Editörden... YGS -LYS TARiH SORU - CEVAP

Transkript

1

2 II YGS -LYS TARiH SORU - CEVAP EDİTÖR Turgut MEŞE YAZAR Komisyon Katkıda Bulunanlar Mehmet DARDAĞAN Tüm hakları Editör Yayınevi'ne aittir. Yayınevinin izni olmaksızın, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, çoğaltılması ve dağıtımı yapılamaz. BU KİTAP T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI NIN BANDROLÜ İLE SATILMAKTADIR. ISBN No / Tarih / Sertifika No SAYFA TASARIMI Editör Dizgi Ekibi KAPAK TASARIMI Editör Grafi k Ekibi BASKI VE CİLT Aydan Web Tesisleri Ankara Editörden... Sevgili Gençler, İçinde bulunduğunuz sınava hazırlık sürecinde sizleri en çok etkileyen unsurlar hiç şüphesiz elinizde bulunan kaynaklardır. Bildiğiniz gibi ülkemizde YGS-LYS alanında çok sayıda yayın vardır ve bunların çoğu birbirini taklit etmekten öteye gidememektedir. Birbirinin tekrarı ve benzeri olan konu anlatımları, sorular, deneme sınavları sizlerin de dikkatini çekmiştir. Oysa başarıya ancak yeni bilgiler ve yeni stratejilerle ulaşılabilir. Şu halde, kendini yenileyen, güncelleyen, kendisiyle rekabet eden ve yeni öğrenme stratejilerini sunan kaynaklara çok ihtiyacımız olduğu kesindir. Editör yayınevi, sizlere etkili ve hızlı öğrenme tekniklerinin yolunu açacak büyük bir kaynak hizmeti sunuyor. Bilgiyi ezber geleneğinden kurtarıp ölümsüz kılmaya ne dersiniz? O halde YGS-LYS alanında çığır açan ve her branşta hazırlanmış Soru-Cevap Kitaplarının içeriğinde neler var, hatırlatalım: Soru-cevap tekniğiyle düzenlenmiş geniş bir bilgi hazinesi Her sayfanın alt kısmında, verilen bilgileri görsel olarak destekleyen ve pekiştiren resimli bilgi notları Bilgi aktarımına paralel olarak düzenlenmiş etkinlik çalışmaları ve test soruları Yeni bir yaklaşımlar ve stratejilerle donatılmış olan Soru-Cevap Kitapları hem çalışma hızınıza hem de başarınıza ivme kazandıracaktır. Çalışmanın ne kadar keyifl i olduğunu daha ilk sayfalarda fark edeceksiniz. Çünkü bu kitaplarda öğrendikleriniz hep sizinle olacaktır. MADE IN DATA YAYINLARI Tüm adaylara önce sağlık sonra başarı dileklerimizle... Zübeyde Hanım Mah Sok. No: 12/A Altındağ (İskitler) /ANKARA (Evliya Çelebi İlköğretim Okulu Yanı) Tel: Fax: bilgi@datayayinlari.com

3 YGS - LYS TARİH içindekiler III BÖLÜM 1 TARİH BİLİMİNE GİRİŞ ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 2 İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 3 İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 4 İSLAM TARİHİ ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST

4 IV Soru - Cevap BÖLÜM 5 TÜRK DÜNYASI ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 6 ORTA ÇAĞ'DA AVRUPA ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 7 TÜRKİYE TARİHİ ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 8 OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 9 OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST

5 YGS - LYS TARİH V BÖLÜM 10 YENİ ÇAĞ'DA AVRUPA ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 11 YAKIN ÇAĞ'DA AVRUPA ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 12 XVII. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ (DURAKLAMA DÖNEMİ) ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 13 XVIII. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ (GERİLEME DÖNEMİ) ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 14 XIX. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ (DAĞILMA DÖNEMİ) ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST

6 VI Soru - Cevap BÖLÜM 15 OSMANLI DEVLETİ'NDE KÜLTÜR VE MEDENİYET ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 16 XX. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 17 I. DÜNYA SAVAŞI ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 18 MONDROS ATEŞKESİ - İŞGALLER VE CEMİYETLER ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 19 KURTULUŞ SAVAŞI'NA HAZIRLIK DÖNEMİ ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST

7 YGS - LYS TARİH VII BÖLÜM 20 I. TBMM DÖNEMİ ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 21 KURTULUŞ SAVAŞI ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 22 II. TBMM DÖNEMİ VE ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 23 ATATÜRK DÖNEMİ DIŞ POLİTİKA ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 24 İNKILAPLAR ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST

8 VIII Soru - Cevap BÖLÜM 25 ATATÜRK İLKELERİ ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 26 MİLLİ GÜVENLİK BİLGİSİ ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST BÖLÜM 27 ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ ETKİNLİK - 1 Boşluk Doldurma ETKİNLİK - 2 Eşleştirme ETKİNLİK - 3 Doğru - Yanlış ETKİNLİK - 4 Kontrol Listesi TEST

9 TARİH BİLİMİNE GİRİŞ 1 BÖLÜM Tarih nedir? Tarih geçmişte yaşayan insan topluklarının kültür ve uygarlıklarını, birbirleriyle olan ilişkilerini, yer ve zaman göstererek, belgelere dayandırarak, neden-sonuç ilişkisi içerisinde, tarafsız (objektif) olarak inceleyen sosyal bilimdir. Tarih biliminin herhangi bir olayı incelerken izlediği yöntemler nelerdir? Tarama (kaynak arama), tasnif (sınıflandırma), tahlil (çözümleme), tenkit (eleştiri), terkip (sentez). Tarih biliminin konusu nedir? Toplumların; Yaşayışları Gelenek ve görenekleri Düşünsel ve sanatsal etkinlikleri Din ve inanışları Savaş ve barışları Ekonomik faaliyetleri Siyasal ve sosyal bütün faaliyetleri tarih biliminin konusunu oluşturur. Tarih hangi ölçütlere göre sınıflandırılır? Zamana, mekâna, konuya Zamana göre sınıflandırma nedir? Tarihsel olayların zaman dilimlerine ve çağlara ayrılarak incelenmesidir (20. Yüzyıl Tarihi, Yakın Çağ). Tarih biliminin özellikleri nelerdir? Geçmişte yaşanmış olayları inceler. Olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurar. Olayları belgelere dayandırır. Olayları belli bir yer ve zaman içinde ele alır. Deney ve gözlem metodunu kullanmaz. Tarihi olaylar tekrarlanamaz. Mekâna göre sınıflandırma nedir? Tarihsel olayların belli bir coğrafi bölge açısından ele alınmasıdır (Orta Asya Türk Tarihi, Avrupa Tarihi). Tarih, insan faaliyetlerini, ekonomilerini, yaşamlarını ve zaman içinde değişimlerini irdeleyen bir bilimdir. (Kızıltepe ve Nusaybin de yapılan kazılarda bulunan 2 bin 800 yıllık çivi yazılı tapu senedi.)

10 2 Tarih Soru - Cevap Konuya göre sınıflandırma nedir? Tarihsel olayların belirli konulara ayrılarak incelenmesidir. (Sanat tarihi, fizik tarihi) Tarih çeşitleri nelerdir? Özel tarih, Genel tarih. Hikâyeci tarihin özellikleri nelerdir? Tarih biliminin ilk dönemlerine ait tarih anlayışıdır. Tarihsel olaylar hikâyeler biçiminde anlatılır. Bilimsel bir özellik taşımaz. Daha çok efsanelere yer verir. Çoğu zaman olaylar arasında neden - sonuç ilişkisi yoktur. Yer ve zaman her zaman belirtilmez. Özel tarih nedir? Bir coğrafi bölgeyi, bir olayı ya da bir milleti inceleyen tarihtir. ( İslam tarihi, Avrupa tarihi, Dinler tarihi) Kronik tarihin özellikleri nelerdir? Olaylar yıllara göre anlatılır. Olaylar aralarında bağlantı kurulmadan verilir. Hititler deki Anallar en büyük örneğidir. Genel tarih nedir? Toplumların yaşadığı olayları bir bütün olarak ele alan tarihtir. (Dünya tarihi) Öğretici (Pragmatik) tarihin özellikleri nelerdir? Toplumların ahlaki değerlerini geliştirmeyi amaç edinir. Olaylar ve kişiler dikkat çekici bir şekilde verilir. Genellikle zaferleri ve başarıları konu edinir. Amaç, ait olunan toplumun birlik ve beraberliğini güçlendirmektir. Tarih biliminin geçirdiği aşamalar nelerdir? Hikâyeci tarih, Kronik tarih, Öğretici (pragmatik) tarih, Sosyal tarih, Neden - Nasılcı (Bilimsel) tarih Sosyal tarihin özellikleri nelerdir? Toplumu ilgilendiren her türlü olayı konu edinir. Olayları kültürel, sosyal ve siyasi açıdan inceler. Ayrıntıya önem vermez. Olaylar duygusal açıdan ele alınmaz. Heredot Tarihin babasıdır. Tarih araştırmaları onunla başlamıştır. Tarihsel olaylar hikaye şeklidne işlenmiştir. Dünyada tarafsız (objektif) tarih yazılıcılığının ilk göstergesi Hititlere ait anallardır.

11 TARİH BİLİMİNE GİRİŞ 3 Neden - Nasılcı (Bilimsel) tarihin özellikleri nelerdir? Günümüz tarih anlayışıdır. Olaylar neden - sonuç ilişkisi çerçevesinde incelenir. Olayları neden ve nasıl sorularına yanıt arayarak inceler. Olaylarla ilgili ayrıntılı bilgi verir. Teknolojik imkânlardan yararlanır. Antropolojinin tarih bilimine katkısı ne şekilde İnsan ırklarını inceleyerek ve sınıflandırarak tarihe katkı sunar. Etnoğrafyanın tarih bilimine katkısı ne şekilde Tarihe yardımcı bilimler nelerdir? Coğrafya, Arkeoloji, Kronoloji, Antropoloji, Etnoğrafya, Epigrafya, Filoloji, Paleografya, Nümizmatik, Diplomasi, Heraldik, Kimya ve Sosyoloji dir. Toplumların gelenek ve göreneklerini (özkültürleri) inceleyerek tarihe katkı sunar. Coğrayanın tarih bilimine katkısı ne şekilde Tarihi olayların gerçekleştiği coğrafyayı ve bu coğrafyanın toplumlar üzerindeki etkilerini inceleyerek tarihe katkı sunar. Epigrafyanın tarih bilimine katkısı ne şekilde Eski dönemlere ait kitabeleri inceleyerek tarihe katkı sunar. Arkeolojinin tarih bilimine katkısı ne şekilde Eski topluluklara ait yerleşim yerlerini ve bu topluluklara ait toprak ve su altında kalmış kalıntıları inceleyerek tarihe katkı sunar. Filolojinin tarih bilimine katkısı ne şekilde Geçmişte yaşamış toplumların dillerini inceler ve bu dillerle günümüz dilleri arasında nasıl bir ilişki olduğunu inceleyerek tarihe katkı sunar. Kronolojinin tarih bilimine katkısı ne şekilde Tarihi olayların gerçekleştiği zamanı belirleyerek tarihe katkı sunar. Paleograyanın tarih bilimine katkısı ne şekilde Eski yazıları inceleyerek tarihe katkı sunar. Göktürk Kitabeleri Yazılı kaynaklar olup birinci elden kaynaklar içinde yer alır. Geçmişte yaşamış insan ırklarını incelemek ve sınıfl andırmak antropolojinin araştırma konusudur. Gerekli bilgiler edinildikten sonra tarih ile paylaşır.

12 4 Tarih Soru - Cevap Nümizmatikin tarih bilimine katkısı ne şekilde Toplumların kullandıkları paraları ve bu paraların yapıldıkları madeni, üzerindeki resim ve yazıları inceleyerek o toplum hakkında siyasi, dini ve ekonomik bilgiler sağlayarak tarihe katkı sunar. Tarihsel süreçte Türklerin kullandıkları takvimler nelerdir? On İki Hayvanlı Türk takvimi Hicri takvim Celali takvim Rumi takvim Miladi takvim Diplomasinin tarih bilimine katkısı ne şekilde Devletlerarası yazışmaları ve siyasi belgeleri inceleyerek tarihe katkı sunar. Heraldikin tarih bilimine katkısı ne şekilde Eski toplumların mühürlerini ve armalarını inceleyerek tarihe katkı sunar. On İki Hayvanlı Türk takviminin özellikleri nelerdir? Türklere özgü bir takvimdir. Güneş yılı esasına dayalıdır. Her yıl bir hayvan adıyla anılmıştır. (Ayı yılı, Yılan yılı ) Bir yıl 365 gün 5 saat olarak belirlenmiştir. Hunlar, Göktürkler, Uygurlar, Kırgızlar gibi Türk devletleri tarafından kullanılmıştır. Kimyanın tarih bilimine katkısı ne şekilde Eski dönemlere ait kalıntıları Karbon 14 metoduyla inceleyerek tarihe katkı sunar. Sosyolojinin tarih bilimine katkısı ne şekilde Toplumların ne şekilde meydana geldiklerini, yaşam biçimlerini, devlet örgütlenmelerini ve yönetim biçimlerini inceleyerek tarihe katkı sunar. Hicri takvimin özellikleri nelerdir? Türklere özgü değildir. Ay yılı esasına göre düzenlenmiştir. Başlangıç olarak Hz. Muhammed in Mekke den Medine ye göçünü (622) esas alır. Hz. Ömer devrinden itibaren kullanılmıştır. Türkler İslamiyet i kabul ettikten sonra bu takvimi kullanmışlardır. Büyük Selçuklu, Osmanlı Devleti ve birçok Müslüman Türk devleti tarafından kullanılmıştır. Hicri Takvim Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra 1 Ocak 1926 dan itibaren yerini Miladi Takvim e bırakmıştır. On İki Hayvanlı Türk Takvimi Orta Asya Türklerinin astronomide geliştiğini gösterir. Ayrıca göçebe yaşamın bilime yansıması olarak düşünülebilir. Kadeş Antlşaması Hitit ve Mısır medeniyeti arasında yapılmış olup dünya tarihinin ilk yazılı antlaşmasıdır (MÖ 1280).

13 TARİH BİLİMİNE GİRİŞ 5 Rumi takvimin özellikleri nelerdir? Güneş yılı esasına dayalıdır. Osmanlı Devleti nde IV. Mehmet Devrinden (1676) itibaren kullanılmıştır. Resmi ve mali işlemlerde kullanılmıştır. Tarih öncesi devirler hangi dönemleri kapsamaktadır? İnsanlığın doğuşundan yazının icadına kadar geçen dönemdir. Bunlar; Taş Devri ve Maden Devridir. Celali takvimin özellikleri nelerdir? Selçuklu Devleti hükümdarı Melikşah tarafından Ömer Hayyam başkanlığındaki bir heyete hazırlatılmıştır. Güneş yılı esasına dayalıdır. Bir yıl 365 gün 6 saattir. Başlangıç yılı 1079, yılbaşı ise 21 Mart olarak kabul edilmiştir. Daha çok mali alanda kullanılmıştır. Selçuklu Devleti nde Sultan Melikşah ın ölümüne kadar kullanılmıştır. Selçuklulardan sonra Harzemşahlar ve Babür Devleti tarafından kullanılmıştır. Taş Devri hangi dönemleri kapsamaktadır? Eski Taş (Paleolitik) Devri, Orta Taş (Mezolitik - Yontma Taş) Devri, Yeni Taş (Neolitik - Cilalı Taş) Devrini kapsamaktadır. Miladi takvimin özellikleri nelerdir? Güneş yılı esasına dayalıdır. Tarihte ilk olarak Mısırlılar tarafından kullanılmış ve daha sonra İyon, Yunan ve Roma medeniyetleri tarafından geliştirilmiştir. Başlangıç olarak Hz. İsa nın doğumu kabul edilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti nde 1 Ocak 1926 dan itibaren kullanılmaktadır. Tarih zamana göre hangi devirlere ayrılmıştır? Tarih öncesi devirler ve tarihi devri olarak iki kısma ayrılmıştır. Eski Taş (Paleolitik) Devrinin özellikleri nelerdir? İnsanlık tarihinin en uzun devridir. İnsanlar doğaya bağımlı olarak yaşamışlardır. İnsanlar mağaralarda ve ağaç kovuklarında yaşamışlardır. Avcılık ve toplayıcılık en önemli uğraş alanlarıdır. Topluluklar klanlar halinde yaşamışlardır. İnsanlar bu devirde taş ve ağaçtan ilkel aletler yapmışlar, hayvan postundan giysilerle soğuktan korunmuşlar ve mağara duvarlarına avladıkları hayvanların resimlerini yapmışlardır. Dünya üzerinde Eski Taş Devrine ait ilk kalıntılara İspanya daki Atlamira ve Fransa daki Laskö mağaralarında rastlanmıştır. Türkiye de Eski Taş Devrine ait kalıntılara İstanbul da Yarımburgaz ve Antalya da Beldibi, Karain ve Belbaşı mağaralarında rastlanmıştır. Ömer Hayyam İranlı şairdir. Rubailer yazmıştır. Matematik ve astronomi bilginidir. Celali Takvimini hazırlamıştır. Sümer Çivi Yazısı Tarih yazı ile başlar. Yazının icadından önceki dönemler Tarih Öncesi Dönemler olarak değerlendirilir.