HÜCRE BÖLÜNMESİ 1- Amitoz Bölünme 2- Mitoz Bölünme 3- Mayoz bölünme A:İNTERFAZ B: MİTOZ -G1 -Profaz -S -Metafaz -G2 -Anafaz -Telofaz
TERİMLER Sentromer Metafaz aşamasında kromozomlar üzerindeki boğumlanma kısımlarıdır. İğ iplikleri metafazda bu bölgelere bağlanmaktadırlar. Kinetekor Sentromerin spesifik küçük bir kısmıdır. Bu bölgelere i ğ iplikleri bağlanmaktadır. İğ iplikleri: mikrotübüllerden oluşan yapılardır. Sentrozom İğ ipliklerini oluşturan yapılardır. Sentriol Sentrozomun ortasındaki küçük yapılardır. Aster - Sentrozom + gelişmekte olan i ğ iplikleri Mikrotübül Proteinlerden yapılm ış fiberlerdir.
Key Anneye ait set 2n = 6 Babaya ait set Replike olmuş bir kromozomun 2 kardeş kromatidi Sentromer Homolog bir çiftte kardeş olmayan 2 kromatid Homolog kromozom çiftleri
Mitoz Bölünme İnterfaz: Bu aşamada hücre protein ve genetik materyali mitoza hazırlamaktadır.
Profaz: Kromozomlar kısalıp kalınlaşmasına devam ederken, iki sentromer ortaya çıkmaktadır.
Prometafaz: Kromozomlar kinetekorlarından (sentromer) mekik iplikciklerine bağlanmaktadırlar.
Metafaz: Kromozomlar maksimum kalınlığa ulaşarak, her bir kromozom sentromerlerinden bölünerek iki kromatid haline gelmektedir.
Anafaz: Kromatidler hücre kutuplarına doğru çekilmektedirler.
Telofaz: Kromatidler kutuplara ulaşınca hücre membranı altında bulunan aktin vemiyozin fibrillerinin kasılmasıyla oluşan kasılma halkası sayesinde sitoplazma bölünmesi başlamaktadır.
Sitokinez: Kasılma halkasının ilerlemesi sonucu sitoplazma bölünerek iki benzer hücre meydana gelmektedir.
3- Mayoz Bölünme Bu bölünme şekli yalnız cinsiyet hücrelerinde görülür. Mayozun mitozdan üç önemli farkı vardır : a) Bu bölünme, iki ayrı hücre bölünmesi olayından meydana gelir. b) Mayozun I. Evresinin profazında, anne ve babadan gelen homolog kromozomlar karşılaşır, çiftler haline gelirler ve aralarında genetik materyal alışverişi yaparlar ( Bu olay pakitende gerçekleşir). c) Mayozun sonunda, kromozom sayısı insanlarda 46 dan (diploid) 23 e (haploid) iner.
Profaz I Kromozomların kısalıp kalınlaşması görülmektedir. Bu arada iki sentromerde meydana gelmiştir. Kiazmaların oluşmasıyla krossing over meydana gelmektedir.
Prometafaz I Nükleus membranı ortadan kalkmaktadır. Kromozomlar maksimum büyüklüğe erişerek hücre merkezine doğru yerleşmeye başlamaktadırlar. Kromozomlar kinetokor bölgelerinden (sentromer) iğ iplikciklerine tutunmaktadırlar.
Metafaz I Homolog kromozomların ayrılarak karşı kutuplara gitmesi (Türe özgü haploid kromozom sayısının ortaya çıkması).
Anafaz I Homolog kromozomlar kutuplara doğru gitmektedirler.
Telofaz I Kromozomlar kutuplara ulaştığında sitoplazma bölünmesi (sitokinez) başlamaktadır. Sitokinez hücre membranı altında başlayan kasılma halkası mekanizması ile başarılmaktadır.
Sitokinezis Haploid kromozom sayısına sahip iki hücre meydana gelmektedir.
Mayozda bir tür açısından çeşitliliği sağlayan 2 mekanizma vardır 1. Bağımsız ayrışım 2. Krossing over
1. Bağımsız ayrışım Key Anneye ait kromozom seti Babaya ait kromozom seti 1. olasılık 2. olasılık Metafaz 1 de kromozomların dizilmesi Metafaz 2 Daughter cells 1. kombinasyon 2. kombinasyon 3. kombinasyon 4. kombinasyon
2. Krossing over Profaz1 Kardeş olmayan kromatidler Tetrad Krossing over bölgesinde kiazma Metafaz1 Metafaz2 Kardeş hücreler Rekombinat kromozomlar
Interphase Homologous pair of chromosomes in diploid parent cell 2N sayıdan N sayıya nasıl iniliyor? Chromosomes replicate Homologous pair of replicated chromosomes Sister chromatids Diploid cell with replicated chromosomes Meiosis I 1 Homologous chromosomes separate Haploid cells with replicated chromosomes Meiosis II 2 Sister chromatids separate Haploid cells with unreplicated chromosomes
MITOSIS MEIOSIS Parent cell (before chromosome replication) Chiasma (site of crossing over) MEIOSIS I Prophase Duplicated chromosome (two sister chromatids) Chromosome replication 2n = 6 Chromosome replication Prophase I Tetrad formed by synapsis of homologous chromosomes Metaphase Chromosomes positioned at the metaphase plate Tetrads positioned at the metaphase plate Metaphase I Anaphase Telophase Sister chromatids separate during anaphase Homologues separate during anaphase I; sister chromatids remain together Daughter cells of meiosis I Anaphase I Telophase I Haploid n = 3 2n Daughter cells of mitosis 2n MEIOSIS II n n n n Daughter cells of meiosis II Sister chromatids separate during anaphase II
Apoptosis: programlı hücre ölümü Hücre küçük mebranla çevrili veziküllere ayrılır. Daha sonra bu veziküller komşu hücreler ve fagositler tarafından ortadan kaldırılır.
Hücre siklusu boyunca 3 kontrol noktası vardır. 1.kontrol noktası: DNA hasarlı ise ve tamir edilemezse döngü G1 safhasında durur. 2 kontrol noktası: S fazında DNA tam replike olmamışsa ve hasarlı ise G2 de tam DNA replikasyonu gerçekleşene ve hata tamir edilene kadar beklenir. organaller ve mikrotübüller hazır değilse 3 kontrol noktası: Eğer kromozomlar iğ ipliklerine düzenli olarak dizilmemişlerse gerçekleşmektedir.