İktisat Tarihi II. IV. Hafta

Transkript

1 İktisat Tarihi II IV. Hafta

2 İnsan Bilgisinde Devrim - devam Çağdaş yabanlarda olduğu gibi eski çağlarda tıp kuramının özü büyüydü. II. Devrimden sonra Babil de doktorlar aynı zamanda rahipti. Mısır da dinsel görevle tedavi yöntemleri arasında yakın ilişki vardı. Cerrah belirgin fiziksel nedenlerle oluşan yara ve sakatlıkları gidermekle görevliydi.

3 Gelişimin Yavaşlaması ve Durması Kentsel devrimden önce oldukça yoksul toplumlar insanın gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur. MÖ MÖ Yapay sulama, Hayvan koşumu - Demirin arıtılması Yelkenli tekne, Tekerlekli araç - Ondalık sayılar Bahçecilik-meyvecilik - Alfabetik yazı Güneş takvimi, Yazı, Rakam - Kemerli su yolları Bronz, Bakır üretimi Tuğla, Çömlekçilik, Mayalama

4 Daha önceki ve sonraki gelişmelere kıyasla II. Devrim hızlı bir gelişme çağından ziyade bir duraklama dönemidir. Devrim yalnızca gerçek varlığın salt birikimi ile değil bu varlığın belirli sınıfların elinde yoğunlaşması ile oluşmuştur. İktidarı elinde tutan güçlerin yeni buluşları özendirmesi beklenen bir durum değildir.

5 Bilgiç kişilerin özel çıkarları onları salt kitap öğretimine yöneltiyor yaşayan dünyada deney ve gözleme sırt çeviriyorlardı. Tek bir politik ve ekonomik sistemde birleşen uygarlıklar bile ekonomik açıdan tümüyle bağımsız değillerdi. Ur, Babil, Mısır, Hitit, Asur, Lidya, Pers ve Makedonlar Sargon un yolunu izledi.

6 Bu devletlerin yaşamı için gerekli olan haberleşme ve ulaştırma yolları aynı zamanda kültür ve bilginin yayılmasına yaradı. Zorbalıklar sonucu tüm insanlara açık olan varlık tutarı artmış değildir. Doğu krallıkları savaşla oluşur, savaşla yaşamını sürdürür, savaşla da sona erer.

7 İnsan uğraşıları en başından itibaren dünyayı düşsel varlıklarla bezemeye yönelmiştir. Din ve büyü sosyal örgütlenmenin giderek yükselen aşamalarına destek olmuştur. Toplum üyelerinin genel davranışlarını toplumsal gelenekler şekillendirir.

8 Hititler Bronz Çağ ekonomisi genellikle tarım, sanayi, ticaret ve haraç ganimet ekseninde işlemekteydi. Tarım ağırlıklı olarak tahıl tarımı, sanayi ise zanaatle eşdeğerdi. MÖ 2. binyılın başlarında Anadolu da Asur ticareti egemendi. Tüccarlar için Anadolu birçok açıdan çekiciydi.

9 Kent kralları vergilerini aldıkları sürece tüccara karşı barışçıldı. Asurlu tüccarlar Anadolu da yerleşik insanlara kredili olarak sattıkları mallar için fahiş faiz uygulamaktaydı. Hitit Devleti öncesinde Anadolu da rüşvet, vergiden kaçma, tefecilik esaslarına dayalı bir ticari düzen vardı.

10 MÖ 1600 lerin ilk yarısında ortaya çıkan Hititler Asur ticaret kolonisini teşkil eden kentleri ele geçirdi. Kamu kesiminin yüksek ağırlığa sahip olduğu Bronz Çağ uygarlıklarında en gelişmiş yerler kral ve devlet erkanının ikamet ettikleri yerlerdi. Kent, aşağı kent, yukarı kent ve saray kompleksinin bulunduğu Büyükkale olmak üzere üç bölümden oluşuyordu.

11 Hititlerin kullandığı ölçülerin bir bölümü Mezopotamya da da kullanılmaktaydı. Hititlerin bulunduğu dönemde günümüz anlamında paradan söz etmek mümkün değildi. Hititler mal fiyatlarını yasalarına yazıyordu. Bütün mallar değişim oranları kullanılmak suretiyle şekel cinsinden ifade edilmiştir.

12 Koşum atı 20 şekel iken katırın 40 şekel olması katırın başlıca ulaşım aracı olmasından kaynaklanıyordu. Hitit yasalarında ücretlerle ilgili düzenlemeler de vardı. İşçiler arasında cinsiyete bağlı farklılıklar vardı. Eski çağ ekonomik örgütlenmesi gelenek yöntemine dayanmaktaydı.

13 Geleneksel ekonomik örgütlenmenin kamu tarafından sıkı sıkıya denetlenmesi karaborsanın önüne geçiyordu. Eski çağ ekonomilerinin günümüze göre en farklı özelliklerinden birisi de köle emeğine dayanmasıydı. Ortadoğu uygarlıkları arasında ticaret gelişmiş olsa da bu ekonomiler aslen tarıma dayalıydı.

14 Hitit tarım ekonomisinin temel üretim birimi karma üretim yapan tarım işletmeleriydi. Malı üretenlerin çoğu aynı zamanda o malın satımını yaptığından zanaat ve hizmet üretimi içiçeydi. Hattuşa ve diğer Hitit kentlerinde evlerde bulunan eritme ocakları bunların işlik olarak da kullanıldığını göstermektedir.

15 Kralların ve tapınakların para ekonomisi olmayan büyük mülklere sahip oluşu pazar için üretimi sınırlandırmaktaydı. Hitit tabletlerinde ticaretten az söz edilmesi ticarette bir daralmanın olduğu göstermektedir. Hititlerin temelde tımar çalışanlarının ve ücretli askerlerin oluşturduğu düzenli bir ordusu vardı.

16 En önemli görevlilerden birisi hem askeri hem de sivil görev üstlenen vali idi. Hattuşa daki hizmetlerin büyük kısmı kölelere yaptırılmaktaydı. Hitit kamu maliyesi diğer krallıklarda olduğu gibi ayni gelir ve giderlere dayanmaktaydı. Asıl vergi konusu tarım olmakla birlikte gümrük vergisi ve angarya da vardı.

17 Büyük kısmı ayni olarak alınan bu vergilerin bir bölümü bulunduğu yerdeki depolarda saklanırken bir kısmı başkente gönderilirdi. Zanaatkarın elde ettiği bedel ya da ücretten vergi alındığına dair bir kayıt yoktur. Hititler açısından savaş başka amaçların yanı sıra gelir getiren bir faaliyetti.

18 Savaş sanayisi hem inşaat sektörünün hem de bağlı sanayilerin büyümesini sağlıyordu. Hitit İmparatorluğu nun çöküş nedenleri Taht kavgalarının yaygınlaşması MÖ 13. yyda yaşanan kuraklıklar Haraç ve ganimetlerin azalması Hitit İmparatorluğu nun yıkılışı MÖ 1200 dolaylarında uzun bir sürede ve ekonomik durgunluğa bağlı olarak gerçekleşmiştir.