ÇÖZÜCÜ VE ÇÖZÜNEN ETKİLEŞİMLERİ: Çözünme olayı ve Çözelti Oluşumu: Bir maddenin başka bir madde içerisinde homojen olarak dağılmasına ÇÖZÜNME denir. Çözelti=Çözücü+Çözünen Çözünme İyonik Çözünme Moleküler Çözünme Hem İyonik Hem Moleküler Çözünme ÇÖZÜNME ENTALPİSİ: Bir maddenin bir çözücü içerisinde çözünmesi sırasında meydana gelen enerji değişimine denir.çözünme entalpisi endotermik ya da ekzotermik olabilir. Çözünme olayı üç aşamada gerçekleşir. 1.Çözücü moleküller ayrılır. 2.Çözünen moleküller ayrılır. 3.Çözücü ve çözünen moleküller karışır. 1 ve 2. basamaklar moleküller arası çekim kuvvetlerini yenmek için bir miktar enerji gerektirir ve bu nedenle endotermiktir. 3. basamak endotermik veya ekzotermik olabilir. Endotermik çözünmelerde HÇ> 0, Ekzotermik çözünmelerde HÇ < 0 dır. Çözünme ısısı ( HÇ) çözünme basamaklarının enerjileri ( H1, H2, H3) toplamına eşittir. H çözünme = H 1 + H 2 + H 3 1.basamak H 1 çözücü 3.Basamak 2.basamak H 2 çözünen H 3 Çözünme ısısının negatif ( HÇ <0) olması, çözünme sırasında dışarı enerji çıktığını ve çözünmenin kendiliğinden (istemli) gerçekleştiğini, çözünençözücü etkileşiminin çözünen-çözünen ve çözücü-çözücü etkileşiminden daha kuvvetli olduğunu gösterir.
Çözünme ısısının pozitif ( HÇ > 0) olması ise çözünme sırasında çevreden ısı alındığını, çözünen-çözücü etkileşiminin çözünen-çözünen ve çözücü-çözücü etkileşiminden daha zayıf olduğunu gösterir. Madde tanecikleri arasındaki etkileşim: Hidrojen bağı Dipol Dipol etkileşimleri İyon dipol Etkileşimleri London Kuvvetleridir. BENZER BENZERİ ÇÖZER (POLAR maddeler POLAR çözücülerde ; APOLAR maddeler APOLAR çözüclerde çözünür. DİPOL-DİPOL ETKİLEŞİM: İYON DİPOL ETKİLEŞİMİ: HİDROJEN BAĞLARI:. LONDON:
Bazı polar kovalent bağlı moleküller de suda (NH3, HCI, CH3COOH, CO2, SO3...) çözünerek iyon içeren çözelti oluşturur Polar kovalent bağlı maddelerin bir kısmı suda çözündüklerinde iyonlar oluşturur. Örneğin HCI, NH3 ve CO2 gazlarının suda iyonlaşarak çözünme denklemi aşağıdaki gibidir: SORULAR: 1.SORU: 4 M H2SO4 çözeltisinde 19,6 gram H2SO4 çözünmüş olarak bulunduğuna göre çözeltinin hacmi kaç ml dir? (H2SO4 : 98 g mol 1) a) 25 b) 50 c) 75 d) 100 e) 5
2.soru: 16,8 gram XCO3 dan 50 ml 4 M lik çözelti hazırlandığına göre X ile ifade edilen elementin mol kütlesi kaçtır? (C: 12 g mol 1, O: 16 g /mol) a) 40 b) 23 c) 24 d) 12 e) 39 3.soru: Kirlenmiş bir su numunesinin, 1,8 ppm KCN içerdiği bulunmuştur. Buna göre 5 litrelik kirlenmiş bu su numunesinin içinde kaç mg KCN çözünmüş olarak bulunur? (Suyun öz kütlesi 1 g ml 1 alınacak.) a) 18 b) 12 c) 9 d) 15 e) 10 4.soru: 2 gram CaBr 2 10 ml suda çözülerek bir çözelti hazırlanıyor.buna göre bu çözeltinin molal derişimi kaçtır.? (Ca:40 Br:80) a) 0,2 b) 0,4 c) 0,6 d) 0,8 e) 1 5.soru: 15 ml etilalkolden hacimce %5 lik kaç ml sulu çözelti hazırlanabilir? a) 50 b) 100 c) 150 d) 300 e) 400
Çözüm: 6.soru: Kütlece %46 lık alkol(c 2 H 5 OH) su çözeltisinde suyun ve alkolün mol kesirleri kaçtır? (H 2 O=18 C 2 H 5 OH=46) Çözüm: 7.soru: Kütlece %30 oranında şeker içeren çözeltinin özkütlesi 1,2 g/ml dir.bu çözeltinin 200 ml sinde kaç gram şeker çözünmüştür? a) 36 b) 24 c) 72 d) 18 e) 60 8..soru: 9.soru: 1. I. Metanol II. Yemek tuzu III. Katı iyot IV. Benzen V. Sakkaroz Yukarıdaki maddelerden kaç tanesinin su ile karışımından çözelti elde edilebilir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 12.soru: Aşağıdakilerden hangisi ekzotermik olarak gerçekleşen kimyasal bir çözünmedir? A) O 2 (g) O2(suda) B) NaCl(k) Na + (suda) + Cl - (suda) C) CO 2 (g) + H 2 O(s) HCO - 3 + H + (suda) D) NO(g) NO(suda) E) C12H22O11(k) C 12 H 22 O 11 (suda) 10.soru: 10.soru: Çözelti; içindeki çözünenin çözeltinin her yerinde eşit dağılması ile oluşan homojen karışımdır. Bu tanıma göre aşağıda verilen karışımlardan hangisi çözelti özelliği gösterir? A) Mazot-su B) Su-zeytinyağı C) Süt D) Hava E) Duman Aşağıda bazı çözünen ve çözücü maddeler ile bunlar arasındaki etkileşimler verilmiştir. Buna göre,çözeltide bulunan tanecikler rasındaki etkileşimlerden hangisi hatalıdır? Çözünen Çözücü Etkileşim Türü A) HCI H2O dipol-dipol B) NaCI H2O iyon-dipol C) CCI4 I2 London D) CH3OH I2 iyon-dipol E) HBr NH3 dipol-dipol
11.soru: 14.soru: Birbiri içinde çözünebilen aşağıdaki madde çiftlerinden hangisinin oluşturduğu çözelti, dipol-dipol etkileşiminin görüldüğü bir çözelti türü değildir? A) CH3OH ile H2O B) C6H6 ile CCI4 C) CH3OH ile HCI D) NH3 ile H2O E) HF ile H2O 15.soru: 13.soru: PbBr2 iyonik bir katı olduğu hâlde suda az çözünür. Bunun nedeni aşağıdaki ifadelerden hangisi ile açıklanır? A) Pb2+ ve Br- arasındaki çekim kuvvetlerinin PbBr2 ile H2O arasındaki çekim kuvvetlerinden büyük olması B) PbBr2 katısının mol kütlesinin büyük olması C) H2O nun polar karakterde olması D) PbBr2 ün apolar karakterde olması E) Su molekülleri arasında hidrojen bağlarının bulunması