16-17 Aralık 2004 Brüksel Zirvesi Zirve Kararları Müzakere Süreci Sonrası 362 Türkiye istediğini aldı Avrupa Birliği liderler zirvesi, iki gün boyunca çehn pazarlıklara sahne oldu. Zaman zaman iplerin kopma noktasına gelen görüşmeler sonunda tatlıya bağlandı. Türkiye ile tam üyelik müzakerelerinin 3 Ekim 2005'te başlamasını öngören karar, tüm tarafları memnun es. Zirvenin bir değil, birkaç galibi oldu. Türkiye'nin masadan kalkma aşamasına geldiği zirveyi sonuca götüren AB de, güven sınavını başarıyla verdi. 364 Üyeliğe İlişkin Hazırlıklar 363 Üyelik Müzakeresi Nedir? Süreç Nasıl İşler? Tarama Müzakere Pozisyonları KOB (Komisyon) Ulusal Program (Aday ülke) İlerleme Raporu 1
TARAMA SÜRECİ Tarama süreci; 365 Tarama süreci, aday ülkenin, Avrupa Komisyonu ile birlikte hukuki düzenlemeleriyle AB yasalarını karşılaş`rması anlamına geliyor. Bu süreçteki çalışmalarda yasal düzenlemeler üç başlık al`nda kategorileşhriliyor; 366 AB düzenlemeleriyle uyumlu olanlar, düzelhlmesi ya da değişhrilmesi gerekenler ve AB de olup da aday ülkede olmayan yasal düzenlemeler. Müzakere sürecine büyük katkı sağlayan tarama aşamasında, yalnızca aday ülkenin yapması gerekenlerin bir haritası çıkarılmış olmuyor, aynı zamanda hangi alanlarda geçiş dönemleri ya da ishsnaların söz konusu olabileceği de belirleniyor. Müzakereler, AB ile aday ülke yasal düzenlemeleri arasındaki bu tür farklılıkların net biçimde tanımlanmasından sonra başla`lıyor. 367 Müzakere Süreci Tarama Süreci Müzakere Pozisyonlarının Hazırlanması Pozisyon Belgelerinin AB Dönem Başkanlığına Sunulması KOB İlerleme Raporu Ulusal Program Müzakerelerin Açılması Müzakerelerin Tamamlanması Ka`lım Anlaşması nın Onay Süreci 368 Tarama Süreci Her başlık için Avp. Komisyonu tarama raporu hazırlar Avp. Konseyi ne sunar TARAMA RAPORU müzakerelerin fiilen başlaması için TEMELDİR. AB mükteseba` dinamik bir yapıya sahiphr. ka`lım gerçekleşene kadar mevzuatla ilgili tekrar tarama yapılabilmektedir 2
Taslak poziyonun oluşması Pozisyon Belge 369 Aday ülke tarafndan hazırlanır Belgenin oluşmasında ishşare eden taraflar: Koordinasyonu sağlayan kurum İlgili Bakanlık Muhalefet parhleri Yerel yönehmler Sosyal taraflar ve ilgili STKlar 370 Aday ülke Hükümetlerarası konferans tarafndan açılması öngörülen her başlık için pozisyon belge hazırlar. ulusal mevzuatın müktesebata uyumlaştırılmasında gerekli kurumsal altyapının oluşturulması, teknik ve hukuki düzenlemelerin tespit edilmesi AB Dönem Başkanlığı na sunulur Pozisyon belgenin içeriği: Etki Analiz Raporları 371 Pozisyonun hazırlandığı tarihte ilgili müktesebat başlığındaki durum Mevzuat uyumunun hangi aşamada olduğu Planlanan uyum takvimi Kurumsal yapı Talep ediliyorsa; geçiş süreleri ve ishsnalar 372 Uyumda zorlanacakları öngörülen başlıklar için aday ülkeler müzakere pozisyonunun ekinde etki analiz raporları hazırlar. n Hukuki etkileri n Ekonomik & Mali etkileri n Siyasi & Sosyal etkileri n Etki raporu: Uyumun kâr/zarar analizi 3
373 Etki analizinin özellikleri : Hükümete mükteseba`n nasıl uygulanacağı konusunda yol gösterici olma niteliği taşır İş dünyası ve diğer ilgili kesimlere yasal değişiklerin doğuracağı maliyet konusunda bilgi sağlamak Geçiş sürelerinin alanları ve süreleri konusunda pozisyon belirlemek Stratejik planlamanın yapılması ile aday ülkelerin ilgili başlığı yerine gehrme konundaki ciddiyehni AB ye anlatmak Pozisyon Belgenin Sunulması 374 ADAY Ülke Pozisyon Belgesi AB Dönem Başkanlığı AB üye ülkeleri AB Komisyonu Avrupa Komisyonu Genişleme Gnl. Md her pozisyon için ilgili Sektörel Gnl. Md. AB Komisyonu Ortak Pozisyon Taslağı Konsey AB Konseyi (Genel İşler ve Dış İlişkiler Konseyi) AB ORTAK POZİSYONU Müzakerelerin Açılması KOB - İR & Ulusal Program 375 Aday ülke AB mükteseba`nın tümünü üstlenmek ve uygulamak ile yükümlüdür Müzakere edilen tek konu Müzakere Takvimidir. Yöntem Müzakere Çerçeve Belgesi nde (2005) belirlenmişhr. Müktesebat uyumundan doğabilecek olumsuz sonuçlar: Aday ülkeye mali yük getiren yatırımlar Teknik zorluklar Kısa vadede ekonomik, siyasi ve sosyal negatif etkiler 376 Ka:lım Ortaklığı Belgesi Avrupa Komisyonu tarafndan hazırlanır, aday ülkenin kısa ve orta vadede yerine gehrmesi gereken Kopenhag kriterlerine ilişkin reformları içerir (2001, 2003, 2006, 2008) İlerleme Raporu Avrupa Komisyonu tarafndan aday ülkenin kaydesği ilerlemeleri ve mevcut eksikleri ortaya koyar (1998 den ihbaren her yıl, sonbaharda yayımlanır) Ulusal Program Aday ülkenin KOB a uyum yönünde taahütleri ve takvimi içerir (2001, 2003, 2008) Ulusal Program: Siyasi kriterler Ekonomik Kriterler Üyelik şartlarını yerine gehrme gehrebilme kapasitesi 4
Aday ülkelerle müzakereler 2 seviyede yürütülür: Ka`lım Anlaşması Onay Süreci 377 378 Yılda iki kere Hükümetlerarası Konferans Aday ve üye ülkelerin Bakanlarının katıldığı Temel pozisyon Stratejiler Siyasi konular Ayda bir Teknik düzeyde yürütülen esas müzakereler: AB Daimi Temsilcileri COREPER Başmüzakereci başkanlığındaki müzakere heyeti Aday ülke Avp. Komisyonu Avp. Komisyonu & Konsey AB Üyeleri & Aday ülke temsilcileri Ka`lım Anlaşması à ONAY Avp. Parlamentosu & Bakanlar Konseyi (Basit çoğunluk) (oybirliği) à İMZA (üye ülkeler ve aday ülke) meclis onayı veya referandum 16-17 Aralık 2004 tarihlerinde Brüksel de düzenlenen AB devlet ve hükümet başkanları zirvesi sonuç bildirgesi 379 16-17 Aralık 2004 Brüksel Zirvesi Liderler Türkiye ye ne söyledi? 380 Avrupa Konseyi aşağıdaki konuları tar`şmış`r Genişleme Terörizm 2007-2013 Mali Çerçeve: ilkeler Özgürlük, Güvenlik ve Adalet Alanı: 2005-2012 AB Uyuşturucu Stratejisi Dış İlişkiler Diğer Konular 5
Türkiye: 17-22 nci paragraflarda: 17 Aralık Zirve Kararları 381 382 17. Avrupa Konseyi, Türkiye ye ilişkin olarak, Helsinki de Türkiye, diğer aday ülkelere uygulananlar ile aynı kriterler temelinde Birliğe ka5lmaya yönelmiş bir aday ülkedir ve bunu takiben eğer Aralık 2004 tarihli toplan`sında Avrupa Konseyi, Komisyon raporu ve tavsiyesi üzerine Türkiye nin Kopenhag siyasi kriterlerini karşıladığına karar verirse, Avrupa Birliği, Türkiye ile ka5lım müzakerelerini gecikmeksizin başlatacak5r. şeklinde alınan önceki sonuçları ha`rlatmaktadır. 18. Zirve, Türkiye nin geniş kapsamlı reform sürecinde göstermiş olduğu kararlı ilerlemeyi memnuniyetle karşılamakta ve Türkiye nin bu reform sürecini devam esreceğine dair inancını ifade etmektedir. Ayrıca, Türkiye den, Komisyon tarafndan belirlenmiş olan al` ayrı mevzuat başlığının yürürlüğe koyulmasına yönelik çabalarını etkin bir şekilde sürdürmesini beklemektedir. Komisyon, bu bağlamda, işkence ve kötü muameleye sıfr- hoşgörü polihkası da dahil olmak üzere, 2004 yılı raporunda al` çizilen hususlar ve tavsiyeler temelinde, Konsey tarafndan düzenli rapor vermeye davet edilmişhr. Avrupa Birliği, siyasi reform sürecine ilişkin kaydedilen aşamayı, Ka`lım Ortaklığı Belgesi nde belirlenmiş olan öncelikler temelinde yakından izlemeye devam edecekhr. 17 Aralık Zirve Kararları 20. Paragraf yorum 383 20. Avrupa Konseyi, iyi komşuluk ilişkileri kurulmasına yönelik açık taahhütler verilmesi gereğinin al`nı çizerek, Türkiye nin komşularıyla ilişkilerini gelişhrmesini ve bekleyen sınır uyuşmazlıklarının BM Şar`nın uyuşmazlıkların barışçı çözümü ilkesine uygun bir şekilde çözüme kavuşturulması için ilgili Üye Ülke ile işbirliğine devam etmeye hazır olmasını memnuniyetle karşılamaktadır. Ka`lım sürecini sekteye uğratabilecek nitelikteki çözümlenmemiş uyuşmazlıkların, gerekhği takdirde, sonuçlandırılmak için Uluslararası Adalet Divanı na götürülebileceği yönündeki görüşünü teyit etmektedir. 384 Kasıt sadece Ege ihhlaf değil, Türkiye nin sorun yaşadığı komşularının AB üyesi olan ve olmayanlar olarak ayrılmasından anlaşılıyor. Bu durumda, Konsey in Türkiye den iyi komşuluk ilişkilerini gelişhrmesini istediği diğer ülkenin, adı açıkça zikredilmese de Ermenistan olduğu ortaya çıkıyor. Müzakerelerin sağlıklı biçimde devam edebilmesi için bir önkoşul olarak sunulmasa da, komşularla ihhlaflar konusunun, bu süreci zaman zaman olumsuz etkileyebilecek yönlere çekilebileceği anlaşılıyor. 6
17 Aralık Zirve Kararları 17 Aralık Zirve Kararları 385 21. Avrupa Konseyi, Avrupa Parlamentosu tarafndan 15 Aralık 2004 tarihinde kabul edilen kararı not etmektedir. (...1987 ve 2004 yılları arasında AP tarafndan kabul edilen ilke kararları gereğince, Komisyon a ve Konsey e, Türk yetkili makamlarından 1915 yılında Ermenilere karşı işlenen tarihî soykırım gerçeğini tanımasını ve erken bir tarihte Türkiye ile Ermenistan arasındaki sınırı açmasını talep etmesi çağrısında bulunur.) 386 22. Avrupa Konseyi, Komisyon tarafndan belirlenmiş olan al` mevzuat başlığının kabul edilmesini memnuniyetle karşılamaktadır. Yukarıda belirhlenler ve Komisyon un raporu ve tavsiyesi ışığında, söz konusu mevzua`n yürürlüğe girmesi kaydıyla, Türkiye nin Kopenhag siyasi kriterlerini, müzakerelerin başla`lması sağlayacak ölçüde tatmin edici bir şekilde karşıladığına karar vermektedir. Bu bağlamda, Komisyon, 23. paragraf temelinde Konsey e Türkiye ile yürütülecek müzakerelerin çerçevesine ilişkin bir öneri sunmaya davet edilmektedir. Konsey den, müzakerelerin 3 Ekim 2005 tarihinde açılmasına yönelik olarak söz konusu çerçeve üzerinde uzlaşı sağlaması talep edilmektedir. 17 Aralık Zirve Kararları 19. Paragraf yorum: 387 19. Avrupa Konseyi, Türkiye nin, yeni AB üyesi ülkelerin ka`lımını dikkate alarak, Ankara Anlaşması nın uyarlanmasına dair protokolü imzalamak yönündeki kararını memnuniyetle karşılamaktadır. Bunun ışığında, Türkiye nin, Türk hükümeh, Ankara Anlaşması nın uyarlanmasına ilişkin Protokol ü ka`lım müzakerelerinin fiilen başlamasından önce ve AB üyeliğinin mevcut durumu çerçevesinde gerekli olan uyarlamaların üzerinde anlaşmaya varılması ve tamamlanması ertesinde imzalamaya hazırdır yönündeki deklarasyonunu memnuniyetle karşılamaktadır. 388 Kıbrıs sorununa, tüm tarafların kabul edeceği adil bir çözüm gehrilmeden Türkiye nin Ankara Anlaşması nın kapsamını genişletecek Protokolü imzalaması, Kıbrıs CumhuriyeH ni tanıdığı anlamına gelir. Tabii ki bu durum KKTC nin fiilen reddi anlamına gelir. 7
Ankara Anlaşması nın genişlehlmesi Müzakerelerin Çerçevesi 389 Gümrük Birliğini AB nin tüm üyelerine 2006 yılında uygulamaya geçirmesi (Türkiye nin hava ve deniz Limanlarını Kıbrıs (Rum) uçak ve gemilerine açması.) AB ile sürdürdüğü müzakerelerin, Kıbrıs (Rum) CumhuriyeHne uyguladığı limanlar ambargosu nedeni ile çıkmaza gireceği gerçeği. KOB ve MÇB içinde açıkça Kıbrıs (Rum) CumhuriyeH bayraklı gemi ve uçaklara deniz ve hava limanlarını açması koşulu var. Türkiye bu koşula HAYIR diyor 390 Müzakerelerin esası, üye ülkelerin bir tarawa aday ülkenin diğer tarawa yer aldığı, kararların oybirliğine dayandığı Hükümetlerarası Konferansta belirlenecek ve her biri ayrı bir polihka alanını kapsayan müzakere başlıklarına ayrılacak`r. Komisyon tavsiyesi üzerine oybirliği ile hareket eden Konsey, müzakere başlığının geçici olarak kapa`lması ve uygun olduğunda her başlığın açılması için gerekli kıyas koşullarını belirleyecekhr. Müzakerelerin Çerçevesi Müzakerelerin Çerçevesi 391 392 Uzun geçiş dönemleri, ishsnalar, özel düzenlemeler ya da kalıcı koruma önlemleri; örneğin koruma önlemlerinin temelini oluşturacak daimi olarak kullanılabilecek maddeler, göz önünde bulundurulabilecekhr. Komisyon, uygun gördüğü hallerde bunları, kişilerin serbest dolaşımı, yapısal polihkalar ya da tarım gibi alanlarda müzakere çerçevesi önerilerine koyacak`r. Geçiş düzenlemeleri ya da koruma önlemleri rekabete ve Tek Pazarın işleyişine etkilerine göre gözden geçirilmelidir. Aday ülkenin Birliğe ka`lımının mali yönleri, uygulanan Mali Çerçeve kapsamında ele alınmalıdır. Bundan ötürü, müzakerelere henüz başlamamış ve Birliğe ka`lımı mali reform gerekhrecek kadar büyük mali sonuçlar yaratacak olan adaylar ile müzakereler, olası önemli mali reformlarla birlikte ancak 2014 yılından sonraki dönemi kapsayan Mali Çerçeve nin oluşturulmasından sonra tamamlanabilecekhr. Müzakerelerin ortak hedefi Birliğe üyelikhr. Sonuçları önceden garanh edilemeyen bu müzakereler açık uçludur. Tüm Kopenhag kriterleri dikkate alındığında, aday ülkenin üyeliğin tüm gereklerini tam olarak üstlenecek durumda olmaması halinde, aday ülkenin Avrupa yapılarına en sıkı bağlarla bağlanması temin edilmelidir. 8
Müzakerelerin Çerçevesi Müzakerelerin Çerçevesi 393 394 Özgürlük, demokrasi, insan haklarına ve temel özgürlüklere saygı ve hukukun üstünlüğü gibi Birliğin üzerine kurulduğu değerlerin bir aday ülkede ciddi ve sürekli ihlal edilmesi durumunda, Komisyon kendi girişimi ya da üye ülkelerin üçte birinin talebiyle müzakerelerin askıya alınıp alınmamasını tavsiye edebilir ve müzakerelerin yeniden başlayabilmesi için gerekli koşulları önerebilir. Ka`lım müzakerelerine paralel olarak Birlik her aday ülkeyle kapsamlı bir siyasi ve kültürel diyaloğa girecekhr. Bu kapsamlı diyalog, kişileri bir araya gehrerek karşılıklı anlayışı iyileşhrmek amacıyla sivil toplumu da kapsayacak`r. Bu çerçeve tüm aday ülkeler için mi, yoksa sadece Türkiye için mi çizilmektedir? Ne zaman üyeyiz? 395 23. paragrafn ilk cümlesinde, söz konusu müzakere çerçevesinin Komisyon tarafndan her bir aday ülke için, o ülkenin kendi nitelikleri, özel durumları ve özellikleri göz önünde bulundurulmak surehyle çizileceği ifade ediliyor. HırvaHstan la ka`lım müzakerelerinin 17 Mart 2005 te başlayacağının ifade edildiği 16. paragrawa, bu ülkeyle müzakere çerçevesinin, 5. genişleme dalgasındaki tecrübeler göz önünde bulundurularak hazırlanacağı ifade edilirken, Türkiye ye tarih verilen 22. paragrawa ise, çerçevenin 23. paragraf temelinde hazırlanması isteniyor. HırvaHstan la müzakereler bundan önceki 10 aday ülkeyle geçerli olan usule göre yürütülecekken, Türkiye ve diğer olası adaylar için 23. paragraf özelinde ve bu ülkelerin özel durumları göz önünde bulundurularak yeni bir çerçeve çizilecek. 396 Üyeliği devasa mali sonuçlara yol açabilecek adaylarla müzakerelerin ancak 2014 sonrası dönem için Mali Çerçeve nin kurulmasından sonra bihrilebileceği ifade ediliyor. Daha açık ifade edersek, HırvaHstan gibi küçük lokmalarla müzakereler, eski usule göre yapılacak ve 2014 ten önce tamamlanabilecekken, Türkiye gibi hazmı güç lokmalar la müzakereler yeni usule göre yapılacak ve 2014 ten önce bitmeyecek. Bu durumda, Türk milleh olarak gecemizi gündüzümüze katarız ve müzakereleri 5 yılda bihririz diyenler 1999 da adaylık aldıktan sonra, 2007 de üyeyiz diye manşet atan bazı çok satan gazetelerimizin zamanında yap`kları gibi. 9
397 Çerçeveye Yorum: Müzakere sürecinde Hükümetlerarası Konferans toplanarak, her biri özel bir polihka alanını kapsayan müzakere başlıklarını tespit edecek. Bu toplan`da kararlar oybirliğiyle alınacak. Başka bir deyişle, her devlehn veto hakkı olacak. 398 Çok hırpalanacağız: Türkiye ile müzakerelerde bir dosyanın kapa`lıp, diğerinin açılabilmesi için, her şeyden önce Konsey in belirlediği eşiklerin aşıldığının oybirliğiyle saptanması gerekiyor. Kıbrıs CumhuriyeH, Yunanistan, Fransa, Almanya, halkının %70 inin Türkiye'nin üyeliğine karşı olduğu Avusturya, ya da herhangi bir üye ülke, müzakereler boyunca 1 kez bile hayır derse, süreç o noktada `kanacak. Türkiye için ise en az 35 kez silkelenip, hırpalanma olasılığını yara`yor. Taviz vermesi beklenen tarafn aday ülke. 399 Nedir bu derogasyon? Türkçeye ishsna olarak tercüme edilebilir. Bu tür ishsnalar hiçbir zaman daimi nitelikte olamaz. Komisyonun veya aday ülkenin isteği üzerine, belli bir dönemi kapsayan, geçici ishsna hükümlerinin gehrilmesi mümkün olabilir. Daimi koruma önlemleri ise, bugüne kadarki genişlemelerde AB tarafndan değil, aday ülkeler tarafndan istenen, sürekli nitelikteki ishsnalardır. 400 İmHyazlı ortaklık? Temel özgürlükler (kişilerin, malların, sermayenin ve hizmetlerin serbest dolaşımı) üzerine kurulmuş AB nin bir aday ülkeye, kalıcı ishsnalar koymaya çalışması bütünleşmenin temellerine aykırıdır. Bu Hp uygulamaların sonuçları ihbariyle özel statü- ikinci sınıf üyelik veya imhyazlı ortaklık gibi statüler yaratacağı açık`r ve Türkiye açısından kabul edilemez bir durumdur 10
Açılan başlıklar 11 Aralık 2006 tarihli AB Genel İşler ve Dış İlişkiler Konseyi nde alınan karar: 401 Ek Protokol nedeniyle açılamayan başlıklar Malların Serbest Dolaşımı İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu SerbesHsi Mali Hizmetler * Tarım ve Kırsal Kalkınma Balıkçılık Taşımacılık PoliHkası Gümrük Birliği Dış İlişkiler Fransa'nın Veto EZği Başlıklar Müzakereye açılan başlıklar Müzakereye Açılabilecek Başlıklar 8 4 14 3 Tarım ve Kırsal Kalkınma Ekonomik ve Parasal PoliHka* Mali ve Bütçesel Hükümler Kurumlar GKRY nin Veto ESği Başlıklar 6 İşçilerin Serbest Dolaşımı Enerji * Yargı ve Temel Haklar Adalet, Özgürlük ve Güvenlik EğiHm ve Kültür * Dış, Güvenlik ve Savunma PoliHkaları * Sermayenin Serbest Dolaşımı Şirketler Hukuku Fikri Mülkiyet Hukuku Bilgi Toplumu ve Medya Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Vergilendirme İstaHsHk İşletme ve Sanayi PoliHkası Trans- Avrupa Şebekeleri Bilim ve Araş`rma Çevre TükeHcinin ve Sağlığın Korunması Mali Kontrol Bölgesel PoliHka ve Yapısal Araçların Koordinasyonu (5 Kasım 2013) Ekonomik ve Parasal Poli]ka 14 Aralık 2015 Kamu Alımları Rekabet PoliHkası Sosyal PoliHka ve İsHhdam 402 Müzakere süreci başladıktan sonra 2004 Brüksel Zirvesinde de açıkça belirhlen Ankara Anlaşmasının yeni AB üyesi ülkelere genişlehlmesini öngören Ek Protokol ün hayata geçirilememesi; 8 başlık için açılış kriteri, diğer tüm başlıklar için ise kapanış kriteri olmuş, Fransa tarafndan üyelikle doğrudan ilgili olduğu gerekçesiyle 4 başlığın açılması da engellenmektedir. 2 aday ülke 2 farklı sonuç; KIBRIS SORUNU VE MÜZAKERELERİN TIKANMASI 403 404 TÜRKİYE: 30 Haziran 2010 tarihinde İspanya Dönem Başkanlığında, Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı başlığı müzakerelere açılmış`r. 3 yıllık bir aradan sonra 5 Kasım 2013 tarihinde gerçekleşen Hükümetlerarası Ka`lım Konferansı nında 22 nci fasıl Bölgesel PoliHka ve Yapısal Araçların Koordinasyonu müzakerelere açılmış, böylece müzakerelere açılan toplam fasıl sayısı 14 e yükselmişhr. HIRVATİSTAN: Müzakereler tamamlanmış, Ka`lım Anlaşması onaylandı, 1 Temmuz 2013 tam üye. Türkiye nin Ankara Anlaşmasını GKRY yi de kapsayacak şekilde genişleten Ek Protokol ü 29 Temmuz 2005 tarihinde imzalamış, Ardından yayınladığı deklarasyonla GB çerçevesinde sadece malların serbest dolaşımına ilişkin olarak GKRY ile ilişki kurma yükümlülüğünü üstlenmişhr. 11
Müzakerelerde `kanma GKRY nin üyeliği sonrası; 405 Kıbrıs ta nihai bir çözüm bulunana kadar Ankara Anlaşmasının kapsamının genişlehlmesinin ertelenmesini sağlayamaması önemli bir diplomahk başarısızlık`r. Müzakere Çerçeve Belgesi nin Türkiye nin çekincelerini içermemesi, bunun yerine Türkiye nin beklenhlerini tek taraflı bir deklarasyonla ortaya koyması günümüzde müzakere sürecindeki `kanmanın temel nedenini oluşturmaktadır. 2006 yılının sonundan ihbaren siyasi olarak müzakere sürecinden beklenhler ortadan kalkmış`r. 406 AB soruna taraf, Türkiye Kıbrıs sorunu ile Türkiye nin AB ye ka`lımı konularını birbirine bağlamış`r. 24 Nisan 2004 tarihinde eş zamanlı olarak yapılan referandum sonrasında Annan Planını rafa kaldırılmış`r. 24 Nisan 2004 tarihinde KKTC üzerindeki izolasyonların azal`lması amacıyla AB Bakanlar Konseyinde Mali Yardım ve Doğrudan Ticaret Tüzükleri kabul edilmişhr. Türkiye nin çözüm arayışları; DOĞRUDAN TİCARET TÜZÜĞÜ 407 408 24 Nisan 2004 KKTC üzerindeki izolasyonların azal`lması amacıyla AB Bakanlar Konseyi nden mali yardım ve doğrudan Hcaret tüzükleri kabul edilmişhr 24 Ocak 2006 Türkiye AB nin ka` tutumu karşısında bir kez daha hamle yapıp Kıbrıs a yönelik kısıtlamaların eşzamanlı olarak kaldırılmasını öngören Eylem Planı nı açıklamış`r. 26 Şubat 2006 AB Doğrudan Ticaret için uygun zemin bulamayınca mali yardımlarla doğrudan Hcaret koşullarını birbirinden ayırmış`r. 7 Aralık 2006 Türkiye, Finlandiya Dönem Başkanlığı na, Gümrük Birliği yükümlülükleri bağlamında Türkiye'de bulunan bir havaalanı ve bir limanın bir yıllık süreyle geçici ve koşulsuz olarak GKRY ile Hcarete açılması karşılığında 2007 yılı içinde BM temelinde Kıbrıs sorununa 12 ay içinde kapsamlı bir çözüm gehrilmesini talep eder. 11 Aralık 2006 Türkiye nin GKRY ne yönelik kısıtlamalarıyla ilgili polihka alanlarını kapsayan başlıklarda müzakereleri açmaması ve Türkiye nin Ek Protokolle ilgili yükümlülüklerini tam olarak yerine gehrdiğini teyit etmeden hiçbir faslın geçici olarak kapa3lmaması önerisi kabul edilmişhr. Tarihsel gelişim: Kıbrıs CumhuriyeH 1960 yılında kurulmuş, 1962 yılında ortaklık ilişkisi kurmak için Topluluğa başvuruda bulunmuştur. 19 Aralık 1972 de sadece Rumların yer aldığı Kıbrıs HükümeH ile Topluluk arasında Roma Antlaşması nın 238. Maddesine dayanarak Ortaklık Anlaşması imzalanmış`r. Sadece Rum HükümeH muhatap alınmış ve gümrük birliği 1 Ocak 1988 tarihinde fiilen işlemeye başlamış`r. GKRY 4 Temmuz 1990 tarihinde AB ye tam üyelik başvurusunda bulunmuştur. 1994 yılına gelindiğinde Kuzey Kıbrıs ın AB ile HcareHnde avantaj sağlayan tercihli Hcaret rejiminden yararlanma olanağı ortadan kalkmış`r.(adalet Divanı, Anastasiou Kararı) 12
409 1997 Lüksemburg Zirvesi: Aday ülke, genişlemenin ilk grubunda yer alacak. Müzakereler 1998 de başladı Türk taraf ka`lmadı. BM Genel Sekreteri Butros Gali uzlaşma planı sundu: Taraflar kabul etmedi. Ka`lım Antlaşması: 16 Nisan 2003 AHna Zirvesi. Annan Planı: 24 Nisan 2004 KKTC: %65, GKRY: %24 Mayıs 2004: Çözüm aranmaksızın üyeliğe kabul... 410 AB nin Kıbrıs ta çözüme yönelik hazırladığı üç tüzük: Yeşil Hat Doğrudan Ticaret Mali Yardım 411 KKTC üzerindeki izolasyonların kalkması; Türkiye nin izlemiş olduğu stratejiye bağlı olarak Doğrudan Ticaret Tüzüğü sorunsuz bir şekilde uygulamaya girerse, Türkiye de GKRY ne limanlarını açacak, ardından askıya alınmış olan 8 başlığın tekrar müzakere olanağı elde edilebilecekh. Lizbon Anlaşması OTP alanını nitelikli oy çokluğu ile karar alınacak alanlar arasına katmış`r. Yunanistan ve GKRY engeli aşılabilirdi. 412 GKRY ihraz etmiş; AP Hukuk İşleri Komisyonu Tüzüğün GKRY nin Ka`lım Antlaşması na ek 10. Protokol zemininde ele alınması görüşünü benimsemişhr. AP Genel Kuruluna gelse dahi Tüzüğün GKRY vetosu nedeniyle hayata geçirilmesi olanağı ortadan kalkmış`r. 13
413 Türkiye nin GKRY ye limanlarını açmayacak, dolayısıyla askıya alınan müzakere başlıkları da açılamayacak`r. 2012 yılının ikinci yarısında AB Dönem Başkanlığı görevini Kıbrıs CumhuriyeH olarak GKRY üstlenmişhr. 414 2015 Yılı sonu; Önümüzdeki dönemde teknik açılış kriterleri yerine gehrilebildiği takdirde açılması mümkün olan 3 fasıl "Rekabet PoliHkası", "Kamu Alımları", "Sosyal PoliHka ve İsHhdam" 415 17 No'lu Ekonomik ve Parasal PoliHka Faslı, 14 Aralık 2015 tarihinde Brüksel'de gerçekleşen 11. Türkiye- Avrupa Birliği (AB) Hükümetlerarası Ka`lım Konferansında müzakerelere açıldı. Ekonomik ve Parasal PoliHka Faslının açılması ile birlikte, Türkiye'nin ka`lım müzakerelerinde açılan fasıl sayısı 15 oldu. 416 18 Mayıs 2012 tarihinde resmen başla`lan PoziHf Gündem ile, Türkiye nin AB sürecinde yeni bir ivme yara`lması hedeflenmişhr. 16 Mart 2015 tarihinde Türkiye- AB Üst Düzey Enerji Diyaloğu başla`ldı 12 Mayıs 2015 tarihinde, Türkiye ve AB arasında Gümrük Birliği nin revizyonuna ilişkin mutabakata varıldı. Mülteci krizi ile mücadele için mali yardımın yanı sıra Türk vatandaşlarına vize kolaylığı 14