ANTALYA ĠL ÇEVRE DURUM RAPORU 2008

ANTALYA ĠL ÇEVRE DURUM RAPORU 2008 2009

ĠÇĠNDEKĠLER A.COĞRAFĠK KAPSAM... 1 A.1. GĠRĠġ... 1 A.2. ĠL VE ĠLÇE SINIRLARI... 4 A.3. ĠLĠN COĞRAFĠ DURUMU...10 A.4. ĠLĠN TOPOĞRAFYASI VE JEOMORFOLOJĠK DURUMU...10 A.5. JEOLOJĠK YAPI VE STRATĠGRAFĠ...16 A.5.1. Metamorfizma Ve MaĞmatizma...28 A.5.2. Tektonik Ve Paleocoğrafya...28 B - DOĞAL KAYNAKLAR... 29 B.1. ENERJĠ KAYNAKLARI...29 B.1.1. GüneĢ...29 B.1.2. Su Gücü...29 B.1.3. Kömür...29 B.1.4. Doğalgaz...29 B.1.5. Rüzgar...29 B.1.6. Biyokütle...29 B.1.7. Petrol...30 B.1.8. Jeotermal Sahalar...30 B.2. BĠYOLOJĠK ÇEġĠLĠLĠK...30 B.2.1. Ormanlar...30 B.2.1.1 Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları...30 B.2.2. Çayır ve Mera...30 B.2.3. Sulak Alanlar...30 B.2.4. Flora...30 B.2.5. Fauna...30 B.2.6. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler...30 B.3. TOPRAK...30 B.4. SU KAYNAKLARI...30 B.4.1. Ġçme Suyu Kaynakları ve Barajlar...30 B.4.2. Yer altı Su Kaynakları...30 B.4.3. Akarsular...30 B.4.4. Göller ve Göletler...30 B.5. MĠNERAL KAYNAKLAR...31 B.5.1. Sanayi Madenleri...31 B.5.2. Metalik Madenler...31 B.5.3. Enerji Madenleri...32 B.5.4. TaĢ Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler...32 C - HAVA (ATMOSFER VE ĠKLĠM)... 33 C.1. ĠKLĠM VE HAVA...33 C.1.1. Doğal DeğiĢkenler...33 C.1.1.1. Rüzgar...33 C.1.1.2. Basınç...36 C.1.1.3. Nem...36 C.1.1.4. Sıcaklık...37 C.1.1.5. BuharlaĢma...39 C.1.1.6. YağıĢlar...40 C.1.1.6.1 Yağmur...40 C.1.1.6.2. Kar, Dolu, Sis ve Kırağı...40 I

C.1.1.7. Seller...45 C.1.1.8. Kuraklık...49 C.1.1.9. Mikroklima...49 C.1.2. Yapay Etmenler...49 C.1.2.1. Plansız KentleĢme...49 C.1.2.2. YeĢil Alanlar...49 C.1.2.3. Isınmada Kullanılan Yakıtlar...49 C.1.2.4. Endüstriyel emisyonlar...67 C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar...67 C.2. HAVAYI KĠRLETĠCĠ GAZLAR VE KAYNAKLAR...67 C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman...67 C.2.2. Partikül Madde(PM) Emisyonları...69 C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları...75 C.2.4. Azot Oksit (NOx) Emisyonları...75 C.2.5. Hidrokarbon ve KurĢun Emisyonları...75 C.3. ATMOSFERĠK KĠRLĠLĠK...75 C.3.1. Ozon Tabakasının Ġncelemesinin Etkileri...75 C.3.2. Asit YağıĢlarının Etkileri...75 C.4. HAVA KĠRLETĠCĠLERĠNĠN ÇEVREYE OLAN ETKĠLERĠ...76 C.4.1. Doğal Çevreye Olan Etkileri...76 C.4.1.1. Su Üzerindeki Etkileri...76 C.4.1.2. Toprak Üzerindeki Etkileri...76 C.4.1.3. Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri...76 C.4.1.4. Ġnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri...77 C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Olan Etkileri...79 D - SU... 80 D.1. SU KAYNAKLARININ KULLANIMI...80 D.1.1. Yer altı Suları...80 D.1.2. Akarsular...91 D.1..3. Göller, Göletler ve Rezervuarlar...94 D.1.4. Denizler...95 D.2. DOĞAL DRENAJ SĠSTEMLERĠ...96 D.3. SU KAYNAKLARININ KĠRLĠLĠĞĠ VE ÇEVREYE ETKĠLERĠ...99 D.3.1. Yer altı Suları ve Kirlilik...99 D.3.2. Akarsularda Kirlilik... 100 D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik... 101 D.3.4. Denizlerde Kirlilik... 102 D.4. SU VE KIYI YÖNETĠMĠ, STRATEJĠ VE POLĠTĠKALAR... 102 D.5. SU KAYNAKLARINDA KĠRLĠLĠK ETKENLERĠ... 106 D.5.1. Tuzluluk... 106 D.5.2. Zehirli Gazlar... 106 D.5.3. Azot Ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik... 106 D.5.4. Ağır Metaller ve Ġz Elementler... 108 D.5.5. Zehirli Organik BileĢikler... 109 D.5.5.1. Siyanürler... 109 D.5.5.2. Petrol ve Türevleri... 110 D.5.5.3. Polikloro Naftalinler ve Bifeniller... 111 D.5.5.4. Pestisitler ve Su Kirliliği... 111 D.5.5.5. Gübreler Ve Su Kirliliği... 112 D.5.5.6 Deterjanlar ve Su Kirliliği... 112 D.5.6. ÇözünmüĢ Organik Maddeler... 114 D.5.7. Patojenler... 114 D.5.8. Askıda Katı Maddeler... 115 D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği... 115 E - TOPRAK VE ARAZĠ KULLANIMI... 117 E.1. GENEL TOPRAK YAPISI... 117 II

E.2. TOPRAK KĠRLĠLĠĞĠ... 129 E.2.1. Kimyasal Kirlenme... 129 E.2.1.1 Atmosferik Kirlenme... 129 E.2.1.2. Atıklardan Kirlenme... 130 E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme... 130 E.3. ARAZĠ... 130 E.3.1. Arazi Varlığı... 130 E.3.1.1. Arazi Sınıfları... 130 E.3.1.2. Kullanma Durumu... 130 E.3.2. Arazi Problemleri... 133 F - FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER... 137 F.1. Ekosistem Tipleri... 137 F.1.1. Ormanlar... 139 F.1.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı... 139 F.1.1.2. Ġlin Orman Envanteri... 140 Kaynak: Orman Bölge Müdürlüğü, 2006... 140 F.1.1.3. Orman Varlığının Yararları... 141 YANGIN ZARARLARINI AZALTICI FAALĠYETLER VE ORGANĠZASYON... 144 F.1.1.4. Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları... 147 F.1.2. ÇAYIR VE MERALAR... 148 F.1.3. Sulak Alanlar... 149 F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.)... 149 F.2. FLORA... 150 F.2.1. Habitat ve Toplulukları... 150 F.2.2. Türler ve Populasyonları... 155 F.3. FAUNA... 166 F.3.1. Habitat ve Topluluklar... 166 F.3.2.Türler ve Populasyonları... 170 F.3.3. Hayvan YaĢama Hakları... 179 F.3.3.1. Evcil Hayvanlar... 179 F..3.3.1.1. Sahipli Hayvanlar... 179 F.3.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar... 180 F.3.3.2. Nesli Tehlike Altında Olan Ve Olması Muhtemel Olan Evcil Hayvanlar... 184 F.3.3.3. Hayvan Hakları Ġhlali... 184 F.3.3.4. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü KuruluĢlarla ĠĢbirliği... 184 F.4. HASSAS YÖRELER KAPSAMINDA YER ALAN ALANLAR... 184 F.4.1. Milli Parklar... 184 F.4.2. Tabiat Parkları... 186 F.4.3. Tabiat Anıtı... 187 F.4.4. Tabiat Koruma Alanları... 187 F.4.5. Orman Ġçi Dinlenme Yerleri... 188 F.4.6. Biyogenetik Rezerv Alanları... 191 F.4.7. Biyosfer Rezerv Alanları... 192 F.4.8. Özel Çevre Koruma Bölgeleri... 192 F.4.9 Av hayvanları Koruma ve Üretme Sahaları... 197 F.4.10. Su Ürünleri Üretim Sahalarının Çevresindeki Kıyılar... 198 F.4.11. Endemik Bitki ve Hayvanların YaĢama Ortamı Olan Alanlar... 200 Endemik Bitkiler:... 200 F.4.12. Koruma Altına Alınan Yabani Flora- Faunanın YaĢama Ortamı Olan Alanlar... 200 F.4.13. Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin YaĢama ve Besleneme Ortamı Olan Alanlar... 200 F.4.14. Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları... 202 F.4.15. Sit Alanları... 207 F.4.15.1. Kentsel Sit... 207 F.4.15.2. Tarihi Sit... 208 F.4.15.3. Arkeolojik Sit... 208 F.4.15.4. Doğal Sit... 213 III

F.4.16. Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması SözleĢmesinde Yeralan Kültürel Miras ve Doğal Miras Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar... 214 F.4.16.1.Kültürel Miras Kapsamına Giren Alanlar... 214 F.4.16.1.1. Anıtlar... 214 F.4.16.1.2 Yapı Toplulukları... 214 F.4.16.1.3. Sitler... 214 F.4.16.2. Doğal Miras Kapsamına Giren Alanlar... 214 F.4.17. Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Alanları... 214 F.4.18. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğine Göre Belirlenen Kıta Ġçi Yüzeysel Suları Kapsayan Ġçme ve Kullanma Suyu Rezervuarları... 215 F.4.18.1. Mutlak Koruma Alanları... 215 F.4.18.2. Kısa Mesafeli Koruma Alanları... 215 F.4.18.3. Orta Mesafeli Koruma Alanları... 215 F.4.18.4. Uzun Mesafeli Koruma Alanları... 215 F.4.19. Hava Kalitesi Kontrol Yönetmeliği nde Belirlenen Hassas Kirlenme Bölgeleri... 215 F.4.20. Jeolojik ve Jeomorfolojik OluĢumların Bulunduğu Alanlar... 216 F.4.21. Tarım Alanları... 217 F.4.21.1. Tarımsal GeliĢim Alanları... 219 F.4.21.2. 1. 2. 3. Sınıf Tarım Alanları... 219 F.4.21.3. Özel Mahsul Plantasyon Alanları... 219 G - TURĠZM... 220 G.1. YÖRENĠN TURĠSTĠK DEĞERLERĠ... 220 G.1.1 Yörenin Doğal Değerleri... 220 G.1.1.1. Konum... 220 G.1.1.2. Fiziki Özellikler... 231 G.1.2. Kültürel Değerler... 232 G.2. Turizm ÇeĢitleri... 232 G.3. TURĠSTĠK ALTYAPI... 233 G.4. TURĠST SAYISI... 250 G.5. TURĠZM EKONOMĠSĠ... 259 G.6. TURĠZM - ÇEVRE ĠLĠġKĠSĠ... 259 H - TARIM VE HAYVANCILIK... 261 H.1. GENEL TARIMSAL YAPI... 261 H.2. TARIMSAL ÜRETĠM... 261 H.2.1. Bitkisel Üretim... 262 H.2.1.1. Tarla Bitkileri... 262 H.2.1.1.1. Buğdaygiller... 262 H.2.1.1.2. Baklagiller... 262 H.2.1.1.3. Yem Bitkileri... 262 H.2.1.1.4. Endüstriyel Bitkiler... 262 H.2.1.2. Bahçe Bitkileri... 262 H.2.1.2.1. Meyve Üretimi... 262 H.2.1.2.2. Sebze Üretimi... 262 H.2.1.2.3. Süs Bitkileri:... 262 H.2.2. Hayvansal Üretim... 262 H.2.2.1. BüyükbaĢ Hayvancılık... 262 H.2.2.2. KüçükbaĢ Hayvancılık... 263 H.2.2.3. Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretim)... 263 H.2.2.4. Su Ürünleri... 263 H.2.2.5. Kürk Hayvancılığı... 263 H.2.2.6. Arıcılık Ve Ġpekböceği YetiĢtiriciliği... 263 H.3. ORGANĠK TARIM... 263 H.4. TARIMSAL ĠġLETMELER... 263 H.4.1. Kamu ĠĢletmeleri... 263 H.4.2. Özel ĠĢletmeler... 264 H.5. TARIMSAL FAALĠYETLER... 264 IV

H.5.1. Pestisit Kullanımı... 264 H.5.2. Gübre Kullanımı... 264 H.5.3. Toprak Kullanımı... 264 KAYNAKLAR:... 267 I - MADENCĠLĠK... 268 I.1. MADEN KANUNUNA TABĠ OLAN MADENLER VE DOĞAL MALZEMELER... 268 I.1.1. Sanayi Madenleri... 270 I.1.2. Metalik Madenler... 271 I.1.3. Enerji Madenleri... 272 I.1.4. Maden Kanununa Tabi Olan Doğal Malzemeler... 273 I.2. MADENCĠLĠK FAALĠYETLERĠNĠN YAPILDIĞI YERLERĠN ÖZELLĠKLERĠ... 275 I.3. CEVHER ZENGĠNLEġTĠRME... 275 I.4. MADENCĠLĠK FAALĠYETLERĠNĠN ÇEVRE ÜZERĠNE ETKĠLERĠ... 275 I.5. MADENCĠLĠK FAALĠYETLERĠ SONUCUNDA ARAZĠ KAZANIM AMACIYLA YAPILAN REHABĠLĠTASYON ÇALIġMALARI... 275 KAYNAKLAR... 275 J - ENERJĠ... 276 J.1.1. Birincil Enerji Kaynakları... 276 J.1.1. TaĢkömürü... 276 J.1.2. Linyit... 276 J.1.3. Asfaltit... 276 J.1.4. Bitümlü ġist... 276 J.1.5. Ham Petrol... 276 J.1.6. Doğalgaz... 276 J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum)... 276 J.1.8. Orman... 277 J.1.9. Hidrolik... 279 J.1.10. Jeotermal... 279 J.1.11. GüneĢ... 279 J.1.12. Rüzgar... 279 J.1.13. Biyokütle... 279 J.1.1. Ġkincil Enerji Kaynakları... 279 J.2.1. Termik Enerji... 279 J.2.2. Hidrolik Enerji... 279 J.2.3. Nükleer Eneji... 283 J.2.4.Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi... 283 J.3. ENERJĠ TÜKETĠMĠNĠN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI... 284 J.4.ENERJĠ TASARRUFU ĠLE ĠLGĠLĠ YAPILAN ÇALIġMALAR... 287 K - SANAYĠ VE TEKNOLOJĠ... 289 K.1. ĠL SANAYĠNĠN GELĠġĠMĠ, YER SEÇĠMĠ SÜREÇLERĠ VE BUNU ETKĠLEYEN ETMENLER... 289 K.2. GENEL ANLAMDA SANAYĠNĠN GRUPLANDIRILMASI... 290 K.3. SANAYĠNĠN ĠLÇELERE GÖRE DAĞILIMI... 295 K.4. SANAYĠ GRUPLARINA GÖRE Ġġ YERĠ SAYILARI VE ĠSTĠHDAM DURUMU... 296 K.5. SANAYĠ GRUPLARINA GÖRE ÜRETĠM TEKNOLOJĠSĠ ve ENERJĠ KULLANIMI... 297 K.6. SANAYĠDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI ALINAN ÖNLEMLER... 297 K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği... 297 K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği... 297 K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği... 298 K.6.4.Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği... 298 K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar... 298 K.7. SANAYĠ TESĠSLERĠNĠN ACĠL DURUM PLANI... 298 V

L - ALTYAPI, ULAġIM VE HABERLEġME... 299 L.1. ALTYAPI... 299 L.1.1. Temiz Su Sistemi... 299 L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi... 301 L.1.3. YeĢil Alanlar... 302 L.1.4. Elektrik Ġletim Hatları... 302 L.1.5. Doğal Gaz Boru Hatları... 302 L.2. ULAġIM... 303 L.2.1. Karayolları... 303 L.2.1.1. Karayolları Genel... 304 L.2.1.2. UlaĢım Planlaması... 304 L.2.1.3. Toplu TaĢım Sistemleri... 305 L.2.1.4. Kentiçi Yollar... 307 L.2.1.5. Araç Sayıları... 307 L.2.2. Demiryolları... 307 L.2.2.1. Kullanılan Raylı Sistemler... 308 L.2.2.2. TaĢımacılıkta Demiryolları... 308 L.2.3. Deniz, Göl, Nehir TaĢımacılığı... 308 L.2.3.1. Limanlar... 308 L.2.3.1. TaĢımacılık... 310 L.2.4. Havayolları... 310 L.3. HABERLEġME... 310 L.4. ĠLĠN ĠMAR DURUMU... 311 L.5. ĠLDEKĠ BAZ ĠSTASYONLARI SAYISI-... 312 M - YERLEġĠM ALANLARI VE NÜFUS... 254 M.1. KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA... 254 M.1.1. Kentsel Alanlar... 254 M.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri... 254 M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni... 255 M.1.1.3. Planlı Kentsel GeliĢme Alanları... 255 M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Yoğunluk... 255 M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanları... 255 M.1.1.6. Endüstri Alanlarda Yer Seçimi... 255 M.1.1.7. Tarihi,Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar... 256 M.1.2. Kırsal Alanlar... 256 M.1.2.1. Kırsal YerleĢme Deseni... 256 M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti... 256 M.2. ALTYAPI... 256 M.3. BĠNALAR VE YAPI ÇEġĠTLERĠ... 256 M.3.1. Kamu Binaları... 256 M.3.2. Okullar... 256 M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri... 261 M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler... 261 M.3.5. Endüstriyel Yapılar... 262 M.3.6. Göçler ve Hareketli Barınaklar... 262 M.3.7. Otel, Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar... 262 M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar... 262 M.3.9. Kırsal Alanda YapılaĢma... 262 M.3.10. Yerel Mimari Özellikler... 263 M.3.11. Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller... 264 M.4. SOSYO-EKONOMĠK YAPI... 264 M.4.1. ĠĢ Alanları veġģsizlik... 264 Antalya ili genelinde turizm ve tarıma(seracılık) dayalı iģ alanları yoğunluktadır.... 264 M.4.2. Göçler... 265 M.4.3. Göçebe ĠĢçiler (Mevsimlik)... 265 M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet dağılımı... 265 M.4.5. Konut Yapım Süreçleri... 266 M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri... 267 VI

M.5. YERLEġĠM YERLERĠNĠN ÇEVRESEL ETKĠLERĠ... 267 M.5.1. Görüntü Kirliliği... 267 M.5.2. Binalarda Ses Ġzolasyonu... 267 M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde OluĢturulan Gürültü Zonları... 267 M.5.4.Ticari ve Endüstriyel Gürültü... 267 M.5.5. Kentsel Atıklar... 267 M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı... 267 M.6. NÜFUS... 268 M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre DeğiĢimi... 268 M.6.2. Nüfusun YaĢ, Cinsiyet ve EğitimGruplarına Göre Dağılımı... 268 M.6.3. Ġl ve Ġlçelerin Nüfus Yoğunlukları... 269 M. 6.4. Nüfus DeğiĢim Oranı... 270 KAYNAKLAR... 271 N - ATIKLAR... 272 N.1. EVSEL KATI ATIKLAR... 272 N.2. TEHLĠKELĠ ATIKLAR... 272 N.3. ÖZEL ATIKLAR... 273 N.3.1. Tıbbi Atıklar... 273 N.3.2. Atık Yağlar... 273 N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar... 273 N.3.4. Pil Ve Aküler... 273 N.3.5. Cips Ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller... 273 N.3.6. Tarama Çamurları... 273 N.3.7. Elektrik Ve Elektronik Atıklar... 273 N.3.8. Kullanım Ömrü BitmiĢ Araçlar... 274 N.4. DĠĞER ATIKLAR... 274 N.4.1. Ambalaj Atıkları... 274 N.4.2. Hayvan Kadavraları... 274 N.4.3. Mezbaha Atıkları... 274 N.5. ATIK YÖNETĠMĠ... 274 N.6. KATI ATIKLARIN MĠKTAR VE KOMPOZĠSYONU... 276 N.7. KATI ATIKLARIN BĠRĠKTĠRĠLMESĠ, TAġINMASI VE TRANSFER ĠSTASYONLARI... 277 N.8. ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERĠ... 277 N.8.1. Katı Atıkların Depolanması... 277 N.8.2. Atıkların Yakılması... 280 N.8.3. Kompost... 280 N.9. ATIKLARIN GERĠ KAZANIMI VE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ... 280 N.10. ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠ... 280 KAYNAKLAR... 281 O - GÜRÜLTÜ VE TĠTREġĠM... 282 O.1. GÜRÜLTÜ... 282 O.1.1. Gürültü Kaynakları... 282 O.1.1.1. Trafik Gürültüsü... 282 O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü... 283 O.1.1.3. ĠnĢaat Gürültüsü... 284 O.1.1.4. YerleĢim Alanlarında OluĢan Gürültü... 284 O.1.1.5. Havaalanları Yakınında OluĢan Gürültüler... 287 O.1.2. Gürültü Ġle Mücadele... 288 O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri... 288 O.1.3.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri... 288 O.1.3.2. Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri... 288 O.1.4. GÜRÜLTÜNÜN ĠNSANLAR ÜZERĠNE OLAN ETKĠLERĠ... 288 O.1.4.1.Fiziksel Etkileri... 288 O.1.4.2. Fizyolojik Etkileri... 288 O.1.4.3. Psikolojik Etkileri... 288 O.1.4.4. Performans Etkileri... 289 VII

O.2. TĠTREġĠM... 289 P - AFETLER... 291 P.1. DOĞAL AFETler... 291 P.1.1. Depremler... 291 P.1.2. Heyelan ve Çığlar... 291 P.1.3. Seller... 291 P.1.4. Orman Otlak ve Sazlık Yangınları... 293 P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik ve Abiyotik Faktörlerin Etkileri... 301 P.1.6. Fırtınalar... 301 P.2. DĠĞER AFETLER... 301 P.2.1. Radyoaktif Maddeler... 301 P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar... 301 P.2.3. Tehlikeli Maddeler... 301 P.3. AFETLERĠN ETKĠLERĠ VE YARDIM TEDBĠRLERĠ... 301 P.3.1. Sivil Savunma Birimleri... 301 P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri... 301 P.3.3. Ġlkyardım Servisleri... 301 P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden Ġskanı... 301 P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Sınırlar Arası TaĢınımı Ġçin Alınan Tedbirler... 302 P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar... 302 R - SAĞLIK VE ÇEVRE... 303 R.1. TEMEL SAĞLIK HĠZMETLERĠ... 303 R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı... 303 R.1.2. BulaĢıcı Hastalıklar... 304 R.1.2.1. Ġçme Ve Kullanma Suları... 307 Tablo 121: Bakteriyolojik Analiz Sonuçları... 310 R.1.2.2. Denizler... 314 R.1.2.3. Zoonoz Hastalıkları... 314 R.1.3. Gıda Hijyeni... 315 R.1.4. AĢılama ÇalıĢmaları... 316 R.1.5. Bebek Ölümleri... 316 R.1.6. Ölümlerin Hastalık, YaĢ Ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı... 321 R.1.7. Aile Planlaması Ve ÇalıĢmaları... 325 R.2. Çevre Kirliliği Ve Zararlarından OluĢan Sağlık Riskleri... 328 R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri... 328 R.2.2. Su Kirliliğinin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri... 329 R.2.3. Atıkların Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri... 330 R.2.4. Gürültünün Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri... 330 R.2.5. Pestisitlerin Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri... 330 R.2.6. Ġyonize Radyasyondan Korunma... 330 R.2.7. Baz Ġstasyonlarından Yayılan Radyasyonun Ġnsan Sağlığı Üzerine Etkileri... 330 S - ÇEVRE EĞĠTĠM... 332 S.1. KAMU KURULUġLARININ ÇEVRE EĞĠTĠMĠ ĠLE ĠLGĠLĠ FAALĠYETLERĠ... 332 S.2. ÇEVRE ĠLE ĠLGĠLĠ GÖNÜLLÜ KURULUġLAR VE FAALĠYETLERĠ... 332 S.2.1. Çevre Vakıfları... 332 S.2.2. Çevre Dernekleri... 333 S.2.3. Çevreyle Ġlgili Federasyonlar... 337 KAYNAKLAR... 337 T. ÇEVRE YÖNETĠMĠ VE PLANLAMA... 338 T.1. ÇEVRE KĠRLĠLĠĞĠNĠN VE ÇEVRESEL TAHRĠBATIN ÖNLENMESĠ... 338 T.2. DOĞAL KAYNAKLARIN EKOLOJĠK DEENGELER ESAS ALINARAK VERĠMLĠ KULLANIMI, KORUNMASI VE GELĠġTĠRĠLMESĠ... 339 VIII

T.3. EKONOMĠK VE SOSYAL FAALĠYETLERĠN, SONUÇLARININ ÇEVRENĠN TAġIMA KAPASĠTESĠNĠ AġMAYACAK BĠÇĠMDE PLANLANMASI... 339 T.4. ÇEVRENĠN ĠNSAN-PSĠKOSOSYAL ĠHTĠYAÇLARIYLA UYUMUNUN SAĞLANMASI.. 340 T.5. ÇEVRE DUYARLI ARAZĠ KULLANIM PLANLAMASI... 340 T.6. ÇEVRESEL ETKĠ DEĞERLENDĠRMESĠ... 340 KAYNAKLAR... 341 IX

TABLOLAR Tablo 1: Antalya nın Temel Coğrafik Özellikleri 1 Tablo 2: Antalya Ġli nin Tarihsel Kronolojisi 3 Tablo 3: Antalya daki Dağlar. 11 Tablo 4: Antalya daki Önemli Ovalar. 14 Tablo 5: GüneĢlenme Süreleri 29 Tablo 6: Antalya Ġli Ortalama Rüzgar Hızları 33 Tablo 7: Antalya Ġli Maksimum Rüzgar Hızları 34 Tablo 8: Antalya Ġli Basınç Değerleri 36 Tablo 9: Antalya Ġli Nem Değerleri 36 Tablo 10: Ġlçelere Ait Ortalama Nispi Nem Değerleri (%) 37 Tablo 11: Antalya Ġli Sıcaklık Değerleri 37 Tablo 12: Ġlçelere Ait Sıcaklık Değerleri 38 Tablo 13: Antalya Ġli BuharlaĢma Değerleri 39 Tablo 14: Antalya Ġli YağıĢ Miktarları 40 Tablo 15: Ġlçelere Ait YağıĢ Miktarları 40 Tablo 16: Antalya Ġline Ait Kar, Dolu, Sis ve Kırağı Değerleri 40 Tablo 17: KARLA ORTULU GUNLER SAYISI 42 Tablo 18: 2001 ve 2002 yıllarına ait meteorolojik veriler 43 Tablo 19: Manavgat Çayı ve kollarının taģkını sonucu meydana gelen zararlar 48 Tablo 20: Kükürtdioksit ve Partikül Madde Değerleri(1995-2004) 68 Tablo 21: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları. PM.10 (2008 Yılı) 69 Tablo 22: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları.SO (2008 Yılı) 70 Tablo 23: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları. (2007 Yılı) 71 Tablo 24: CO nun Miktarları Tesirleri 78 Tablo 25: Hava Kirleticilerin Sağlığa Etkileri. 78 Tablo 26: Yeraltı Suyu Sulamaları 90 Tablo 27: Ġlde Bulunan BaĢlıca Akarsular 93 Tablo 28: Su Yüzeyleri 101 Tablo 29: Antalya Ġli Arazi Sınıfları 130 Tablo 30: Açık Alanlar 137 Tablo 31: Orman Durumu ve Ağaç Cinsi 140 Tablo 32: Antalya Ġlindeki Ġlçelere Göre Ormanlık Alan Dağılımı 148 Tablo 33: Çayır ve Mera Varlığı 148 Tablo 34: Flora Habitat ve Toplulukları 150 Tablo 35: Flora Habitat ve Toplulukları 151 Tablo 36: Flora Habitat ve Toplulukları 152 Tablo 37: Flora Habitat ve Toplulukları 153 Tablo 38: Flora Habitat ve Toplulukları 154 Tablo 39: Flora Habitat ve Toplulukları 155 Tablo 40: Fauna Habitat ve Topluluklar 166 Tablo 41: Fauna Habitat ve Topluluklar 167 Tablo 42: Fauna Habitat ve Topluluklar 168 Tablo 43: Fauna Habitat ve Topluluklar 169 Tablo 44: Evcil Hayvanlar 179 Tablo 45: Sahipli Hayvanlar 179 Tablo 46: Antalya il sınırları içerisindeki Milli Parklar 184 Tablo 47: Tabiat anıtları 187 Tablo 48: Tarım Ġl Müdürlüğünce OnaylanmıĢ Su ürünü ĠĢletmeleri 198 Tablo 49: Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları 202 Tablo 50: Kentsel Sit Alanları 207 Tablo 51: Arkeolojik Sit Alanları 208 Tablo 52: Doğal Sit Alanları 213 Tablo 53: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları. (2003 Yılı) 215 Tablo 54: Antalya Ġlinde ĠĢletme Ve Yatırım Halinde Bulunan Tesis Ve Yatak Kapasiteleri 233 Tablo 55: Antalya Ġlinde Bulunan Turizm ĠĢletmesi Belgeli Tesis Ve Yatak Sayıları 235 Tablo 56: Ġlçelerde Bulunan Turizm ĠĢletmesi Belgeli Tesis Ve Yatak Sayıları 238 SayılarıTablo 57: Antalya Ġlinde Bulunan Geçici Belgeli Tesisler Ve Yatak Sayıları 241 Tablo 58: Ġlçelerde Bulunan Geçici Belgeli Tesisler Ve Yatak Sayıları 241 X

Tablo 59: Antalya Ġlinde Bulunan Yatırım Belgeli ĠĢletmeler Ve Yatak Sayıları 243 Tablo 60: Ġlçelerde Bulunan Yatırım Belgeli ĠĢletmeler Ve Yatak Sayıları 244 Tablo 61: Antalya Ġlinde Bulunan ĠĢletmedeki Tesisler Toplamı 246 Tablo 62: Antalya Ġlindeki Konaklama Tesisleri, Oda Ve Yatak Sayıları 247 Tablo 63: 2005 yılında Ġlimize Gelen Turistlerin Milliyetlerine Göre Dağılımı 250 Tablo 64:2005 YILINDA ĠLĠMĠZE GELEN YABANCI ZĠYARETÇĠLERĠN SAYISI VE BAĞLI BULUNDUKLARI ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI 251 Tablo 65: 2003 Yılı Antalya Ġli Hudut Kapılarından GiriĢ Yapanlar 255 Tablo 66: 2004 yılı Antalya Ġli Hudut Kapılarından GiriĢ Yapanlar 255 Tablo 67:2005 yılı Antalya Ġli Hudut Kapılarından GiriĢ Yapanlar 255 Tablo 68: 2003-2005 Yılı Glen Turist Sayısı KarĢılaĢtırması 257 Tablo 69: Ocak Sahaları Ġle Ġlgili Ġl Mahalli Çevre Kurulu Kararları 268 Tablo 70: Barit rezervleri 270 Tablo 71: Enerji Maden Yatakları 272 Tablo 72: Antalya Ġl Ve Ġlçelerinde Bulunan Kurumlara Ait Kum-Çakıl Ocakları 273 Tablo 73: Antalya Ġl Ve Ġlçelerinde Bulunan ġahıslara Ait Ocaklar 274 Tablo 74: Antalya Orman Bölge Müdürlüğünün 2005 Yılı Üretim Programı GerçekleĢmesi 277 Tablo 75: Toprak Ve Su Kaynakları Hidroelektrik Enerji Potansiyeli 279 Tablo 76: Hidroelektrik Enerji Potansiyeli 279 Tablo 77: Enerji Projeleri 280 Tablo 78: Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 284 Tablo 79: Fiziki GerçekleĢme Oranları 290 Tablo 80: Antalya OSB de Üretime Geçen Tesislerin Ünvanları ve Faaliyet Alanları 291 Tablo 81: Sanayinin Tesislerinin Ġlçelere Göre Dağılımı 295 Tablo 82: Sanayi Gruplarına Göre ĠĢ yeri Sayıları ve istihdam Durumu Tablo 296 Tablo 83: Kullanılan Elektiriğin Abone Gruplarına Tablosu 297 Tablo 84: Ġçme Suyu Projeleri 299 Tablo 85: Yerüstü Su Kaynakları 300 Tablo 86: Su Yüzeyleri 300 Tablo 87: Antalya Merkez ve ilçelerdeki arıtma tesisleri 301 Tablo 88: Yolların Nitelikleri 304 Tablo 89: Antalya da Yıllara Göre Tescil ĠĢlemi Gören Araçların 307 Tablo 90: Motorlu Araçların Ġl Merkezi Ve Ġlçelere Göre Dağılımı 307 Tablo 91: Ġlimiz ve ilçelerindeki Motorlu taģıt sayısı 307 Tablo 92: Antalya Havalimanı Yıllara Göre Ġç Hat Uçak Trafiği 310 Tablo 93: Antalya Havalimanı Yıllara Göre DıĢ Hat Uçak Trafiği 310 Tablo 94: Santral Hat Kapasiteleri Ve Prensibal/Lokal Hat Kaapsiteleri 311 Tablo 95: Baz Ġstasyonları Sayısı 312 Tablo 96: Ġl Genelinde Bulunan Öğrenci, Öğretmen, Okul Sayıları( Resmi ve Özel) 256 Tablo 97: Ġlimizde, Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Resmi Ġlköğretim Ve Ortaöğretim 257 Tablo 98: Akdeniz Üniversitesi Öğrenci Sayısı (2007-2008) 258 Tablo 99: Akdeniz Üniversitesi Lisansüstü Öğrenci Sayısı 261 Tablo 100: -Ġl genelinde Bulunan Sağlık KuruluĢları 261 Tablo 101: ĠĢsizlik Oranları 264 Tablo 102: Ġl geneline Ait TaĢınmaz Mal Durumu 265 Tablo 103: Kullanım Amaçlarına Göre Tamamen veya Kısmen Biten Yeni ve Ġlave Yapılar 266 Tablo 104: 2000 Nüfus Tespiti geçici sonuçları ile 1997 Genel Nüfus Sayımı Kıyaslaması ve Yıllık ArtıĢ Oranları 268 Tablo 105: Yıllara Göre Cinsiyet Oranları 268 Tablo 106: Ġl Geneline Ait Nüfus Yoğunlukları 269 Tablo 107: Yıllara Göre Nüfus DeğiĢim Oranları 270 Tablo 108: 2001 Yılı Katı Atık Dağılımı 272 Tablo 109: Tıbbi Atık Dağılımı 273 Tablo 110: Katı Atıkların Miktarları 276 Tablo 111: Antalya Ġlindeki Katı Atık Bertaraf Tesisleri 279 Tablo 112: Ses Seviyesi Tablosu 282 Tablo 113: Müsaade Edilen Maksimum Fabrika Gürültüsü Seviyeleri 283 Tablo 114: Antalya Ġlindeki Cadde ve KavĢaklardaki Gürültü Düzeyi 284 Tablo 115: Antalya Atatürk Hava Limanındaki Gürültü Düzeyi 287 Tablo 116: TaĢkın Koruma Ve Rusubat Kontrol Tesisleri-1 291 Tablo 117: Son 7 Yıllık Yangın Durumu 298 XI

Tablo 118: Orman Yangınları Ġle Mücadele HaberleĢme Organizasyonu 300 Tablo 119: Ġl Genelinde Bulunan Sağlık KuruluĢları 303 Tablo 120: BulaĢıcı Hastalıklara Yakalanma Sayıları 305 Tablo 121: Bakteriyolojik Analiz Sonuçları 310 Tablo 122: Su Üretim Kaynaklarına Ait Kimyasal Analiz Sonuçları-1 311 Tablo 123: Su Üretim Kaynaklarına Ait Kimyasal Analiz Sonuçları-1 313 Tablo 124: Deniz Suyu Analiz Sonuçları 314 Tablo 125: Zoonoz Hastalıklara Yakalananların Sayısı 315 Tablo 126: Gıda Numunesi Sonuçları ve Yapılan ĠĢlemler 315 Tablo 127: 2004 Yılı AĢılama Sonuçları (0-7 AYLIK) 316 Tablo 128: Antalya Ġli 0 YaĢ Bebek Ölümlerinin Nedenlerine Göre Dağılımı (2004) 317 Tablo 129: - Antalya Ġli 1-4 YaĢ Çocuk Ölümlerinin Nedenlerine Göre Dağılımı (2004) 319 Tablo 130: 2002 Yılı Aylara Göre Ölümlerin YaĢ ve Cins Gruplarına Dağılımı 321 Tablo 131: Ölümlerin Ġlk 10 Nedene Göre Dağılımı. ( Antalya Ġli Sağlık Müdürlüğü) 323 Tablo 132: Aile Planlaması Yöntem Kullanım Oranlarının Yıllara Dağılımı 325 Tablo 133: Tüm Sağlık KuruluĢlarında Aile Planlaması Hizmeti Verilen KiĢi Sayısının Yıllara Dağılımı 326 Tablo 134: Tüm Sağlık KuruluĢlarında Uygulanan Aile Planlaması ÇalıĢmalarının Yıllara Göre Dağılımı 326 Tablo 135: 2004 Yılı Aile Planlaması Uygulama Kursu Alan Personel Durumu 327 Tablo 136: Fenilketonüri Tarama Programı ÇalıĢmalarının Yıllara Göre Dağılımı 327 Tablo 137: Asye / Ġshal Vakaları ve Penisilin / Ors Sarfının Yıllara Göre Dağılımı 328 Tablo 138: 2004 Yılında sonuçlandırılan Proje Tanıtım Dosyaları Dağılımı 340 GRAFİKLER Grafik 1: 2008 yılı aylık SO 2 ve PM değerleri 73 Grafik 2: 2007 Yılı Aylık SO 2 ve PM Değerleri 74 Grafik 3:Ġlimizdeki Akarsuların uzunluk ve debileri 94 Grafik 4: Çayır Ve Mera Varlığı 149 Grafik 5: Baz Ġstasyonu Sayıları 313 Grafik 6: ĠĢsizlik Oranları 264 Grafik 7: Yıllara Göre Cinsiyet Oranları 269 Grafik 8: Ġl Geneline Ait Nüfus Yoğunlukları 270 Grafik 9: Antalya Ġlindeki Cadde ve KavĢaklardaki Gürültü Düzeyi 286 HARĠTALAR Harita 1:Antalya Çevresi Rüzgar frekans Haritası...35 Harita 2: Ġlimizdeki Barajlar Ve Sulama Projeleri...89 Harita 3: Antalya Orman Bölge Müdürlüğü haritası... 138 Harita 4 :TCK 13. Bölge Yol satıh haritası... 303 Harita 5: 13. Bölge Yol Haritası... 306 XII

A.1. GĠRĠġ A.COĞRAFĠK KAPSAM Yeryüzünde geçmiģin gizemini zaman içinde bizlere sunan Antalya Bölgesi, sahip olduğu arkeolojik ve doğal güzellikleri sayesinde Türk Rivierası adını almıģ bulunmaktadır. Deniz, tarih, güneģ, doğanın sihirli bir uyum içinde bütünleģtiği Antalya Akdeniz in en güzel ve en temiz kıyılarına sahiptir. 640 km uzunluğundaki Akdeniz kıyıları, antik kentler, anıt mezarlar, Ģirin limanlar, altın kumsallar, Akdeniz mavisi kumsallar, denizle kucaklaģan ormanlar, tropikal bitkiler, akarsular ve Ģelalelerle bezenmiģtir. Mitolojide efsaneleģen bu sahillerin gerisinde karlı Toros Dağları yükselmektedir. Türkiye nin güneyinde tarih boyunca önemli bir yerleģim yerinin merkezi olma niteliğini bugünde sürdüren doğal güzellikleri bakımından çok zengin bir ilimizdir. Bugünkü önemi, ekonomik ve turistik niteliklerden kaynaklanmaktadır. Ayrıca, Antalya dünya çapında bir turizm merkezi olmak için gerekli niteliklere fazlasıyla sahiptir. Tablo 1: Antalya nın Temel Coğrafik Özellikleri ANTALYA ENLEM (KUZEY) 36 06' 37 27' BOYLAM (DOĞU) 32 27' 29 14' YÜZÖLÇÜMÜ (KM 2 ) 20.591 YÜKSEKLĠK (M) 42 EN YÜKSEK DAĞ (M) 3070 EN BÜYÜK OVA (KM 2 ) 440 EN UZUN AKARSU (KM) 93 BARAJ SAYISI 4 GÖLET SAYISI 9 DOĞAL GÖL SAYISI 4 KIYI UZUNLUĞU (KM) 640 ADA SAYISI 11 1

ANTALYANIN TARĠHĠ GELĠġĠMĠ Antalya tarihi, taģ devrine kadar dayanır. Bunun kanıtı Yağca Köyü civarında Karain Mağarasında bulunan paleolitik çağ buluntularıdır. KarataĢ Semahöyük kazılarında çok miktarda eski Tuna Çağı buluntuları çıkarılmıģtır. Antalya nın tarihi devirlerinin baģlangıcı karanlıktır. Hititlerin çivi yazılı tabletlerinde geçen Ahhiyava ya da Arzova ülkesinin Pamfilya (Antalya) olabileceği bazı tarihçiler tarafından ileri sürülmektedir. Fakat Side de bulunan birkaç buluntu dıģında, bu bölgede Hititlere iliģkin hiçbir esere rastlanmamıģtır. Yunan efsanelerinde Truva savaģından sonra kafilelerinin Kalkhas yönetiminde Pamfilya ya ulaģmıģ oldukları bildirilmektedir. Antalya sınırları içinde yerleģen Lidyalıların kökleri kesin olarak bilinmemektedir. Hitit ve Mısır kaynakları da (M. Ö. 2000) Lükki ya da Lükka adlı bir kavimden söz etmektedir. Bu kavmin Likya lılar olması olasıdır. Bu kavimden kesin olarak ilk kez Lidya kralı Kroissos döneminden söz edilmiģtir. Yunanistan da doğu yönüne doğru geliģen ilk göçten sonra M.Ö. 7-8 yy da ikinci bir göç hareketi olmuģtur. Bu göç sırasında Yunanlılar Pamfilya ya gelerek Perge, Aspendos, Side gibi kentlere yerleģmiģlerdir. Bu kentlerin adlarının Yunanca olmayıp Anadolu dillerinde olması Yunanlıların yeni kentler kurmadığını var olan kentlere egemen olduklarını göstermektedir. Antalya Bölgesi ilk zamanlar Lidya krallığına bağlıydı. Kral Kroisos un Pers kralı Kyros a yenilmesiyle (M.Ö. 546) bu bölgeye Ġskendere kadar Persler hakim olmuģtur. M.Ö.334 de) Makedonya kralı Ġskender, Likya üzerinden Pamfilya ya yürümüģ (Silyon dıģında) buradaki kentleri ele geçirmiģtir. Psidya daki Termessos kenti Ġskender e teslim olamayarak karģı koymuģtur. Termossos yörede Ġskenderin alamadığı kentlerden biridir. Apemeia barıģından (M.Ö. 188) sonra Romalılar bu bölgeyi Bergama Kralığına bırakmıģtır. Bergama Kralı II. Attalos (M.Ö. 159-138) bir liman kentti olarak Antalya yı (Attalea) kurmuģtur. M.Ö. 138 yılında Bergama krallığı Roma Ġmparatorluğu topraklarına katıldığında Pamfilya nın durumu kesin olarak belirlenmiģtir. M.Ö. 102 de Anadolu da Klikya adlı bir eyalet kurulunca bu eyalete bağlanmıģtır. M.Ö. 36 yılında Antonius Pamfilya ve Likyayı birleģtirerek bir eyalet meydana getirmiģtir. Antalya Bölgesi M.S. II. yy dan, M.S. III. Yy ın ortalarına kadar tarihin en görkemli dönemini yaģamıģtır. Bizans egemenliği sırasında M.S. 5 ve 6. Yy larda Antalya Bölgesi nde ikinci bir geliģme devri görülmektedir. Bu yy da kentlerin sur dıģına çıkmasıyla bölgenin bir barıģ dönemi yaģadığı anlaģılmaktadır. Antalya Bölgesi, Anadolu Selçuklularınca Süleyman ġah döneminde alınmıģ ancak 1117 yılında yapılan anlaģma ile Antalya yine Bizanslılara bırakılmıģtır. Antalya ya ikinci yerleģme I. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında olmuģ (1206) ve ErtokuĢ Antalya subaģılığına getirilmiģtir. Bu hükümdar zamanında (1204-1211) Ġznik ve Trabzon Rum Ġmparatorluklarıyla, Antalya nın yerleģik halkı, Selçuklulara kıyılarını kapatmıģtır. I. Gıyaseddin öldürülünce Hıristiyanlar Kıbrıs la birleģerek Antalya yı geri almıģlardır. Ancak üç gün sonra, I. Ġzzetin Keyhüsrev tarafından kent tekrar ele geçirilerek Selçuklulara bağlanmıģtır. 1336 yılından sonra Moğolların çekilmesiyle Anadolu da beylikler dönemi baģlamıģtır. Antalya ise Hamitoğulları Beyliği nin bir kolu olan Tekelioğullarının yönetimine geçmiģtir. Yıldırım Beyazıt döneminde de Antalya Osmanlı egemenliğine 2

girmiģ ve yönetim 1391 de Firuz Bey e verilmiģtir. Teke sancağı adıyla anılmaya baģlanmıģtır. Antalya I. Dünya SavaĢı na kadar bir Osmanlı Sancağı olarak kalmıģ, KurtuluĢ SavaĢı baģlangıcında kısa bir süre Ġtalyanlar tarafından iģgal edilmiģ, 9 Temmuz 1921 tarihinde Ġtalyanların Antalya yı iģgali sona ermiģ ve bu tarihten sonra Türkiye Cumhuriyeti nin bir ili olmuģtur. Tablo 2: Antalya Ġli nin Tarihsel Kronolojisi M. Ö. 700-54 Lıdyalılar dönemi M. Ö. 546-336 Persler dönemi M. Ö. 336-301 Helenistik dönem M. Ö. 301-188 Selökid krallığına bağlı peleistarkos devleti egemenliği M. Ö. 180-65 Pamfilya korsanları dönemi M. Ö. 65 Roma devri M.S. 395 M.S. 655 M.S.1085 M.S. 1103 M.S. 1206 M.S. 1207 M.S. 1221 M.S. 1308 M.S. 1361 M.S. 1373 M.S. 1426 M.S 1808 Bizans egemenliğinin baģlaması Antalya önlerinde Bizans ve Ġslam donanmaları arasında zat-el Ģenarı savaģı yapıldı. Süleyman ġah Antalya yı aldı. Bizans ordusu, Antalya yı Anadolu Selçuklularından geri aldı. Anadolu Selçukluları kenti geri aldı. Antalya kenti bütünü ile Selçukluların eline geçti. Keykubat, Antalya Körfezi nin doğusundaki Kalonorasa yı ele geçirdi. Antalya da Teke Beyliği kuruldu. Antalya Kıbrıs Krallığı na bağlandı. Mehmet Bey Antalya yı geri aldı. Antalya Bölgesi tümüyle Osmanlı Devletine bağlandı. Antalya da Kadı PaĢa isyanı çıktı ve bastırıldı. 24.04.1919 Mondoros antlaģması gereğince Antalya yı Ġtalyanlar iģgal etti. 31.05.1921 Ġtalyan birlikleri Antalya dan çekilme kararı aldı. 01.06.1921 Ġtalyanlar Antalya yı boģaltmaya baģladı. 3

Eski çağ ülkelerinden Pamphylia nın tümü, Psidia nın güneyi, Isaura nın batı yakası ve Likya nın doğusunu kaplayan bugünkü Antalya ili ılımanlığı, doğal güzellikleri ve tarihi zenginlikleri ile Türkiye nin önde gelen turizm merkezlerinden biridir. Bugünkü önemi, ekonomik ve turistik niteliklerinden kaynaklanmaktadır. Turunçgiller ve pamuk ürünleri ile dıģ pazara açılan Antalya, doğal güzellikleri ve tarihsel kalıntılarıyla da turistlerin ilgisini çeken bir dinlenme yeridir. Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar kentin, Anadolu nun iç bölgeleriyle iliģkileri, ulaģım yetersizliği yüzünden pek kısıtlı kalmıģtır. UlaĢımı bu denli güç oluģunun nedeni, Antalya yı çevreleyen sarp ve yüksek dağların geçit vermemesidir. Bu ün de diğer illerle demiryolu bağlantısı yoktur. A.2. ĠL VE ĠLÇE SINIRLARI AKSEKĠ Antalya nın Kuzeydoğusunda yer alan Akseki ilçesi, asfalt olan Antalya-Mersin yolunun 88 km sinden ayrılan Antalya - Konya yolu üzerindedir. Doğusunda GündoğmuĢ, Bozkır, batısında Manavgat, Ġbradı, kuzeyinde BeyĢehir, SeydiĢehir, güneyinde yine Manavgat ve GündoğmuĢ ilçeleri yer alır. Ġlçe 1288 yılında kurulmuģtur. Roma Ġmparatorluğu dönemlerinden bu yana toplumların yaģadığı bilinmektedir. 1872 yılından Alanya dan ayrılmıģtır. 1901 yılında Antalya Konya Eyaleti dahilinde bağımsız bir sancak olmuģ bu arada Akseki Ġlçesinin sınırları daraltılmıģ, bazı köyler Manavgat, bazı köyler SeydiĢehir Ġlçesine verilerek buralarda ilçe teģkilatı kurulmuģtur. 1936 yılında bazı köyler alınarak GündoğmuĢ Ġlçesi oluģturulmuģtur. 1991 yılında içerisinde Ġbradı Ġlçesi oluģturulmuģ ve Akseki Ġlçesine bağlı 13 köy Ġbradı Ġlçesine bağlanmıģ böylece Akseki Ġlçesinin bugünkü idari teģkilatı oluģmuģtur. Akseki iģ adamı ve tüccarlarıyla ün salmıģtır. Ekilebilir toprakların azlığı nedeniyle tarım önemsizdir. Bu yüzden el sanatları ve ticaret daha çok geliģmiģtir. Ġlçede önemli bir sanayi kuruluģu yoktur. Tarım daha çok kadınların uğraģtığı bir yan gelir kaynağıdır. Ġncir ve Üzüm yetiģtirilir. Ġlaç sanayinde kullanılmak üzere ihraç edilen nergis soğanı, Ġncir ambalajında kullanılan defne yaprakları, kereste, canlı hayvan, av derisi, tereyağı, peynir ve bal, ilçe ticaretinde önemli bir yer tutar. Ġlçe yerleģme düzeyinde toplu köyler egemendir. Köylerle ulaģım, vadi boylarını izleyen patikalardan sağlanır. YerleĢimler, dağ ve tepelerin yamaçlarında yoğunlaģır. Yüzölçümü 2390 km2 dir. Ġlçe merkezi 31-50 boylam, 37-05 enlem daireleri ile sınırlıdır. Alanya dan sonra Antalya nın en eski ilçesidir. ALANYA Antalya-Mersin karayolunun 135.km sinde bir yarımada üzerinde kurulmuģ olan Alanya Ġlçesi, Manavgat-GündoğmuĢ-Hadim(Konya)-GazipaĢa ilçeleriyle çevrili olup yüzölçümü 2085 km 2 dir. Kalonoros 1220 yılında Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat tarafından fethedilerek ismi Sultan ın ismine izafeten Alaiye olarak değiģtirilir. Fetih tarihinden hemen sonra (1221-1231) imar hareketine baģlanmıģ, bugünkü görülen tüm eserler Selçuklulardan kalmadır. Alaiye Alanya 8 km uzunluğundaki 3 kademe surları, burçları, 4

sarnıçları, hamamları, bedesteni, tersanesi, kızıl kule ile 1231 den itibaren Selçukluların kıģlık baģkenti ve üç Ģehri Emir-üs Sevahil olmuģtur. 1292 yılında Karamanoğulları Beyliğine geçen Alaiye 1472 yılında Fatih devrinde Gedik Ahmet PaĢa tarafından fethedilmiģtir. Alaiye ismi 1935 de Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Büyük Önder Atatürk ün emirleriyle Alanya olarak değiģtirilmiģtir. Alanya, üçüncü zaman mahsulü olan Torosların bir parçasını teģkil eden 250 km yükseklikte yarımada ile Toroslardan bir pay sistemiyle ayrılarak bugünkü kıyı düzlüğünden oluģmuģtur. Kıyı düzlüğü zamanla Sak, Oba ve Dim Çaylarının getirdiği alüvyonlarla dolarak bugünkü durumunu almıģtır. Birinci zaman teģekkülü olan sist bir arazi üzerine oturan Toroslar mavi-siyah kalkerlerden oluģmaktadır. Alanya bu durumdan dolayı deprem bölgesi dıģında kalmaktadır. Akdeniz ikliminin en belirgin örneği Alanya da yaģanmaktadır. KıĢları ılık ve yağıģlı, yazları kuraktır. Yer altı suyu zengindir. Turunçgiller yetiģtirilen ve seracılık yapılan ilçede son yıllarda pamuk üretimi de yaygınlaģmaya baģlamıģtır. BaĢlıca ekonomik etkinliklerden biri de turizmdir. Alanya da yerleģim alanları iki ana bölgede incelenebilir. Kale bölgesi ve nüfusun önemli bir bölgesini barındıran kıyıdaki alanları, eski dokunun egemen olduğu Kale bölgesindeki yoğunlaģmalar tepede ve rüzgara kapalılık nedeniyle doğu yamaçtadır. Nüfus artıģı sonucu kuzey yamaçta da yerleģmeler baģlamıģtır. Kale içindeki eski dokudaki yapı türü bağ tipidir. Bu konutlarda giriģ katı taģ, ikinci kat ise çatma yada ahģaptır. Önceleri giriģ katları ahır olarak kullanılmıģtır. Ġkinci kat çatma türde, yapıldığında dolgu malzemesi olarak tuğla kullanılmıģtır. Konutların hepsi toprak damlıdır. Kıyıdaki yeni yerleģmelerde bahçeli konutlar çoğunluğu oluģturmaktadır. Bahçelikte hayli yaygındır. Betonarme binalar gittikçe çoğalmaktadır. YerleĢim doğu yönünde yayılmaktadır. Alanya yeraltı suyu bakımından zengindir. Dim Çayı, Oba Çayı, Kargı Çayı, Sedre Çayı ve Sak Suyu gibi akarsuları vardır. Bu sular tarımda kullanılmaktadır. Bitki örtüsü 750-1000 m ye kadar makilik bodur ağaçlar 1000 m den sonra karaçam ve sedir ormanları görülür. ELMALI Antalya nın batısında yer alan ilçe, Elmalı Dağı nın Güney eteklerinde kurulmuģtur. Yüzölçümü 1549 km 2 dir. Ġlçemiz kuzey-doğudan Korkuteli, kuzeyden Gölhisar, batıdan Fethiye, güneyden KaĢ, güneydoğudan Finike ve Kumluca ilçelerinin sınırları ile çevrilidir. Denizden yüksekliği 1,100m dir. KıĢların sert geçmesi sebebiyle soğuğa dayanıklı elma, armut ve ayva gibi mutedil iklim meyve türleri yetiģmektedir. Finike ve çevresinin yaylası durumunda olan Elmalı nın nüfusu yaz aylarında artar. Antalya ya uzaklığı 127 km, Korkuteli' ne uzaklığı 53 km dir. Ġlçede meyvecilik ve tahıl ekimi yapılır. Ham deri üretilir. FĠNĠKE Türkiye nin güneyinde Akdeniz Bölgesinde Antalya iline bağlı 30-31 boylam, 36-37 enlem daireleri arasında yer almıģtır. Yüzölçümü 655 km2 dir. Antalya iline 116 km uzaklıktadır. Finike gerek coğrafi durumu gerekse tabii özellikleri bakımından ayrı bir güzellik arz eder. Bir çok bölgelerinde aynı zamanda tarihi zenginliklerle bir özellik arz eden Ģirin bir kasabadır. Ġlçeye verilen Finike ismi tarihte bilhassa deniz ticaretinin merkezi olarak bilinen Finikelilerin ticaret merkezlerinden biri olmasıyla bu kavime ilaveten verilmiģ olduğu sanılmaktadır. 5

Kasabanın 5 km kuzeyinde Zengeder (Zengederus) Mevkiindeki Likya medeniyetinden kalan kaya mezarları yine aynı mevkii de kurulan Romalılara ait Likya Ģehrinden zamanımıza kadar intikal eden anfitcetr gözetleme kuleleri ve kale yıkıntıları ile kasabanın 60 km kuzeybatısında Eniz Güncalı (Ernez) (Erinos) (Erina) Ģehir kalıntıları yine 35 km kuzeyinde Arif Köyü hudutları içinde (Aykırıçay) Arican-Dos Ģehri hsrebeleri yine merkez ilçenin 5 km batısında Bondağ (Boldağ) Köyü sınırları içinde mevcut kale, Sarnıç, Kale Kalıntıları Finike nin tarihi değerleri hakkında az çok bilgi verebilecek durumdadır. Finike 1330 yılına kadar Elmalı ilçesine bağlı bir nahiye iken bu tarihte ilçe olmuģ ve teģkilatlandırılmıģtır. Ġlk kaymakam Ali Vefa Bey dir.1958 yılına kadar Ģimdiki Kumluca Bucağı olan Altınkaya (Güdene) Finikeye bağlı idi. Böylece ilçe oldukça geniģ denebilecek kadar bir mülki sınıra sahiptir. Finike nüfusunun faaliyet durumuna bakılınca, Finike ekonomisinin büyük oranda tarıma bağlı olduğu görülür. Tarımda ana ürün narenciye, turfanda sebzecilik olup, dağ köylerinde hayvancılık, hububat ağırlıktadır. Ġlçemizde son 5-10 yıldır turizm sektörüde ekonomik olarak kendini göstermeye baģlamıģtır. Ancak ilçenin toprakları daha fazla tarıma müsait olduğundan, bu sektörün bir KaĢ ve Kemer de olduğu gibi geliģme göstermesi mümkün görülmemektedir. GAZĠPAġA Halen içinde yaģayanların bildiği ad Seliti-Selindi dir. Bu isim sel indi kelimesinin konuģmada değiģmesinden geldiği ve bu adında GazipaĢa ya kıģın ani su inmeleri ile herhangi bir tehlike teģkil eden 5 çayın kıģın coģup, iniģinin yani tehlikenin bir deyimi olarak kaldığı tevatüren söylenmektedir. Bu sular yazın kuruyarak faydasız kalmaktadır. 1948 de ilçe olan GazipaĢa nın yüzölçümü 931 km 2 dir. Antalya- Mersin yolu üzerinde yer alan ilçe Antalya kentine 190 km uzaktadır. Roma idaresinde iken Mezopotamya'daki Yahudilerdeki harbe giden Roma Kralı Triyanos harp dönüģünde hasta olmuģ ve burada ölmüģtür. Mezarı da sahildeki kalıntılar içindedir. Bu krala izafeten Triyonopolos adını taģımıģtır. 1335 yılına kadar Selinde adını taģırken 1336 yılında Konya yı iģgal eden asi DelibaĢa komģu halk güçleri kurtuluģ aleyhine DelibaĢ a katıldığı halde silahlı halk güçleri tehdide rağmen katılmamıģ bilakis DelibaĢ a karģı sarılmıģ ve DelibaĢ taraftarı kiģileri tutup hükümete teslim etmiģ ve kurtuluģ savaģının kulsi değerinin fiili olarak anlayıp koruduğu için büyük kurtaranının adı (GazipaĢa) ilçemize büyük insanın Ģeref payı olarak ve yine GazipaĢa mızın Ģerefi için verilmiģtir. GÜNDOĞMUġ GündoğmuĢ ilçesi rivayete göre Konya nın Ġksile köyünden çeģitli sebeplerle ayrılan bir ailenin buraya gelip ve sonradan köye Eksere denildiği söylenmektedir. Eksere köyü 1936 yılında önce idari bölüm bakımından Akseki ilçesine bağlı bir köy idi 1936 yılında kaza olarak GündoğmuĢ adı verilmiģtir. Yüzölçümü 1323 km 2 dir. Akseki yolundan doğuya ayrılan asfalt yüzeyli il yolu üzerindedir. Antalya kentine uzaklığı 153 km dir. Tarıma elveriģli alanı sınırlı olan GündoğmuĢ ilçesinde hayvancılık ve kerestecilik yapılmaktadır. ĠBRADI Isparta, Antalya ve Konya Ġlleri arasında kalan Batı Toroslar kesiminde Antalya nın 180 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Roma imparatorlu zamanından kalma Erimna Ģehri hudutları içersindedir. Ortaçağdan kalma çeģitli harabelere rastlanmaktadır. Tarihte Aleyiye ye bağlı Kaza-i Ġbradi olarak geçmektedir. 6

Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Ġbradı nın 17.asırda oldukça ünlü ve çok mühim bir belde olduğuna rastlanır. Osmanlı Devleti nin ilim merkezi olarak bilinen Ġbradı, o zamandan bugüne kadar büyük hukukçularla meģhurdur. Daha önce çok kadı yetiģtirmiģ olan Ġbradı da bugünkü büyük hukukçular mevcuttur. Bunlardan bir tanesi Ġbradı nın öz evladı olan Merhum Muammer Aksoy dur. Ġbradı adına bir zamanlar para basıldığı gerçektir. Sikkenin bir yüzü (Duri Bef-i Ġbradı) öbür yüzünde (Es Sultan Ġbni Sultan Es Süleyman Bin Selim) yazılıdır. Ġbradı nın Osmanlı tarihinde bir ilim merkezi olduğu 17.asırda 1674 senesine kadar 12 sene ġeyhüslamlık yapan Ġbradı lı Yahya Efendiden sonra nasıl Osmanlı Ġmparatorluğunda padiģahlık babadan oğula geçerse ġeyhülislamlık makamı da bir Ġbradılıdan bir Ġbradılıya asırlarca geçmiģtir. Ġbradı da 1924 de Abdullah Efendi isminde bir Ģahsın idaresinde zabıta teģkilatı vardı. Ġbdidadiye okulunun hangi tarihte açıldığı bilinmemekle beraber ilk olarak Sultan Mahmut un 15ġubat 1839 tarihinde Mektebi Maarif adı altında kurulmuģ olduğu modern okullardan birisi Ġbradı da açılmıģtır. 1875 de RüĢtüye Mektebi AçılmıĢ olup bugün kayıtları aynen muhafaza edilmektedir. Ġlme kıymet veren Ġbradı lı o zamandan bugüne kadar yalnız hukuk sahasında değil idari, askeri, ticari, iktisadi ve fenni sahada bir çok adam yetiģtirmiģtir. KALE KaĢ Antalya yolu üzerinde ve KaĢ a 49 km dir. Ġlçe ekonomisinin bel kemiğini tarım oluģturur. Tarımda can damarı turfanda sebze yetiģtiriciliğidir. Turfanda sebzecilikten sonra diğer önemli bir gelir kaynağı da narenciyeciliktir. Turfanda sebze üretimi ile ilçe nüfusunun yaklaģık olarak % 90 ı geçimini sağlamaktadır. Ġlçe merkezi Beymelek, KöĢkerler ve kısmen de çevre köylerinde hayvancılık ve özellikle küçükbaģ hayvancılık köylülerin baģlıca geçim kaynağıdır. Ġlçenin turizm hareketinin ana öğesi merkezde bulunan Noel Baba kilisesi ile antik Myra açık hava tiyatrosudur. Turizme bağlı olarak yatçılıkta bir çok ailenin geçim kaynağını oluģturmaktadır. Yat iģletmecileri genellikle Kekova adası ve çevresindeki antik tarihi yerleri günübirlik turlarla ziyaretçileri gezdirmektedirler. Kale ilçesinin toplam yüzölçümü 44 222 hektardır. Bunun %11 i olan 4850 hektarı tarım alanı % 0.1 i olan 50 hektarı çayır mera, % 67.7 si olan 29 942 hektarı orman % 21.2 si olan 9380 hektarı da su yüzeyi ve tarım dıģı alanlardır. KAġ Ġlçenin yüzölçümü 2231 km 2 dir. Antalya kentine 280 km mesafede ve Akdeniz Bölgesinin batısında bulunan bir ilçedir. Coğrafi durumda ilçe merkezinin yerleģim durumu itibariyle dik Toros Dağları ile çevrili olması nedeniyle tarıma elveriģli olmayıp tamamen turizm amaçlı pansiyon, otel ve motel iģletmeciliği yapılmaktadır. Kıyı bölgesinde yaģayan nüfus, yaz aylarında yayla köylerine göç eder. Kent halkının çoğunun yayla köylerinde toprağı vardır. Mevsim boyunca bu topraklardaki bağ ve bahçeler iģletilir. KaĢ doğal bir liman çevresinde, genelde toplu bir yerleģmedir. Ticari birimler meydanda ve ana caddeler boyunca binaların zemin katlarında yerleģmiģtir. Konutlar kent alanının % 40 ını kaplar. Bina yoğunluğu sahilden iç kısımlara gidildikçe azalır. Konutlar çoğunlukla tek katlı ve bahçelidir. KEMER Hicri 1326, Miladi 1910 yılında kurulan Kemer, Antalya iline 43 km uzaklıkta batı Toros Dağları nın eteklerinde kıyı boyunca uzanan Ģirin bir yerleģim merkezidir. 1990 yılı sayımlarına göre 9740 nüfuslu 52 km lik uzun bir kıyı Ģeridine sahiptir. Deniz, orman ve dağların bir renk uyumu içinde birleģtiği Kemer, eģsiz bir doğal güzelliğe sahiptir. Kıyı 7

boyunca bir çok irili ufaklı koylar bulunmaktadır. Denizin maviliği ve ormanların yeģilliği de birbirine uyum sağlamaktadır. Kemer son yıllarda önemli geliģmeler göstermiģtir. Turizm amaçlı yatırımlar sayesinde Antalya ilinin yatak kapasitesi bakımından önemli bir bölümünü teģkil eder. Kemer aynı zamanda modern bir kentleģmenin de bir örneğidir. Alt yapı tesislerini muntazam bir Ģekilde tamamlamıģ olması, her türlü ulaģımın kolay olması, PTT hizmetlerinin her çeģidinden yararlanılması ve belediye hizmetlerinin devreye girmesi Kemer i rahat ve huzurlu bir tatil beldesi haline getirmiģtir. Kemer uluslararası bir üne sahip olduğu gibi, Antalya nın da incisi haline gelmiģtir. Kemer 1991 Eylül ayında kaymakamlık teģkilatının kurulması ve tüm kamu kuruluģlarının hizmete girmesi ile daha fazla güncelleģmiģtir. Kemer, Antalya ilinin batısında, batı Toroslar ın eteklerinde bulunmaktadır. Ġlçe sırtını dağlara dayamıģtır. Kıyıları ise oldukça girintili çıkıntılıdır. YerleĢim merkezi genellikle düzlük bölgelerdedir. Kemer, Tekirova, Çamyuva, Göynük, Aslanbucak, Beldibi gibi yerleģim merkezleri ile bir bütün oluģturmaktadır. Kemer ile ilgili araģtırmalar buranın bir Likya Ģehri olmasının ötesinde bilgi vermemektedir. Ancak yerli halktan edilen bilgiye göre 1910 lu yıllarda Eski Köy adıyla anılan Kemer, dağlarından gelen seller (Kızılcık Dağı) sayesinde bir göl ve bataklık görünümüne bürünmüģtür. Daha sonraları 1916-1917 yıllarında buralarda yaģayan insanlar sel baskınından köyü korumak için dağların hemen eteklerine taģtan aģağı yukarı 23 km uzunluğunda duvar örmüģlerdir. Daha sonra buraya gelip yerleģen halk dağlarla köyü birbirinden ayıran bu örülü duvarı Kemer e benzettikleri için yörenin adı o zamanlardan beri Kemer diye anılır. Yine o döneme ait bir rivayete göre Ġspanyol diye anılan bir hastalığın salgın halinde burada oturan halkın çoğunun ölümüne sebep olduğu için nüfus oldukça azalmıģ, ancak dıģardan gelen yabancılar ve özellikle dağlarda yaģayan Yörüklerin buraya inip yerleģmeleri ile köy tekrar bugünkü kalabalık nüfusuna ulaģmıģtır. 1975 yılından beri yeni karayolu ile ulaģım mümkündür. Karayolunun deniz kıyısına paralel olması yol boyunca güzel manzaralar görme imkanı verir. Karayolu tamamen asfalt olup,trafiğin sağlıklı bir Ģekilde seyredebileceği biçimde düzenlenmiģtir. Her 10 dakika karģılıklı olarak Antalya otobüs garajından dolmuģ ile ulaģım imkanı vardır. Antalya uluslararası hava limanına bir saat uzaklıktadır. Ayrıca deniz yolu ile de ulaģmak mümkündür. Antalya-Finike karayolundan geçen yolcu otobüsleri ile Ege sahillerine, Antalya nın kuzeyinden Burdur istikametine doğru devam eden E-5 karayolu ile Ġzmir, Ġstanbul, Ankara ve diğer illerimize gitmek mümkündür. Kemer çevresinde antik bölgelerin de bulunması bir baģka çekiciliktir. Kemer den Faselis ve Olimpos a denizden ve karadan ulaģmak mümkündür. Son yıllarda Söğüt Cuması, Altınkaya, Dere köyü gibi yüksek yerlere safari turları da çevre çekiciliklerden birisi de mağaralardan Beldibi Mağarası Antalya nın 27 km güney batısında deniz kenarındadır. Burada tarih öncesi çağlara ait kalıntılar bulunmuģtur. Bir diğer görülmeye değer mağara ise Molla Deliği Mağarası olup, Kemer in batısında yükselen Tahtalı Dağı nın doğu yamacında yer alır. Bu mağaraya Kemer-Kumluca karayolu üzerinde bulunan AĢağıkuzdere veya Tekirova köylerinden yaya olarak gidilebilir. Her iki köyden de 3,5 veya 4 saat yürümek gerekmektedir. KORKUTELĠ Korkuteli Antalya nın Kuzey batısında ve Antalya ya 68 km uzaklıkta bulunmaktadır. Korkuteli ilçesi 2471 km 2 lik bir alan kaplamaktadır. Doğuda Antalya merkez ilçe, batıda Muğla ile Fethiye ilçesi, kuzeyinde Burdur ili Tefenni ve Bucak ilçeleri, güneyde Elmalı ve Kumluca ilçeleri ile çevrilidir. Denizden yüksekliği değiģik kesimlere göre 900-1600 metredir. 8

KUMLUCA Ġlk yerleģimi ilçe merkezinin 5 km kadar doğusunda tepelerin eteklerinde Sarıkavak adıyla 1830 yıllarında yapılmıģtır. Daha öncede Teke Sancağı adıyla Konya iline bağlı ilimiz Antalya nın 1914 yılında bağımsız bir il olması ile, Sancağa bağlı idari teģkilatta yeni bir takım düzenlemelere gidilmiģtir. Elmalı dan ayrılan Finike ile Antalya ya bağlı Iğdırmagardıç Bucağı Kumluca ve Kemer diye ikiye ayrılarak, Kemer Antalya ya, Kumluca da Finike ye bağlanmıģtır. Bu sırada Sarıkavak Iğdırmagardıç Bucağının bir köyüdür. Bugünkü Kuzca Köyü ise o zaman ayrı bir bucak idi. 1924 yılında Kuza Bucağının merkezi Güdene ye (Altınkaya) alınmıģ ve zamanla göçebe halkın yerleģerek kalabalık bir merkez haline getirdiği bugünkü ilçe merkezinin bulunduğu yerde Kumluca Bucağı kurulmuģtur. Kumluca Bucağı sonraki daha da büyümüģ, 7033 sayılı kanunla 1.4.1958 de Finikeden ayrılarak ilçe olmuģtur. Kumluca ilçesi Antalya nın batısında, Antalya dan 90 km uzaklıktadır. Eskiden karpuzlarıyla ün salan Kumluca da bugün çağın gereklerine uyularak, cam ve plastik seralarda turfanda sebzecilik yapılmakta ve Türkiye nin sebze ihtiyacının önemli bir kısmı buradan karģılanmaktadır. MANAVGAT Manavgat ülkemizin batı Akdeniz bölgesinde bulunmaktadır. 2283 km 2 lik bir alana sahiptir. Doğuda Antalya ve GündoğmuĢ ilçeleri, kuzeyde Konya ili BeyĢehir ilçesi ve Isparta ili Sütçüler ilçesi, Akseki ilçesi, batıda Serik ilçesi, güneyde Akdeniz ile çevrilidir. Manavgat ilçesinin denizden yüksekliği güneyde 4 m den itibaren baģlayarak kuzeyde 1200 m ye kadar yükselmektedir. Ġlçenin coğrafik yapısını sahil ve yayla olarak iki bölümde inceleyebiliriz. Ancak kesin bir ayrım söz konusu değildir. Ġlçe ekonomisinde uzun süre önemini koruyan narenciye bahçelerinin yerini giderek pamuk tarlaları almaktadır. Pamuk en çok Ulualan, Kızılot, ve Ilıca ovalarında yetiģtirilmektedir. Ġlçede yer alan çırçır fabrikası en önemli yatırımdır. Buğday üretimi daha çok dağ köylerinde yaygındır. Öte yandan susam ve yerfıstığı gitgide azalmaktadır. SERĠK Ġlçenin yüzölçümü 1353 km2 dir. Antalya nın doğusunda ve Mersin yolu üzerindedir. Antalya kentine uzaklığı 39 km dir. Antalya ilinin genel yapısını, güneyde dik yamaçlarla kesilen Akdeniz ve kuzeyde ona koģut uzanan Toroslar belirler, Antalya kentinin batısı genel adıyla Tekeli Platosu, doğusu ise TaĢeli Platosu olarak anılır. Dağlar bu iki plato arasında sık sık yükselip 2500 m nin üzerine çıkarlar. Genç olan bu dağların ayırıcı özelliği kireç taģlarından oluģmasıdır. Platolar dağların bu özelliği nedeniyle dağınık ve bozuk bir yapı gösterirler. Antalya ovası ise iki paltonun kesiģtiği körfezin kuzeyinde bir alüvyon ovasıdır. Dağlık alanlar Antalya topraklarının % 75.9 udur. eğimin % 20 yi aģtığı alanlar yaklaģık 12 000 km2 dir. Yalnızca Antalya Körfezini oluģturan girintili kesimin kıyılarında, eğimin % 10 ile % 5 arasında değiģtiği dar bir ova Ģeridi bulunmaktadır. Bu Ģerit, tüm il alanının % 12.9 udur. Antalya il topraklarının yer yüzü Ģekillerine göre dağılımı Dağlar 1.579.858,5 ha (%75.9) Platolar 222.720,5 ha (% 10.7) Yaylalar 10.407,5 ha (%0.5) Ovalar 268.513,5 ha /%12.9) 9