ÜNİTE 1: BİLİMİNE GİRİŞ Tarih Bilimine Giriş UYGULAMA TESTİ 1 ASF 1. Tanım: Tarih, insan topluluklarının geçmişteki yaşayışlarını, toplumlar arasındaki ilişkileri yer ve zaman belirterek, neden-sonuç ilişkisi içinde, bilimsel metodlara dayalı olarak inceleyen sosyal bir bilimdir. Durum: 1393 de Yıldırım Bayezit Bulgar Krallığı nı yıkarak Bulgaristan topraklarının büyük bir kısmını Osmanlı Devleti ne katmıştır. Yukarıdaki verilen durumda, tarihin tanımında yer alan aşağıdaki özelliklerden hangisine değinilmemiştir? A) Yer B) Zaman C) Sebep D) Sonuç E) Toplumlar arası ilişki 2. Tarihi olayların araştırılmasında, I. kaynak bulma, II. gözlem yapma, III. kronolojiden yararlanma metodlarından hangilerine başvurulamaz? D) I ve II E) II ve III 4. Tarihi Olay: Tarihi süreç içerisinde belirli bir zaman içinde gerçekleşen gelişmelerdir. Tarih Olgu: Olayların sonuçlarına bağlı olarak ortaya çıkan uzun süreli gelişmeler bütününe denir. Bu tanım doğrultusunda düşünüldüğünde aşağıdakilerden hangisinin bir olgu olduğu olduğu savunulamaz? A) Devletler arasında yaşanan rekabetler B) Sömürgecilik hareketleri C) Ticaretin gelişmesi D) Fransız İhtilali E) Türklerin dünyaya yayılması 5. Tarihi bilgilerin öğretilmesi, I. bir ulusun geçmişini hatırlayarak daha iyi bir gelecek inşa etmesi, II. geçmişte yaşanan kan ve gözyaşına neden olan olaylardan uzak durulması için çaba harcanması, III. mevcut sorunların tarihsel köklerinin ortaya çıkarılması sonuçlarından hangilerine ortam hazırlar? D) I ve II E) I, II ve III 3. Aşağıdakilerden hangisi, tarih biliminin özellikerinden değildir? A) Pozitif bir bilim olma B) Kronolojiden yararlanma C) Toplum bilimi olma D) Olaylar arasında neden - sonuç ilişkisi kurma E) Belgelere dayalı olma 6. Tarihçilerin faydalandığı aşağıdaki kaynaklardan hangisi diğerlerine göre daha net sonuçlara gidilmesini sağlar? A) Mimari eserler B) Siyasi belgeler C) Silahlar D) Orak ve saban demirleri E) Seramik kalıntılar 1
UYGULAMA TESTİ 1 7. Tarih biliminde; - Gözlem ve deney yöntemi kullanılamaz. - Kesin kanunlar konulamaz. - Tarihçiler nesnel olmalıdır. - Neden-sonuç ilişkisine önem verilir. Yalnız bu bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Tarihi olaylar sebep- sonuç ilişkisi içinde gelişir. B) Tarihi olaylar tekrar edilemez. C) Tarih bilgiler değişime açıktır. D) Tarih, pozitif bir bilim değildir. E) Tarihçiler ait oldukları toplumdan soyut yorum yapamaz. 10. Tarihi belgeler; arşiv, kütüphane ve müze gibi yerlerde korunur. Aşağıdakilerden hangisi müzelerde korunan belgeleri içinde yer almaz? A) Sümer kil tabletleri B) Lidya paraları C) Orhun yazıtları D) Gümrü Antlaşması nın orjinali E) Osmanlı sultanlarının kişisel eşyaları 8. Tarih bilim sosyal bir bilimdir. Yargısının doğru tarih biliminin aşağıdaki özelliklerinden hangisi kanıtlar? A) İnsan faaliyetlerini incelemesi B) Geçmişi inceleyen bir bilim olması C) Belgelere dayalı bir bilim olması D) Kesin kanunlar koyan bir bilim olmaması E) Olaylara objektif yaklaşması 11. Bir olayı kendisinden önceki olayın sonucu ve kendisinden sonraki bir olayın nedeni olarak gören tarih çeşidi aşağıdakilerden hangisidir? A) Hikayeci Tarih B) Bilimsel Tarih C) Pragmatik Tarih D) Kültürel Tarih E) Sosyal Tarih 9. Aşağıda verilen tarih türü ve ilgili olduğu alan eşletirmelerinden hangisi yanlıştır? A) Sanat tarihi - Konuya göre B) Mezopotamya tarihi- Zaman göre C) Orta Çağ tarihi - Zamana göre D) İslam tarihi - Konuya göre E) Avrupa tarihi - Mekana göre 1-C 2-B 3-A 4-D 5-E 6-B 12. Aşağıdakilerden hangisinin oluş zamanı diğerlerine göre daha belirgindir? A) I. Dünya Savaşı XX. yüzyılda yaşanmıştır. B) II. Dünya Savaşı yaklaşık altı yıl sürmüştür. C) 1923 te Türkiye de cumhuriyete geçilmiştir. D) Hun İmparatorluğu MÖ III. yüzyılda kurulmuştur. E) Para günümüzden yaklaşık 3000 sene önce kullanılmaya başlanmıştır. 7-E 8-A 9-B 10-D 11-B 12-C 2
ÜNİTE 1: BİLİMİNE GİRİŞ Tarih Bilimine Giriş UYGULAMA TESTİ 2 ASF 1. Tarihi olayların araştırılması sürecinde objektif sonuca ulaşabilmek için aşağıdakilerden hangisinin diğerlerinden daha fazla etkili olduğu savunulabilir? A) Olayların günümüze etkilerini araştırma B) Subjektif değerlendirmeleri önemseme C) Olayın yaşandığı coğrafyanın olaya etkisini önemseme D) Olayla ilgili çok sayıda kaynaktan yararlanma E) Olayları açıklarken günümüzdeki gelişmeleri de göz önünde tutma 4. Bir tarihçinin araştırma yaparken öncelikli olarak incelemesi gereken belgelere birinci elden kaynak denilir. Aşağıdaki belgelerden hangisi birinci elden kaynak kapsamında yer almaz? A) Eski paralar B) Antlaşmalar C) Tunç Devri ne ait saban D) Kitabeler E) İlyada Destanı 2. Tarihçilerin anlamaya ve açıklamaya çalıştıkları olaylar arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) İskan hareketleri B) Olay ve olguların içeriği C) Ekonomik rekabetler D) Devrimler E) Kıtaların hareketleri 5. I. Orak ve saban demirleri II. III. IV. Mısır papirüsleri Bergama parşömenleri Sümer kil tabletleri Yukarıdakilerden hangilerini incelemede paleografya biliminden yararlanılır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV 3. Aşağıdakilerden hangisi tarihî araştırmalar için doğru bir bilgi değildir? A) Yeni belgeler ortaya çıktıkça tarih yeniden değerlendirilmelidir. B) Lidya paraları, mimari eserlere göre daha objektif sonuçlara gidilmesini sağlar. C) Olayın geçtiği zamanın koşullarının bilinmesi olaya katkısı olan kişilerin olaydaki rolünün daha doğru değerlendirilmesini sağlar. D) Tarihî araştırmalar yapılırken kronolojiden faydalanılması sebep sonuç ilişkisinin kurulmasını kolaylaştırır. E) Tarih bilimi, yardımcı bilimler arasında yer alan paleografya bilimi ile bilinen en eski bilgilere ulaşmaktadır. 6. Bir kazı bölgesinde bulunan aşağıdaki eserlerden hangisi, geçmişin aydınlatılmasında diğerlerine oranla tarihe daha fazla yardımcı olur? A) Mağara resimleri B) Tahıl öğütme taşları C) Demir Devri nden kalma mızraklar D) Hititlerden kalma pazar yerleri E) Hititlerin Kral Yıllıklar (Anallar) 3
UYGULAMA TESTİ 2 7. Kök Türkler MÖ VI. yüzyılda Orta Asyada kurulmuş bir devlettir. Kedilerine özgü bir alfabe ile Orhun Yazıtları nı tarihi miras olarak bırakmışlardır. Bu bilgilerin ortaya konmasında aşağıdaki bilimlerden hangisinden yararlanılmış olamaz? A) Kronoloji B) Coğrafya C) Nümizmatik D) Epigrafi E) Paleografya 8. Yeni araştırmalar sonucu elde edilen bazı bilgiler var olan bilgileri geliştirirken bazen de tamamen değiştirebilmektedir. Yalnız bu bilgi aşağıdakilerden hangisine kanıt olabilir? A) Yapılan her yeni kazı mevcut bilgileri değiştirir. B) Tarihçiler nesnel hareket etmelidir. C) Tarih biliminde mutlak doğru ifadesi her yorum için kullanılamaz. D) Tarih öncesi dönem ile ilgili bilgiler tartışmaya açıktır. E) Tarihin sosyal yönünün de dikkate alınması gerekir. 10. Güneş Takvimi ni Mısırlılar bulmuş, Romalılar Jülyen ve Gregoryen adlarıyla geliştirmişlerdir. Günümüzde kullandığımız Miladi Takvim de Güneş yılı esasına dayanır. Miladi Takvim in başlangıcı, Hz İsa nın doğum yılı olan 0 yılıdır. Sıfırdan önceki dönemlere Milattan Önce, sıfırdan sonraki dönemlere ise Milattan Sonraki yıllar denir. Bu bilgiler aşağıdakilerden hangisini kanıtlamaz? A) Eski Mısır da astronomik çalışmalar yapılmıştır. B) Miladi Takvim farklı toplumların katkıları ile günümüze ulaşmıştır. C) Takvim toplumların genel bir ihtiyacıdır. D) Dini inanışlar takvimleri etkilemiştir. E) Miladi Takvim dünyadaki bütün milletlerin kullandığı bir takvimdir. 11. Herhangi bir tarihi olayla ilgili yeni belgeler ortaya çıktıkça, daha önce edinilmiş olan bilgiler yeniden değerlendirilmelidir. Bu bilgiye dayanarak, I. Tarihi bilgiler değişebilir. II. Tarihi bilgiler belgelere dayalıdır. III. Tarihi bilgi objektif olamaz. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III 9. Tarih öncesi dönemlere ait bilgilerin yorumlara dayalı olmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Genelde mağaraya dayalı bir hayatın yaşanması B) Tüketim ekonomisinin yaygın olması C) Doğa insan denklemi içinde doğanın üstün olması D) Cilalı Taş Devri den itibaren yerleşik hayata geçilmesi E) Yazının icat edilmemiş olması 12. Nümizmatik bilimi eski paralar inceler. Buna göre nümizmatik bilimi paralar üzerinden incelediği devlet ve toplumların aşağıdaki özelliklerinden hangisi hakkında bilgi edinemez? A) Ekonomik durum B) Askeri yapı C) Siyasal yönetim anlayışı D) Önem verdikleri yöneticiler E) Paranın kullanıldığı zaman 1-D 2-E 3-E 4-E 5-D 6-E 7-C 8-C 9-E 10-E 11-D 12-B 4
ÜNİTE 1: BİLİMİNE GİRİŞ Tarih Bilimine Giriş ANALİZ TESTİ ASF 1. - Tarihi olaylar birbirinden bağımsız olarak değerlendirilemez. - Tarihi olaylar belirli bir zaman kesitine hapsederek incelenemez. - Tarihi bir olay kendinden önceki olaylardan soyutlanamaz. Buna göre, I. Tarihsel olay kendinden sonraki olay veya olayların sebebi durumundadır. II. Orta Çağ, İlk Çağ dan soyutlanarak anlatılmalıdır. III. Tarih bir zincirin halkaları gibi birbirine bağlıdır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III E) I, II ve III 2. Aşağıdakilerden hangisi tarihi olayların araştırılmasında başvurulan yollardan biri olamaz? A) Kaynak taraması yapma B) Diğer bilimlerden yararlanma C) Güncel belgelere öncelik verme D) Olayın yaşandığı bölgede araştırma yapma E) Olaylar arasında neden sonuç ilişkisi kurma 4. - Tarihi bilim olmaktan çok araç olarak gören bir anlayıştır. - Temel düşünce insanları milli duygular etrafında buluşturmaktır. - Kahramanlar ve kahramanlıklar ön plana çıkarılır. Özelikleri verilen tarih yazım çeşidi aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğretici (Pragmatik) Tarih B) Araştırmacı (Bilimsel) Tarih C) Hikâyeci (Rivayetçi) Tarih D) Sosyal Tarih E) Kronik Tarih 5. Tarih, tabiat ve insan ya da insanların veya toplumların birbirleriyle olan ilişkileri ve etkileşimi sonucu oluşmuştur. Bu bilgiler doğrultusunda tarih biliminin, l. Orta Asyadaki karasal iklim ve dağlık coğrafyanın ekonomik yapıyı nasıl etkilediği, ll. Türklerin neden Anadoluya göç ettiği, lll. İslamı tanıyan toplumların neden hızlı bir şekilde bu dini benimsediği sorularından hangilerine cevap araması beklenir? A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll D) l ve ll E) l, ll ve lll 3. Tarih araştırmalarında elde edilen bazı bulgular şunlardır: I. Seramik eşyalar II. Paralar III. Kitabeler IV. Silahlar Bu bulgular, yazılı ve yazısız olmalarına göre sınıflandırılırsa aşağıdakilerden hangisi doğru olur? Yazılı Yazısız A) I ve II III ve IV B) I ve III II ve IV C) I ve IV II ve III D) II ve III I ve IV E) III ve IV I ve II 6. Genel Tarih: Topluluklarının geçirdiği aşamaları bütünlük içinde inceler. Özel Tarih: Siyasi Tarih: Sanat Tarihi: Bir ulusun, devletin tarihini inceler. Savaşları barışları antlaşmaları, ittifakları inceler Sanatsal ürünleri inceler. Aşağıda verilen tarihi olaylar ile yukarıda verilen tarih çeşitleri eşleştirildiğinde hangisi dışarıda kalır? A) Kadeş Antlaşmasının imzalanması B) Coğrafi Keşiflerin tüm insanlığa etkisi C) Sümerlere ait zigguratların incelenmesi D) Anadoludaki Türk izlerinin araştırılması E) Silah taknolojisinin tarihi süreç içindeki evrimin araştırılması 5
ANALİZ TESTİ 7. Tarih biliminin konusu geçmişin incelenmesidir. Yalnızca bu bilgi doğrultusunda, I. Tarih yaşanmış insan faaliyetlerini inceler. II. Tarihçiler kişisel düşüncelerini inceledikleri olaylara katmamalıdır. III. Tarihi nesnel bir bakışla değerlendirilmelidir. yargılarından hangileri savunulabilir? D) I ve III E) II ve III 10. - Güneş yılına dayalı ilk takvimi kullanan toplum olan Mısırlılar bir yılı üç mevsime ayırıp, taşma, tohum atma, biçme diye adlandırmıştır. - 12 Hayvanlı takvimi kullanan Türkler her yıla bir hayvan adı vermiştir. Bu bilgilere göre, kullanılan takvimler ile aşağıdakilerden hangisi arasında bağlantı kurulduğu savunulabilir? A) Ticari faaliyetler B) Uğraş alanları C) Kültürel gelişmişlik D) Sanatsal faaliyetler E) Dinsel inanış 8. Bir olgunun, tarihin konusu olabilmesi için etkilerinin geniş alanlarda görülmesi ve uzun süre devam etmesi gerekir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi tarihi bir olgudur? 11. Aşağıdaki tarihe yardımcı bilim dallarından hangisi tarih öncesi döneme ait yerleşim bölgelerini incelemede kullanılabilir? A) Diplomatik B) Arkeoloji C) Paleografya D) Epigrafi E) Nümizmatik A) Kösedağ Savaşı B) İstanbul un fethi C) Akabe Biatı D) İslam dininin yayılışı E) Atatürk ün Samsun a çıkışı 9. Günümüzde kullanılmakta olan bazı bilgiler farklı toplumların katkıları ile oluşmuştur. yargısını, I. Sümer Takvimi, II. Rumi Takvim, III. Hicri Takvim, IV. Miladi Takvim bilgilerinden hangileri kanıtlar? A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) I, II ve III E) II, III ve IV 1-D 2-C 3-D 4-A 5-E 6-E 12. Tarihin konusunu, insan topluluklarının en eski zamanlardan günümüze kadar geçirmiş olduğu siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel ve dini faaliyetler oluşturur. Tarihçi bu olayları değerlendirirken olayın yaşandığı zamanın ve çevrenin koşullarını da dikkate almalıdır. Aşağıdakilerden hangisi bu bilgiden çıkarılabilecek bir sonuç değildir? A) Tarihi olaylar pekçok etkene bağlı olarak gelişir. B) Tarihçi, olayın yaşandığı çevrenin özelliklerini incelemelidir. C) Tarihçi olayların yaşandığı zamanın koşullarını dikkate almalıdır. D) Tarih bilimi İlk Çağ dan itibaren gelişmiş bir bilimdir. E) Tarih geçmişin günümüzden değerlendirilmesidir. 7-A 8-D 9-E 10-B 11-B 12-D 6
ÜNİTE 1: BİLİMİNE GİRİŞ Tarih Bilimine Giriş SENTEZ TESTİ ASF 1. Tarihi olayların araştırılmasında izlenen aşağıdaki yöntemlerden hangisi, diğerlerinden sonra uygulanır? A) Olayla ilgili kaynakları sınıflandırma B) Olayla ilgili belgeleri bulma C) Elde edilen bilgilerin doğruluğunu tesbit etme D) Belgeler arasındaki farklılıkları ortaya koyma E) Bütün bilgileri sentezleyerek yazılı hale getirme 4. Şanlı Urfa Göbeklitepe de yapılan kazılarda günümüzden 12.000 yıl önce inşa edilmiş bir tapınak bulunmuştur. Bu bilgilerin ortaya konması için, I. arkeoloji, II. diplomatik, III. kronoloji bilimlerinden hangilerinden yararlanıldığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 2. Tarihçiler yaptıkları araştırmalarda olayın yaşandığı bölgenin coğrafi özelliklerini dikkate almak zorundadır. Bu durumu dikkate almayan bir tarihçi, I. Orta Asya Türklerinde neden ekonominin temelinin hayvancılığa dayandığı, II. Fenikeliler in neden deniz ticaretine yöneldiği, III. Friglerde kanunların neden tarımı korumaya yönelik olduğu sorularından hangilerine doğru bir cevap bulamaz? D) I ve II E) I, II ve III 5. XIX. yüzyıla kadar dünyada saltanatlar tarihi anlayışı yaygınken XIX. yüzyıldan itibaren tarih saraylara bağlı bir çalışma olmaktan çıkıp; medeniyet tarihi, kültür tarihi, sanat tarihi gibi bölümlere ayrılarak gelişmiştir. Bu durum, I. tarihi olayların objektif olarak değerlendirilmesi, II. tarihin, yöneticilerin etkilerinden çıkarak topluma mal edilmesi, III. tarihin dar bir siyasi alandan çıkıp geçmişin tüm yönlerini değerlendiren bir bilim haline gelmesi sonuçlarından hangilerine ortam hazırlamıştır? D) I ve II E) I, II ve III 3. Aşağıdaki tarih metodlarından hangisi diğerlerine göre daha objektif bir tarih çeşidi olarak kabul edilir? 6. Tarih öncesinin dönemlere ayrılmasında aşağıdakilerden hangisinin daha çok etkili olduğu söylenebilir? A) Hikayeci tarih B) Bilimsel tarih C) Kronik tarih D) Soyal tarih E) Pragmatik (öğretici) tarih A) Araç-gereç yapımı B) Yazını icadı C) Tarımsal hayatın başlaması D) Yerleşik hayata geçilmesi E) Hayvanların evcilleştirilmesi 7
SENTEZ TESTİ 7. - Türkler neden İstanbul u fethetmiştir? - Fatih Sultan Mehmet neden kardeş katli yasasını çıkarmıştır? - Hunlar neden Kavimler Göçü nü başlatmıştır? Sorularına doğru bir bakış açısıyla bakılmadığı takdirde vahim hatalar yapılabilir. Bu hataların önlenmesi için aşağıdakilerden hangisinin öncelikle dikkate alınması gerekir? 10. Türklerin tarih boyunca kullandığı aşağıdaki takvimlerden hangisi Türklere özgüdür? A) On İki Hayvanlı Takvim B) Hicri Takvim C) Celali Takvimi D) Rumi Takvim E) Miladi Takvim A) Olayların yaşandığı devrin şartlarının B) Olaylarda yer ve zaman bilgisinin C) Olaylar açıklanırken farklı belgelere yer verilmesinin D) Deney ve gözlem metodunun kullanılmasının E) Olaylara katkısı olan şahısların 8. MÖ. 3000 li yıllara ait Mezopotamya daki Sus adlı kültür bölgesinde yapılan kazılar sonucunda bulunan taranmış üçgen,taranmış baklava dilimli motifler ve çizgiler içeren seramik çanakların benzerlerine, Orta Asyadaki Aşkabat yakınlarındaki Anav yöresinde (MÖ 7000-1000) de rastlanmıştır. Bu bilgiye dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) İnsanlar seramiği ihtiyaçlarını karşılamada kullanmıştır. B) Orta Asya ve Mezopotamya eski ve köklü kültür bölgeleri arasında sayılabilir. C) Buluntular insanlık tarihi ile ilgili bilgilere ulaşılmasını sağlamıştır. D) Seramik sanatı farklı yerleşim yerlerinde aynı zamanda başlamıştır. E) İnsan gereksinimleri benzer araç- gereçlerin yapılmasına neden olmuştur. 9. Anadoluda ki bilinen ilk devlet olan... tarafından bırakılan ve... adı verilen yıllıklar objektif tarih yazıcılığının ilk örneği olarak kabul edilir. Yukarıda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Frigler - Tapates B) Uratular -Tuşpa C) Hititler - Anal D) Lidyalılar - Fibula E) Bergama - Asklepion 1-E 2-E 3-B 4-D 5-E 6-A 11. Geçmişler geleceğe, suyun suya benzemesinden daha çok benzer. İbn-i Haldun un bu sözü tarih biliminin aşağıdaki özelliklerinden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Tarihi olaylar benzer sonuçlara yol açar. B) Her tarihi olay yaşandığı devrin bir ürünüdür. C) Olaylar açıklanırken farklı belgelere yer verilmelidir. D) Tahi olaylar açıklanırken olaya etki eden şahıslar dikkate alınmalıdır. E) Tarihçiler nesnel bir şekilde olaylara yaklaşmalıdır. 12. MÖ ki tarihler Mildi Takvim in başlangıç yılı olan 0 (sıfır) dan öncesine gidildikçe, MS ki tarihler ise başlangıçtan günümüze yaklaştıkça sayısal değer olarak büyür. Buna göre aşağıdaki tarih ikililerinden hangisi daha uzun bir zaman aralığını ifade eder? A) MÖ. 10000- MÖ. 9500 B) MÖ. 100- MS. 1200 C) MS. 1000- MS. 1453 D) MS. 476- MS.495 E) MÖ. 3500- MÖ. 3000 7-A 8-D 9-C 10-A 11-A 12-B 8