> KAPAK Savafl M. Özaydemir TOBB Sanayi Odaar Konsey Sözcüsü Hai fiahin TOBB TSO Konsey Sözcüsü Ai Duru TOBB Ticaret Odaar Konsey Sözcüsü V. Türkiye Ticaret Ve Sanayi fiuras nda Bögeerin Sorunar Masaya Yat r d Ergene Havzas Kiriikten Ar nd r ma Can Vura Trakya Bögesi Sözcüsü Türkiye Odaar ve Borsaar Biri i'nin (TOBB) organizasyonunda 19 Kas m 2008 tarihinde Ankara'da yap an V. Türkiye Ticaret ve Sanayi fiuras 'na Trakya Bögesini temsien Tekirda Ticaret Borsas Yönetim Kuruu Baflkan Can Vura aktard. Vura, fiura'da yapt sunumda Trakya Bögesi'nde beirenen ortak sorun aanar ie bunara iiflkin çözüm önerierini befl bafl k at nda topad. Trakya Bögesi'nin en önemi sorununun Ergene Havzas 'ndaki kiriik odu unu ifade eden Vura, di er sorunar n da ürün panamas, arazi topuaflt r mas, isans depocuuk ve kürese kriz oarak s raad. 16 EKONOM K FORUM k Kas m 2008 S.Kaya Üzen TOBB Ticaret Borsaar Konsey Sözcüsü Metin Kakavan Deniz Ticaret Odaar Konsey Sözcüsü
KAPAK < Murat Yaç ntafl TOBB stanbu i Sözcüsü Ekrem Demirtafl TOBB zmir i Sözcüsü Mehmet Ai Kuseyri Do u Akdeniz Bögesi Sözcüsü smai Akçay Do u Karadeniz Bögesi Sözcüsü Fiyos Vadisi Projesi Hayata Geçirisin Saih Demir Bat Karadeniz Bögesi Sözcüsü Nurettin Özdebir TOBB Ankara i Sözcüsü Türkiye Ticaret ve Sanayi fiuras, Türkiye Odaar ve Borsaar Biri i (TOBB) Baflkan M. Rifat Hisarc k o u'nun ev sahipi inde, Baflbakan Yard mc s ve Devet Bakan Naz m Ekren'in baflkan nda, Devet Bakanar Mehmet fiimflek ve Kürflad Tüzmen, Maiye Bakan Kema Unak tan, Sanayi ve Ticaret Bakan Zafer Ça ayan, Mii E itim Bakan Hüseyin Çeik, Tar m ve Köyifleri Bakan Mehmet Mehdi Eker ie Çevre ve Orman Bakan Veyse Ero u ve Müsteflarar ie TOBB'un 81 i ve 160 içedeki oda ve borsaar n baflkanar ie Konsey üyeerinin genifl kat m ya, TOBB Ekonomi ve Teknooji Üniversitesi'nde 19 Kas m'da yap d. TOBB'un V. Türkiye Ticaret ve Sanayi fiuras 'nda beirenen on dakika süre içinde TOBB üyesi böge temsicieri beirenen böge sorunar n die getiren konuflmaar yapt ar. fiurada konuflan oda ve borsa baflkanar n n önceiki gündemi kürese kriz odu. ve içeerde kapanan ve küçüen firmaar n devete kâr yerine zarar getirece i vurguayan oda ve borsa baflkanar hükümetten destek paketi haz ranmas gerekti ini ifade ettier. V. Türkiye Odaar ve Borsaar Biri i (TOBB) V. Türkiye Ticaret ve Sanayi fiuras 'nda, 42 oda ve borsa baflkan ad na Bat Karadeniz Bögesi'nin sorunar n aktaran Zongudak Ticaret ve Sanayi Odas (BTSO) Yönetim Kuruu Baflkan Saih Demir aktard. Demir, konuflmas nda Fiyos Vadisi Projesine a r k verdi. Demir, "Bat Karadeniz Bögesinin sorunar Fiyos Vadisi Projesinin gerçekeflmesi ie çözümenir diyerek konuflmas n flöye sürdürdü: fiu anki krizden ç kman n en önemi ad m hükümettin ataca ad md r. En önemi ad m, hükümetimizin cesur kararar aarak üretimin ve istihdam n önünü açacak, uyguanabiir bögese ve sektöre teflvikin en k sa zamanda ç kartmas d r. Banka ve finans sektörünün de bu krizi aflmada sanayici ve tüccara gereki deste i sa amas gerekmektedir. Bat Karadeniz'de buunan Fiyos Vadisi ve bu vadi ie igii Fiyos Vadisi Projesi Türkiye'nin GAP'tan sonraki en büyük projesidir. Bat Karadeniz Bögesi'ni bu proje kurtar r. Barajar, HES'eri Serbest Böge, OSB'eri Türkiye'nin en büyük iman ie Bat Karadeniz'i aya a kad racak bu projede yer amak, bu vadiye yat r m yapmak isteyen hodingere kuruuflara arsa tahsisi yap mam flt r. Kas m 2008 EKONOM K FORUM 17
> KAPAK Bögese Ve Sektöre Bazda tefviker Verimei smai Demirko Güneydo u Anadou Bögesi Sözcüsü Türkiye Odaar ve Borsaar Biri i'nin (TOBB) V. Türkiye Ticaret ve Sanayi fiuras 'nda, Güneydo u Anadou Bögesi'nde buunan on ii fian urfa Ticaret ve Sanayi Odas (fiutso) Yönetim Kuruu Bafkan smai Demirko temsi etti. fian urfa, Ad yaman, Batman, Diyarbak r, Gaziantep, Kiis, Maatya, Mardin, Siirt ve fi rnak ierinden oufan bögenin temsicisi oarak Demirko, furada huzur, tefvik, tar m, uaf m ve turizm sorunar n die getirerek föye konuftu: Huzur ve güven ortam n n omad yerde yat r m ve ticaret omaz, terörün önüne geçierek huzur ve güven ortam sa anarak ekonomi aan nda ata a geçimeidir. Bögenin görüfü a narak, yat r mar n artmas için bögese ve sektöre bazda tefvikerin verimesi sa anma ve tefvik sistemi yeniden düzenenmeidir. Geiftiriecek yeni poitikaara tar msa üretimin serbest rekabet kofuar nda, pazar sinyaerine uygun ve üke ihtiyaçar da dikkate a narak pananmas gerekmektedir. Hayvanc k ifetmeerinin destekenmesi gerekmektedir. Böge ieriye demiryou ba ant s n n kurumas, sanayiefme konusunda daha ciddi yat r mar n yap mas na oanak sa ayacak ticari hayata can k kazand racakt r. Yöremiz hem inanç hem kütür turizmi bak m ndan çok önemi f rsatar bar nd rmaktad r. Ancak bu imkânar yeterince de erendirememektedir. Tan t m konusunda turizm programar na ihtiyaç vard r. Önce Huzur ve Güvenin Hâkim K nmas Gerekiyor Zahir Kandafo u Do u Anadou Bögesi Sözcüsü Türkiye Odaar ve Borsaar Biri i'nin (TOBB) V. Türkiye Ticaret ve Sanayi fiuras 'nda, 42 oda ve borsa bafkan ad na Do u Anadou Bögesi'nin sorunar n aktaran Van Ticaret ve Sanayi Odas (VATSO) Yönetim Kuruu Bafkan Zahir Kandafo u, bögede ekonomik ve sosya kak nman n sa anabimesi için önce huzur ve güvenin hâkim k nmas gerekti ini beirtti. 81 i ve 160 içedeki oda ve borsaar n bafkanar n n kat d topant da, Do u Anadou Bögesi Sözcüsü oarak bögenin sorunar n samimi bir fekide die getirdi ini beirten Kandafo u, konufmas nda, bögede her feyden önce huzur ve güvenin hâkim k nmas gerekti ini die getirdi ini ifade etti. Kandafo u Ükemiz çok büyük bir ekonomik krize karf karf yad r. Ancak krizi bizer 85 y d r bögemizde zaten yaf yoruz. Bögemizde her konuda sorun yaf yoruz. Ekonomik paketer, verien sözer burada ka yor. Bizere yans m yor diye beirtti ini söyedi. Kandafo u, konufmas nda, bögenin s n r ticareti, tar m ve hayvanc k, bankac k, enerji, e itim, sa k, KOB 'er, göç ve ifsizik sorunar n die getiren Kandafo u, maaesef bu konuda ihma edidikerini, hükümetin bu konuda aci eyem pan haz ramas n istedikerini die getirdi ini de aktard n söyedi. 18 EKONOM K FORUM k Kas m 2008
KAPAK < Sorunar radikase çözümer de radika omak zorunda H. Hüseyin Kaç koç Bat Akdeniz Bögesi Sözcüsü V. Türkiye Ticaret ve Sanayi fiuras 'nda Bat Akdeniz Bögesi Sözcüsü ve Isparta Ticaret ve Sanayi Odas (ITSO) Yönetim Kuruu Baflkan Hasan Hüseyin Kaç koç, ekonomide at acak ad mar n ortaya ç kan yeni duruma uygun oarak çabuk ve radika omas gerekti ini beirtti. Ekonomide yaflad m z yeni durumun çok keskin ve radika odu u inkâr ediemez bir gerçek. Öyeyse kan mca çözümerimiz ve bu do rutuda ataca m z ad mar m z da radika omak zorundad r diyen Kaç koç, flunar vurguad : En az ndan Einstein'dan beri bidi imiz bir gerçek var. Sorunu eski yöntemere çözemiyorsan z, yöntemerinizi de ifltirmek zorundas n z. Ekonomide yaflad m z yeni durumun çok keskin ve radika odu u inkâr ediemez bir gerçek. Öyeyse kan mca çözümerimiz ve bu do rutuda ataca m z ad mar m z da radika omak zorunda. 2000-2001 krizi ard ndan yükseen oumu havadan istifadeye at mas gereken ama bir türü at amayan ree sektör dostu mikro öçeki ad mar n önemi flimdi kendini çok daha net ortaya koyuyor. E ri otura m do ru konufla m, böye oa anüstü ortamarda gene oarak bürokratar tabir caizse topa girmekten çekinirer. Aç kças sosya sorumuu un gerekerinin yerine getirimesi yine siyasierin omuzar na ka yor. Çünkü yar n öbür gün hak n karfl s nda do rudan hesap verecek oanar kendieri. Bat Akdeniz Bögesi Sözcüsü Kaç koç, öze sektörün birinci meseesinin ree sektörün finanse ediebimesi odu unun biindi ini anacak bu aflamada finansman maiyeterini uzatmak ve vadeyi k satmak da en az ree sektörü finanse etmek kadar, hatta baflka bir aç dan bak d nda, ondan daha önemi oabiec inin at n çizerek flöye konufltu: Merkez Bankas ve Maiye Bakan 'na çok büyük sorumuuk düfltü ü kanaatindeyim. Bankaar n azami ei gün oan mevduat vadeerinin 33 güne geriedi inin kua m za gedi i bir ortamda, her ne kadar ree sektör mensubu osam da, piyasa kofluar na göre ça flmak zorunda oan bankaar n kredierini k sa kuand rmaar n anay fla karfl yorum. Fakat di er taraftan ree sektör oarak bizim de uzun vadei ve ucuz maiyeti finansmana ihtiyac m z odu u gerçe i ortada. O yüzden mesea bir y dan uzun vadei mevduatar n Merkez Bankas 'ndaki zorunu karfl kar n n çok düflük oarak beirenmesi ve Maiye Bakan 'n n bu türden mevduata uyguad stopaj yüzde on beflten yüzde dört-befl seviyesine çekmesi düflünüebiir. K sacas, IMF ümü ümüzü s kmas n, ama bu arada bankaar m z n da ümü ü s k mas n. S k mas n ki onar da bizim ümü ümüze basmas nar. Bankaar m z pasif tarafta rahatas nar, rahatas nar ki bu da onar n aktiferinde, ree sektörün finansman nda rahatamaya yo açs n. Bakanar Kuruu'nun önünde imzada oan finansa kiraama tasar s n darda oan öze sektörün rahatamas aç s ndan odukça önemsedikerini beirten Kaç koç, fiyat istikrar n n da çok önemi odu unu, tasarrufu ve küçümeyi dayatan formüerin, Türkiye oarak durgunuk içersinde geçiriecek süreyi uzataca n söyeyerek, iyi hesapanm fl ve kabu ediebiir bir enfasyona, tüketimi özendirecek, üretimi art racak ve istihdam önemseyecek poitikaar geifltirmesi gerekti ini ifade etti. Kas m 2008 EKONOM K FORUM 19
> KAPAK Krizden Ç kmak çin Bekentierin Do ru Yönendirimesi Gerekiyor Cea Sönmez Marmara Bögesi Sözcüsü V. Türkiye Ticaret ve Sanayi fiuras 'nda, 48 oda ve borsa bafkan ad na Marmara Bögesi'nin sorunar n ve çözüm tekiferini Bursa Ticaret ve Sanayi Odas (BTSO) Yönetim Kuruu Bafkan Cea Sönmez, bir rapora hükümete aktard. Sönmez, konufmas nda Bugünün tekstiin kötü durumda odu u, otomotivin duraksad, tar m n aksad, hayvanc n yeniden yap and r mas gerekti i ve turizmin yafad s k nt ar gibi konuar n konufuaca gün omad na inan yorum diyerek, hükümet temsicierini kürese krize ve Türkiye'ye etkierine odakanmaya davet etti. Krizin Türkiye'yi te et geçmeyece inin at n öneme çizen Sönmez, son bir ayda krizin bafar yönetiemedi ine dikkat çekti. Marmara Bögesi Sözcüsü Sönmez, ekonomiyi bekentierin yönendirdi ine dikkati çekti i konufmas n föye sürdürdü: Bafar kriz yönetimi gerçekeftirememif omam z, bekentierin daha kötüye gitmesi sonucunu do urdu. Krizin daha iyi yönetimesi için einizden geen çabay gösterdi inize tabii ki inan yoruz. Ekonomiyi bekentierin yönendirdi ini unutmadan, daha aktif, daha payaf mc, daha feffaf ve koordinei bir fekide yönetmenizi bekiyoruz. Sanayici ve ifadamar n n, hatta topumun tüm kesimerinin sizden bekentisi, probemeri çözebiecek güce ve gereki donan mara sahip odu unuzu bizere anatmak, topumu inand rmak ve bekentierimizi pozitife çevirmektir. Oufturumas gereken bu oumu hava, bizerin de mücadee gücünü artt racak, umutar m z ve enerjimizi krizin bitece i güne kadar taf mam za en büyük etken oacakt r. Marmara Bögesi'ndeki 48 oda ve borsan n temsicisi oarak, gündeik ve yere konuara geçiftiriemeyecek kadar önemi bir zaman diimi içinde odu umuza inan yoruz. O konuar geecekte yapaca m z topant ara gündeme getirip çözümer arar z. Bugün için söyeyebiece im son söz; yafad m z bu krizi atatabiece imize topumu ikna etmektir. Yapaca n z tespiter ve aaca n z kararara geecek günerde kriz yönetimini çok daha proaktif görmeyi arzu ediyoruz. Tar msa Aanda Yafanan Sorunar Çözümei Hüsnü Üna ç Anadou Bögesi Sözcüsü Türkiye Odaar ve Borsaar Biri i (TOBB) V. Türkiye Ticaret ve Sanayi fiuras 'nda, ç Anadou Bögesi Sözcüsü Oarak Çank r Ticaret Borsas (ÇTB) Yönetim Kuruu Bafkan Hüsnü Üna bögede öne ç kan sorunar ve çözüm yoar n aktard. Üna, ç Anadou Bögesi'nin ortaya ç kan sorunar n ve bekentierini fu fekide aç kad : Tar msa aanda yafanan sorunar (KOP), sektöre tefvik taeperi, karayou, demiryou ve hava you uaf m nda yafanan sorunar, Bögese Menku K ymeter Borsas 'n n kurumas, Bögese Kak nma Ajansar n n bir an önce kurumas, enerjide yafanan sorunar, KOB 'erin korunmas için kümeenme poitikas n n benimsenmesi, KOB 'erin finansman sorunu, ifsizik ve istihdam sorunu, ihtisas üniversitesi kurumas ve markaafma sorunu. Konya'n n tar msa suama sorununun, kürese s nmaya birikte daha da önem taf d na dikkati çeken Üna, Konya Ovas Suama Projesi'nin önemine dikkat çekti. 20 EKONOM K FORUM k Kas m 2008
KAPAK < Krize Karf Destek Paketi Haz ranmas Zorunudur Nejdet Özer Ege Bögesi Sözcüsü Ege Bögesi'nin oda ve borsa bafkanar n temsi eden Denizi Ticaret Odas (DTO) Yönetim Kuruu Bafkan Necdet Özer, TOBB'un V.Türkiye Ticaret ve Sanayi fiuras 'nda, dünya çap ndaki ekonomik krizin oumsuz etkierinin bögede yat r mar n durmas na sebep odu unu ifade ederek, Bafta Denizi, Afyon ve Manisa omak üzere i ve içeerimizde birçok fabrika ifçi ç karm ft r ve ç karmaya devam etmektedir. Kapanan ya da küçüen firmaar zarar etmekte, devetin de önemi vergi kayb na u ramas na yo açmaktad r. En k sa zamanda bir destek paketinin haz ranmas zorunudur. Di er geifmif ve geifmekte oan ükeerde uyguanan kurtarma paketerini ö renen girifimcierimiz, bekenti ve sorguama içindedir fekinde konuftu. Krizden en az derecede etkienmek için ihracata dönük üretim yapan sektör ve firmaar n destekenmesi gerekti ine de inen Özer, krize karf a nmas gereken önemer konusundaki bögenin taeperini föye s raad : - KOB 'erin yeni sanayi yat r mar na girifmesi ve uusararas piyasaarda rekabet edebimesi için yap m pananan ve infaat haindeki Organize Sanayi Bögeeri'nin (OSB) tamamanmas amac ya TOBB ie Sanayi ve Ticaret Bakan destek sa ama, ihtisas OSB kurumas yayg naft r ma, buraara gidecek firmaara taf nma deste i verimei, OSB'deki firmaar bögese tefvik kapsam nda say ma, büyük içeerin tamam na OSB'er yay ma, teknopark, serbest böge ve ihtisas OSB'erin kurumas nda ve kamuaft rmada destek ve kredi verimei, firmaar n bina infaatar mortgage kapsam nda oma, krediendirme imkân sa anma. - hracata daya büyümeye geçmek, Türkiye'nin en önemi stratejisi oma. Bunun için d f ticaret sermaye firketeri yeni bir misyona tekrar canand r ma. Yaz m ve turizm, yaf meyve sebze sektöründe d f ticaret sermaye firketeri kurumas na izin ve tefvik verimei. - Tar m sektörünün en önemi s k nt s oan ürün fazas na çözüm için yaf meyve ve sebze ihracat na navun tefviki etkii biçimde verimei. Yeri ara ma kuanmay özendirecek çözümer üretimei. Yeni haz ranan Tefvik Kanunu, eskisinin oumsuzukar n taf mama. Tefvikte böge fark kritereri kuan mas durumunda, içeerin kak nma seviyeeri teme a nma. Tefviker kümeenmeere göre yap ma, fehirerin do a ya da y n ekonomierinden kaynakanan avantajar n törpüemek yerine, d fa aç mada bir potansiye oarak görümei. - Yat imanar tamamanma. Fethiye ve ören yat imanar bafta omak üzere geifme potansiyei buunan merkezerde yap ma, yat infaat aanar beirenmei ve destekenmei. - E ence vergisi ve teif hakar ndan do an yüker indirimei. Yunan adaar ya s n r ticareti her yönüye geiftirimei, turizmin merkezi oan Kufadas, Bodrum, Datça, Marmaris ve Fethiye gibi birçok içenin k f ve yaz nüfusar çok fark odu u için güvenik ve sa k bafta omak üzere kamu ve beediye hizmeterinde yetersizikeri, pans z kar gidermek için merkezî destek artt r ma. - Kufadas, Bodrum, Fethiye ve Marmaris gibi merkezerde sezonu uzatacak gof, yat, spor ve kongre turizmi için tesiser kuruma. Turizm ve ba k çifti i aanar iyi panama. Sa k ve terma turizm sektörünün k y dan iç bögeere çekimesi için jeoterma suar kuan ma. Bögedeki kap ca oteeri ve tesiseri daha modern sa k ve tedavi merkezeri durumuna getirierek yafanan Avrupa turistere sat ma. - Küçük ve parçaanm f arazieri topuaft r ma ça fmaar h zand r ma. Tar m ürünerinin de erendirimesinde haerin roü yeniden düzenenmei. Bitki aboratuarar nda hem iç piyasaya hem de ihracata giden tar m ürüneri, AB standartar na uygun fekide denetenmei. Zirai iaç sat f disipin at na a nma, reçetesiz iaç sat f n n önüne geçimei. Destekeme (taban) fiyatar ürün ekiminden önce ian edimei. Bögede teme tar m ürüneri oan zeytin, zeytinya, incir, kuru ve yaf üzüme pamu a uyguanan destekeme primi, AB seviyesine yakaft r ma. Meyve ve sebzede terma suara daya serac k tefvik edimei. Sertifika tohum üretimi ve kuan m tefvik edimei. Kaçak et ve can hayvan girifi önenmei, hayvan ve hayvan ürüneri ihracat destekenmei. Kas m 2008 EKONOM K FORUM 21