2008/18 SAYILI HAFTALIK BÜLTEN DUYURU

Transkript

1 2008/18 SAYILI HAFTALIK BÜLTEN DUYURU Bilindiği üzere, Kurulumuzun Seri:XI, No:29 Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği (Tebliğ), tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak, ihraç ettiği sermaye piyasası araçları bir borsada işlem gören ortaklıklar, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri ve bu işletmelerin bağlı ortaklıkları, iştirakleri ve iş ortaklıkları için, tarihinden sonra başlayan hesap dönemlerine ait ilk ara finansal tablolardan itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir. Kurulumuzun 2008/16 sayılı Haftalık Bülteni aracılığıyla ise Seri:XI, No:29 Tebliği uyarınca hazırlanacak finansal tablolara ilişkin formatlar kamuya duyurulmuştur. Konuya ilişkin olarak, anılan Tebliğin ve finansal tablo formatlarının ilk uygulama yılı olmasından kaynaklanan tereddütlerin giderilmesini teminen, Seri:XI, No:29 Tebliği nin yayımı tarihinden bu yana Kurulumuza ulaşmış sorular çerçevesinde, aşağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek görülmüştür. 1) Tebliğin ilk uygulama döneminde, finansal tabloların karşılaştırmalı sunumuna ilişkin herhangi bir istisna getirilip getirilmeyeceği hususu Tebliğin ilk uygulama döneminde, finansal tabloların karşılaştırmalı sunumuna ilişkin olarak mevcut Uluslarası Muhasebe/Finansal Raporlama Standartlarına (UMS/UFRS) uygun olmayan herhangi bir belirlemeye gidilmemiştir. Bu çerçevede; Seri:XI, No:29 Tebliği nin ilk uygulama yılında, UMS/UFRS yi ilk kez uygulayan işletmeler UFRS 1 uyarınca, diğer işletmelerse UMS 1 uyarınca tüm finansal tablolarını en az bir önceki yılla karşılaştırmalı olarak sunacaklardır. UMS/UFRS yi ilk kez uygulayan işletmelerin karşılaştırmalı finansal tablolarının hazırlanabilmesini teminen, önceki hesap döneminin açılış bilançosunun UFRS 1 uyarınca düzenlenmesi gerektiği unutulmamalıdır (hesap dönemi takvim yılı olan işletmeler için tarihli açılış bilançosu). 2) Tebliğ in Geçici 1 inci Maddesi ndeki 3 haftalık ek sürenin sadece ilk ara tablo için mi yoksa hesap dönemine ait tüm tablolar için mi geçerli olacağı hususu Bilindiği üzere, Tebliğin Geçici 1 inci Maddesinin ikinci fıkrasında, bu Tebliğe göre ilk defa finansal tablo düzenlenmesi durumunda, Kurula ve borsaya bildirim sürelerine ayrıca 1

2 üç hafta daha ilave edilir denilmektedir. Mevcut durumda bu Tebliğ e göre düzenlenecek olan ilk finansal tablo, ilk ara dönem finansal tablosudur (hesap dönemi takvim yılı olan işletmeler için tarihli tablolar, özel hesap dönemi olanlar için tarihinden sonra başlayacak hesap dönemlerine ilişkin ilk ara dönem tabloları). Dolayısıyla, ilk ara dönem tablosu dışındaki finansal tabloların Kurula ve borsaya bildirim sürelerine üç hafta ilave edilmeyecektir. 3) Ara dönem finansal tabloların tam set olup olmayacağı hususu Bilindiği üzere, Seri:XI, No:29 Tebliği nde ara dönem finansal tabloların tam set hazırlanıp hazırlanmayacağı yönünde bir belirleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla, UMS 34 uyarınca işletmeler, ara dönem finansal tablolarının tam set veya özet olarak sunumunda serbest olacaklardır. Özet sunumun tercih edilmesi halinde, UMS 34 ün 9 uncu paragrafı uyarınca, finansal tabloların en son yayınlanmış yıllık tablolardaki kalemleri içermesi gerekmektedir. Ancak bu gereklilik, yine UMS 34 ün 7 nci paragrafı çerçevesinde, ihtiyaç duyulan kalem ve dipnot açıklamalarının ara dönem finansal tablolara eklenmesine engel değildir. 4) Tebliğ in ana ortaklığı yurt dışında bulunan işletmelerle ilgili 13 üncü maddesinin uygulanması Ana ortaklığı yurt dışı piyasalara finansal raporlama yapan bir işletme, ana ortaklığın, işletmenin Seri:XI, No:29 Tebliği uyarınca hazırlanmış finansal raporlarını kullanarak yaptığı ilanlarda, söz konusu finansal raporları, en geç ana ortaklıkla birlikte, Seri:XI, No:29 Tebliği kapsamında Kurul a ve borsaya gönderecektir. Ana ortaklık ilanlarında kullanılacak işletmeye ait diğer finansal bilgi ve raporlar, Kurulumuzun Seri:VIII, No:39 Özel Durumların Kamuya Açıklanmasına İlişkin Esaslar Tebliği uyarınca, en geç, ilgili bilginin yurt dışında ilan edildiği tarih itibariyle Türkiye deki yatırımcılarla paylaşılacaktır. Seri:XI, No:29 Tebliği uyarınca hazırlanmış finansal raporlar, dipnotlarıyla birlikte Seri:XI, No:29 Tebliğinde belirlenen esaslar çerçevesinde tamamlanmış ve -yükümlülüğü varsa- bağımsız denetimden geçmiş finansal tabloları, diğer bir ifadeyle Seri:XI, No:29 Tebliği uyarınca ilan edilebilir hale gelmiş finansal tabloları ifade etmektedir. Dolayısıyla, örneğin, Seri:XI, No:29 Tebliği uyarınca bağımsız denetime tabi iken, ana ortaklık tarafından bağımsız denetim tamamlanmadan kullanılan finansal tablolar veya UFRS çerçevesinde tamamlanmış sayılmayan finansal tabloların kullanıldığı raporlar, Seri:VIII, No:39 Tebliği çerçevesinde kamuya duyurulacaktır. 2

3 5) Bankalar ve sigorta şirketlerinin Tebliğin bazı hükümleri karşısındaki durumu: Bilindiği üzere, Sermaye Piyasası Kanunu nun (SPKn) 50/(a) maddesine göre; bankalar ve sigorta şirketleri muhasebe, finansal tablo ve rapor standartları konularında kendi özel kanunlarındaki hükümlere tabidir. Diğer taraftan, Kurulumuz düzenlemelerine esas teşkil eden ve sermaye piyasası araçlarının değerini ve yatırım kararlarını etkileyebilecek önemli bilgilerin kamuya zamanında ve eşit bir şekilde ulaştırılmasını amaçlayan kamuyu aydınlatma temel ilkesi çerçevesinde, İMKB de işlem gören banka ve sigorta şirketlerinin finansal raporlarının bildirimi ve ilanında halka açık diğer ortaklık ve sermaye piyasası kurumları ile aynı esaslara tabi olmaları gerekmektedir. Bu çerçevede; banka ve sigorta şirketleriyle ilgili tereddütlü hususlara ilişkin açıklamalar aşağıda yer almaktadır: i) Tebliğ in 8 inci Maddesinde düzenlenen ara dönem faaliyet raporu düzenleme yükümlülüğü: Ara dönem faaliyet raporları, bankacılık ve sigortacılık mevzuatına dahil işletmeler tarafından da hazırlanacak ve Seri:XI, No:29 Tebliği uyarınca Kurula ve Borsa ya bildirecektir. Yıllık faaliyet raporlarında yer alması gereken hususlarla ilgili olarak, ara dönemde yaşanan önemli değişiklikler ile bunların finansal tablolara etkilerinin ve hesap döneminin geri kalan kısmı için bu hususlardaki önemli risk ve belirsizliklerin yer alacağı söz konusu ara dönem faaliyet raporlarının hazırlanmasında, banka ve sigorta şirketleri kendi özel mevzuatları uyarınca hazırlamış oldukları yıllık faaliyet raporlarını esas alabileceklerdir. ii) Tebliğ in 20 nci Maddesinde yer alan sermaye piyasası muhasebe defteri tutma yükümlülüğü: Seri:XI, No:29 Tebliği nin 20 nci maddesi uyarınca tutulacak sermaye piyasası muhasebe defteri, işletmelerin yasal kayıtları ile kamunun aydınlatılmasında kullandıkları finansal tablolar arasındaki geçişin kayıt altına alınıp belgelendirilmesi amacının bir ürünü olup, kamunun aydınlatılmasında kullanılan finansal tabloları doğrudan yasal kayıtları esas alınarak hazırlanan banka ve sigorta şirketleri tarafından kullanılmasına gerek bulunmamaktadır. iii) Finansal tablo formatları: Banka ve sigorta şirketleri, SPKn nun 50 inci maddesi kapsamında, kendi özel mevzuatlarınca öngörülmüş finansal tablo formatlarını kullanabilirler. 3

4 6) Bağımsız denetçilerin faaliyet raporları hakkında herhangi bir görüş verip vermeyeceği hususu Bağımsız denetçi görüşleri, sadece finansal tablolar için verilecek olup, faaliyet raporlarını kapsamayacaktır. 7) Enflasyona göre düzeltme işlemleri hakkında Kurulumuzun tarih ve 11/367 sayılı Kararı geçerliliğini korumaktadır. 8) Finansal tablo ve dipnot formatlarında yer alan döviz pozisyonu tablosu Kurulumuzun 2008/16 sayılı Haftalık Bülteni aracılığıyla kamuya duyurulmuş olan, Seri:XI, No:29 Tebliği ne tabi işletmelerin kullanacakları finansal tablo formatlarının finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi ne ilişkin dipnotunda, yabancı para varlık ve borç kalemlerinin yabancı para ve YTL cinsi tutarları ve toplamlarına ilişkin bilginin sunumunda kullanılmak üzere bir döviz pozisyon tablosu belirlenmiştir. Söz konusu tablonun bütün işletmelerce mutlaka doldurulması gerekmektedir. Bu zorunluluk söz konusu bilgiler değişiklik göstersin göstermesin ara dönem finansal tablo dipnotlarında da devam edecektir. Anılan dipnot açıklamasında, döviz pozisyon tablosuna ek olarak aşağıdaki bilgilerin de verilmesi gerekmektedir: Toplam İhracat Tutarı Toplam İthalat Tutarı Toplam Döviz Yükümlülüğünün Hedge Edilme Oranı (%) (YTL) (YTL) 9) Kurulumuzca ilan edilmiş olan bilanço formatındaki özkaynak kalemlerine ilişkin hususlar Özkaynak kalemlerinden, Ödenmiş Sermaye, Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler 1 ve Türk Ticaret Kanunu nun 466 ncı maddesi çerçevesinde yasal yedek statüsünde olan Hisse Senedi İhraç Primleri nin, yasal kayıtlardaki tutarları üzerinden gösterilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, UMS/UFRS çerçevesinde yapılan değerlemelerde farklılıklar ortaya çıkması halinde (enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan farklılıklar gibi) 2 ; söz konusu farklılıklar, 1 Hatırlanacağı üzere bu yedekler, önceki dönemlerin karından, kanun veya sözleşme kaynaklı zorunluluklar nedeniyle veya kar dağıtımı dışındaki belli amaçlar (örneğin iştirak satış kazançlarından vergi avantajı elde edebilmek) için ayrılmış yedeklerdir. 2 Burada, karşılıklı iştirak düzeltmesi dışındaki sebeplerden kaynaklanan farklılıklar kastedilmektedir. Karşılıklı iştirak düzeltmesi farklılıkları için formatlarda ayrı bir kalem öngörülmüştür. 4

5 - Ödenmiş sermaye den kaynaklanmaktaysa ve henüz sermayeye ilave edilmemişse, ödenmiş sermaye kaleminden sonra gelmek üzere açılacak sermaye düzeltmesi farkları kalemiyle 3 ; - Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler ve Hisse Senedi İhraç Primleri nden kaynaklanmakta 4 ve henüz kar dağıtımı veya sermaye artırımına konu olmamışsa, geçmiş yıllar kar/zararlarıyla 5 ilişkilendirilecektir. Diğer özkaynak kalemleri ise UMS/UFRS çerçevesinde değerlenen tutarları üzerinden gösterilecektir. Bu kapsamda, daha önce yasal kayıtlardaki tutarlara göre gösterilmesi istenen diğer özkaynak kalemlerine ilişkin, ana hesaptan ayrı bir kalemde gösterilen (özsermaye enflasyon düzeltme farkları gibi) düzeltme farkları, ilgili oldukları özkaynak kalemlerine dağıtılacaktır. Dolayısıyla, daha önce oluşmuş düzeltme farkları, - ödenmiş sermayeden kaynaklanmaktaysa, açılacak sermaye düzeltme farkları kalemine, - kardan ayrılan kısıtlanmamış yedeklerden veya ihraç primlerinden kaynaklanmaktaysa geçmiş yıllar kar/zararına, - diğer özkaynak kalemlerinden (diğer yedeklerden) kaynaklanmaktaysa, ilgili oldukları özkaynak kalemine dağıtılır 6. Diğer taraftan, daha önce oluşmuş düzeltme farkları sermaye artırımı, kar dağıtımı veya zarar mahsubunda kullanılmış ise; kullanılan miktar ilgili oldukları özkaynak kaleminin UMS/ UFRS ye göre tespit edilmiş tutarından düşülür. 3 Sermayeye eklenme dışında başka bir kullanım yeri olmayan söz konusu sermaye düzeltme farklarının, işletmeler tarafından sermaye artırımına konu edilmesi daha tercih edilir bir uygulamadır. 4 Yasal kayıtlara ilişkin mevcut mevzuat göz önünde bulundurulduğunda, söz konusu farklılıkların önemli tutarlara ulaşmaması beklenmektedir. 5 Kanun, sözleşme, genel kurul kararı, vs nedeniyle kullanımı kısıtlanmış yedekler için, farklı muhasebe değerlemelerine tabi de olsa, hukuki olarak geçerli tek bir tutar olmalıdır. Bu da yasal kayıtlarda yer alan tutardır. Söz konusu yedeklerin belirlenmesinde, değerleme esasları değil, bunların ayrılmasına neden olan irade ve kasıt önemlidir. Değerleme esası ne kadar değişirse değişsin, ayrılan miktara ilişkin -kanundan, ortakların kararından, vs kaynaklanan- kasıt değişmedikçe bunların miktarı da değişmeyecektir. Dolayısıyla, örneğin, 200 YTL lik yasal yedekler, UMS/UFRS uyarınca yapılan değerlemede 100 YTL de çıksa (konsolide karların eliminasyonu sonucu böyle bir durumla karşılaşılabilir), kanunen sonuç doğurabilecek tutar 200 YTL olacağı için karşılığında geçmiş yıl kar/zararı işletilmek suretiyle, yasal yedekler yasal kayıtlardaki tutarlarına artırılır. Bu işlem geçmiş yıl karının bulunmadığı durumlarda, geçmiş yıl zararının artırılması suretiyle yapılır. 6 Olağanüstü yedek akçeler, geçmiş yıllar kar/zararlarında gösterileceği için, olağanüstü yedek akçelerin düzeltilmesinden kaynaklanan farklar da geçmiş yıllar kar/zararlarında gösterilir. 5