ÖZET Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 1,2 oranında artmış ve yıllık enflasyon 1,1 puan yükselerek yüzde 11,2 olmuştur. Bu dönemde, Mart ayı Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti nde belirtildiği üzere, gıda yıllık enflasyonu bir önceki yıldaki düşük bazın da etkisiyle tüketici enflasyonundaki yükselişin temel belirleyicisi olmuştur. Öte yandan, enerji fiyatları petrol fiyatlarındaki görünüme bağlı olarak düşmüştür. Hizmet enflasyonundaki yüksek seyir devam ederken Türk lirasındaki birikimli değer kaybının gecikmeli etkisiyle temel mal enflasyonunda genele yayılan bir artış gözlenmiştir. Bu doğrultuda çekirdek enflasyon göstergelerindeki yükseliş sürmüştür....değerlendirmeler... Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 1,2 oranında artmış ve yıllık enflasyon 1,1 puan yükselerek yüzde 11,2 olmuştur. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları, ve, puan artarak sırasıyla yüzde,7 ve, olarak gerçekleşmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, temel mal ve hizmet gruplarının katkısının sırasıyla,,, ve, puan arttığı, enerji grubunun katkısının ise,22 puan azaldığı görülmüştür. Alkol-tütün grubunun katkısında ise bir değişim olmamıştır. 11 11 7 7 TÜFE D TÜFE B C Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde ana eğilimdeki yükselişin sürdüğü gözlenmiştir. Bu dönemde hem hizmet hem de temel mal grubunda enflasyonun ana eğilimi yukarı yönlü bir seyir izlemiştir. 1 (Mevsimsellikten Arındırılmış,Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim) (Mevsimsellikten Arındırılmış, Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim) 1 B C Hizmet Temel Mal Mart ayında hizmet fiyatları yüzde,3 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu,27 puan yükselerek yüzde, olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon ulaştırma ve diğer hizmetler gruplarında yükselirken kalan gruplarda yatay seyretmiştir. Ulaştırma grubunda fiyatlar taksi ve dolmuş ücretlerine bağlı olarak artmıştır. Diğer hizmetlerdeki yükselişte paket tur fiyatlarındaki yükseliş (aylık yüzde,2) öne çıkmıştır. Ayrıca bu grupta, kur etkilerinin yanında genel I
enflasyondaki yüksek seyre bağlı olarak, özellikle bakım-onarım, sağlık ve eğitim hizmetleri enflasyonunda yükseliş gözlenmiştir. Kirada ise yıllık enflasyon yüzde, ile yüksek seviyesini korumuştur. Temel Mal Hizmet 1 1 Diğer Hizmetler Haberleşme Hizmetleri Ulaştırma Hizmetleri Kira Lokanta ve Oteller 3 3 Temel mal grubu yıllık enflasyonu Mart ayında 1,3 puan artarak yüzde, ya ulaşmıştır. Bu dönemde alt gruplar genelinde Türk lirasındaki değer kaybının gecikmeli etkileri sürmüştür. Giyim ve ayakkabı fiyatlarında Mart ayında tarihsel ortalamaların belirgin olarak üzerinde bir fiyat artışı gerçekleşmiştir. Dayanıklı tüketim malı fiyatları ise otomobil grubu (aylık yüzde 3,7) öncülüğünde yükselmiştir. Ayrıca, Şubat ayında gerçekleşen geçici vergi indirimine rağmen, mobilya ve beyaz eşya fiyatlarında da artışlar gözlenmiştir. Bu dönemde giyim ve dayanıklı tüketim dışında kalan temel mallarda fiyatlar kur geçişkenliği ile kayda değer bir artış göstermiş, bu grupta yıllık enflasyon yüzde,1 ile endeks tarihinin en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Söz konusu gelişmede ilaç, bakım-onarım, kişisel bakım ve ev ile ilgili temizlik malzemelerindeki fiyat artışlarının etkisi öne çıkmıştır. 1 Diğer Temel Mallar Giyim ve Ayakkabı Dayanıklı Mal (Altın Hariç) 1 Gıda ve Alkolsüz İçecekler Enerji Enerji fiyatları Mart ayında yüzde, oranında azalmıştır. Uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak bu dönemde akaryakıt ve tüp gaz fiyatları sırasıyla yüzde 2,1 ve 1,27 oranında gerilemiştir. Diğer taraftan, su ve doğalgaz fiyatlarında artış gözlenmiştir. Böylelikle, geçen yılın Haziran ayından bu yana yükselmekte olan enerji grubu yıllık enflasyonu bu dönemde yüzde,1 a gerilemiştir. Mart ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubunda fiyatlar yüzde 1,3 oranında artmış, yıllık enflasyon 3,1 puan yükselerek yüzde,3 e ulaşmıştır. Bu gelişmede, taze meyve grubuna bağlı olarak işlenmemiş gıda fiyatlarında gözlenen yükselişin yanı sıra düşük baz etkisi belirleyici olmuştur. Diğer işlenmemiş gıda grubunda kırmızı ve beyaz et ile pirinç ve bakliyat gruplarında yüksek fiyat artışları dikkat çekmiştir. Bu dönemde, işlenmiş gıda grubunda aylık fiyat artışı yüzde,3 ile yüksek seyretmeye devam etmiş, grup yıllık enflasyonu yüzde 7,2 olarak gerçekleşmiştir. Mart ayında, taze meyve-sebze dışı gıda yıllık enflasyonu da 1,3 puan artış göstermiştir. II
1 İşlenmemiş Gıda İşlenmiş Gıda 3 Taze Meyve Sebze Dışı Gıda Taze Meyve Sebze - - - - Aylık Yüzde Değişim Yıllık Yüzde Değişim Mart 17 Mart 1 Mart 17 Mart 1 TÜFE 1,2 -, 11,2 7, 1. Mallar 1,1 -,23,7, Enerji -,,,1 1, Gıda ve Alkolsüz İçecekler 1,3-1,3,3, İşlenmemiş Gıda 2, -3,2 1,2,22 Taze Meyve-Sebze,2 -, 2, -,17 Diğer İşlenmemiş Gıda 1,3-1,7,1 2, İşlenmiş Gıda,3,72 7,2, Ekmek ve Tahıllar,,7,2,2 Diğer İşlenmiş Gıda,7,7 7,, Enerji ve Gıda Dışı Mallar 1,3,2,1,3 Temel Mallar 1,,,,13 Dayanıklı Mallar (Altın Hariç) 2,,3,21 11,2 Giyim ve Ayakkabı (*) 2,1,3,,1 Diğer Temel Mallar 1,,7,1, Alkollü İçecekler ve Tütün,, 21,71,7 Altın -,13 2, 2,3 17,77 2. Hizmetler,3,3,, Kira,,,, Lokanta ve Oteller,7,,71,2 Ulaştırma Hizmetleri,7,13,,1 Haberleşme Hizmetleri,,, 2, Diğer Hizmetler,,37,3, 3. Temel Göstergeler B - İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE C - Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç TÜFE D - İşlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün ürünleri hariç TÜFE (*) Giyim hizmetlerini içermemekte olup, sadece malları kapsamaktadır. 1,,,7,32 1,2,1,,1,2,1,7,23 III
Yİ-ÜFE Yurt içi üretici fiyatları Mart ayında yüzde 1, oranında artmış ve yıllık enflasyon,73 puan yükselerek yüzde 1, a ulaşmıştır. Bu gelişmede, döviz kuru ve uluslararası emtia fiyatlarının gecikmeli etkileri belirleyici olmuştur. Yıllık enflasyon, imalat sanayisinde yüzde 1,1 e, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 13,21 e ulaşmıştır. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi ise yüksek seviyesini korumuştur. 1 Yİ-ÜFE İmalat 3 3 2 Petrol ve Ana Metal Hariç İmalat Mevsimsellikten Arındırılmış, Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim Yıllık % Değişim 1 Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Mart ayında tüm alt gruplarda genele yayılan fiyat artışları gözlenmiştir. Ara malı fiyatlarında demir-çelik, tekstil, petrokimya ve kâğıt-mukavva ürünlerindeki fiyat artışları belirleyici olmuştur. Dayanıklı tüketim malı fiyatları mobilya; dayanıksız tüketim malı fiyatları ise giyim-tekstil, et ürünleri ve ilaç kaynaklı olarak yükselmiştir. Bu dönemde sermaye mallarında gözlenen fiyat artışında ise motorlu kara taşıtları ile bunların parça ve aksesuarları belirleyici olmuştur. Sonuç olarak bu dönemde, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlü seyrini sürdürmüştür. 2 Ara Malı Sermaye Malı 1 Dayanıksız Tüketim Malları Dayanıklı Tüketim Malları (Mücevherat Hariç) 1 2 IV
TABLOLAR Mart Ayı TÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Mart 17 Mart 1 Ağırlık Aylık Yıllık Aylık Yıllık TÜFE 1,2 11,2 -, 7, Gıda ve Alkolsüz İçecekler 21,77 1,3,3-1,3, Alkollü İçecekler ve Tütün,7, 21,71,,7 Giyim ve Ayakkabı 7,33 1,,2,3,3 Konut 1,,3 7,71,1,3 Ev Eşyası 7,72 1,,33,2 11, Sağlık 2,3 1, 13,2 1,21,3 Ulaştırma 1,31, 17,,7,1 Haberleşme,,1,7 -, 1,1 Eğlence ve Kültür 3,2 1,,3 -,2, Eğitim 2,,,,7, Lokanta ve Oteller,,7,71,,2 Çeşitli Mal ve Hizmetler,,,1,7,3 Mart Ayı Yİ-ÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Mart 17 Mart 1 Ağırlık Aylık Yıllık Aylık Yıllık Yİ-ÜFE 1, 1,, 3, Madencilik 3,3,37 1, -,2-2,37 İmalat,7 1,3 1,1,3,3 Petrol Ürünleri Hariç İmalat,1 1,3 1,2,,1 Petrol ve Ana Metal Ürünleri Hariç İmalat 77, 1,3 13,21,1 7,3 Elektrik, Gaz Üretimi ve Dağıtımı,1-2, -, -1, -, Su Temini 1,3,,,, Ana Sanayi Kollarına Göre Yİ-ÜFE Ara Malı 1,3 21,73,1, Dayanıklı Tüketim Malları,7 13, -,1, Dayanıklı Tüketim Malları (Mücevherat Hariç),2,13,31,22 Dayanıksız Tüketim Malları 1,1,,2, Sermaye Malı 1, 1,1 -,, Enerji -2, 1,2, -,3 Bu rapor, fiyat istatistiklerinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanmasını izleyen iş günü içinde yayımlanmakta ve TCMB nin bir önceki ayın enflasyon rakamlarına ilişkin ilk görüşlerini ifade etmekte olup, resmi fiyat istatistiklerinin açıklanması ile Para Politikası Kurulu toplantısı arasında geçen süre zarfında aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. V