(Heckscher hlin) Karşılaştırmalı Üstünlüklere Eleştiri Karşılaştırmalı üstünlükler teorisi uluslararası emek verimliliğindeki farklılıkların nedeni üzerinde durmamaktadır. Bu açığı gidermek için Eli Heckscher (1919) ve Bertil hlin (1934) tarafından bir model oluşturulmuştur. Heckscher hlin Modelinden Çıkartılan eoremler Her ülke zengin olarak sahip bulunduğu faktörü yoğun biçimde kullanan malların üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olur. aktör iyatları Eşitliği eoremi Serbest ticaret, ülkeler arasındaki faktör fiyatlarını eşitler. Uluslararası faktör hareketliliği ile aynı etkiye sahiptir. Stolper-Samuelson eoremi Serbest ticaret, ülkenin bol olarak sahip olduğu faktörün reel gelirini yükseltir. Kıt faktörün gelirini ise düşürür. Rybczynski eoremi am çalışma koşulları altında, yalnız bir faktörün arzı artınca, bu faktörü yoğun olarak kullanan malın üretimi artar, arzı sabit kalan faktörü yoğun olarak kullanan malın üretimi azalır. 1
Bir ülke hangi üretim faktörüne zengin olarak sahipse, üretimi o faktörü yoğun biçimde gerektiren mallarda karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. emel Varsayımlar Ülkelerin faktör donatımları birbirinden farklıdır. Mallar, faktör yoğunlukları açısından farklılık gösterir. Bir malın üretim fonksiyonu bütün ülkelerde aynıdır. Üretimde ölçeğe göre sabit verim koşulları geçerlidir Ülkelerin talep koşulları birbirinin benzeridir. aktör Donatımının Hesaplanması iziki anımlama Üretim faktörlerinin fiziki miktarlarının oranı şeklinde hesaplanır. Sermayenin emeğe oranıdır. Üretim faktörleri, arz yönü ile ele alır.! " # " >! % # %! = '()*+,( # = -*(. / = /0).1,( 2 = 23*+4,+ Pratikte hesaplanması güçtür. arklı nitelikteki tesislerin değerinin belirlenmesi arklı nitelikteki emeğin ortak bir paydaya çevrilmesi 2
aktör Donatımının Hesaplanması Ekonomik anımlama aktör fiyatları ile tanımlanır. İki ülke arasındaki rant-faiz gelirleri ile ücret gelirinin birbirine oranlanmasıdır.!" #!$ # <!" &!$ &!" = ()*+ -. /)01!$ = 23/.1 4 = 45/6*7. 8 = 89:)07) Eşitsizlik ne anlama gelir? lmanya da sermayenin göreceli fiyatının ürkiye den daha düşük olması ürkiye emeğe, lmanya nın sermayeye zengin olarak sahip olması Bir malın üretimindeki teknik ilişkiye üretim fonksiyonu denir. Eş-ürün eğrileri ile gösterilir. Sermaye 2 1 M1 M 2 D1 D 1 aktör fiyatlarının yerine sermayenin daha ucuz; emeğin daha pahalı olduğu! "! " (=! #! # ) gibi bir durumda üretimin yapısı nasıl değişir? Emek Heckscher hlin Modelinin en temel varsayımı aktör fiyatları değiştiğinde üretilen malların faktör yoğunlukları tersine dönememelidir. 3
Sermaye 1 üretiminde girdilerin ikame oranı çok yüksektir. M1 K 1 1 2 L Eş-ürün eğrileri iki noktada kesişmemelidir. 2 M2 2 Emek aktör donatımı teorisi Uluslararası faktör fiyatlarının eşitlenmesini öngörür. Bol olan girdi ile üretilen ürüne uluslararası talebin artması yurtiçinde o girdinin fiyatının yükselmesine neden olur. aktör yoğunluğunun tersine dönmesi Emek zengini ülkede sermaye fiyatı yükselirken emek fiyatını düşürücü etki yapar. İki ülkenin talep koşulları birbirine benzerlik göstermektedir. üketicinin tercihi ülke içinde uzmanlaşmaya gidilen ürün üzerine yoğunlaşmamaktadır. 4
lmanya Sermaye yoğun bir ülkedir üretiminde uzmanlaşmaktadır ürkiye Emek yoğun bir ülkedir üretiminde uzmanlaşmaktadır P E D M D C D i2 i1 N D E i2 i1 P aktör iyatları Eşitliği ürkiye, emek yoğun bir ülkedir. üretimini azaltır. Kaynaklarını tekstil üretimine aktarır. üretimi azaldığı için işgücü tekstil üretiminde kolayca istihdam edilir. Sermaye faktörünün tekstil sektöründe istihdam olanakları daha kısıtlıdır. rtan tekstil üretimi sonunda işgücü talebi yükselir; sermaye talebi azalır. aktör fiyatları ücretler lehine (ücretler yükselir) faiz aleyhine (faizler düşer) değişir. aktör iyatları Eşitliği lmanya, sermaye yoğun bir ülkedir. üretimini azaltır. Kaynaklarını motor üretimine aktarır. üretimi azaldığı için sermaye motor üretiminde kolayca istihdam edilir. İşgücü faktörünün motor sektöründe istihdam olanakları daha kısıtlıdır. rtan motor üretimi sonunda sermaye talebi yükselir; işgücü talebi azalır. aktör fiyatları faiz lehine (faizler yükselir) ücretler aleyhine (ücretler düşer) değişir. 5
Stolper Samuelson Gelir Dağılımı eoremi eoremden önce Serbest ticaret ülkede yaşayanların tümünün yararına, korumacılık ise zararınadır. eoreme göre Serbest ticaret ihracat endüstrilerinde yoğun kullanılan faktörün lehinedir. Korumacılık ise ithalata rakip endüstride yoğun olarak kullanılan faktörün lehinedir. Stolper Samuelson Gelir Dağılımı eoremi Sermaye zengini bir ülke, sermaye-yoğun mallar ihraç eder, emek yoğun mallar ithal eder. İthal malları üzerine gümrük tarifesi konulsun. Yurtiçinde emek-yoğun malların fiyatları, sermaye-yoğun mallara göre artar. Emek-yoğun endüstride çalışan işçilerin reel ücretleri artar. Emek-yoğun malın yurtiçi üretimi artar; ihraç malının üretimi daralır. Emeğin geliri olan ücret, sermayenin geliri olan faizden daha hızla artar. Ucuzlayan sermaye pahalılaşan emeğin yerine ikame edilir Üretimde her emek birimi daha fazla sermaye ile birleştirildiği için emeğin verimliliği ve dolayısıyla reel ücretlerde artış sağlanmış olur. Rybczynski eoremi İki mallı ve iki faktörlü bir modelde am çalışma koşulları altında ek bir faktörün arzı artarsa onu yoğun olarak kullanan malda üretim genişler; diğer malda ise daralır. 1 M0 E0 M1 E1 1 0 1 6