Кыргыз Республикасынын билим берүү жана илим министрлиги Kırgız Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı Ош Мамлекеттик университети Oş Devlet Üniversitesi Кыргыз өкмөтүнө караштуу дин иштери боюнча агенттиги Kırgız Hükümeti Din Komisyonu ГЛОБАЛИЗАЦИЯ УЧУРУНДА КЫРГЫЗСТАНДА АДЕПТҮҮЛҮК ЖАНА ТЕОЛОГИЯЛЫК БИЛИМ БЕРҮҮ МАСЕЛЕЛЕРИ ЭЛАРАЛЫК СИМПОЗИУМУ ULUSLARARASI GLOBALLEŞME SÜRECİNDE KIRGIZİSTAN DA DİN BİLİMLERİ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN MESELELERİ SEMPOZYUMU МЕЖДУНАРОДНЫЙ СИМПОЗИУМ НА ТЕМУ: ПРОБЛЕМЫ НРАВСТВЕННОСТИ И ТЕОЛОГИЧЕСКОГО ОБРАЗОВАНИЯ В КЫРГЫЗСТАНЕ В УСЛОВИЯАХ ПРОЦЕССА ГЛОБАЛИЗАЦИИ 21-22 МАЙ 2007 БИШКЕК 21-22 Mayıs 2007 BİŞKEK
УДК 21 ББК 86.3 Г 54 Г 54 Глобализация учурунда Кыргызстанда адептүүлүк жана теологиялык билим берүү маселелери эларалык симпозиуму -Б.: 2008. -508 б.- текст: кыргызча, орусча, түркчө. ISBN 978-9967-03-444-0 Бул китеп 21-22- май 2007 - жылы Кыргыз Республикасынын билим берүү жана илим министрлиги, Кыргыз Өкмөтүнө караштуу дин иштери боюнча мамлекеттик агенттиги жана Ош Мамлекеттик университети тарабынан уюштурулган «Глобализация учурунда Кыргызстанда адептүүлүк жана теологиялык билим берүү маселелери» аттуу эл аралык симпозиумга катышкан жергиликтүү жана чет элдик илимпоздордун окуган докладынын жыйнагы. Г 0403000000-08 ISBN 978-9967-03-444-0 Bashak LTD Дареги: Бишкек шаары, Шабдан Баатыр көчөсү, 4.Б, 5-этаж Тел: (312) 533312, 531125 Факс: (312) 530808 Компьютердик калыпка салган жана мукабасы: Руслан Аруунов УДК 21 ББК 86.3 Ош Мамлекеттик университети 2008
DİLİN DİN EĞİTİMİNDEKİ ROLÜ Oktay ÇETİN* 1 Abstract ROLE OF LANGUAGE IN RELIGIOUS EDUCATION Language is a marvelous gift of Allah to humankind that eases our communication in the different stages of life. No doubt, there is a very close relation between language and religious education. If there were no language, the religious orders and requirements would be meaningless for human being. This paper demonstrates the close relation between religion and language and draws the attentions towards the role and effects of language in religious education with its all aspects. Keywords: religion, religious education, revelation, mother tongue, role of language, semiotics, idioms, proverbs, children, gap, respect, parents, phraseological units. Sevgi, saygı ve huzurun neredeyse unutulmaya başlanıldığı bir dönemde din eğitiminin gerekliliği gün geçtikçe daha da büyük bir anlam kazanmaktadır. Din Allah tarafından insanları hem bu dünyada hem de ahirette mutlu etmek için gönderilen ilahi mesajların bütünüdür. Dolaysıyla din insan hayatını vicdani açıdan güzelleştirdiği gibi aynı zamanda güzelleşen karakterin davranışlara yansımasını da ister. Düzgün ve güvenilir bir din eğitimi sayesinde toplumdaki ahlak seviyesi yükseleceği gibi Anne baba ve vatan sevgisi gibi kutsi kavramlar insanların hayatında daha farklı bir anlam kazanacaktır. Din eğitiminde başarıyı meydana getiren en önemli faktörlerden birisi de dildir. Dil dini bilgiye ulaşmanın anahtarı mahiyetinde olup hem hitabette hem de yazılı anlatımda büyük bir önem arz etmektedir. İletişim sadece insanlara ait olan bir özellik olmayıp insanın dışındaki diğer canlılar da kendi aralarında bir dil sistemi kullanarak iletişim kurmaktadırlar. İnsanlarla diğer canlılar arasındaki en önemli fark, insan dili öğrenerek hayvanlar ise içgüdüsel olarak elde ederler. Başka bir ifadeyle insan dilini öğrenir ve geliştirir zira bu dil insana diğer canlılarda olduğu gibi içgüdüsel olarak insandan insana geçen biyolojik bir miras değildir. Dil Allah ın insanlara sunduğu en güzel nimettir. Bu nimet sayesinde insanoğlu Allah ın emirlerine muhatap olmuş ve diğer canlılardan farklı olarak medeniyetler meydana getirmiştir. Dil teknik olarak kelimelerin yazılı veya sözlü olarak bir iletişim sistemi olarak kullanılması veya kendi içersinde özel kelime ve kurallardan oluşan iletişim sistemi olarak tanınmaktadır. 12 Sosyal bir varlık olan insanı Allah Teala hem düşünce hem de duygularla donatmıştır. İnsan yapısı gereği duygu ve düşüncelerini başkalarıyla paylaşmak durumundadır. Bu bağlamda dili içimizdeki duyguları ve beynimizde- *1 Oş Devlet Üniversitesi, Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlahiyat Fakültesi, oktaycettin@yahoo. com. 1 Encarta World English Dictionary Developed for Microsoft by Bloomsbury Publishing Plc, 1999. 345
ki bilgileri diğer insanlara en anlaşılır bir şekilde ulaştıran iletişim sistemi olarak tanımlayabiliriz. Çünkü insanın paylaşmak istediği bilgileri ve düşünceleri en mükemmel bir şekilde karşı tarafa iletmesi ancak dil ile mümkün olacaktır. Dil nimetini bütün özellikleriyle (yazılı ve sözlü olarak) kullanma konusunda maharetli olmayan ilim adamları ve eğitimciler insanlarla iyi bir iletişim kuramadıklarından dolayı misyonlarında başarısız olmaktadırlar. Bu durum din eğitimcileri için de geçerlidir. Çiçeroya göre Beynimizdeki düşünceleri onlara güzel bir kostüm giydirerek başkalarına sunmak gerekir. Aksi takdirde bu düşünceleri kaba veya olgunlaşmamış bir biçimde sunmak zorunda kalırız bu da başarısızlık demektir. 1 Yukarıdaki zikredilen kostümden maksat güzel ve etkili bir dildir. Daha önce de belirttiğimiz gibi dil iletişimde en önemli etkendir ve din eğitimindeki rolü insanlık tarihinin başlangıcından itibaren önemini korumaktadır. Bazı dil bilimci ve antropologlara göre dilin yeryüzündeki başlangıcı iki milyon yıl önceye dayanmaktadır. Bu mesele dini perspektiften incelendiği zaman Allah Tealanın Hz. Âdem den itibaren bütün kavimlere peygamberler aracılığı ile vahiy gönderdiğidir. Bir peygamberin Allah tan aldığı vahyi insanlara en etkili bir biçimde aktarabilmesi için dil bilmesi gerekir. Zira emir ve yasakların veya ilahi hükümlerin birçoğu vücut dili veya işaret diliyle anlatılamaz. Bu düşünceden hareket ederek dilin insanın yeryüzünde yaşamaya başlamasıyla yani Hz Âdem ile başladığını söyleyebiliriz. Tarih boyunca en ilkel kabileden gelişmiş olanına kadar bütün toplumlarda din eğitiminde dilin yazılı ve anlatım özelliklerinden maksimum seviyede faydalanılmıştır. Eğitimde dil bir kenara bırakılarak sadece bilgiye önem verilmesi yanlıştır. Zira dilsiz bilgi eksik bilgidir. Özellikle dini eğitimin yapıldığı bir okulda, medresede veya yüksek okullarda hocanın sadece dersini veya konusunu iyi bilmesi yeterli değildir. Belki de eğitim açısından hocanın kalitesi veya öğreteceği konuları iyi bilmesi olumlu ve de gerekli bir durumdur. Bununla birlikte asıl önemli olan iletişim kurma bilgisine sahip olmaktır. Böyle bir özellikten uzak olan hoca kendi alanında uzman olmasına rağmen başarısız olabilir. Dil bir milletin geçmişteki kültürel mirasını yansıttığı gibi geleceğin de garantisi durumundadır. Dolaysıyla dilin zenginleşmesi ve geliştirilmesi için din eğitiminde de dile önem verilmelidir. Deyimler ve atasözleri dil ve kültür açsından gerçekten önemli birer hazinedir. Öyle ki, binlerce sayfalık bilgi veya malumat, deyimler ve atasözleri sayesinde hem daha kısa bir sürede hem de daha pratik bir şekilde kolayca ifade edilebiliriler. Bundan dolayıdır ki din eğitimi ile meşgul olan kişiler mutlaka yaşamış oldukları topluma ait olan ve dilin temelini oluşturan deyim ve atasözlerini bilmeleri gerekir. Deyim ve atasözlerini iyi bilen ve gerektiğinde yerinde kullanabilen bir din eğitimcisi 40 50 dakikada anlatmaya çalıştığı dini bir mevzuyu halk tarafından benimsenmiş ve anlam bakımından herkes tarafından kolayca anlaşılan bir deyimi kullanma- 346 1 Cicero, de oratore, ı, p. 31 and craig a. loscalzo, rhetoric, concise encyclopedia of preaching, ed. by william h. willimon and richard lischer, westminster john knox press, louisville, ky, p. 410.
sı halinde meseleyi 2 3 dakika gibi kısa bir sürede açıklayabilir. Çünkü bu deyimlerin delalet ettiği manalar toplumun vazgeçilmez üyesi olan öğrencilerin kafasına önceden yerleşmiştir. Bu vesileyle eğitimci talebelerin düşünce dünyasında daha önceden deyimlerin yardımıyla hazır hale getirilen bilgiyi ayet ve hadislerle süsleyerek dini bir anlam kazandırır. Örneğin eğitimcinin öğrencilerine boş yere yapılan lüzumsuz konuşmaların vakit israfı olduğunu ayet veya hadisler ışığında anlatırken bunun yanında halk arasında yaygın olan ve herkesin çok iyi bildiği Laf ile peynir gemisi yürümez veya Aynası iştir kişinin lafına bakılmaz Lafı gevelemk 1 Atasözleri ve deyimlerinden de faydalanabilir Yine az, öz ve yerli yerinde konuşmanın gerekliliğini vurgulamak için din eğitimcisi toplumumuzda gayet yaygın olan Söz gümüş ise sükut altındır atasözünü kullanabilir. Din eğitiminde deyimlerin, atasözlerinin veya sembollerin kullanılmasını vurgularken din eğitiminin temelini oluşturan ayet ve hadislerin kullanılmasının ihmal edilmemesinin unutulmaması gerekir. Dilin zenginlikleri olan ve anlatılmak istenilenin kolayca karşı tarafa iletilmesi açısından deyim ve atasözlerinin kullanılması hem dini meselenin daha etkili bir şekilde anlaşılmasına yardımcı olacak hem de anlaşılma olayını hızlandıracaktır. Bilindiği üzere dil insanlar arasındaki iletişimin en önemli ve en etkili bölümünü teşkil eder. Bu vesileyle bütün din eğitimcilerinin bu gerçeği bilmeleri gerekir. En başarılı eğitimci kafasındaki bilgileri karşı tarafa en iyi iletebilen eğitimcidir. Öğrenciler ile kendi arasında sarsılmaz bir iletişim ağı kurmayı hedefleyen bir din eğitimcisinin öncelikli olarak karşısındaki kitlenin bu iletişim ağına ne kadar uyumlu olduğunu tespit etmesi gerekir. Başka bir ifadeyle eğitimcinin aynı zamanda iyi bir seviye tespiti yapabilme yeteneğine sahip olması gerekir. Böyle bir tespit sayesinde eğitimci orta dereceli birimlerde daha basit ve anlaşılır bir dil kullanarak vermeye çalıştığı mesajı rahatlıkla öğrencilere ulaştırabilir. Aynı eğitimci yüksek öğretim birimlerinde ise bilgiyi daha kaliteli bir şekilde sunmak amacıyla kullandığı dilin içerisindeki kelimelerin temel yapısını, kökenini, telaffuzunu mutlaka göz önünde bulundurarak daha seviyeli ve daha etkili bir dil ile dini bilgileri öğretmelidir. Yüksek öğretimde din başta olmak üzere diğer değişik konuların düşük bir dil seviyesiyle öğretilmeye çalışılması hem dilin hem de kültürün gerilemesine sebep olacaktır. Hz Ali nin İnsanlara akılları ölçüsünde konuşunuz 2 sözü din eğitimcileri için önemli bir nasihat olmalıdır. Konuşma ve yazılarında anlaşılmayı hedefleyen din eğitimcisi mutlaka anlaşılır bir dil kullanmak zorundadır. Bu konuda Hz. Peygamberimizin konuşma metodu örnek alınabilir zira rivayetlere göre Hz. Peygamberimizin konuşması her dinleyenin rahatlıkla anlayabileceği şekilde açıktı 3 HEYECANLI, DUYGULU VE İKNA EDİCİ BİR DİL Din eğitimi aslında kolay olmayan eğitim türleri arasındadır. Bu eğitimdeki zorlukların bir kısmı bizler tarafından meydana getirilmekle beraber diğer kısmı ise ila- 1 Aksoy Ömer Asım, Deyimler sözlüğü inkılap kitabevi yayın sanayi ve A.Ş İstanbul, 1998 2 Buhari, ilim, 49 3 Ebû Dâvûd, Edeb, 18 347
hi mesajlarla yüklü olan dinin zaman zaman insan aklının direkt olarak kavramasının mümkün olmadığı konulardan oluşmasından kaynaklanmaktadır. Zira dinin belirli bir kısmı metafizik yani soyut kavramlardan oluşmaktadır. Bu durum ise tarihte müşahede edildiği gibi mevzuların ya yanlış anlaşılmasına ya da eksik anlaşılmasına sebep olmaktadır. Böyle bir durumda din eğitimcisinin dini eğitimin diğer pozitif bilim dallarından daha farklı olduğunu ve kaliteli bir eğitim için en önemli unsurların doğru bilgi ve bu bilgiyi insanlara aktaracak etkili bir dilin olduğunu anlaması din eğitimini daha kolay, anlaşılır ve güvenilir bir hale getirecektir. Unutulmamalıdır ki, pozitif ilimlerin anlatılması hem daha kolay hem de daha kısa sürede ikna edicidir. Şöyle ki, Kimya dersi veren bir eğitimci öğrencilerine laboratuar ortamında bir adet küp şekerin belirli bir süre ısıya tabi tutulduktan sonra renginin koyulaşacağını hatta belirli bir süreden sonra siyaha dönüşeceğini söyledikten sonra bu deneyi yaparak talebelerini kolayca ikna edebilir. Bu durumda hocanın öğrenciyi ikna etmesi için kullanacağı dilin etkili olmasından daha ziyade deneyi başarıyla yapması öğrencileri ikna etmesi bakımından daha etkilidir. Hâlbuki cennet ve cehennemi açıklamaya çalışan bir eğitimci soyut olan bu kavramları kimya hocası gibi laboratuar ortamında deneye tabi tutma şansına sahip dağîdir. Bir Müslüman olarak bizlere naslarla varlıkları kati olarak belirtilen bu iki yere iman etmek zorunda olduğumuza göre dini öğretmeye çalışan eğitimcinin üzerine düşen en önemli vazife dilin bütün özelliklerini kullanarak öğrencilerin hem aklına hem de gönüllerine hitap ederek onları dilin, anlatımın ve akli metotların yardımıyla ikna etmelidir. Dil bu bağlamda bizler için en büyük nimet olup belki de ferdi olarak anlamakta zorluk çektiğimiz birçok meselenin dilin ve aktif bir eğitimcinin sayesinde kolayca anlaşılması mümkün olacaktır. Ayrıca din eğitimcisi hassas konuları açıklarken hızlı bir şekilde konuşmayı tercih etme yerine daha yavaş bir konuşma metodunu uygulayabilir. Çünkü hızlı konuşma zaman zaman dilin kalitesini düşürmekte ve kavramların öğrenciler tarafından net olarak anlaşılmasını engellemektedir. Bu konuda Hz. Peygamberimizin konuşma sitili örnek alınabilir. Zira rivayetlere göre Hz. Peygamberimiz Konuştuğu zaman onun kelimelerini saymak isteyen sayabilirdi 1 böyle bir durumda eğitimci ile talebeler arasında iletişim problemi olmaz. Dili sadece kelime ve cümlelerden oluşan bir sistem olarak düşünmek yanlış olacaktır. Zira dil ;Etimolojik,phonolojik,tipolojik,semiyotik ve semantik gibi bir çok unsuru içermektedir. Bu unsurlar sayesinde dil her zaman canlı kalabilmekte ve kendisini yenilemektedir. Unutulmamalıdır dil ki,dil öncelikli olarak beyin ve kalpte başlar olgunlaşır ve iç dünyamızın bir yansıması niteliğinde dışarıya akseder. Dolaysıyla dini eğitimle uğraşan bir kişi yazı ve konuşmalarını öncelikli olarak iç dünyasında oluşturmalı ve vermek istediği mesajı adeta bir verici cihazı gibi karşısındaki alıcı beyinlere en pratik metotlarla ulaştırmayı planlamalıdır. Yazı ve konuşmalarında uzun ve anlaşılması mümkün olmayan üslubu tercih eden veya çok ve ölçüsüz bir şekilde konuşarak meseleyi iyice karmaşık hale getiren bir eğitimci hem enerjisini boşa harcamakta hem de lüzumsuz şeyleri konuştuğundan dolayı vakit israfında 348 1 Buhari, Menakıb, 23
bulunmaktadır. Böyle bir davranış ise öğrencilerin dini öğrenme haklarının engellenmesi anlamına gelmektedir ki, bu davranış dinimizce tasvip edilmemektedir. Bu konuda Allah Teala O kimseler ki boş söz ve işlerden yüz çevirirler. 1 Buyurarak boş ve lüzumsuz konuşmalardan uzak durulmasını istemektedir. DİNİ LİTERATÜR ÇOCUKLUKTAN İTİBAREN ÖĞRENİLMELİDİR Dinin öğrenilmesi ancak ana dilin iyi bilinmesiyle mümkün olabilir. Dini eğitim aslında farkında olarak veya olmayarak evlerimizde veya günlük hayatımızda kullandığımız dini kavramlar, semboller ve deyimlerle başlar. Böylece kullanılan bu kavramlar çocuklarımızın bilinçaltına yerleşir ve gelecekte onların dini hayatının şekillenmesinde etkili olur. Öyle ki bu durumun hem müspet hem de menfi tarafları vardır. Şöyle ki, öğrenme ve taklit etme kapasitesi gayet yüksek olan çocujklarımız adeta bir kamera gibi bizim yaptıklarımızı ve de söylediklerimizi beyinlerine kaydederler. Budan dolayı din ile alakalı olarak kullandığımız bütün rahatsız edici, yanlış ve gelecekte din ile çocuk arasında derin bir uçurum oluşturacak terim veya kelimelerden kaçınmalıyız. Örneğin farkında olmadan insanlara veya aile fertlerine Allah belanı versin Allah taş yapsın Allah cezanı versin Allah canını alsın Cehenneme git gibi kavramların cahilce kullanılması çocukları Allah, din ve peygamber sevgisi hususunda gelecekte büyük bir ikileme hatta güvensizliğe itmekte ve onları dinden soğutmaktadır. Çünkü öyle bir ortamda yetişen çocuk sevgi ve merhametten daha ziyade Allah ı hem cezalandırıcı bir şahıs,islamı da bu cezaları yerine getiren bir sistem olarak anımsamaktadır. Oysa bir hadisi şeriflerinde Hz. Peygamberimiz Kolaylaştırınız zorlaştırmayınız. Müjdeleyiniz, ürkütmeyiniz 2 buyurarak dinin zorlaştırılmadan sevgiyle öğretilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Şüphesiz bir meselenin kolaylaştırılması dil ile başlamaktadır. Bu vesileyle evlerimizde Allah ve peygamber sevgisini aşılayıcı bir dil üslubunun kullanılması varken çocuğa gelecekte zarar verecek dilin kullanılması abestir. Çünkü Allah çocukları masum ve günahsız olarak yaratmıştır. Hadiste belirtildiği gibi Her çocuk fıtrat üzerine doğar. Sonra ana-babası onu Yahudi, Hıristiyan ve Mecusi yapar. 3 Basit bir mesele gibi görülmesine rağmen çocuğu dinden uzaklaştıran etken sadece ana-babanın İslam dışı olması değil dini anlamda evlerde kullandıkları yanlış dildir. DİLİN SEMİYOTİK ÖZELLİKLERİNDEN FAYDALANMAK Dildeki semiyotik yapı aslında birçok meselenin işari veya sembolik olarak anlatılmasında etkilidir. Semiyotik genel olarak işaret bilimi olarak tanımlanır. Semiyotik dildeki anlatımlarda bir taraftan mecazi bir yapıyı oluştururken diğer taraftan da dilin içerisindeki sembolik veya işari yapıyı ortaya koyar. Bu bağlamda dildeki işari ve sembolik özellikleri görmelikten gelmek dili tamamen iptal etmek anlamındadır. Dini literatürümüze baktığımızda ayet ve hadislerde işari,mecazi ve sembolik anlatımların oldukça fazla olduğunu görebiliriz. Örneğin Ra d suresinde Allah Teala 1 El-Mü minun,23/3 2 Buhari,ilim,11;Müslim,cihad,6;Davut,edeb,17. 3 Buhari,cenaiz,92;Ebu Davut,Sünen,17. 349
De ki: Hiç kör ile gören bir olur mu? Yahut karanlıklarla aydınlık bir olur mu? 1 O gökten yağmur indirir de vâdiler, dereler kendi ölçülerince dolup sel olur akar. Sel, suların üstünde kabaran köpüğü alıp götürür. İnsanların zinet veya bazı eşyalar yapmak için ateşte erittikleri madenlerin de buna benzer köpüğü olur. İşte Allah hak ile batılı, böyle bir temsil ile anlatır: Köpük yok olup gider, insanlara faydası olan cevher kısmı ise dipte kalır. Allah işte böylece misaller verir. 2 Buyurarak Karanlık ve körlükle inanmayanları, aydınlık ve görmeyle de Müslümanların halini sembolize etmiştir. Yine Allah Batılı yok olup giden köpüklerle sembolize ederken hakkı ise köpüğün altında kalan ve asıl işe yarayan değerli maden ve cevherle sembolize etmektedir. Yukarıdaki belirtilen sembolleri göz önünde bulundurduğumuzda din eğitiminde dilin işari özelliklerinden faydalanmanın ne kadar önemli olduğunu anlamaktayız. Dolaysıyla anlatım ve yazı bakımından dilin bildirişim ve iletişimde sembolik yönünden faydalanmak din eğitiminin daha kolay ve kapsamlı yapılabilmesinde etkili olacaktır. Şöyle ki, Hz peygamberimizin hayatının anlatıldığı bir ortamda gül sözcüğünün kullanılması dini literatürde oldukça ilgi görecektir. Çünkü gül bütün güzellikleriyle Hz. Peygamberimizi sembolize etmektedir. Din eğitiminde dilin barış huzur ve tabiat sevgisinin anlatıldığı ortamda bu kavramlar yeşil renkle özdeşim kurularak açıklanabilirler. Aynı zamanda yeşil denildiği zaman akla gelecek olan ilk şey barış ve huzur olmalıdır. Çünkü yeşil islamın barış ve huzur dini olduğunu sembolize etmektedir. SALDIRGAN, KIŞKIRTICI VE KABA USLUPTAN KAÇINMAK Dil, dini bilgilere ulaşmak için en önemli unsurdur. Amacı dinin güzelliklerini insanlara ulaştırmak olan bir eğitimci, dil faktörünü kullanarak bu hedefine ulaşabilir. Bu konuda başarılı olabilmesi için dini eğitimde kullanacağı kelimeleri büyük bir titizlikle seçerek kırıcı, saldırgan ve kışkırtıcı bir dil kullanmaktan özenle kaçınmalıdır. Saldırgan ve kaba bir dil ile din öğretilmeye çalışılması akıntıya karşı kürek çekmek gibidir. Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır. atasözü yumuşak ve estetik bir dil kullanmanın önemini vurgulamaktadır. Bütün güzellikleri ihtiva eden dinimizin anlatılıp öğretilmesi de güzel bir dil ve üslupla olmalıdır. Dolaysıyla bütün din eğitimcilerinin yazdıkları makalelerinde ve anlattıkları derslerde Allah ın Kullarıma söyle, en güzel sözü söylesinler! 3 Emrine uymaları icap etmektedir. Unutulmaması gereken başka bir mesele de eğitimcilerin dini bir meseleyi anlatmaktan ziyade, kavga edercesine yüksek bir sesle bağırarak konuşması karşısındaki insanlara hakaretten ve saygısızlıktan başka bir şey değildir. Bu konuda Lokman (as) ın Kuran da 350 1 Ra d,16 2 Ra d,17 3 el-isra17/53
belirtildiği üzere oğluna sesini alçalt. Unutma ki seslerin en çirkini merkeplerin sesidir. 1 Şeklindeki nasihati dilin nezaketli, tarafını kullanmaktan aciz olan din adamları ve eğitimcileri için iyi bir örnek örnek olmalıdır. DİN EĞİTİMİNDE ANA DİLE ÖNEM VERİLMESİ Din eğitiminde başarıya götüren unsurlardan birisi de eğitimcilerin alternatif dillerden daha ziyade ana dil üzerinde yoğunlaşmalarıdır. Özellikle İslam kültür ve medeniyetini globalism adı altında başka medeniyetlerin gölgesinde bırakmak hatta yok etmek üzere büyük projelerin ortaya konulduğu bir dönemde ana dile önem vermenin gerekliliği daha da artmaktadır. Kültür ve dil açısından amansız bir saldırıyla karşı karşıya kaldığımız böyle bir zamanda din eğitimcisinin yazı ve anlatımlarında sırf farklı veya akademik görünmek amacıyla kendi halkının benimsemediği alternatif bir dil yapısını kullanma lüksü olmamalıdır. Ona düşen halka ve öğrencilerine en anlaşılır ve kolay bir dille ulaşmak ve dini bilgileri ulaştırmaktır. Bu da ancak ana dilin muazzam bir şekilde kullanılmasıyla mümkündür. Eğer din eğitiminde bazı kavramlar direkt olarak ana dille anlatılamıyorsa ana dilden yakın anlatımlarla açıklanabilir. Eğitimcinin ısrarla ana dile önem vermeden dini öğretme çabaları yabancı kavramlar yüzünden kendisi ile halk arasında büyük bir iletişim engeli oluşturacağından hem karşılık bulmayacak hem de başarısızlıkla sonuçlanacaktır. Sonuç olarak: Din eğitiminin önemi gün geçtikçe daha da artmaktadır. Din eğitimini olan ihtiyacın artması din eğitimcileri için değerlendirilmesi gereken iyi bir fırsattır. Bu fırsattan yararlanmanın en pratik yolu insanlara dinin bütün güzelliklerini öğretmektir. Dini en iyi şekilde anlatmak ve öğretmek ancak iyi bir iletişimle mümkün olacaktır. İletişimin en temel unsuru dildir ve dil bütün özellikleriyle ne kadar fazla kullanılırsa din o kadar doğru ve kolay bir şekilde öğretilebilir. Din eğitimcisi anlatmak isteği bir dini meseleyi yazı ve anlatımlarında hitap ettiği kitlenin seviyesine göre açıklamalıdır. Böyle bir davranış aynı zamanda eğitimcinin iyi bir iletişimci olduğunu gösterir. Din eğitimcisi kullandığı dile büyük bir ehemmiyet göstermelidir. Zira insanlara ulaştıracağı bilgi kullandığı dilin kalitesiyle paralellik arz etmektedir. Bu vesileyle eğitimci kaba ve sert bir dil kullanmaktan kaçınmalıdır. Bu davranış özellikle çocukların dini hayatını gelecekte negatif anlamda etkilemektedir. Din eğitminin evlerimizde kullandığımız kelime ve kavramlarla başladığını, bilinçli ve bilinçsiz olarak kullandığımız bazı rahatsız edici kavramların gelecekte çocuk ile din arasında büyük bir uçurum oluşturduğu asla unutulmamalıdır. 1 Lokman 31/19 351
Din eğitiminde dilin mecazi ve işari özelliklerinden yararlanılmalıdır. Soyut meselelerin anlatımında gayet ikna edici ve heyecanlı bir dil kullanılmalıdır. Din eğitiminde dilin önemli bir zenginliğini simgeleyen Atasözleri, deyimler ve semiyotik özellikler kullanılmalıdır. Din eğitiminde mümkün mertebe ana dile önem verilmesi gerekmektedir. Halkın yabancı olduğu kavramları konuşma ve yazılarında kullanan bir eğitimci halkla aynı dil kodunu paylaşamadığı için anlaşılamayacak ve insanlara faydası olmayacaktır. 352