Technical Assistance for Developed Analytical Basis for Formulating Strategies and Actions towards Low Carbon Development TARIM SEKTÖRÜ İlkay DELLAL, Erdinç ERSOY November 2018, Ankara
Tarımda Status durum/status in Agriculture in Sector Agriculture
Tarım Sektöründe Durum İstihdamın %20 si, GSYH nın %6 si tarım Nüfus artıyor GSYH artıyor, tarımsal GSYH artıyor Kişi başına düşen gelir artıyor Hayvansal kökenli gıda tüketimi Tarımda 2023 vizyonu: yeterli, kaliteli, güvenilir gıda üretimi; net ihracatçı, dünya piyasalarında rekabet üstünlüğünün artırılması, 5 üretici ülkeden biri olmak
Tarım Sektöründe Durum Türkiye de tarım Türkiye İşlenen Tarım Arazisi/Agricultural Land (million ha) 24 Sulanan Arazi/ Irrigated Land (million ha) 5,5 Toplam su tüketiminin %74 ü İşletme sayısı/number of Farms (million) 3 Ortalama işletme büyüklüğü/ Average Farm Size (ha) 6,5 Kaynak:TURKSTAT, EUROSTAT 4
Tarım Sektöründe Durum 2017 yılı 38 milyon ha tarım alanı 24 milyon ha işlenen tarım alanı 14 milyon çayır, mera İşlenen alanın %83 ü tarla bitkileri Meyve sebze üretiminde önemli ülke Bazı ürünlerde üretimde, ihracatta dünyada lider Kaynak : TURKSTAT
Tarım Sektöründe Durum Sığır varlığı Koyun ve keçi varlığı
Tarım Kaynaklı Emisyonlar Tarım kaynaklı emisyonlarda faaliyetlerin payları Tarım kaynaklı 57,4 milyon ton CO2 emisyonu Enterik fermen. %46,8 Gübre yönetimi % 11 Çeltik ekimi %0,3 Tarım toprakları %39,8 Atıkların yakılması %0,6 Üre uygulama %1,4 %79 Sığır %15 koyun keçi %6 diğer Kaynak : Ulusal Sera Gazı Envateri Raporu (2017)
Temel Dökümanlar Niyet Edilen Ulusal Katkı ile Yürütülmesi Öngörülen Politikalar Tarım arazilerinin toplulaştırılması Mera ıslah çalışmalarının yürütülmesi Gübrenin kontrollü kullanımı ve iyi tarım uygulamaları Minimum toprak işleme yöntemlerinin desteklenmesi
Engeller&Fırsatlar/Barriers&Opportunities
AB Tarım Politikası AB Ortak Tarım Politikası (OTP) 2013 yılından sonra iklim değişikliği ile ilgili politika araçlarında artış OTP nin üç temel amacından biri doğal kaynakların ve iklim eyleminin sürdürülebilir yönetimi Yeşil ödeme: Münavebe, mera, peyzaj
Politika ve Yasal FIRSATLAR Çok sayıda ve çeşitte destekleme araçları Çevreye yönelik destekler ÇATAK Sıfır işlemeli tarım Organik tarım, İyi Tarım (İTU) Biyolojik mücadele Nitrat kirliliği direktifi AB tam üyelik süreci IPARD ENGELLER: Politika amaçlarında yeterli öncelik verilmemesi İzleme değerlendirme ve kontrolde eksiklikler Çevreye yönelik desteklerin miktar ve sayısının az olması
Kurumsal ve İnsan kapasitesi FIRSATLAR TOB nın yurtiçi yaygın ağı TAGEM araştırma enstitüleri ve yurtiçinde yaygın araştırma geliştirme kapasitesi ENGELLER: Tarım çok fonksiyonlu olduğu için bir çok kurumun sorumluluğunda Her kurumun farklı öncelikleri ve ihtiyaçları Kurumlararası ve kurumiçi koorsinasyonda eksiklikler İnsan kaynaklarında kapasite eksikliği Çevre kotumaya yönelik bilinç ve farkındalığın yeterli olmaması
Ekonomik ve Finansal FIRSATLAR Tarım arazilerinin tarım dışına çıkarılmasını ve küçülmesini engelleyen yasal düzenlemeler Arazi toplulaştırma çalışmaları TARSİM ENGELLER: Tarımsal yapıdaki mevcut sorunlar Küçük ve parçalı araziler Nüfus ve gelir artışı ile tarım arazileri üzerinde baskının artması Tarımdaki mevcut riskler, riskten kaçınma Özellikle küçük işletmelerin krediye ulaşımında sorunlar
Teknolojik FIRSATLAR Biyoçeşitlilik, Organik tarım potansiyeli Girdi kullanım düzeyinin AB den düşük olması Erken uyarı ve tahmin sistemi vb uygulamalar Yenilenebilir enerji potansiyeli ENGELLER: Çiftçilerin gelenek ve alışkanlıkları Çevreye yönelik bilinç ve farkındalık eksikliği Veri, bilgi ve bilgiye erişimde sorunlar
Sosyal FIRSATLAR Genç çiftçilere yönelik programlar Eğitim, farkındalık faaliyetleri Kırsal kalkınma destekleri ENGELLER: Kır-kent arası farklılıklar Tarımın meslek olarak seçilmek istenmemesi
Azaltım seçenekleri ve yöntem
Sektörel Emisyonlar ( 1990 ve 2016) Sektöe GHG Emisyon (kt CO 2 -eq) Topplam GHG Emisyonda payı (%) 1990 2016 1990 2016 Ulaştırma 26968.90 81841.20 12.8 16.5 Bina 27215.06 56837.30 12.9 11.5 Tarım Atık 42402.30 56485.70 20.1 11.4 11090.59 16181.19 5.3 3.3
GHG Azaltım Seçenekleri Çiftlik gübresi depolama ve yönetimi ile metan azaltımı Yem katkı maddeleri ve rasyonlar Yemde keten tohumu gibi bazı katkı maddeleri kullanarak enterik fermantasyonda metan emisyonunun azaltımı Azotlu gübre kullanımının azaltılması, azotlu gübrenin, uygulama oranının, zamanının değişimi, nitrat inhibitörlerinin kullanılması Su yönetimi, çeltik üretiminde drenaj uygulamaları ile azaltım
Tarım Kaynaklı Emisyonlar Tarımda mazot kullanımı 2007 yılı itibariyle yaklaşık 1,5 milyar lt Emisyon: 9 milyon ton (%15) Yakıt yakımı dahil tarım emisyonu 66 milyon ton Kaynak : Dellal, Özat, Özüdoğru Tarımda Mazot Kullanımı (2007)
Türkiye de yakıt talebi Biyoetanol Biyodizel Zorunlu katkı oranı %3 Buğday Şekerpancarı Mısır Ayçiçeği Kanola Aspir Soya Fasülyesi Kaynak: Petder Prof.Dr.İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 19 milyon ton
21 Prof.Dr.İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Türkiye nin biyoyakıt hammaddeleri Ekim alanlarının %4 ü Kaynak: TÜİK 2011 ve Hatunoğlu 2010.
22 Prof.Dr.İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Türkiye nin biyoyakıt hammaddeleri Ekim alanlarının %74 ü Kaynak: TÜİK 2011 ve Hatunoğlu 2010.
Tarım sektöründe yöntem EX-ACT, FAO tarafından geliştirilen tarım ve ormancılık alanındaki proje, program ve politikaların karbon dengesine etkisini analiz eden bir model Karbon-denge, politika aracının uygulanmasıyla ortaya çıkan karbon emisyonunun ve tutumunun temel senaryo ile karşılaştırması
Tarım sektöründe yöntem Microsoft Excel 9 modülden oluşuyor Structured in nine logical topic modules Arazi kullanımı ve yönetimi uygulamalarına dayanıyor FAO, IPCC verileri, tablolar, haritalar
Tarım sektörü: Ön incelemeye dayanarak önerilen eylemler Alt sektör Enterik Ferman tasyon Önerilen uygulamalar Rasyonda yağ katkılarının ve yem katkı maddelerinin kullanılması Ulusal İklim Değişikliği Eylem Planındaki Durum Seçim kriteri Maliyet 69-508 (EUR/tCO2) (yağ katkıları)* 6.6 EUR/hayvan/yıl** (yem katkısı) Azaltım Potansiyeli 0.3 tco2e/hayvan/yr** (yağ katkısı) 0.17 tco2e/hayvan/yıl** (yem katkısı) Hayvan ıslahı 0 to 4576 (EUR/tCO2)*? Abatement cost and potential values are taken from, * Cost-Effectiveness of Greenhouse Gas Mitigation Measures for Agriculture, A literature review, OECD, 2015 ** Identifying cost competitive greenhouse gas mitigation potential of French agriculture, 2017
Tarım sektörü: Ön incelemeye dayanarak önerilen eylemler Seçim kriteri Alt sektör Önerilen uygulamalar Gübredeki N2O nun azaltılması amacıyla süt sığırları besinlerinde azot içeriğinin azaltılması Ulusal İklim Değişikliği Eylem Planındaki Durum Maliyet Azaltım Potansiyeli -11.6 EUR/hayvan/yıl** 0.12 tco2e/hayvan/yıl** Gübre Yönetimi Merkezi tip anaerobik çürütme (biyogaz) 0 to 153 (EUR/tCO2)* 75-93% azaltım* Kapalı sıvı gübre depolaması ve gaz yakma sistemi kurulması Mera kalitesinin artırılması ve otlatma süresinn uzatılması 10,075 EUR/çiftlik/yıl** 170 tco2e/çiftlik/yıl**??
Tarım sektörü: Ön incelemeye dayanarak önerilen eylemler Alt sektör Tarımsal Topraklar Önerilen uygulamalar Gübre uygulama oranlarının gerçekçi verim hedeflerine göre ayarlanması Ulusal İklim Değişikliği Eylem Planındaki Durum Seçim kriteri Maliyet Azaltım Potansiyeli -8.7 EUR/ha/yıl 0.22 tco2e/ha/yıl** Organik gübreden daha iyi yararlanmak -11.6 EUR/ha/yıl 0.16 tco2e/ha/yıl** Gübre uygulama tarihlerinin ürün gereksinimlerine göre ayarlanması -22.7 EUR/ha/yıl 0.23 tco2e/ha/yıl** Nitrifikasyon İnhibitörleri eklenmesi 9.2 ila 1903 (EUR/tCO2)* 0.3 tco2e/ha/yıl* Örtü bitkileri ve/veya ürün rotasyonu 41 ila 178 (EUR/tCO2) (örtü bitkisi)* 18 ila 189 (EUR/tCO2) (ürün rotasyonu)* 0.49 ila 1.75 tco2e/ha/yıl (örtü bitkisi)* 0.17 ila 1.02 (ürün rotasyonu)* Abatement cost and potential values are taken from, * Cost-Effectiveness of Greenhouse Gas Mitigation Measures for Agriculture, A literature review, OECD, 2015 ** Identifying cost competitive greenhouse gas mitigation potential of French agriculture, 2017
Tarım sektörü: Ön incelemeye dayanarak önerilen eylemler Alt sektör Yakıt Yakımı Önerilen uygulamalar Toprağın sürülmesinin azaltılması, toprağın sürülmeden işlenmesi Güneş enerjili sulama sistemlerinin arttırılması Ulusal İklim Değişikliği Eylem Planındaki Durum Seçim kriteri Maliyet Azaltım Potansiyeli???? Abatement cost and potential values are taken from, * Cost-Effectiveness of Greenhouse Gas Mitigation Measures for Agriculture, A literature review, OECD, 2015 ** Identifying cost competitive greenhouse gas mitigation potential of French agriculture, 2017
Veri ihtiyacı Münavebe potansiyel nedir? Gübre yönetimi, zamanlama, azaltım, gübre çeşit dönüşümü? Yem katkı maliyetleri maliyet? Biyogaz potansiyel, maliyet, kapasite?
Technical Assistance for Developed Analytical Basis for Formulating Strategies and Actions towards Low Carbon Development Teşekkürler http://www.lowcarbonturkey.org/