AVRUPA BİRLİGİ ŞİRKETLER HUKUKU SEKİZİNCİ DİREKTİFİ 19
AVRUPA BİRLİGİ ŞİRKETLER HUKUKU SEKİZİNCİ DİREKTİFİ Ülkemizde Muhasebe mesleği 3568 sayılı yasa ile 1989 yılından buyana çok yol almıştır. Ama uluslar arası arenada meslek mensuplarımızla aynı noktada mıyız. Doğal olarak bu pencereden nereye baktığımıza bağlı. Bilindiği gibi mesleğimiz ekonomi ve işletme ekonomisi ilmi ile aynı paralelde seyir etmektedir. Ekonomideki ve işletme yönetimindeki gelişmeler aynen mesleğimize hem bilgi hem teknik hem de finansal olarak yansımaktadır. Uluslararası arenada mesleğimiz şüphesiz bizden ileridedir. Çünkü onlar standartlarını koymuşlar ve uygulamaya başlamışlardır. Biz ise Ulusal muhasebe standartlarımızı yeni belirledik. Fakat daha ne Denetim standartlarımızı ne de Etik standartlarımızı belirlemiş değiliz. Denetim Standartları Komitesi çalışmalarında sonlara gelmiş bulunmaktadır. Fakat Etik Komitesi daha oluşmamıştır. Doğal olarak standartlara göre yapılan denetim muhasebe verilerinin düzgün doğru ve yol gösterici olduğunun en güzel ispatlayıcısıdır. Nasıl finansmanda bugün için 1.000 YTL yarın ki 1.000 YTL den daha kıymetli ise denetim de göreceli olarak muhasebe için aynı değeri ifade eder. Mali Denetim iş dünyasında belirleyici rol oynar. Nasıl mı? Denetim sonucu bulunan verilere göre mikro ekonomide yeni yapılanma ve savunma mekanizmaları kurulur. Etkin kararlar alınır. Finansal Tabloları kullananlara, kamuya en doğru bilgiyi vermek. Bu bilginin verilebilmesi için; Muhasebe kayıtlarının geçerli kurallara (Muhasebe Standartlarına) göre yapılıp, denetlenebilir olması ;. Denetimin denetim standartlarına göre yapılması ; Finansal Tabloların bağımsız ve ehil bir kişi/birimce denetlenmesi ; Denetimin etik kurallara göre yapılması esastır. Kimler için denetim yapılır? HİSSEDAR TOPLUM YÖNETİCİLER DİĞER KAMU KURULUŞ- LARI DENETİM BORÇ VERENLER GELİR İDARESİ MÜŞTERİLER ÇALIŞANLAR SATICILAR 20
Denetçi olarak bilmemiz gerekli asgari standartlar nelerdir? MUHASEBE STANDART- LARI IAS DE- NETÇİ DENETİM STANDART- LARI ISA ETİK STANDART- LAR CPE TTK Tasarısında denetçiler şöyle sınıflanmıştır. KURULUŞ DENETÇİSİ YIL SONU HESAP DENETÇİ- Sİ TOPLULUK DENETÇİSİ DENETÇİ İŞLEM DENETÇİSİ ÖZEL DENETÇİ 21
Ülkemizde mali mevzuat yapılanmasının AB uyumu. VERGİ KANUN- LARI TTK TA- SARISI BORÇLAR KANUNU 4. VE 7. Dİ- REKTİF 8. DİREKTİF Avrupa Birliği Müktesebatı (acquis communautaire), Avrupa Birliği Müktesebatı temel Avrupa Birliği anlaşmalarında ve diğer yardımcı hukuk kaynaklarında (tüzük, karar, yönerge vs.) yer alan kural ve kurumlar bütününü ifade etmektedir. Ülkemizde tasarı halinde olan Türk Tücaret Kanunu Avrupa Birliği Şirketler Hukuku ile uyum halindedir. Denetim alanında ise 8.direktif Tasarı halindeki TTK nun temelini oluşturmaktadır. Mesleğimiz açısından bizleri ilgilendiren AB direktifleri 4,7 ve 8.direktiflerdir. 4.ve 7. direktiflerin içerikleri kısaca şöyledir. 4. Direktif 78/660/EEC 25.07.1978 25 Temmuz 1978 de belirli tipteki ortaklıkların mali tabloları hakkındaki Üye Devlet yönetmeliklerinin uyumlaştırılması için 78/660 EEC sayılı konsey direktifi kabul edilmiştir. Birçok ortaklıklar holding topluluklarının bir üyesi olduğundan, topluluğun finansal durumu hakkında topluluğa dahil ortaklıklara ve üçüncü kişilere bilgiler verilebilmesi için, konsolide mali tabloların hazırlanması zorunludur. 22
Avrupa Topluluğu içinde ortaklıklar tarafından yayınlanması zorunlu olan bilgilerde, karşılaştırılabilirlik ve eşdeğerlilik amaçlarını gerçekleştirmek i- çin konsolide mali tablolarla ilgili çeşitli ulusal mevzuat uyumlaştırılmalıdır. Bu direktif bütün şirketler için geçerlidir. Üye ülkeler, bankaları, sigorta şirketlerini veya diğer mali kurumları bundan muaf tutabilir. Yıllık hesaplar bilanço, kar-zarar cetveli ve bilanço dipnotlarından oluşur. Bilanço : Direktif uyarınca(hesap tarzı,rapor tarzı olarak) iki tür bilanço çıktısı öngörülmüştür. Üye ülkeler birini seçmede serbest bırakılmıştır. Kar-zarar Cetveli : Direktif uyarınca iki tür çıktı öngörülmüştür. Üye ülkeler birini seçmede serbest bırakılmıştır. Bilanço dipnotları : Direktif, bilanço dipnotlarında yer verilecek bilgilerin listesini çıkarmıştır. Yıllık rapor, şirket faaliyetlerinin gelişimi ve durumu hakkında doğru bir özetini içermelidir. Aynı zamanda mali yılın bitiminden bu yana meydana gelen önemli olaylar ile şirketin gelecekteki gelişimi ve araştırmageliştirme faaliyetleri hakkında bilgi vermelidir. Küçük ve orta ölçekli şirketler(kobi) için daha az katı kurallar öngörülmüştür. Üye ülkeler,kobilerin yıllık rapor konusunda zorunlulukları hafifletebilir veya yıllık hesapların denetlenmesi zorunluluğundan vazgeçebilir. Küçük ölçekli şirket, bilanço kesimi sırasında aşağıdaki üç kriterden ikisini aşmayan olarak tanımlanmıştır: Toplam bilanço tutarı = 2.5 milyon EURO Net işlem hacmi = 5 milyon EURO Ücretli sayısı = 50 Orta ölçekli şirket tanımında ise: Toplam bilanço tutarı = 10 milyon EURO Net işlem hacmi = 20 milyon EURO Ücretli sayısı = 250 7. Direktif 83/349/EEC 13.06.1983 Sınırlı sorumlu şirket hesaplarının konsolidasyonu Direktif, konsolide hesapların yazılması konusunda uygulanacak yöntemi belirtmektedir: Konsolide hesaplar, konsolide bilanço, konsolide kar-zarar cetveli ve hesaplara ait dipnotlarını kapsamalıdır. Konsolidasyona tabi şirketlerin sermayesindeki payların kayıtlı değeri (defter değeri), söz konusu şirketlerin sermayesi ve birikimleri ile tutarlı olmalıdır. 23
Konsolide hesaplar, ana şirketin yıllık hesapları ile aynı yöntem ve tarihte tutulmalıdır. Bu direktif ile ilgili olarak Türkiye de herhangi bir kanun ya da düzenleme bulunmamaktadır. Yalnız, ihtiyaç duyulması halinde Sermaye Piyasası Kurulu, sadece Sermaye Piyasası Kanununa tabi şirketlerin Konsolidasyonu hakkında kararlar çıkarmaktadır. Sekizinci Direktif Kabul Tarihi:25.04.2006 Şirketler Hukuku 4. ve 7. Direktifleri ile yasal denetimin kapsamını tanımlamakta, ancak bu işi kimin yapmaya yetkili olabileceğini belirtmemektedir. Şirketler Hukuku Sekizinci Direktifinin amacı, AB Üye Devletlerinde yasal denetçilerin ve denetim firmalarının onayını organize etmektir Sekizinci Direktifin Modernizasyonu Neden Şimdi Değişiyor? Sekizinci Direktifteki etik gerekler çok yüksek görülüyor Sarbanes Oxley den sonra ABD baskısı Parmalat tan sonra AB Parlamentosu baskısı Direktifin Konusu Yıllık ve Konsolide hesapların yasal denetimi ile ilgili kuralları belirlemektedir Tanımlar Yasal Denetim : Topluluk Yasası uyarınca, yıllık hesaplar veya konsolide hesapların denetimi anlamındadır. (Ülkemizde SPK,BDDK gibi denetim talebi zorunlu olan ve mevzuat gereği yapılan gerekli denetim) Yasal Denetçi : Yasal denetim yürütmek üzere bu Direktif uyarınca bir Üye Ülkenin yetkili mercileri tarafından onaylanan gerçek kişi anlamındadır. (SMMM,YMM) Denetim Firması Yasal biçimine bakılmaksızın Yasal denetim yürütmek üzere bu Direktif uyarınca bir Üye Ülkenin yetkili mercileri tarafından onaylanan tüzel kişi veya herhangi bir firma anlamındadır. Üçüncü ülke denetim şirketi yasal biçimine bakılmaksızın üçüncü bir ülkede kurulmuş olan bir şirketin yıllık ya da konsolide hesaplarının denetimlerini yürüten şirket anlamındadır. Üçüncü ülke denetçisi üçüncü bir ülkede kurulmuş olan bir şirketin yıllık ya da konsolide hesaplarının denetimlerini yürüten gerçek kişi anlamındadır. 24
Grup Denetçisi : Konsolide hesaplar üzerinde yasal denetim yürüten yasal denetçi/ler veya denetim fima/ları anlamında kullanılmaktadır. Ağ ( Bir network şeklinde çalışma)bir işbirliğine yönelik ve bir yasal denetçi ya da denetim firmasının mensubu olduğu daha büyük bir yapı anlamındadır ve Açıkça kar - maliyet paylaşımı veya ortak mülkiyet paylaşımı, kontrol veya yönetim, ortak kalite kontrol politikaları ve prosedürleri, ortak bir iş stratejisi, ortak bir marka ya da profesyonel kaynakların önemli bir kısmını kullanmayı amaçlayan daha büyük bir yapı anlamındadır. Bir denetim firmasının bağlı kuruluşu Yasal yapısına bakılmaksızın, ortak mülkiyet, kontrol ya da yönetim açısından denetim firmasına bağlı olan herhangi bir işletme anlamındadır. Denetim raporu yasal denetçi ya da denetim firması tarafından hazırlanan rapor anlamındadır. Yetkili Merciler, Yasal denetçilerin ve denetim firmalarının düzenlenmesi ve/veya gözetiminden sorumlu olmak üzere yasa tarafından belirlenmiş yetkili merciler ya da kuruluşlar anlamındadır; veya bundan sonra. belli bir maddede yetkili merci den kasıt, bu Maddede sayılan işlevlerden sorumlu merci ya da kuruluş(lar) anlamındadır. Uluslararası Denetim Standartları, Uluslararası Denetim Standartları (UDS) ve yasal denetime ilgili olduğu ölçüde diğer Uluslararası Denetim Bildirileri ve Standartları anlamındadır. Uluslararası Muhasebe Standartları (IASB) tarafından yayınlanan ya da benimsenen Uluslararası Muhasebe Standartları (UMS), (UFRS) ve ilgili Yorumlar (SIC-IFRIC yorumlar), bu standartlar ve yorumlarla ilgili sonradan yapılan değişiklikler ve gelecekte uygulamaya girecek olan standartlar ve bunlarla ilgili yorumları anlamındadır Kamu Yararı İşletmeler :Menkul kıymetlerinin hangi bir Üye Ülkenin düzenlenmiş piyasasında işlem görmesine müsaade edilmiş, bir Üye Ülkenin yasasıyla idare edilen işletmeler, kredi kuruluşlarının işlerini yapılması ve takibiyle ilgili, kredi kuruluşları ve sigorta işletmeleri anlamındadır. Üye Ülkeler başka işletmeleri de kamu yararı işletmeler olarak tanımlayabilirler örneğin, faaliyet alanları, boyutları veya istihdam ettikleri çalışanlar açısından önemli ölçüde kamu ile alakalı olan işletmeler. Kooperatif Avrupa Kooperatif Topluluğu, kredi kuruluşları ile 91/674/EEC sayılı Direktifin 2(1) Maddesinde belirtilen anlamda sigorta şirketleri gibi Topluluk Yasasına göre yasal denetim gerektiren diğer kooperatifler anlamındadır. Uygulayıcı Olmayan, kamu gözetim sisteminin yönetimine girmeden en az üç yıldır, yasal denetim yürütmeyen, bir denetim firma 25
sında oy hakkı bulunmayan, bir denetim firmasının idari ya da yönetim kurulu üyesi olmayan, bir denetim firmasınca istihdam edilmemiş ya da bir şekilde ilişkisi olmamış, gerçek kişi anlamındadır. anahtar denetim ortağı(ortakları) ;Denetim firması adına, yasal denetimin Yürütülmesinden birinci derecede sorumlu olmak üzere belli bir denetim sözleşmesi için bir denetim firması tarafından atanan yasal denetçi/ler anlamındadır, Grup denetimi halinde, grup düzeyinde yasal denetimin yürütülmesinden birinci derecede sorumlu olmak üzere denetim firması tarafından atanmış yasal denetçi(ler) ve önemli şubeler düzeyinde birincil derecede sorumlu olmak üzere atanan yasal denetçi(ler) anlamındadır; veya Denetim raporunu imzalayan yasal denetçi/ler anlamındadır. Yasal Denetçilerin Onayı 1984 ten bu yana AB de yasal denetim yalnızca onaylı bir yasal denetçi veya denetim firması tarafından yapılabilir. Her Üye Ülke, yasal denetçilerin ve denetim firmalarının onaylanmasından sorumlu yetkili mercileri belirleyecektir. (Bizde bu görevin TÜRMOB tarafından yapılması icap etmektedir.) *İyi şöhret *Eğitim,Mesleki Yeterlilik sınavı,teorik Bilgi Sınavı,Muafiyet ve Pratik eğitim(asgari 3 yıl) Denetim Firmalarının Onayı Her Üye Ülke, yasal denetçilerin ve denetim firmalarının onaylanmasından sorumlu yetkili mercileri belirleyecektir. *Yasal Denetçi unvanı *İyi şöhret Mad:4 *Eğitim,Mesleki Yeterlilik sınavı,teorik Bilgi Sınavı,Muafiyet ve Pratik eğitim(asgari 3 yıl), Uzun Vadeli Pratik Eğitimle Kazanılan Yetkinlik,Pratik Eğitim ve Teorik Öğrenimin Birleşmesi.Mad:6-12 ( c )İşletmenin idari ya da yönetim organında yer alan üyelerin çoğunluğunu, -azami %75 e kadar-. herhangi bir Üye Ülke tarafından onaylanan denetim firması olmalıdır ya da en azından 4 ve 6 12. Maddeler arasındaki bölümde yer alan koşulları yerine getiren gerçek kişiler oluşturmalıdır. Üye Ülkeler, bu gerçek kişilerin diğer bir Üye Ülke de onaylanmış olma zorunluluğunu şart koşabilirler. Söz konusu organın ikiden fazla üyesi olmaması durumunda, bu üyelerden birinin en azından bu fıkrada belirtilen koşulları sağlaması gerekmektedir; 26
Üye Ülkeler, sadece, ( c) fıkrası ile ilgili olarak ek şartlar getirebilirler. Söz konusu şartlar, izlenen hedeflerle orantılı olmalı ve katiyen gerekli olan şeylerin ötesine geçmemelidir. Sürekli Eğitim Üye Ülkeler yasal denetçilerin, teorik bilgi,mesleki beceri ve değerlerinin yeterince yüksek düzeyde olduğunu teyit etmek üzere uygun sürekli eğitim programlarına katılmalarını ve sürekli eğitim konusunda öngörülen koşullara uymayanların Madde 30 da(soruşturma ve Yaptırım Sistemleri) belirtildiği biçimde uygun yaptırımlara tabi olmalarını sağlayacaklardır. Diğer Üye Ülkelerden Gelen Yasal Denetçilerin Onaylanması Üye Ülkelerin yetkili mercileri, diğer Üye Ülkelerde onaylanan yasal onaylanmalarına ilişkin prosedürler belirleyeceklerdir. Bu prosedürlerin kapsamı, en az üç yıl süreli mesleki eğitim ve öğretimin tamamlanması hakkındaki yüksek öğretim diploma hakkının tanınması için genel sistem hakkındaki 21 Kasım 1988 tarihli 89/48/EEC Sayılı Konsey Direktifinin 4. Maddesi[1] uyarınca uygulanan yetenek testinde başarılı olma koşulunun ötesinde olmayacaktır. Yetenek testi, ilgili Üye Ülkedeki uygulanan dil kurallarına göre izin verilen dillerin birinde yapılabilir, yasal denetim sürecine ilişkin olduğu ölçüde ilgili Üye Ülkenin yasaları ve yönetmelikleri üzerinde sadece yasal denetçinin, yeterli bilgi düzeyini kapsar. 1 OJ 19, 24.1.1989, p. 16. Avrupa Parlamentosu ve Konseyi nin 2001/19/EC sayılı Direktifi (OJ L 206, 31.7.2001, p.1) ile değiştirilen direktif. Tescil-Resmi Sicil Her bir Üye Ülke, yasal denetçilerin ve denetim firmalarının Madde 16 (Yasal Denetçilerin Sicili)ve 17 ye(denetim Firmalarının Sicili )göre, bir resmi sicile girmelerini temin edeceklerdir. İstisnai durumlarda, Üye Ülkeler kişinin şahsi güvenliğini kaçınılmaz ve belirgin zarara uğratmasını gerekli derecede azaltmak için sadece açıklama yapmaya ilişkin bu maddede ve Madde 16 da belirtilen şartları uygulamayabilirler. Üye Ülkeler, her yasal denetçinin ve denetim firmasının münferit bir sicil numarası altında resmi sicilde tanımlanmalarını sağlayacaklardır. sicil bilgileri elektronik formatta sicilde saklanacak ve kamunun erişimine elektronik ortamda açık olacaktır. 27
Resmi sicil aynı zamanda Madde 3 te belirtildiği biçimde o- naydan, Madde 29 da belirtildiği biçimde kalite kontrolünden, Madde 30 da belirtildiği biçimde yasal denetçiler ve denetim firmaları hakkında yaptırımlardan ve Madde 32 de belirtildiği biçimde kamu gözetiminden sorumlu yetkili mercilerin adı ve adresini de içerecektir. Üye Ülkeler, söz konusu resmi sicilin tarihi[1] itibariyle tamamen faaliyette olmasını temin edeceklerdir. TÜRMOB ülkemizde denetim firmalarını tek elden takip etmelidir. [1] Bu direktifin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl. Tescil-Resmi Sicil ile ilgili diğer konular Sicil Bilgilerinin Güncellenmesi: Mad:18 Üye Ülkeler, yasal denetçilerin ve denetim firmalarının, resmi sicilde yer alan bilgilerdeki herhangi bir değişikliği derhal, resmi sicilden sorumlu resmi merciyi bilgilendirilmesini sağlayacaklardır. Sicil, bildirimin ardından, derhal güncellenecektir. Sicil Bilgilerinin Sorumluluğu:Mad:19 Madde 16 Madde 17 ve Madde 18 uyarınca ilgili yetkili mercilere sağlanan bilgiler, yasal denetçi ya da denetim firması tarafından imzalanacaktır. Yetkili merci bu bilginin elektronik olarak erişilebilirliğini sağlıyorsa, örneğin, elektronik imza için Topluluk çerçevesi hakkındaki 13 Aralık 1999 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konseyi nin 1999/93/EC Sayılı Direktifi nin[1] 2. Maddesinin 1. fıkrasında belirtildiği şekilde, e- lektronik imza şeklinde yapılabilir. [1] OJ L 13, 19.1.2000, p. 12. Dil: Mad :20 resmi sicile girilen bilgiler, ilgili Üye Ülkelerde uygulanan dil kuralları uyarınca izin verilen dillerden birinde olacaktır. Üye Ülkeler ek olarak, söz konusu bilgilerin resmi sicile, Topluluğun diğer resmi dillerinden herhangi birinde girilmesine izin verebilirler. Üye Ülkeler çeviri bilgisinin tasdik edilmesini talep edebilirler. Her durumda, ilgili Üye Ülke, sicilin, çevirinin tasdik edilip edilmediğini belirttiğini temin edeceklerdir. 28
1984 ten bu yana gelişmeler 28 Ekim 1996 AB de Yasal Denetçilerin Rolü, Pozisyonu ve Sorumlulukları hakkında Yeşil Kitap 8 Mayıs 1998 AB tebliği Avrupa Birliğinde Yasal Denetim ileri gidiş Denetim Komitesinin Kuruluşu 15 Kasım 2000 AB Tavsiye Kararı Yasal Denetim için Kalite Güvencesi 16 Mayıs 2002 AB Tavsiye Kararı AB de Yasal Denetçilerin Bağımsızlığı Profesyonel Etik, Bağımsızlık, Tarafsızlık, Gizlilik ve Profesyonel Sır Profesyonel Etik Bağımsızlık ve tarafsızlık Gizlilik ve Mesleki Sırlar Denetim Firmaları Adına Yasal Denetimi Yürüten Yasal Denetçilerin Bağımsızlıkları ve Tarafsızlıkları Denetim Ücretleri. 1. Denetim Standartları Üye Ülkeler, denetçilerin ve denetim firmalarının yasal denetimleri, yasal Komite tarafından benimsenen uluslararası denetim standartlarına göre yürütmelerini gerekli tutacaklardır. Komite,topluluk bünyesinde uygulanmak üzere aşağıda belirtilen kurallara göre uluslararası denetim standartlarını uygulamaya koyacaktır: Amaca uygun süreçlere, kamu gözetimine ve şeffaflıkla geliştirilmiş olmaları ve uluslararası genel kabul görmeleri; Standartların, yıllık ya da konsolide hesapların, üst düzey bir güvenilirlik ve kalite katkısı sağlaması; Avrupa nın genel çıkarlarına hizmet etmesi. Konsolide Hesapların Yasal Denetimi Denetim Standartları Grup denetçisi, konsolide hesaplarla ilgili olarak, denetçi raporunun tüm sorumluluğunu üstlenecektir; 29
Grup denetçisi, Grup denetimi amacıyla, bir inceleme yürütecek ve üçüncü ülke denetçisi(denetçileri), yasal denetçisi(denetçileri), üçüncü ülke denetim işletmesi(işletmeleri) veya denetim firması(firmaları) tarafından yürütülmüş denetim işi üstündeki görüşünün belgelerini saklayacaktır. Grup denetçisinde kalacak bu belgeler, ilgili yetkili mercilerin, grup denetçisinin işlerini gerektiği gibi inceleyebilmesine imkan verecektir. Bir şirketler grubunun bir bileşeni, grup denetçisi, talep edildiğinde kamu gözetim mercilerine, grup denetimi ile ilgili çalışma kağıtları da dahil olmak üzere, üçüncü ülke denetçisi(denetçileri) veya denetim işletmesi(işletmeleri) tarafından yapılan denetim işinin belgelerini, gerektiği biçimde ulaştırılmasını sağlayacaktır. Denetim Raporlaması Bir denetim firmasının yasal denetimi üstlendiği durumda, denetim raporu, en azından denetim firması adına yasal denetimi yürüten yasal denetçi(ler) tarafından imzalanacaktır. İstisnai durumlarda, Üye Ülkeler, eğer söz konusu açıklama her hangi bir kişinin şahsi güvenliğine bir engel oluşturacak ve önemli bir tehlikeye neden o- lacaksa bu imzanın kamuya açıklanmamasının gerekliliğini şart koyabilirler. Her halükarda, ilgili kişi(ler)in isim(ler)i, ilgili kamu mercilerine bildirilecektir. 78/660/ECC sayılı Direktifin 51a(1) Maddesine rağmen, eğer Komisyon, bu direktifin Madde 26(1) e göre denetim raporları için ortak bir standart belirlememişse, bu direktifin Madde 48(2) de belirtilen prosedürlere uygun olarak, denetim faaliyetlerinde kamu güvenini artırmak için kabul edilmiş uluslararası muhasebe standartlarına göre hazırlanmış yılık ya da konsolide hesapların denetim raporları için bir ortak standart benimseyebilir. Kalite Güvence Sistemleri Kalite güvence sistemi, incelenen yasal denetçiler ve denetim firmalarından bağımsız bir biçimde organize edilmeli ve kamu gözetimine tabi olmalıdır; Kalite güvence sisteminin finansmanı, yasal denetçiler ya da denetim firmalarından gelebilecek herhangi olası uygunsuz etkilere karşı teminat altında ve bağımsız olmalıdır; Kalite güvence sistemi yeterli kaynaklara sahip olmalıdır; Spesifik(özel) kalite güvence incelemelerinde görevlendirilecek o- lan inceleme uzmanlarının seçimi, inceleme uzmanı ile incelemeye alınan yasal denetçi ya da denetim firması arasında herhangi bir çı- Kalite güvence incelemelerini yürüten kişiler, uygun mesleki eğitime, yasal denetim ve mali raporlama konularında ilgili deneyime ve bu özelliklerini kalite güvence kontrol incelemeleri hakkında özel eğitimi ile tamamlamaları gerekmektedir; 30
kar çatışması olmamasını sağlamak üzere tasarlanan tarafsız bir prosedüre göre gerçekleşmelidir; Seçilmiş denetim dosyalarının yeterli testini içeren kalite güvence incelemesi, uygulanan denetim standartları ve bağımsızlık şartlarına uygunluğu, harcanan kaynakların miktarı ve kalitesi, alınan denetim ücreti ve denetim firmasının iç kontrol sistemi ile ilgili bir değerlendirme içerecektir; Kalite güvence incelemesi, kalite güvence incelemesinin temel sonuçlarını içeren bir raporun konusu olacaktır; Kalite güvence incelemeleri en az altı yılda bir yapılacaktır; Kalite güvence sisteminin genel sonuçları yıllık olarak yayınlanacaktır; ( j ) Kalite incelemelerinin tavsiyeleri, makul bir süre içinde yasal denetçi ya da denetim firması tarafından yerine getirilecektir; ( j ) bendinde belirtilen tavsiyelerin yerine getirilmemesi halinde, yasal denetçi ya da denetim firması, gerekirse, Madde 30 da belirtilen disiplin cezaları ve yaptırımları sistemine tabi olacaklardır. Komisyon, Madde 48(2) de belirtilen prosedür uyarınca, denetim faaliyetlerinde kamu güvenini artırmak için ve 1. paragrafın (a), (b) ve (e)-(j) bentlerinin bir örnek uygulamasını temin etmek için uygulama önlemleri alabilir. Soruşturma ve Yaptırım Sistemleri. Denetim Standartları Üye Ülkeler, yasal denetime yönelik yetersiz uygulamaların belirlenmesi, düzeltilmesi ve önlenmesine yönelik etkin soruşturma ve yaptırım sistemlerinin bulunmasını sağlayacakladır. Üye Ülkelerin medeni hukuklarında yer alan rejimlere bir zarar gelmeksizin, Üye Ülkeler, yasal denetimlerin bu Direktifin uygulanmasına ilişkin hükümlere uygun olarak yapılmaması halinde, yasal denetçilere ve denetim firmalarına uygulanabilecek etkin, doğru orantılı ve caydırıcı yaptırımlar uygulayabilirler. Üye Ülkeler, yasal denetçiler ve denetim firmaları ile ilgili olarak alınan önlemlerin ve uygulanan yaptırımların, uygun bir biçimde kamuya ifşa dilmesini sağlayacaklardır. Yatırımlar arasında, onayın geri alınması olasılığı da bulunmalıdır. Denetçinin Sorumluluğu (Mad 31) Komisyon, 1 Ocak 2007 den önce, Avrupa sermaye piyasaları üzerinde yürütülen yasal denetimler hakkındaki mevcut ulusal sorumluluk kuralları ve yasal denetçiler ve denetim firmaları için sigorta şartlarının etkileri hakkında, finansal sorumluluğun sınırlamaları hakkında tarafsız bir analizi de içeren, bir rapor sunacaktır. Komisyon, gerektiğinde kamuya danışıp,işlemleri yürütecektir.. Komisyon, söz konusu raporun ışığında, uygun olduğuna karar verirse, Üye Ülkelere tavsiyeler sunar. 31
1. Denetim Standartları Denetim Raporu ISA 700 ün son güncellemesi, Avrupa da ISA raporlamasının uygulanmasını kolaylaştırmaktadır, çünkü, özellikle mali tablolar hakkındaki ve (ulusal) yasal ve yasal düzenleme gerekleri üzerindeki diğer beyanlar hakkındaki görüşü açıkça ayırmaktadır. Bir denetim firmasının yasal denetimi yaptığı hallerde, denetim raporu, en azından denetim firması adına yasal denetimi yapan yasal denetçi(ler) tarafından imzalanacaktır. Denetim Raporunda Temel Unsurlar Başlık Bağımsız Denetim Raporunda, Bağımsız Denetçi ünvanın kullanılması gerekir. Görüş Paragrafı Mali Tabloların Hazırlanmasında kullanılan raporlama standartları (UMS veya Yerel) açıklanıp,mali Tabloların mali raporlama standardına ve gerektiğinde yasal düzenlemelere uygun olarak, gerçeği, doğru ve dürüst şekilde yansıttığı belirtmelidir. Muhatap Bağımsız Denetim Raporu yerel düzenlemeler ve bağımsız denetim anlaşması çerçevesinde belirlenen muhataba karşı düzenlenir. Denetim Raporunun Tarihi Bağısız denetçi,rapor tarihi olarak Denetim çalışmalarının Tamamlandığı Tarihi kullanmalıdır. Sunuş Paragrafı a.bağımsız Denetime tabi tutulan mali tablolar tanımlanmalı ve dönem belirtilmelidir. b.işletme Yönetiminin(Mali Tabloların Hazırlanması) ve Denetçinin Yükümlülüğünü(Mali Tablolar Hakkında görüş bildirme) belirtilmelidir. Bağımsız Denetçinin Adresi Bağımsız Denetimden Sorumlu olan Bağımsız Denetçinin ofis adresi yazılmalıdır. Kapsam Paragrafı Bu bölümde Denetimin içeriği açıklanır.(uds veya Yerel Standartların uygulanması) Bağımsız Denetçinin İmzası Bağımsız Denetim Raporu,Bağımsız Denetim firması adına,bağımsız Denetçi adına veya her ikisi adına imzalanır. Kamu Gözetimi İlkeleri Üye Ülkeler,yasal denetçiler ve denetim firmaları için etkin bir kamu gözetim sistemi organize edeceklerdir. Tüm yasal denetçiler ve denetim firmaları kamu gözetimine tabi o- lacaklardır. Kamu gözetimi sisteminin yasal denetimle ilgili alanlarda bilgili, ama uygulayıcı olmayanlar tarafından yönetilecektir. Kamu gözetim sistemi, gerektiğinde yasal denetçiler ve denetim firmaları ile ilgili olarak soruşturma yürütme ve uygun gördüğü işlemler uygulama hakkına sahip olacaktır. 32
Kamu gözetim sistemi şeffaf olacaktır. Bu şeffaflık, yıllık çalışma programları ve faaliyet raporlarının yayınlanmasını da kapsamalıdır. Kamu gözetim sistemi yeterli biçimde finanse edilecektir Kamu gözetim sisteminin finansmanı, yasal denetçilerin ya da denetim firmalarının olumsuz etkilerinden bağımsız ve bunlara karşı güvenliği sağlanmış olmalıdır. Topluluk seviyesinde kamu gözetim sistemleri arasında işbirliği Üye Ülkeler, kamu gözetim sistemleri ile ilgili yasal düzenlemelerin, Topluluk seviyesinde Üye Ülkelerin gözetim faaliyetleri arasında etkin bir işbirliğini oluşturmasına izin vermelerini sağlayacaklardır. Bu kapsamda her bir Üye Ülke, spesifik(özel) olarak belirleyecekleri bir kuruluşu, işbirliğinin sağlanması ile görevlendireceklerdir. Yetkili mercilerin belirlenmesi Sonuçlar Üye Ülkeler, bu Direktifte öngörülen görevler amacıyla bir veya daha fazla yetkili mercii belirleyeceklerdir. Üye Ülkeler, bu belirleme konusunda Komisyonu haberdar edeceklerdir. Yetkili merciler, çıkar çatışmalarının bertaraf edildiği bir biçimde organize edileceklerdir. Denetim düzenlemesinin hedefi, denetim kalitesini kamu yararına yükseltmektir. AB düzenleme sistemi 1984 ten bu yana tedricen gelişmektedir. Üye Devletler tarafından uygulamaya konulduğunda yeni Direktif çerçeveye önemli ilerleme sağlayacaktır. Uygun gelişme ve ilkelerin uygulanmasını sağlamak için, Avrupa muhasebecilik mesleği dahil mesleki seviyede ve düzenleyiciler seviyesinde ilave çaba gösterilecektir. Ülkemizde Etik Kurul mesleğimiz için uluslar arasındaki etik standartları baz alıp,etik standartları en kısa zamanda oluşturmalıdır. Kamu Gözetimi sistemi de ülkemizde acilen oluşturulmalıdır. 33
34