ISL107 GENEL MUHASEBE I

Transkript

1 7. HAFTA ISL107 GENEL MUHASEBE I Bilançonun 1 Dönen Varlıklar Sınıfı ve 10 Hazır Değerler Grubu Yrd.Doç.Dr. Murat YILDIRIM muratyildirim@karabuk.edu.tr KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve 2 1-Dönen Varlıklar Sınıfı Dönen Varlık: İşletmenin, kasasında ve bankada tuttuğu paralarla normal koşullarda 1 yıl içinde ya da işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlıkları, işletmenin dönen varlıklarını oluşturur. 1-Dönen Varlıklar Sınıfı Dönen varlıklar, Tek Düzen Hesap Planında kendi içinde aşağıdaki gibi bölümlenmiştir. 1.Dönen Varlıklar 10. Hazır Değerler 11. Menkul Kıymetler 12. TicariAlacaklar 13. Diğer Alacaklar 15. Stoklar 17. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri 18. Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 19. Diğer Dönen Varlıklar 3 4 Hazır Değerler 1-Dönen Varlıklar Sınıfı Hazır değerler, nakit olarak elde veya bankada bulunan para ve para gibi kullanılan varlıklar ile istenildiği zaman paraya çevrilme olanağı olan varlıkları kapsar. Bu varlıklar ödemeler için hazır olan varlıklardır. Kasa ve banka mevcutları ile tahsil edilecek çekler, kredi kartları slipleri, vadesi dolmuş menkul kıymet kuponları bu bölümü oluşturur. Hazır değerler Tek Düzen Hesap Planında kendi içinde aşağıdaki gibi bölümlenmiştir. 10. Hazır Değerler Grubu 102 Bankalar Hs. 103 Verilen Çek ve Ödeme Emirleri Hs.(-) 5 6 1

2 Hesabın Niteliği: Kasa hesabı, işletmenin sahip olduğu nakit halindeki ulusal ve yabancı paraların kaydedildiği ve izlendiği hesaptır. Nakit halindeki ve tedavüldeki ulusal paralar 100 Kasa hesabına paranın üzerindeki değerle kaydedilir. Tek düzen hesap planına göre yabancı paralar da nda izlenmektedir. Hesabın İşleyişi: Tahsil olunan para tutarları borç, ödemeler ve bankaya yatırılan para tutarları alacak kaydedilir. Hesap daima borç bakiyesi verir veya sıfır olur. Hiçbir şekilde alacak bakiyesi vermez. Dönem Başı Kasa Mevcudu Örnek: Serdemir işletmesi TL sermaye taahhüdü ile kurulmuş ve TL sermaye taahhüdü nakit olarak ödenmiştir. Kasa hesabı işletmenin sahip olduğu parasal varlıkların değerini göstermektedir. Açılış kaydı ile birlikte nın borcuna ilk kayıt olarak kaydedilir. 7 8 Dönem Başı Bilançosunun Düzenlenmesi Dönem Başı Kasa Mevcudu Varlıklar A. Ticaret İşletmesinin Tarihli Bilançosu (TL) 100 Kasa Sermaye Hs. 501 Ödenmemiş Sermaye Hs.(-) Kaynaklar Varlıklar Toplamı Kaynaklar Toplamı Açılış kaydı, yevmiye defterine şu biçimde yapılır Borç Alacak 501 Ödenmemiş Sermaye Hs.(-) Sermaye Hs Açılış Kaydı 100 Kasa TL Kasası : Ödenmemiş Sermaye Hs.(-) Açılış Kaydı TL İşbankası Safranbolu şubesindeki vadesiz mevduat hesabına yatırılıyor. Satıcı Sel Ticaretten TL + % 18 KDV si ile peşin olarak mal satın alınıyor. 102Banka Hs Safranbolu İşbankası Vadesiz : TL Kasası: Bankaya Para Yatırılması Ticari Mallar Hs. 191 İndirilecek KDV Hs TL Kasası Ticari Mal Satın Alınması

3 Yönetim binasının kirası olarak TL bina sahibine ödeniyor. Müşteri Pak Ticarete % 18 KDV ile peşin para ile mal satılıyor. 770 Genel Yönetim Giderleri Hs TL Kasası Kira Giderinin Ödenmesi TL Kasası 600 Yurtiçi Satışlar Hs. 391 Hesaplanan KDV Hs. Mal Satış Kaydı BORÇ TL İşlemleri 100 KASA HESABI ALACAK TL Kasası../../ /../ /../ /../ /../ Borç Kalanı = = Kasadaki Para Mevcudu Yabancı Paralı İşlemler Kasa hesabında yabancı paraların takip edilmesi mümkündür. İşletme kasasına giren yabancı paralar o günkü alış kuru üzerinden 100 Kasa hesabı ve bu hesabın yardımcı hesabı olan Yabancı Paralar Kasası hesabının borcuna; kasadan çıkan yabancı para ise yine aynı kur üzerinden hesabın alacağına kaydedilir. Yabancı paranın kasadan çıktığı günkü kuru alış kurundan farklı ise, olumlu fark(kar) 646 Kambiyo Karları Hesabının alacağına; olumsuz farklar (zararlar) ise 656 Kambiyo ZararlarıHesabının borcuna kaydedilir Örnek: Serdemir Ticaret işletmesi müşterisine sattığı%18 KDV dahil TL lik mallardan dolayı nakit olarak alıyor. O günküdövizkuru1 =2TL dir. 1.Durum: Söz konusu yabancı para 1 =2.2 TL karşılığında bozdurmuştur Kasası( x 2 = 3.540TL) 600 Yurtiçi Satışlar Hs. 391 Hesaplanan KDV Hs. Yabancı Müşteri borcunun tahsili TL Kasası Kasası( x 2,00 = TL) 646 Kambiyo Karları Hs. Dövizin bozdurulması

4 2.Durum: Söz konusu yabancı para 1 =1,90 TL karşılığında bozdurmuştur TL Kasası 656 Kambiyo Zararları Hs Kasası( x 2,00 = TL) Dövizin bozdurulması Çek, bir bankaya hitaben yazılmış ve yasada belirtilen hükümlere göre düzenlenmiş bir ödeme emri niteliğinde olan özel belgedir. İşletmenin üçüncü kişilerden aldığı çekler, bedeli tahsil edilerek veya ciro edilerek ödemelerde hemen kullanılabileceği için, hazır değer olarak muhasebeleştirilir. İleri tarihli çekler özün önceliği kavramı uyarınca hazır değer sayılmaz, bu çekler vadeli alacak olarak değerlendirilip ona göre muhasebeleştirilir Bir çekin düzenlenebilmesi için bankada çeki düzenleyen kişinin emrine ayrılmış bir karşılığının bulunması gerekir. Çekte vade yoktur. İbraz edildiğinde ödenir. Çek düzenlendiği yerde ödenecek ise 10 gün; başka bir şehirde ödenecek ise 1 ay, aynı kıtada ödenecekse yine 1 ay; başka bir kıtada ödenecek ise 3 ay içinde tahsil edilmelidir. Hesabın Niteliği: Gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletme emrine düzenlenmiş veya işletmeye ciro edilmiş olup henüz tahsil için bankaya verilmemiş olan çekler, 101 Alınan Çekler Hesabında ve alt hesaplarda takip edilir. Hesabın İşleyişi: işletme emrine düzenlenmiş veya işletmeye ciro edilmiş olup henüz tahsil için bankaya verilmemiş olan çekler, borcuna kaydedilir. Çekin tahsil edilmesi, başkasına ciro edilmesi gibi nedenlerden elden çıkarılan çekler de söz konusu hesabı alacağına kaydedilir. Dolayısıyla hesap borç kalanı verir. Bu kalan üçüncü kişilerden alını da henüz tahsil edilmeyen veya ciro edilmeyen eldeki mevut çek tutarını verecektir Alınan Çekler Hesabı 2 Ocak: Müşterimiz Pak Ticarete % 18 KDV dahil TL lik mal satılıyor ve karşılığında çek alınıyor. 2 Ocak: Müşterimiz Ahmet Güçlü TL lik borcuna karşılık4.800tlve885tl likikitaneçekciroetmiştir. 600 Yurtiçi Satışlar Hs. 391 Hesaplanan KDV Hs. Mal Satış Kaydı Alıcılar Hs Ahmet Güçlü Müşterinin borcunu çekle ödemesi

5 101 Alınan Çekler Hesabı 3 Ocak: Bir gün önce Pak Ticaretten alınan TL lik çek satıcı Metin Uzun a ciro ediliyor. 320 Satıcılar Hs Metin UZUN Satıcılara borcun ödenmesi Ocak: Bir gün önce alınan TL lik çek, Akbank Safranbolu şubesinden tahsile gönderiliyor Tahsildeki Çekler Çekin tahsile yollanması İşlemleri 3 Ocak: Bir gün önce alınan TL lik çek, Akbank Safranbolu şubesinden tahsil ediliyor. 102 Bankalar Hs Akbank Safranbolu Tahsildeki Çekler Çekin tahsil edilmesi BORÇ 101Alınan Çekler Hs. ALACAK../../ /../ /../ /../ /../ Borç Kalanı = 885 Portföydeki Çeklerin Mevcudu Bankalar hesabı, işletmeler tarafından yurt içi ve yurtdışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen paraların izlendiği aktif bir hesaptır. Hesabın İşleyişi: Bankalara nakit olarak veya hesaben yatırılan paralar 102 Bankalar Hesabının borcuna; nakit olarak çekilen veya hesaben kullanılan paralar da hesabın alacağına kaydedilir. Bankalara mevduat olarak yatırılan ve çekilen yabancı paralar aynı hesaba, işlem tarihindeki kura göre TL karşılığı üzerinden kaydedilir. Mehmet Ay ın banka ile ilgili işlemleri ile ilgili işlemleri şöyledir. 12 Kasım: Karabük Ziraat Bankasında bir hesap açtırılıyor ve TL yatırılmıştır Ziraat Bankasına Hesap açtırılması

6 20.Kasım: Alıcı Sabri Ağman ın borcuna karşılık bankadaki hesaba 800 TL yatırdığı Bankadan alınan dekonttan anlaşılıyor. 120 Alıcılar Hs Sabri Ağman Müşterininborcunu bankaya yatırması Kasım: İşletme, bankadaki hesabından 275 TL çekmiştir. 275 Bankadaki hesaptan nakit çekilmesi Kasım: Satış nedeniyle daha önce alınmış olan 375 TL lik bir çek bankaya tahsile yollanmıştır. 27 Kasım: 900 TL lik bir senet kırdırılmak üzere bankaya gönderiliyor. Senedin net tutarı olan 845 TL nin hesaba geçtiği alınan dekontla anlaşılıyor Tahsildeki Çekler Çekin tahsile bankaya gönderilmesi Finansman Giderleri Hs. 121 Alacak Senetleri Hs Cüzdandaki Senetleri Senedin kırdırılması Kasım: Bankaya verilen bir talimatla TL Satıcı Zafer Bayrak ın aynı şubedeki hesabına aktarılıyor. 320 Satıcılar Hs Zafer Bayrak Bankadan Borcun Ödenmesi Kasım: Daha önce bankaya gönderilen 375 TL lik çek tahsil edilerek bankadaki hesaba aktarılıyor Tahsildeki Çekler Çekin tahsil edilmesi ve hesaba yatırılması

7 BORÇ 102 BANKALAR ÇEKLER HS. ALACAK../../ /../ /../ /../ /../ /../ Borç Kalanı = 1295 Bankadaki Para Mevcudu 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı (-) Hesabın Niteliği: Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri hesabı, işletmenin üçüncü kişilere bankalardan çekle veya ödeme emri ile yaptığı ödemelerin izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır. Aktifi düzenleyici bir hesap olarak 102 Bankalar Hesabının altında bir indirim kalemi olarak yer almaktadır. Hesabın işleyişi: İşletme tarafından çek veya ödeme emri düzenlendiğinde, 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri hesabının alacağına, Çek ve ödeme emirleri bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında bu hesabın borcuna kayıt yapılır. Hesabın alacak kalanı, işletme tarafından keşide edilen ancak alacaklısı tarafından henüz tahsil edilmeyen çek ve çeklerin toplam tutarını gösterir Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı (-) Serdemir A.Ş. Satıcısı olan Güçlü Ticaret A.Ş. den % 18 KDV dahil lik mal satın alıyor ve karşılığını bir çek düzenleyerek(keşide) ederek ödüyor. 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı (-) Güçlü Ticaret işletmemizden aldığı çeki bankaya vererek tahsil ediyor. 153 Ticari Mallar Hs. 191 İndirilecek KDV Hs Verilen Çek ve Ödeme Emirleri Hs.(-) Ticari Mal Satın Alınması 103 Verilen Çek ve Ödeme Emirleri Hs.(-) Çekin banka tarafından ödenmesi Verilen Çek ve Ödeme Emirleri Hs.(-) BORÇ 103 Verilen Çek ve Ödeme Emirleri ALACAK Hs.(-)../../ = Verilen çek mevcudu../../ Hesabın Niteliği: Yukarıda ele alınan değerlere girmeyen ancak nitelikleri itibariyle hazır değerler sayılan pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri gibi değerler, olarak ifade edilir ve 108 Diğer Hazır Değerler Hs.da izlenir. Hesap izlenecek değerlere göre; Vadesi Gelmemiş Kuponlar, Pullar, Tahsil Edilecek Banka Havaleleri gibi yardımcı hesaplarla kullanılır. Hesabın İşleyişi: Diğer hazır değerler grubuna giren değerler elde edildiğinde Diğer Hazır Değerler Hesabı Borçlandırılır; elden çıkarıldığında da alacaklandırılır. Bu nedenle hesap borç kalanı veren bir varlık hesabıdır

8 Serdemir işletmesi kendisi kullanmak için 250 liralık posta pulu satın almıştır Pullar 250 Pul satın alınması 250 Serdemir işletmesi gelen ihbarname ile müşteri Ahmet Özkaya nın borcuna karşılık TL havale gönderdiğini öğrenmiş ve aynı tarihte sürekli çalıştığı Ziraat Bankasına bu havaleyi tahsil etmesi isteğini bildirmiştir Tahsil edilecek banka ve posta havaleleri 120 Alıcılar Hs Ahmet Özkaya Müşteri borcunun havale edilmesi İlgili tutar işletmenin hesabına aktarılmıştır. 102 Bankalar Hs Ziraat Bankası Tahsil edilecek banka ve posta havaleleri Müşteri borcunun havale edilmesi BORÇ ALACAK 04/ / / Borç Kalanı = 250 Diğer Hazır Değerlerin (Pul) Mevcudu BÖLÜM UYGULAMASI: BÖLÜM UYGULAMASI: Serdemir Ticaret İşletmesi nde Mayıs 201. Ayına ait nakit hareketleri aşağıdaki gibidir. İlgili aya ait muhasebe kayıtlarını yapınız. Mayıs201. deişletmekasasında80.000tlbulunmaktadır. İşletme kasada bulunan paranın TL sini. A Bankası KarabükŞubesindekimevduathesabınayatırmıştır. İşletme B Bankası Karabük Şubesinden sağladığı TL lik kredi limitinden TL işletmenin bankadaki hesabına aktarılmıştır. SatıcılardanolanKemal Ticarete olanborcun2.500tl si ABankası KarabükŞubesindenödenmiştir. İşletmenin satıcılarından olan Hamdemir Ticarete TL lik borcunun TL sine karşılık A. Bankası Karabük Şubesi üzerineaynıtutardabirçekkeşideetmiştir. İşletme müşterilerinden Pamuk Ticaret borcu olan TL yi çek düzenleyereködemiştir. A Bankası Karabük Şubesinden gelen dekontla, satıcılara verilen çekinödendiğianlaşılmıştır. ABankası Karabük Şubesindengelenbirdekonttanişletme lehine TL lik faiz tahakkuk ettirildiği ve faize ilişkin gelir vergisinin hesabentahsiledildiğianlaşılmıştır. Alıcılardanalınançektahsiledilmiştir

9 Kaynakça Teşekkür Ederim Nalan AKDOĞAN, Orhan SEVİLENGÜL, Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, Gazi Kitapevi, Ankara. Orhan Sevilengül, Genel Muhasebe, Gazi Kitapevi, Ankara, Orhan Sevilengül, Çözümlü Muhasebe Problemleri, Gazi Kitapevi, Ankara, Abdullah Karakaya, Genel Muhasebe Ders Notları, Safranbolu, Ahmet Vecdi CAN/ Sakarya Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Ders Notları Nalan AKDOĞAN, Nejat TENKER, Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitapevi. CEMALCILAR, Ö., "Muhasebenin amaçlarına Ulaşmada Muhasebenin Kuramsal Yapısına Bağlılığın Gereği ve Önemi", Muhasebe ve Denetime Bakış, Ocak No lu TMS-Maddi, Maddi Olmayan Duran Varlıklar ile Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar IASC, International Accounting Standards Committee, International Accounting Standards 1999, London, Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz temennisiyle, iyi çalışmalar dilerim