. Küçük işletmeler ise isterlerse 7/B grubu hesapları kullanabilirler. Her iki grupta bulunan hesapların bir işletme tarafından aynı zamanda kullanılmaları mümkün değildir. İşletmeler kendilerine uygun olan seçeneği belirlerler ve bunu uygularlar. 5 6 1

7/A grubu maliyet hesapları işletmenin 5 fonksiyonu esas alınarak belirlenmiştir. Mamul üretim fonksiyonu ile ilgili olarak yapılan giderler bir mamul veya hizmetin ortaya çıkarılması için harcandıklarından faydaları tükenmemiş sadece şekil değiştirmişlerdir. Bu nedenle mamul üretim fonksiyonu ile ilgili 710, 720 ve 730 nolu hesaplar 151Üretim-YarıMamulhesabınaaktarılırlar. Diğer fonksiyonlarla ilgili giderler ise gelir tablosu hesaplarına devredilirler. Maliyet hesaplarındaki giderler gerek bilanço ve gerekse gelir tablosu hesaplarına aktarılmasında yansıtma adı verilen aktarma hesapları kullanılır. Örneğin 730 Genel Üretim Giderleri hesabındaki tutarı aktarmak için 731 Genel Üretim Giderleri YansıtmaHesabıkullanılmaktadır. 7 8 Maliyet Hesaplarının na Aktarılması Maliyet Hesaplarıyla İlgili Önemli Tanımlar Gider Hesapları: dönem içinde yapılan ve tahakkuk ettirilen giderlerin izlendiği hesaplardır. Gider Yansıtma Hesapları: Bu hesaplar Fiili Maliyetlerin uygulandığı durumlarda gider hesaplarında toplanan giderlerin tümünün önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin kullanılması durumunda ise bunlara göre saptanan giderlerin ilgili hesaplara yansıtılmasını sağlamak amacıyla kullanılır. Fark Hesapları: Bu hesaplar, önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulanması halinde fiili ile önceden saptanmış giderler arasındaki farkların kaydedildiği hesaplar olup, borç ya da alacak kalanı verebilirler. 9 10 Maliyet Hesaplarının Gelir Tablosu Hesaplarına Aktarılması Örnek: Serdemir A.Ş. nin dönem sonu maliyet hesaplarının borç bakiyeleri aşağıdaki gibidir. 750 Araştırma Geliştirme Giderleri 760 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri 770 Genel Yönetim Giderleri 780 Finansman Giderleri(Kısa Vadeli) 7/A yöntemine göre tahakkuk eden gidereler dönem sonunda ilgili hesaplara şöyle yansıtılır: Maliyet Hesaplarının Gelir Tablosu Hesaplarına Aktarılması 31/12/201. Borç Alacak 630 Araştırma Geliştirme Giderleri Hs. 631 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Hs. 632 Genel Yönetim Giderleri Hs. 660 Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri Hs. 751 Araştırma Geliştirme Giderleri Yansıtma Hs. 761 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hs. 771 Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hs. 781 Finansman Giderleri Yansıtma Hs. 11 12 2

Maliyet Hesaplarının Gelir Tablosu Hesaplarına Aktarılması 31/12/201. Borç Alacak 751 Araştırma Geliştirme Giderleri Yansıtma Hs. 761 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hs. 771 Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hs. 781 Finansman Giderleri Yansıtma Hs. 750 Araştırma Geliştirme Giderleri Hs. 760 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Hs. 770 Genel Yönetim Giderleri Hs. 780 Finansman Giderleri Hs. Ticaret işletmeleri isteyen küçük hizmet işletmeleri ve isteyen küçük üretim işletmeleri giderlerin izlenmesinde bu seçeneği uygular. Bu uygulamada; giderler defter-i kebirde maliyet dönemi boyunca çeşit esasına göre izlenir. Maliyet çıkarma dönemlerinde, söz konusu giderler gider dağıtım tablosu aracılığıyla fonksiyonlarına dönüştürülerek ilgili gider yerlerine ve hizmet veya mamul maliyetlerine veya sonuç hesaplarına aktarılır. 13 14 7/B seçeneğini uygulayan işletmeler 79. gruptaki hesapları kullanır. 790 İlk Madde ve Malzeme Giderleri 791 İşçi Ücret ve Giderleri 792 Memur Ücret ve Giderleri 793 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler 794 Çeşitli Giderler 795 Vergi Resim ve Harçlar 796 Amortisman ve Tükenme Payları 797 Finansman Giderleri 798 Gider Çeşitleri Yansıtma Yukarıdaki hesaplara kaydedilen tutarların fonksiyon esasına dönüştürülebilmesi için bir gider dağıtım tablosunun düzenlenmesi gerekir. Örnek: Serdemir işletmesinin dönem içinde tahakkuk eden maliyetleriaşağıdakigibidir. 790İlkMaddeveMalzemeGiderleri :50.000TL 791İşçiÜcretveGiderleri :TL 793DışarıdanSağlananFaydaveHizmetler :25.000TL 794ÇeşitliGiderler :15.000TL 795VergiveResimveHarçlar :3.000TL 796AmortismanveTükenmePayları :TL 797FinansmanGiderleri :TL Dönem sonu bu giderlerin işletmenin fonksiyonlarına göre dağılımı şu şekildedir: %10 Araştırma ve Geliştirme, % 40 Pazarlama Satış ve % 50 Genel Yönetim Giderleri, Finansman giderlerinintamamıkısavadeliborçlanmagiderleridir. 15 16 Gider Çeşit/Fonksiyon Toplam Gider Genel Yönetim Giderleri Pazarlam a Satış Dağıtım Giderleri Araştırma Geliştirme Giderleri Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri % 50 %40 %10 790 İlk Madde ve Malzeme Giderleri 50.000 25.000 5.000 791 İşçi Ücret ve Giderleri 2.000 793 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler 25.000 12.500 2.500 794 Çeşitli Giderler 15.000 7.500 6.000 1.500 795 Vergi ve Resim ve Harçlar 3.000 1.500 1.200 300 796 Amortisman ve Tükenme Payları 4.000 3.200 800 797 Finansman Giderleri Toplam 131.000 60.500 48.400 12.100 17 Yansıtma hesabı yardımıyla gelir tablosu hesaplarına aktarılacak giderlerle ilgili yıl sonu muhasebe 31/12/201 Borç Alacak 630 Araştırmave Geliştirme Giderleri Hs. 631 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hs. 632 Genel Yönetim Giderleri Hs. 660 Finansman Giderleri Hs. 12.100 48.400 60.500 798 Gider Çeşitleri Yansıtma Hs. 131.000 18 3

31/12/201 Borç Alacak 798 Gider Çeşitleri Yansıtma Hs. 131.000 790 İlk Madde ve Malzeme Giderleri Hs. 791 İşçi Ücret ve Giderleri Hs. 793 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler Hs. 794 Çeşitli Giderler Hs. 795 Vergi ve Resim ve Harçlar Hs. 796 Amortisman ve Tükenme Payları Hs. 797 Finansman Giderleri 50.000 25.000 15.000 3.000 Örnek: Serdemir işletmesinin dönem içinde tahakkuk eden giderleriaşağıdakigibidir. 791İşçiÜcretveGiderleri :TL 793DışarıdanSağlananFaydaveHizmetler :13.000TL 794ÇeşitliGiderler :25.000TL 796AmortismanveTükenmePayları :TL 797FinansmanGiderleri :5.000TL Not: Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetlerden 2.000 TL si, Çeşitli Giderlerden 6.000 TL si Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderlerine ait, Diğer giderler ise Genel Yönetim Giderlerine aittir. 7/B yöntemine göre tahakkuk eden gidereler dönem sonunda ilgili hesaplaraşöyleyansıtılır: 19 20 Yansıtma hesabı yardımıyla gelir tablosu hesaplarına aktarılacak giderlerle ilgili yıl sonu muhasebe 31/12/201 Borç Alacak 631 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hs. 632 Genel Yönetim Giderleri Hs. 660 Finansman Giderleri Hs. 5.000 798 Gider Çeşitleri Yansıtma Hs. 73.000 31/12/201 Borç Alacak 798 Gider Çeşitleri Yansıtma Hs. 73.000 791 İşçi Ücret ve Giderleri Hs. 793 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler Hs. 794 Çeşitli Giderler Hs. 796 Amortisman ve Tükenme Payları 797 Finansman Giderleri Hs. 13.000 25.000 5.000 31/12/201 Borç Alacak 690 Dönem Kar /Zarar Hs. 73.000 631 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hs. 632 Genel Yönetim Giderleri Hs. 660 Finansman Giderleri Hs. Gider Hesaplarının Dönem Kar/Zarara Devri 5.000 21 22 Gelir tablosu, işletmenin belli bir dönemde elde ettiği tüm gelirler ile aynı dönemde katlandığı bütün maliyet ve giderleri ve bunların sonucunda işletmenin elde ettiği dönem net karı veya zararını gösteren bir tablodur. Gelir tablosu, hesaplarına sonuç hesapları da denilmektedir. Bu hesaplar, işletmenin sermayesinde meydana gelen artış, başka bir ifadeyle gelirleri ve sermayedeki azalışları bir başka ifadeyle giderleri gösterir. Bu bakımdan gelir tablosu hesapları gider ve gelir hesapları olarak ikiye ayrılmaktadır. 23 24 4

Tekdüzen hesap planında 6. Gelir Tablosu Hesap sınıfında yer alan hesaplar, kimi zaman dönem içinde direkt olarak çalışırlar(600 Yurtiçi Satışlar, 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti, 642 Faiz Gelirleri, 646 Kambiyo Karları,vb.). Kimi zaman da 7MaliyeHesapsınıfıolanvemaliyet oluşumunun izlendiği hesaplardan aktarılan tutarlar ile işlem görürler. Örneğin 770 Genel Yönetim Giderlerinin dönem sonunda 632 Genel Yönetim Giderleri hesabına aktarılması gibi. Sonuç itibariyle 6. Hesap sınıfında toplanan tüm hesaplar, önce dönem sonunda gelir ve giderlerin toplu olarak aktarıldığı 690 Dönem Karı veya Zararı Hesabına sonrada bu hesaptan 590 Dönem Net Karı veya 591 Dönem Net Zararı Hesaplarına aktarılarak bilançoya yansıtılır. Böylece gelir tablosu hesapları yalnızca dönem içinde açılır ve dönem sonunda kapatılarak ertesi döneme herhangi bir tutar devretmez. 25 26 Dönem sonunda gelir ve gider hesaplarının envanter işlemleri yapılırken bunların gerçekleşip gerçekleşmedikleri, cari dönemde ne kadarının gerçekleştiği, kanuni olarak indirilemeyecek olan giderleri olup olmadığı, vergiye tabi olmayan gelirlerin, istisna, indirim veya muafiyet konusu olan gelirlerin olup olmadığı saptanır. Tahakkuk eden vergiden düşülmesi gereken daha önceden ödenmiş tevkifatların ne kadar olduğu tespit edilir. Yapılan yardım ve bağışların gider nitelikleri araştırılır. Dönem içinde tüketildiği halde, dönem sonunda kadar hesaplara kaydedilmeyen, faturası gelmemiş giderler saptanarakilgili gider tahakkuklarının yapılması gerekir. Aralık ayı sonuna kadar kullanılan su, elektrik ve telefon giderlerinin faturaları gelmemiş ise yada fatura tarihleri sonraki aylara ait ise dönem sonu itibariyle karşılık ayrılır. Benzer şekilde, gelecek dönemlere ilişkin olduğu bilinen gelirler de dikkate alınarak kayıt düzeltmesi yapılmalıdır. 27 28 Gider Hesaplarının Envanteri Gelir tablosunda yer alan hesap grupları aşağıda gösterilmiştir. 60 BRÜT SATIŞLAR 61 SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) 62 SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 63 FAALİYET GİDERLERİ 64 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR 65 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) 66 FİNANSMAN GİDERLERİ (-) 67 OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 68 OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-) 69 DÖNEM NET KARI VE ZARARI 29 Gelir elde etmek yada faaliyetleri sürdürmek için ortaya çıkan varlık tükenmelerine gider denir. Gider hesapları da tüm hesaplar gibi envanter ve değerlemeye tabi tutulur. Gider hesaplarının envanteri, vergi kanunları, muhasebedeki dönemsellik kavramı gereği ve dönem ayrımı açısından ayrı ayrı ele alınacaktır. 30 5

Gider Hesaplarının Envanteri Gelir Vergisi Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanunu'na göre matrahın tespitinde dikkate alınacak olan giderlere indirilecek giderler ya da kanunen kabul edilen giderler denir. Matrahın tespitinde dikkate alınmayacak olan giderlere ise indirilmeyecek giderler ya da kanunen kabul edilmeyen giderler denir. 31 Kanunen Kabul Edilen Giderleri Özellikleri a) Kazançtan indirilecek giderler bir yada birkaç iktisadi kıymet değil,işletmenintümünüilgilendirengenelnitelikteolmalıdır. b) Yapılan giderlerin gider kaydedilmesi için bedelinin peşin ödenmesigerekmez;tahakkuketmesiyeterlidir. c) Ticari kazançtan giderlerin indirilebilmesi için Vergi Usul Kanun unda belirtilen belgelerle belgelendirilmesi zorunludur(vuk md.227). Ancak örf ve adete göre yapıldığı zaman belge alınması alışık olmayanlarla, belge sağlanmasına imkanbulunmayangiderleriçinbelgearanmaz(vukmd. 228). d) Yapılangiderler,yapıldığıdöneminticarikazancındanindirilir. e) İndirim konusu yapılacak giderler işlemenin konusu ve işletme faaliyetleriileilgiliolmalıdır. 32 Kanunen Kabul Edilen Giderler Gelir vergisi kanununun 40. Maddesinde gelirlerden indirilecek (kanunenkabuledilen)giderlerşuşekildesıralanmıştır. a) Ticari kazancın elde edilmesi ve devam ettirilmesi için yapılan genel giderler(ücret, kira, aydınlatma, yakacak, su kırtasiye, onarım, reklam ve faiz komisyon gibi vb.) b) Hizmetli ve işçilerin iş yerinde yada iş yerinin eklentilerinde yiyecek, içecek ve barınma giderleri, tedavi ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatları ile 27. Maddede yazılı giyim giderleri, c) İşle ilgili olmak şartıyla sözleşmeye ya da ilama yada kanun emrine dayanarak ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar, 33 Kanunen Kabul Edilen Giderler d) İşle ilgili ve yapılan işin önemi ve genişliğiyle uyumlu seyahat ve ikamet giderleri(seyahat amacının gerektirdiği süreye bağlı olmak şartıyla) e) İşletme ile ilgili olmak şartıyla; bina, arazi, istihlak, damga ve belediye vergileri, harçları ve kayıt için alınan paralar gibi ayni vergi, resim ve harçlar, f) Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar, 34 Kanunen Kabul Edilen Giderler g) İşverenlerce, Sendikalar Kanunu hükmüne göre sendikalara ödenen aidatlar (şu kadar ki, ödenen aidatın bir aylık tutarı, işyerinde işçilere ödenen çıplak ücretin bir günlük toplamını aşamaz), h) Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin% 50'si, i) Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulanan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığı'nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelidir. Kurumlar Vergisi Kanuna Göre İndirilecek Giderler Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 8. maddesinde gelirlerden indirilecek giderler şu şekilde sıralanmıştır. a) Menkulkıymetihraçgiderleri, b) Kuruluşveörgütlenmegiderleri, c) GenelKurultoplantılarıiçinyapılangiderlerilebirleşme,fesihvetasfiyegiderleri, d) Sigorta ve reasürans şirketlerinde bilanço gününde hükmü devam eden sigorta sözleşmelerine ait olan teknik karşılıklar (muallak hasar ve tazminat karşılıkları, kazanılmamış prim karşılıkları, hayat sigortalarında matematik karşılıklar, deprem hasar karşılıkları), e) Sermayesipaylarabölünmüşkomanditşirketlerdekomanditeortağınkarpayı, f) Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine ve belediyeler ile köylere, kamu menfaatlerine yararlı derneklere ve Türk Medeni Kanunu'na göre kurulan vakıflaramakbuzkarşılığındayapılanbağışveyardımlar, 35 36 6

Kurumlar Vergisi Kanuna Göre İndirilecek Giderler Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 8. maddesinde gelirlerden indirilecek giderler şu şekilde sıralanmıştır. g) Beşyıldanfazlanakledilmemekşartıylageçmişyıllarınbeyannamelerindeyeralanzararlar, h) Mükelleflerin, işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamalarının % 40'ı oranında hesaplanacak araştırmavegeliştirmeindirimi, i) Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel iadeleri, belediyeler ve köyler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırmavegeliştirmefaaliyetlerindebulunankurumvekuruluşlartarafındanyapılanveya kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen ya da dest eklemesi uygun görülen ulusal ve uluslar arası organizasyonların gerçekleşmesine ilişkin harcamalar ile makbuz karşılığı yapılanbağışveyardımların%100'ü, j) Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığıyla makbuzkarşılığıyapılanaynivenakdibağışlarıntamamı Vergi kanunlarının kabul ettiği gider ölçüleri dışında bir harcama yapıldığında bu harcama kanunen kabul edilmeyen(indirilmeyecek) gider olarak nitelendirilir. Kanunen kabul edilmeyen giderler diğer giderler gibi 690 Dönem Karı ve Zararı Hesabına aktarılarak ticari karın bulunması sağlanır. Ancak, mali karın bulunmasında ticari kara eklenir. Çünkü kanunen kabul edilmeyen giderler vergicilik yönünden işletmeden çekilmiş kıymet sayılmaktadır, Gelir Vergisi Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanunu kanunen kabul edilmeyen giderleri ayrıca belirtmiştir. 37 38 Kurumlar vergisi matrahının tespitinde Gelir Vergisi Kanunun 41. Maddesinde kanunenkabuledilmeyengiderlerşuşekilde sıralanmıştır. a) Teşebbüs sahibi ile eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar veya mal olarak aldıkları sair değerler (mal olarak alınan değerler emsal bedeli ile değerlenerek teşebbüs sahibininçektikleri neeklenir), b) Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine, küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar,ücretler,ikramiyeler, komisyonlarvetazminatlar, c) Teşebbüs sahibininişletmeyekoyduğusermayeiçinyürütülenfaizler, d) Teşebbüs sahibinin eşinin ve küçük çocuklarının işletmede cari hesap veya diğer şekillerdeki alacaklarıüzerindenyürütülecekfaizler, e) Hertürlüpara cezalarıve vergi cezaları ile teşebbüs sahibinin suçlarındandoğan tazminatlar(sözleşmelerde ceza şartıolarakkonulantazminatlar, cezaimahiyette tazminatsayılmaz), f) Kiralama yolu ile edinilen veya işletmede kayıtlı olan yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz, uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleriileamortismanları, g) SosyalSigortaKurumunafiilenödenmeyensigortaprimleri, h) Kanuni sınırları aşan bağış ve yardımlar ile kanuni gerekleri yerine tam olarakgetirilmeyengiderler, i) Basın Yoluyla işlenen fiillerin veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddivemanevizararlardandolayıödenentazminatgiderleri, j) Teşebbüs sahibinin, ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak belirlenmiş bedel yada fiyatlar üzerinden işlemlerde bulunmasıdır. 39 40 Gelir Vergisi Kanunu'nun 41.maddesinde sayılmamasına karşın, bazı giderlerinkurum kazancındanindirilmesi mümkündeğildir, Kurum kazancından indirilmesi mümkün olmayan giderlerden birkısmıaşağıdakigibidir. a) Çalınma, kaybolma, sahte para ve dolandırıcılık sebepleriyle doğanzararlar, b) Vadeli çekler için hesaplanan reeskontlar ile mevcut borç senetlerini reeskonta tutmayıp, buna karşın alacak senetlerini reeskontatabi tutankurumlarınhesapladıklarıreeskontlar, c) Vefatilanlarıkarşılığındaverilenmeblağlarve çelenkmasrafları d) Birbaşkakişi veyakurum adınadüzenlenmişbelgelere istinaden yapılangiderler, e) Maliyet olarak dikkate alınması gereken harcamaların doğrudan gideryazılması, f) Uğraş konuları ile ilgili dernek veya birliklere ödenen gidere katılmapayları, g) İşletmede çalışan personelin ölümü durumunda ailesi ve çocuklarınakanunizorunlulukolmaksızınverilenyardımlar, h) Kanunen yasaklanmış faaliyetlerin yapılmasından kaynaklanan giderler (rüşvet, yasadışı örgütlere yapılan bağış ve yardımlar vb.), 41 42 7

i) Sebebi bulunamayan sayım ve tesellüm noksanları, j) Vergi Usul Kanunu'nda düzenlenmemiş bulunan karşılıklar, k) Dönemsellik kavramı gereği cari yıl haricindeki geçmiş veya gelecek yıllara ait giderler, l) Siyasi partilere yapılan bağışlar. Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 11.maddesinde gelirlerden indirilmeyecek (kanunen kabul edilmeyen) giderler şu şekilde sıralanmıştır: a) Öz sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler, b) Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler, c) Sermaye şirketlerince dağıtılan örtülü kazançlar, d) İhtiyat(yedek) akçeleri, 43 44 e) Dar mükellefiyete tabi kurumların bazı kazançları, f) Hesaplanan kurumlar vergisi ile her türlü para ve vergi cezaları, VUK hükümlerine ödenen gecikme faizleri g) Hesaplanan kurumlar vergisi ile her türlü para ve vergi cezaları, VUK hükümlerine ödenen gecikme faizleri h) Menkul kıymetlerin itibari değerinin altında satılmasından doğan zararlar ile ödenen komisyon vb. giderler, i) Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin% 50 si j) Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan yat, kotra, tekne gibi motorlu deniz ve uçak, helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları, k) Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddi ve manevi zararlardan dolayı ödenen tazminatgiderleri. 45 46 Gider Hesaplarında Dönem Ayrımı İşletme giderlerinin bir kısmı cari döneme ait olduğu halde bedeli ödenmemiş olabilir veya bedeli peşin ödenen giderlerin bir kısmı gelecek dönemlere ait olabilir. İşletmeler bu giderlerini kaydetmek için aktif geçici hesaplar ile pasif geçici hesaplar kullanır. Giderler ile ilgili dönem ayırıcı hesaplar gider tahakkukları ve gelecek aylara yada yıllara ait giderler hesabından oluşur. 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı İşletme, içinde bulunduğu yılın izleyen ayları için bir gideri peşin ödemişse, izleyen aylar için ödediği bu tutarı, 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabının borcunda izler.(dönemsellik kavramı gereği) Bu durum daha çok kira, sigorta gibi uzun vadeli yarar sağlanacak peşin ödemelerde olmaktadır. 47 48 8

180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı Cari dönemde peşin olarak ödenen giderler, ilgili oldukları aylardagiderhesaplarına alınıncayakadar 180 Gelecek AylaraAit Giderlerhesabındabekletilir. Giderleri peşin ödenmiş izleyen aylar geldikçe, bu hesap alacaklandırılırken ilgili gider hesabı (Genel Yönetim Giderleri Hesabı, Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabı, Araştırma GeliştirmeGiderleriHesabıgibi)borçlandırılır. Giderleri peşin ödenen izleyen aylar içinde, gelecek yıla sarkan aylar varsa, bu aylar 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabında izlenir. Bu hesap yıl sonunda 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabınadevredilerekkapatılır. 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabı Gelecek dönemlere ait olup, cari dönemde peşin olarak ödenen ve bir yıldan uzun bir süre sonra ilgili oldukları gider hesaplarına kaydedilecek giderler bu hesapta izlenir. 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabı bir yıldan daha uzun dönemleri ayırmak için kullanılır. Bir yıl veya daha uzun süre sonra gider kaydedilecek harcamalarda, gider kaydedilebilecekleri süre bir yılın altına inenler 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabının borcuna alınırlar. 49 50 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabı Giderleri peşin ödenen izleyen aylar içinde, gelecek yıla sarkan aylar varsa, bu aylar 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabında izlenir. Bu hesap yıl sonunda 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabına devredilerek kapatılır. Serdemir işletmesi, 01.05.201. tarihinde bir işyerini 4 aylığına kiralamıştır. Dört aylık kira bedeli olan 2.000 TL peşin olarak ödenmiştir. 770 Genel Yönetim Giderleri Hs. 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hs. 01.05.201. Borç Alacak 500 1.500 100 Kasa Hs. 2.000 Dört aylık kira bedelinin peşin ödenmesi 51 52 Serdemir işletmesi, 01.05.201. tarihinde kiraladığı işyerinin haziran kirasının zamanı gelmiştir.(temmuz, Ağustos aylarında da aynı kayıt yapılacaktır.) 01.06.201. Borç Alacak 770 Genel Yönetim Giderleri Hs. 500 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hs. 500 Haziran ayının kira bedelinin kaydedilmesi Serdemir işletmesi, 01.06.201. tarihinde bir işyerini 2 yıllığına kiralamıştır. İki yıllık kira bedeli olan 24.000 TL bankadan ödenmiştir. 770 Genel Yönetim Giderleri Hs. 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hs. 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hs. 01.06.201. Borç Alacak 1.000 6.000 17.000 102 Bankalar Hs. 24.000 İki yıllık kira bedelinin peşin ödenmesi 53 54 9

Serdemir işletmesi, 01.06.201. tarihinde kiraladığı işyerinin temmuz ayı kirasının zamanı gelmiştir.( Ağustos ve diğer aylarında da aynı kayıt yapılacaktır.) 01.07.201. Borç Alacak 770 Genel Yönetim Giderleri Hs. 1.000 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hs. 1.000 Temmuz ayının kira bedelinin kaydedilmesi 31/12/201. tarihindeki gelecek yıllara ait kira gideri hesabındaki gider tutarından vadesi 1 yılın altına düşen kısmın ilgili hesaba aktarma kaydı. 31.12.201. Borç Alacak 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hs. 12.000 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hs. 12.000 Gelecek yıl giderlerinin aktarılması 55 56 İşletmede yapılan envanterde daha önce satın alınan ve tamamı gider yazılan 2.000 TL tutarındaki kırtasiye malzemesinin 600 TL lik bölümünün henüz tüketilmediğini saptamıştır. Bu bilgilere göre envanterde yapılması gereken kaydı yapınız. 31.12.201. Borç Alacak 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hs. 600 770 Genel Yönetim Giderleri Hs. 600 Gelecek yıl giderlerinin aktarılması Tüketilmeyen kırtasiye giderleri Bilanço tarihi itibariyle gerçekleşmiş ancak alacaklısı tarafından henüz istenebilir durumda olmayan giderler, ilgili gider hesabının borcuna, ödemesi ileride (en çok bir yıl içinde) yapılacak olan tutar bu hesabın alacağına kaydedilir. 57 58 Serdemir işletmesi 01.07.201. tarihinde 4 aylığına aylığı 3.000 TL olan bir iş makinesi kiralamıştır. Sözleşme gereği kira tutarı kira süresinin sonunda ödenecektir. 01.07.201. Borç Alacak 730 Genel Üretim Gideri 3.000 381 Gider Tahakkukları Hs. 3.000 Giderin tahakkuk etmesi Serdemir işletmesi 01.07.201. tarihinde 4 aylığına aylığı 3.000 TL olan bir iş makinesi kiralamıştır. Sözleşme gereği kira tutarı kira süresinin sonunda ödenecektir. 01.08.201. Borç Alacak 730 Genel Üretim Gideri 3.000 381 Gider Tahakkukları Hs. 3.000 Giderin tahakkuk etmesi Bu kayıt 8.,9.ve 10. Aylarda tekrarlanacak ve 10. Ayın sonunda 381 Gider Tahakkukları Hesabı borçlandırılarak kapatılacaktır. Bu kayıt 8.,9.ve 10. Aylarda tekrarlanacak ve 10. Ayın sonunda 381 Gider Tahakkukları Hesabı borçlandırılarak kapatılacaktır. 59 60 10

Serdemir işletmesi 01.07.201. tarihinde 4 aylığına aylığı 3.000 TL olan bir iş makinesi kiralamıştır. Sözleşme gereği kira tutarı kira süresinin sonunda ödenecektir. 01.09.201. Borç Alacak 730 Genel Üretim Gideri 3.000 381 Gider Tahakkukları Hs. 3.000 Giderin tahakkuk etmesi Serdemir işletmesi 01.07.201. tarihinde 4 aylığına aylığı 3.000 TL olan bir iş makinesi kiralamıştır. Sözleşme gereği kira tutarı kira süresinin sonunda ödenecektir. 01.10.201. Borç Alacak 730 Genel Üretim Gideri 3.000 381 Gider Tahakkukları Hs. 3.000 Giderin tahakkuk etmesi Bu kayıt 8.,9.ve 10. Aylarda tekrarlanacak ve 10. Ayın sonunda 381 Gider Tahakkukları Hesabı borçlandırılarak kapatılacaktır. Bu kayıt 8.,9.ve 10. Aylarda tekrarlanacak ve 10. Ayın sonunda 381 Gider Tahakkukları Hesabı borçlandırılarak kapatılacaktır. 61 62 Kaynakça 10. Ayın sonunda borçlandırılarak kapatılacaktır 01.11.201. Borç Alacak 381 Gider Tahakkukları Hs. 12.000 Giderin ödenmesi 100 Kasa Hs. 3.000 Nalan AKDOĞAN, Orhan SEVİLENGÜL, Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, Gazi Kitapevi, Ankara. Orhan Sevilengül, Genel Muhasebe, Gazi Kitapevi, Ankara, 2011. Orhan Sevilengül, Çözümlü Muhasebe Problemleri, Gazi Kitapevi, Ankara, 2011. Abdullah Karakaya, Genel Muhasebe Ders Notları, Safranbolu, 2002. Ahmet Vecdi CAN/ Sakarya Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Ders Notları Nalan AKDOĞAN, Nejat TENKER, Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitapevi. CEMALCILAR, Ö., "Muhasebenin amaçlarına Ulaşmada Muhasebenin Kuramsal Yapısına Bağlılığın Gereği ve Önemi", Muhasebe ve Denetime Bakış, Ocak 2003. 8 No lu TMS-Maddi, Maddi Olmayan Duran Varlıklar ile Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar IASC, International Accounting Standards Committee, International Accounting Standards 1999, London, 1999. 63 64 Teşekkür Ederim Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz temennisiyle, iyi çalışmalar dilerim 65 11