İ Ç İ N D E K İ L E R

İ Ç İ N D E K İ L E R Sayfa ÖNSÖZ... I Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğün Kuruluşu... 1 Birinci Basamak Sağlık Kurumları Tanımı... 3 Sağlık Bakanlığı Merkez Teşkilatı Şeması... 5 Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Teşkilat Şeması... 6 Sağlık Bakanlığı Taşra Teşkilatı Şeması... 7 Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Görevleri... 8 1996-1999 Dönemi Gerçekleştirilen Mevzuat Çalışmaları... 9 1996-1999 Döneminde Yürütülen Program ve Projeler... 11 1996-1999 Dönemi Gerçekleştirilen Araştırmalar... 20 1996-1999 Döneminde Gerçekleştirilen Eğitim Materyalleri... 24 İdari İşler Daire Başkanlığı Görev Tanımı ve Faaliyetleri... 33 Sağlık Ocakları Daire Başkanlığının Görev Tanımı ve Faaliyetleri... 38 Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığının Görev Tanımı ve Faaliyetleri... 63 Gıda Güvenliği ve Laboratuvarlar Daire Başkanlığının Görev Tanımı ve Faaliyetleri... 132 Tıp Meslekleri Daire Başkanlığının Görev Tanımı ve Faaliyetleri... 136 Acil Sağlık Hizmetleri Daire Başkanlığının Görev Tanımı ve Faaliyetleri... 144 Çevre Sağlığı Daire Başkanlığının Görev Tanımı ve Faaliyetleri... 150 Ruh Sağlığı Daire Başkanlığının Görev Tanımı... 156

TABLOLAR DİZİNİ Sayfa Tablo 1- Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nde Fiilen Çalışan Personelin Dağılımı, 31 Aralık 1999... 34 Tablo 2-1996-1999 Mali Yıllarına Göre Genel Bütçe, Sağlık Bakanlığı Bütçesi, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Bütçesi ve Orantıları... 35 Tablo 3-1996-1999 Mali Yılarına Göre Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünün Kesinleşmiş Bütçesinin Gider Gruplarına Göre Dağılımı... 35 Tablo 4- Sağlık Ocağı Personelin Standart Kadrolara Göre Doluluk Oranlarının Yerleşim Özelliğine Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 36 Tablo 5- Sağlık Evlerinde Çalışan, İhtiyaç Duyulan Ebe Sayıları ve Ebe Doluluk Oranları, Türkiye, 1996-1999... 36 Tablo 6- Doktoru Olmayan Sağlık Ocaklarının Sayısı ve Oranları, Türkiye, 1996-1999... 37 Tablo 7- Sağlık Ocaklarında Çalışan Bazı Personel Başına Düşen Ortalama Nüfusların Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 37 Tablo 8- Sağlık Ocaklarının Coğrafi Bölgelere ve Yerleşim Yerlerine (Kent/Kır) Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 40 Tablo 9- Sağlık Ocaklarının Yerleşim Özelliklerine Göre Bina Durumlarının Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 43 Tablo 10-Sağlık Ocağı Başına Düşen Ortalama Nüfusların Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 46 Tablo 11-İl ve İlçe Halk Sağlığı Laboratuvarlarının Bina Durumlarına Göre Dağılımı, Türkiye, 31 Aralık 1999... 46 Tablo 12-Birinci Basamak Sağlık Kurumları Aylık Çalışma Bildirimleri İl Toplamı Formuna Göre Sağlık Ocağı Çalışmaları, Türkiye, 1996-1999... 47 Tablo 13-Sağlık Ocağı Çalışmalarına İlişkin Bazı Hizmet Göstergeleri, Türkiye, 1996-1999 48 Tablo 14-Yıllara Göre Sağlık Ocağı Çalışmalarının Sağlık Personeline (Doktor ve Ebe) Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 49 Tablo 15-Bölgelere Göre Sağlık Ocağı Çalışmalarının Sağlık Personeline (Doktor ve Ebe) Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 50 Tablo 16-llere Göre Sağlık Ocağı Çalışmaları, Türkiye, 1996... 51 Tablo 17-İllere Göre Sağlık Ocaklarında Riskli Kişi İzlemleri ve Doğumların Yaptıranlara Göre Dağılımı, Türkiye, 1996... 52 Tablo 18-Sağlık Ocaklarında Poliklinik Laboratuvar, Doğum ve İzlem Hizmetleri ile ilgili Bazı Göstergelerin İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996... 53 Tablo 19-llere Göre Sağlık Ocağı Çalışmaları, Türkiye, 1997... 54 Tablo 20-İllere Göre Sağlık Ocaklarında Riskli Kişi İzlemleri ve Doğumların Yaptıranlara Göre Dağılımı, Türkiye, 1997... 55 Tablo 21-Sağlık Ocaklarında Poliklinik Laboratuvar, Doğum ve İzlem Hizmetleri ile ilgili Bazı Göstergelerin İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1997... 56 Tablo 22-llere Göre Sağlık Ocağı Çalışmaları, Türkiye, 1998... 57 Tablo 23-İllere Göre Sağlık Ocaklarında Riskli Kişi İzlemleri ve Doğumların Yaptıranlara Göre Dağılımı,1998... 58 Tablo 24-Sağlık Ocaklarında Poliklinik Laboratuvar, Doğum ve İzlem Hizmetleri ile ilgili Bazı Göstergelerin İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1998... 59 Tablo 25-llere Göre Sağlık Ocağı Çalışmaları, Türkiye, 1999... 60 Tablo 26-İllere Göre Sağlık Ocaklarında Riskli Kişi İzlemleri ve Doğumların Yaptıranlara Göre Dağılımı, Türkiye, 1999... 61

Sayfa Tablo 27-Sağlık Ocaklarında Poliklinik Laboratuvar, Doğum ve İzlem Hizmetleri ile ilgili Bazı Göstergelerin İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1999... 62 Tablo 28-0 Yaş Grubunda BCG, DBT1-2-3, Polio 1-2-3, Kızamık ve Gebe (TT1-2+) Aşı Oranlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996... 65 Tablo 29-0 Yaş Grubunda BCG, DBT1-2-3, Polio 1-2-3, Kızamık ve Gebe (TT1-2+) Aşı Oranlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1997... 66 Tablo 30-0 Yaş Grubunda BCG, DBT1-2-3, Polio 1-2-3, Kızamık ve Gebe (TT1-2+) Aşı Oranlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1998... 67 Tablo 31-0 Yaş Grubunda BCG, DBT1-2-3, Polio 1-2-3, Kızamık ve Gebe (TT1-2+) Aşı Oranlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1999... 68 Tablo 32-0 Yaş Grubunda BCG, DBT3/OPV3, Aşı Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 72 Tablo 33-0 Yaş Grubunda Kızamık ve Gebe TT2+ Aşılama Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 72 Tablo 34-0 Yaş Grubunda DBT1-3 ve DBT1-Kızamık Devamsızlık Hızlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 72 Tablo 35-Polio Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1970-1999... 82 Tablo 36-Polio Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 85 Tablo 37-Boğmaca Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1970-1999... 86 Tablo 38-Boğmaca Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 87 Tablo 39-Difteri Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1970-1999... 88 Tablo 40-Difteri Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 89 Tablo 41-Tetanoz Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları Türkiye, 1980-1999 90 Tablo 42-Tetanoz Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 91 Tablo 43-Neonatal Tetanoz Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları Türkiye, 1990-1999... 92 Tablo 44-Neonatal Tetanoz Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 93 Tablo 45-Kızamık Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1970-1999... 94 Tablo 46-Kızamık Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 95 Tablo 47-Tifo Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1970-1999... 96 Tablo 48-Tifo Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 97 Tablo 49-Paratifo Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1970-1999... 98 Tablo 50-Paratifo Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 99 Tablo 51-Basilli Dizanteri Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1989-1999... 100

Sayfa Tablo 52-Basilli Dizanteri Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 101 Tablo 53-Amibli Dizanteri Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1989-1999... 102 Tablo 54-Amibli Dizanteri Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 103 Tablo 55-Hepatit-A Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1990-1999... 104 Tablo 56-Hepatit-A Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 105 Tablo 57-Hepatit-B Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1990-1999... 106 Tablo 58-Hepatit-B Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1990-1999... 107 Tablo 59-Kuduz Şüpheli Isırık Görülme Hızı ve Kuduz Mortalite Hızları, Türkiye, 1973-1999. 108 Tablo 60-Kuduz Şüpheli Isırık Vakaları ve Uygulanan Korunma Şemalarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 109 Tablo 61-Brusella Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1970-1999... 110 Tablo 62-Brusella Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 111 Tablo 63-Şarbon Vaka Sayıları, Morbidite Hızları, Türkiye, 1989-1999... 112 Tablo 64-Şarbon Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 113 Tablo 65-Meningokoksik Menenjit Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1989-1999... 114 Tablo 66-Meningokoksik Menenjit Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 115 Tablo 67-Kızıl Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1995-1999... 116 Tablo 68-Kızıl Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 117 Tablo 69-Streptokok Anjini Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1995-1999... 118 Tablo 70-Streptokok Anjini Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 119 Tablo 71-Şark Çıbanı Vaka Sayıları ve Morbidite Hızları, Türkiye, 1988-1999... 120 Tablo 72-Şark Çıbanı Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 121 Tablo 73-Kala Azar Vaka Sayıları ve Morbidite Hızları, Türkiye, 1989-1999... 122 Tablo 74-Kala Azar Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 123 Tablo 75-Frengi Vakalarının Cinsiyete Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 124 Tablo 76-Genelev Kadınlarının Muayenesi Sonucu Konulan Tanıların Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 124

Sayfa Tablo 77-Lepra Prevalans Hızı, Türkiye, 1985-1999... 125 Tablo 78-Trahom Vaka Sayıları ve Morbidite Hızları, Türkiye 1988-1999... 126 Tablo 79-AIDS Vaka ve Taşıyıcılarının Dağılımı, Türkiye 1985-1999... 127 Tablo 80-HIV / AIDS Vakalarının Yaş, Cinsiyet ve Olası Bulaşma Yoluna Göre Dağılımı, Türkiye 1996-1999... 128 Tablo 81-HIV / AIDS Vakalarının Uyruklarına Göre Dağılımı, Türkiye 1996-1999... 129 Tablo 82-Yıllara Göre Satın Alınan, Dağıtılan Aşı Miktarı, Maliyetleri ve Ortalama Birim Fiyatları, Türkiye, 1996-1999... 130 Tablo 83-Yıllara Göre Aşı ve Serum İthal Müsadesi Alan Firmaların Listesi, 1996-1999 131 Tablo 84-İl ve İlçe Halk Sağlığı Laboratuvarlarının Personel ve Cihaz Durumu, Türkiye 134 31 Aralık 1999... Tablo 85-İllerde Alınan Gıda Numunesi, Gıda İmal ve Satış Yerlerinde Yapılan Kontrol Sayıları ve Uygunluk Oranları, Türkiye, 1997-1999... 135 Tablo 86-İl ve İlçe Halk Sağlığı Laboratuvarlarında Yapılan Analizler, Türkiye, 1996-1999... 135 Tablo 87-6023 Sayılı Kanun Kapsamında Meslekten Geçici Süre ile Men Cezası Alan Hekim Sayısı... 137 Tablo 88-1996-1999 Yılları Arasında Yüksek Sağlık Şurasında Görüşülen Adli Dosya Sayısı 138 Tablo 89-Özel Laboratuvarların İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 31 Aralık 1997... 139 Tablo 90-Özel Laboratuvarların İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 31 Aralık 1998... 140 Tablo 91-Özel Laboratuvarların İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 31 Aralık 1999... 141 Tablo 92-Faaliyette Bulunan Gözlükçülerin İllere Göre Dağlımı, Türkiye, Ağustos 1999... 142 Tablo 93-Sürücü Olur Raporu Alan Özel Sağlık Kuruluşlarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 143 31 Aralık 1999... Tablo 94-112 Acil İstasyon ve Ambulans Sayılarının İllere Göre Dağılımı, Türkiye, 145 31 Aralık 1999... Tablo 95-Nakledilen 112 Acil Vakalarının Nakledildiği Hatanelere Göre Dağılımı, Türkiye 1998-1999... 146 Tablo 96-112 Acil Vakaların Ön Tanılarına Göre Dağılımı, Türkiye 1998-1999... 147 Tablo 97-112 Acil Ambulans Çıkışlarının Sonuçlarına Göre Dağılımı, Türkiye 1998-1999... 148 Tablo 98-112 Ambulanslarının Çıkış Nedenlerine Göre Dağılımı, Türkiye 1998-1999... 149 Tablo 99-Çevre Sağlığı Çizelgesine (Form 020) Göre Sulara İlişkin Bilgiler, Türkiye, 1996-1999... 151 Tablo 100-Çevre Sağlığı Çizelgesine (Form 020) Göre Gürültü Kontrolü Bilgileri, Türkiye, 1996-1999... 152 Tablo 101-Çevre Sağlığı Çizelgesine (Form 020) Göre Helaların Kontrolü Bilgileri, Türkiye, 1996-1999... 152 Tablo 102-Çevre Sağlığı Çizelgesine (Form 020) Göre Gıda Satış ve Halk Sağlığının Korunması İle İlgili Diğer Yerlere Ait Bilgiler, Türkiye, 1996-1999... 153 Tablo 103-Yıllara Göre Mavi Bayrak Verilen Plaj ve Marina Sayıları, Türkiye, 1994-1999... 154 Tablo 104-Yıllara Göre İzin Verilen Kaplıca, Ruhsat Verilen Maden Suyu ve Kaynak Suyu Sayısı, Türkiye, 1996-1999... 154

ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa Şekil 1-Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nde Fiilen Çalışan Personelin Dağılımı 1999... 34 Şekil 2-Sağlık Ocağında Çalışan Bazı Personel Başına Düşen Ortalama Nüfuslar, Türkiye, 1996-1999... 37 Şekil 3- Sağlık Ocaklarının Kır-Kent Dağılımı, Türkiye, 1996... 41 Şekil 4- Sağlık Ocaklarının Kır-Kent Dağılımı, Türkiye, 1997... 41 Şekil 5- Sağlık Ocaklarının Kır-Kent Dağılımı, Türkiye, 1998... 42 Şekil 6- Sağlık Ocaklarının Kır-Kent Dağılımı, Türkiye, 1999... 42 Şekil 7-Sağlık Ocaklarının Bina Durumuna Göre Dağılımı, Türkiye, 1996... 44 Şekil 8-Sağlık Ocaklarının Bina Durumuna Göre Dağılımı, Türkiye, 1997... 44 Şekil 9-Sağlık Ocaklarının Bina Durumuna Göre Dağılımı, Türkiye, 1998... 45 Şekil 10-Sağlık Ocaklarının Bina Durumuna Göre Dağılımı, Türkiye, 1999... 45 Şekil 11-Sağlık Ocaklarında Ebe Başına Düşen Ortalama Riskli Kişi İzlem Sayıları, Türkiye, 1996-1999... 49 Şekil 12- Sağlık Ocaklarında Doktor Başına Düşen Ortalama Poliklinik Sayısı, Türkiye, 1996-1999... 49 Şekil 13-İllere Göre 0 Yaş Grubunda DBT3-OPV3 Aşı Oranları, Türkiye 1996-1999... 69 Şekil 14-İllere Göre 0 Yaş Grubunda BCG Aşı Oranları, Türkiye, 1996-1999... 70 Şekil 15-İllere Göre 0 Yaş Grubunda Kızamık Aşı Oranları, Türkiye, 1996-1999... 71 Şekil 16-0 Yaş Grubunda BCG Aşı Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996 73 Şekil 17-0 Yaş Grubunda BCG Aşı Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1997 73 Şekil 18-0 Yaş Grubunda BCG Aşı Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1998 74 Şekil 19-0 Yaş Grubunda BCG Aşı Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1999 74 Şekil 20-0 Yaş Grubunda DPT3 / OPV3 Aşılama Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996... 75 Şekil 21-0 Yaş Grubunda DPT3 / OPV3 Aşılama Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1997... 75 Şekil 22-0 Yaş Grubunda DPT3 / OPV3 Aşılama Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1998... 76 Şekil 23-0 Yaş Grubunda DPT3 / OPV3 Aşılama Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1999... 76 Şekil 24-0 Yaş Grubunda Kızamık Aşılama Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, 77 Türkiye, 1996... Şekil 25-0 Yaş Grubunda Kızamık Aşılama Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, 77 Türkiye, 1997... Şekil 26-0 Yaş Grubunda Kızamık Aşılama Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, 78 Türkiye, 1998... Şekil 27-0 Yaş Grubunda Kızamık Aşılama Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, 78 Türkiye, 1999... Şekil 28-Gebe Tetanoz Aşı(TT2+) Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1996... 79 Şekil 29-Gebe Tetanoz Aşı(TT2+) Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1997... 79 Şekil 30-Gebe Tetanoz Aşı(TT2+) Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1998... 80 Şekil 31-Gebe Tetanoz Aşı(TT2+) Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı, Türkiye, 1999... 80 Şekil 32-0 Yaş Grubunda BCG, DBT/Polio3 ve Kızamık Aşılama Oranları, Türkiye, 1996-1999... 81

Sayfa Şekil 33-0 Yaş Grubunda DBT1-DBT3 ve DBT1-Kızamık Aşıya Devamsızlık, Türkiye, 1988-1999... 81 Şekil 34-Polio Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1970-1999... 82 Şekil 35-Ulusal Aşı Günleri ve Mop-up Uygulamaları Polio Aşı Oranları, Türkiye, 1995-1999 83 Şekil 36- Akut Flask Paralizi (AFP), Polio Vaka Sayısı ve Vahşi Virus İzole Edilen Vaka Sayısı, Türkiye 1990 1999... 83 Şekil 37-Polio Vakaları ve 0 Yaş grubunda OPV3 Aşılama Oranları Türkiye, 1985-1999... 84 Şekil 38-Boğmaca Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1970-1999... 86 Şekil 39-Difteri Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1970-1999... 88 Şekil 40-Tetanoz Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1980-1999... 90 Şekil 41-Neonatal tetanoz Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1990-1999... 92 Şekil 42-Kızamık Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1970-1999... 94 Şekil 43-Tifo Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye 1970-1999... 96 Şekil 44-Paratifo Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1970-1999... 98 Şekil 45-Basilli Dizanteri Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1989-1999... 100 Şekil 46-Amibli Dizanteri Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1989-1999... 102 Şekil 47-Hepatit-A Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1990-1999... 104 Şekil 48-Hepatit-B Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1990-1999... 106 Şekil 49-Kuduz Şüpheli Isırık Görülme Hızı ve Kuduz Mortalite Hızları, Tükiye, 1973-1999... 108 Şekil 50-Brusella Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1970-1999... 110 Şekil 51-Şarbon Morbidite Hızı, Tükiye, 1989-1999... 112 Şekil 52-Meningokoksik Menenjit Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1989-1999... 114 Şekil 53-Kızıl Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1995-1999... 116 Şekil 54-Streptokok Anjini Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 1995-1999... 118 Şekil 55-Şark Çıbanı Morbidite Hızı, Türkiye, 1988-1999... 120 Şekil 56-Kala Azar Morbidite Hızı, Türkiye, 1989-1999... 122 Şekil 57-Frengi Vakalarının Cinsiyete Göre Dağılımı, Türkiye, 1996-1999... 124 Şekil 58-Lepra Prevalans Hızı, Türkiye, 1985-1999... 125 Şekil 59-Trahom Morbidite Hızı, Türkiye, 1988-1999... 126 Şekil 60-AIDS Vaka ve Taşıyıcı Sayılarının Yıllara Göre Dağılımı, Türkiye, 1985-1999... 127 Şekil 61-HIV / AIDS Vakalarının Yaş Gruplarına ve Cinsiyete Göre Dağılımı,Türkiye, 1985-1999... 128 Şekil 62-HIV / AIDS Vakalarının Risk Gruplarına Göre Dağılımı, Türkiye, 1985-1999... 128 Şekil 63-HIV / AIDS Vakalarının Uyruklarına Göre Dağılımı (%), Türkiye, 1985-1999... 129 Şekil 64-Faaliyette Bulunan Gözlükçülerin İllere Dağlımı, Türkiye, Ağustos 1999... 142 Şekil 65-Nakledilen 112 Acil Vakalarının Nakledildikleri Hastanelere Göre Dağılımı,Türkiye, 1998-1999... 146 Şekil 66-112 Acil Vakalarının Ön Tanılarına Göre dağılımı, Türkiye, 1998-1999... 147 Şekil 67-112 Acil Ambulans Çıkışlarının Sonuçlarına Göre Dağılımı, Türkiye,1998-1999... 148 Şekil 68-112 Acil Ambulanslarının Çıkış Nedenlerine Göre Dağılımı, Türkiye,1998-1999... 149 Şekil 69-Yıllara Göre Mavi Bayrak Sayıları, Türkiye, 1996-1999... 154

ÖNSÖZ Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve Genel Müdürlüğümüze bağlı olarak hizmet veren sağlık ocakları, sağlık evleri ve halk sağlığı laboratuarları; birinci basamak tedavi hizmetlerinin yanısıra, ülkemizde koruyucu sağlık hizmetlerinin en önemli hizmet sunucularıdır. Sağlık hizmetleri, çok çeşitli ve çok yönlüdür. Bu hizmetlerden sorumlu yöneticiler, hizmetlerde bir öncelik sıralaması yapmak durumundadırlar. Bu önceliklere karar verirken; en çok öldüren, en çok sakat bırakan, işgücüne en çok engel olan hastalıkları, yani önemli sağlık sorunlarını göz önünde bulundurmak zorundadırlar. Eldeki kaynakları göz önüne almadan hizmet planlamak, başarısızlığı baştan hazırlamak demektir. Bir yöneticinin doğru karar verebilmesi, sağlık hizmetlerini uygun, etkili ve yeterli biçimde planlayabilmesi, yürüttüğü hizmetlerin başarısını değerlendirebilmesi, aksayan yönleri doğru tespit edebilmesi ve bunlara uygun çözümleri ortaya koyabilmesi ancak tam ve doğru bilgilere ulaşılması ile mümkündür. Bu bilginin kalitesi toplanan verilerin kalitesine bağlıdır. Bu nedenle yönetim birimlerinin hizmetlerle ilgili kayıt tutması, verileri analiz etmesi, bildirimde bulunması ve rapor haline getirmesi veya yıllık raporlar hazırlaması, hem hizmetleri değerlendirmek, hem de planlama yapmak için zorunluluktur. Bu çalışma yıllığında yer alan bilgilerin kaynağı Genel Müdürlüğümüz ve İl Sağlık Müdürlükleridir. İl Sağlık Müdürlükleri tarafından sağlık ocaklarından toplanan bilgiler 1996 yılından bu yana Temel Sağlık İstatistikleri Modülü (TSİM) kanalı ile Bakanlığımıza ulaştırılmaktadır. Ancak, verilerin toplanması, TSİM kanalı ile Bakanlığımıza ulaştırılması, il düzeyinde ve Bakanlık düzeyinde verilerin değerlendirilmesi ve geri bildirimlerde bulunulmasında pek çok sorun yaşanmaktadır. Bu nedenlerle 1995 yılından bu yana Genel Müdürlüğümüzce Çalışma Yıllığı yayınlanamamıştır. 1996 1999 yıllarına ait bu çalışma yıllığında da yukarıda belirtilen problemlerin bir kısmı aşılamadığından bazı veriler eksiktir. Bununla birlikte, bu süre içerisinde yapılan faaliyetlerden ilgilileri haberdar etmek amacıyla veriler toplanmış ve kitap haline getirilmiştir. 2001 yılından itibaren gerek verilerin doğru, güvenilir ve sürekli toplanması, gerekse il ve Bakanlık düzeyinde sürekli geri bildirimlerin yapılmasına ilişkin faaliyetlere hız verilecektir. Bu verileri toplayan, Bakanlığımıza ulaştıran tüm sağlık personeli ile kitabın hazırlanmasına emeği geçen tüm çalışma arkadaşlarıma teşekkür eder, yararlı olmasını dilerim. Doç Dr. Sefer AYCAN Genel Müdür

TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN KURULUŞU İnsanlık tarihi boyunca sağlığın korunması ve hastalıkların tedavisi için çalışmalar yapılmış ve bu çalışmalar zamanla geliştirilmiştir. Özellikle son yüzyılda bilim ve teknolojideki gelişmelere paralel olarak bu alanda çok mesafeler kat edilmiştir. Ülkemizde de özellikle Cumhuriyet in ilk yıllarından itibaren insanların koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerinden yeterince faydalanması için çeşitli girişimler yapılmıştır. Bu amaçla; 1947 yılında hazırlanan Birinci On Yıllık Milli Sağlık Planı'nda koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerinde karşılaşılan sorunların çözümlenmesi ele alınmış ve özellikle hizmetin köysel bölgelere yöneltilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu planda, her 10 köy için bir sağlık memuru ve bir köy ebesi, ortalama 40 köy için on yataklı bir sağlık merkezi kurulması öngörülmüştür. Bu sağlık merkezlerinde 2 doktor ve birer sağlık memuru, ebe ve ziyaretçi hemşire bulundurulması planlanmıştır. Bu personelin bölgelerinde koruyucu hekimliğin bütün gereklerini yerine getirmeleri yanında, küçük tedavi ve doğum işlerine de bakmaları, ameliyatı ve uzun süre tedaviyi gerektiren vakaları motorlu ve motorsuz vasıtalarla il ve ana bölge merkezlerine göndermeleri planlanmıştır. Ancak, büyük ümitlerle ve ileriyi gören bir düşünce ile hazırlanan bu plan uygulanamamıştır. Daha sonra 1954 yılında her ilçe merkezinde bir sağlık merkezi, 7 bin nüfus için köyler grup merkezi olacak şekilde örgütlenmeyi öngören bir uygulama da ilçe seviyesinden öteye gidememiştir. Uzun yıllar yapılan bu çalışmalar ve girişimlerden istenilen sonuç alınamamış ve sağlık hizmetlerinde beklenen iyileşme sağlanamamıştır. 1960 yılından itibaren planlı döneme girildiğinde; sağlık hizmetlerine ve özellikle koruyucu sağlık hizmetlerine gereken önemin verilerek hizmetin, nüfus çoğunluğunun bulunduğu kırsal bölgelere götürülmesi konusunun ele alınması ile sağlık düzeyinin yükseltilmesi için olumlu ve kararlı yeni bir adım atılmıştır. Atılan bu adım ile; toplumun her kesiminin sağlık hizmetlerinden eşit olarak ve yeterince faydalanması amacıyla 224 Sayılı "Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun" 1961 yılında çıkarılmış ve sağlık hizmetlerinin yurdun en ücra köşesindeki vatandaşın ayağına kadar götürülmesini hedef tutan yeni bir hizmet anlayışı ve uygulaması getirilmiştir. Bu Kanun un uygulanması için Sosyalleştirme Daire Başkanlığı kurulmuştur. Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve hizmet alanına giren faaliyetler 1920 yılında kurulan Sağlık Bakanlığı nın ilk bütçe tasarısında Hıfzısıhha Dairesi olarak adlandırılan birim tarafından yürütülmüştür. Daha sonra, 1936 yılında çıkarılan 3017 Sayılı Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Teşkilat ve Memurin Kanunu nda "Hıfzıssıhha İşleri Umum Müdürlüğü" adını almıştır. Umum Müdürlüğün görev alanı 3017 Sayılı Kanunla belirlenmiş ve 1963 yılında çıkarılan 4862 Sayılı Kanunla da "Sağlık İşleri Genel Müdürlüğü" adını almıştır.

28.02.1982 gün ve 17619 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Bakanlıkların yeniden düzenlenmesi ve çalışma esasları hakkında kararname ile yapılan reorganizasyonla Sağlık İşleri Genel Müdürlüğü TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ" adını almıştır. 224 Sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun un uygulanması amacıyla, Sağlık Bakanlığı bünyesinde kurulmuş bulunan Sosyalleştirme Daire Başkanlığı 1983 yılına kadar hizmet verdikten sonra, 1982 yılında yapılan reorganizasyon sonrasında kurulan Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesine alınmıştır. Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü oluşan bu yapı ve hizmet anlayışı ile görevini sürdürmektedir.

BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURUMLARI TANIMLARI Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi: Yurttaşların eşit koşullar ve olanaklarla sağlıklarını korumak, sağlık düzeyini yükseltmek, doğuştan ve sonradan olma eksiklikleri gidermek ve sağlık durumunun sürekliliğini sağlama çabalarını kapsayan bir hizmettir. Bu hizmette Koruyucu Hekimlik ile ilgili konulara özellikle önem verilmekte olup, Tedavi Edici Hekimlik konularına koruyucu hekimlikle ilgili çalışmaları tamamlayıcı bir öğe olarak yer verilmektedir. Sağlık Müdürlüğü: Sağlık Bakanlığı nın ildeki temsilcisidir. Mevzuata göre, sağlık hizmetleri il içinde bir bütündür ve sağlık hizmetlerinin ildeki amiri Validir. Sağlık Müdürü, ildeki sağlık hizmetlerini Vali adına yürütür. İl içindeki Sağlık Kuruluşları Sağlık Müdürlüğüne bağlıdır. Sağlık Grup Başkanlığı: Sağlık Müdürlüğü ile sağlık ocakları arasındaki yönetim kademesidir. Kuruluş amacı, özellikle büyük illerde sağlık ocaklarını daha yakından ve kolaylıkla denetim altında bulundurmaktır. Sağlık Grubu kuruluşunda, en az 50 bin nüfus için bir hastane ile gereği kadar sağlık ocağı vardır. Sağlık Ocağı: Sağlık ocağı, 5 ile 10 bin (ortalama 7 bin) kişilik toplumun yaşadığı coğrafi bölgedeki sağlık hizmetlerinin, halk sağlığı bilim ve sanatı altında yürütüldüğü tıbbi ve sosyal bir kurumdur. Sağlık ocağının görevleri: Ana-çocuk sağlığı hizmetleri Sıtma eradikasyonu hizmetleri Verem savaş hizmetleri Frengi ve lepra savaş hizmetleri Trahom savaş hizmetleri Aile planlaması hizmetleri Çevre sağlığı hizmetleri Sağlık eğitimi hizmetleri Aşı uygulaması hizmetleri Öteki bulaşıcı hastalıklarla savaş hizmetleri Hasta bakımı hizmetleri İlk ve ivedili yardım hizmetleri İstatistik işleri Okul sağlığı hizmetleri Laboratuvar hizmetleri Preperat, serum ve öteki materyalin gönderilme işleri Parasız ilaçların dağıtım işleri Ücretle satılacak ilaç işleri Hizmet içi eğitim işleri Sağlık ocaklarına bağlı sağlık evlerinin saptanma işleri Yazı işleri Araç ve gerecin kullanılması ve saklanması işleri Ayniyat işleri Sosyal Yardım işleri Toplum kalkınmasına yardım hizmetleri Gezi işleri Yapılması gerekli öteki işler

Sağlık Evleri: Sağlık evleri sağlık ocağına bağlı olarak çalışan ve her 2000-2500 nüfusa hizmet götürmek üzere kurulmuş, çok yönlü hizmet veren kuruluşlardır. Sağlık evinde en önemli görev, ana ve çocuk sağlığı hizmetleriyle, toplumsal ve kişisel temizlik, uygun ve ekonomik beslenme, kadınların analık ve ev kadınlığı konularında eğitilmeleri, aşı uygulaması, ölüm ve doğumların araştırılıp bulunarak izlenmesidir. Halk Sağlığı Laboratuvarı: Koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında fiziki, biyolojik ve sosyal çevreden kaynaklanan ve insan sağlığını olumsuz yönde etkileyen etmenlerin, fiziksel, kimyasal, biyokimyasal, bakteriyolojik, mikolojik, virolojik, hematolojik, serolojik ve parazitolojik vb. yönden tanı, inceleme ve analizlerini yaparak, alınması gerekli tedbirler açısından koruyucu sağlık hizmetlerini yönlendirici verileri ortaya koyan, gıda maddeleri ve suların halk sağlığı yönünden kontrollerini yapan, kendi bölgesindeki İlçe Halk Sağlığı Laboratuvarlarının ekipman yetersizliğinden dolayı yapamadığı analizleri yapan, danışmanlık ve eğitim hizmeti veren birimlerdir.

Sağlık Bakanlığı Merkez Teşkilatı, 2000

Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Teşkilat Şeması, 31 Aralık 2000 GENEL MÜDÜR TRAFİK.HİZ.DÖNER SERMAYE İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI İDARİ İŞLER DAİRE BŞK. # ACİL SAĞLIK HİZ. DAİRE BŞK. * RUH SAĞLIĞI DAİRE BŞK. # TIP MESLEKLERİ DAİRE BŞK. # GIDA GÜV.ve LAB.D.BŞK. * ÇEVRE SAĞLIĞI DAİRE BŞK.A. # BUL.HAST.KONT. DAİRE BŞK. # SAĞLIK OCAK. DAİRE BŞK. G # PERSONEL ŞB.MD. ACİL SAĞLIK HİZM.ŞB..MD.* MADDE BAĞIMLILIĞI ŞB.MD.# MESLEKİ KUR. ve UYG. ŞB.MD.# DENETİM ŞB.MD # SU GÜVENLİĞİ ŞB.MD.# ENFEKSİYON HAST.ŞB.MD.# SAĞLIK OCAKLARI HİZ. ŞB.MD.* BÜTCE ŞB.MD. # YAZI İŞL. EVR. ŞB.MD. # PLAN-İKMAL ŞB.MD. # TAHAKKUK ŞB.MD. # AFET ve KİRİZ YÖN.ŞB.MD.* İLK YARDIM ŞB.MD.* KRONİK RUHSAL BOZ. ŞB.MD.# KORUYUCU RUH SAĞ VE İNSAN HAKLARI ŞB.MD.# # Vizeli Kurulan Daire Başkanlığı ve Şube Müdürlükleri * Makam Onayı ile Kurulan Daire Başkanlığı ve Şube Müdürlükleri ÖZEL TEŞHİS vetedavi MÜESSESELERİ ŞB.MD.# YÜKSEK SAĞ. ŞURASI ŞB.MD.# OPTİSYENLİK VE OPTİK ÜRÜNLER ŞB.MD.# ÇALIŞANLARIN SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ŞB.MD.* TOPLUM BES. ŞB.MD.# ÇAL.İZNİ ve TESCİL ŞB.MD# EŞYA LEVAZIM ŞB.MD.# LABORATUVARLAR ŞB.MD. # HAVA KALİTESİ VE GÜRÜLTÜ KONT.ŞB.MD.# SİNAİ KUR. SAĞLIĞI ŞB.MD.# İMAR ALTYAPI VE KONUT SAĞLIĞI HİZ.ŞB.MD.# PESTİSİT VE TOKSİK KİM.ŞB.MD.# TURİZM SAĞLIĞI ŞB.MD. # AŞI İLE KORUNABİLİR HASTALIKLAR ŞB.MD. # CİN.YOL.BUL. HAS.ŞB.MD.# BİO.ÜRÜN. KONT.veLOJ. HİZ. YÖN ŞB.MD.# PARAZİTER ZOONOTİK VE VEKTÖREL HAST.ŞB.MD.# İSTATİSTİK VE EPİDEM.ŞB.MD. # SAĞLIK OCAKLARI PLANLAMA ŞB.MD.#

Sağlık Bakanlığı Taşra Teşkilatı, 2000 Vali İl Hıfzıssıhha Kurulu Sağlık Müdürü Müdür Yardımcıları Yataklı Tedavi Hizmetleri Şubesi Sağlık Ocakları Şubesi Eczacılık Şubesi Ana Sağlığı-Aile Planlaması Şubesi Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi Çocuk Sağlığı Şubesi Bulaşıcı Hastalıklar Şubesi Eğitim Şubesi Akıl Ruh-Sağlığı Şubesi Personel Şubesi Sağlık İstatistikleri Şubesi İdari ve Mali İşler Şubesi Acil Hizmetleri Şubesi Tıp Meslekleri ve Özel Tanı Tedavi Şubesi Sağlık Meslek Lisesi Halk Sağlığı Lab. Devlet Hastanesi AÇS-AP Merkezi Verem Savaş Dispanseri Kaymakam Sağlık Grup Başkanı 112 Hızır Acil Merkezi Sağlık Ocakları Sağlık Evleri İlçe Devlet Hastanesi veya Sağlık Merkezi

TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GÖREVLERİ (210 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile değişik bent) Toplum sağlığını ilgilendiren her türlü koruyucu sağlık hizmetlerinin verilmesini sağlamak, bu hizmetlere halkın katkı ve iştirakını temin etmek Bulaşıcı, salgın, sosyal ve dejeneratif hastalıklarla mücadele ile aşılama ve bağışıklama hizmetlerini yürütmek (210 Sayılı KHK ile değişik bent) Sağlıklı çevre temin etmek amacıyla çevre sağlığını ilgilendiren her türlü tedbiri almak ve aldırmak ve gayrısıhhi müesseselerin halkın sağlığına zarar vermesini engellemek ve gerekli denetimleri yapmak Gıda ve katkı maddelerinin üretildiği işyerlerine çalışma izni vermek, gıda ve gıda katkı maddelerinin satıldığı işyerleri ile toplu tüketim yerleri ve buralarda satışa sunulan gıda maddelerini denetlemek, toplum sağlığını ilgilendiren eşya ve levazımın sağlık yönünden kontrol ve denetimlerini yapmak ve gerekli hallerde izin vermek İçilecek ve kullanılacak nitelikte su temini, sıcak ve soğuk hamamlar ile içmeceler tesisi, mezbaha inşaatı, mezarlıklar tesisatı ölü defni ve nakli işleri ve lağım ve tesisatı ile ilgili sağlık düzenlemeleri yapmak ve denetlemek, insan sağlığını tehlikeye düşürecek amillerle mücadele etmek Zehirli ve uyuşturucu maddelerle tıbbi ve hayati müstahzarları, insan sağlığında kullanılan her cins serum ve aşıları, bunların yapıldığı ve satıldığı yerleri denetlemek Sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması çalışmalarını yürütmek, sağlık ocaklarını yataklı tedavi kurumları ile işbirliğini düzenlemek Sanatlarını serbest olarak icra eden tabip ve tababet mensuplarının hizmetlerinin ve işyerlerinin sağlık ve teknik denetimini yapmak, ücret tarifelerini tespit etmek Bakanlıkça verilen benzeri görevleri yapmaktır.

1996-1999 DÖNEMİ GERÇEKLEŞTİRİLEN MEVZUAT ÇALIŞMALARI MEVZUAT KANUN YAYIN NO YAYINLANMA TARİHİ Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun 4207 07.11.1996 TÜZÜK Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi Ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi, Usul Ve Esaslarına İlişkin Tüzük YÖNETMELİK Kanatlı Hayvan Eti Ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Kuruluş Açılış Çalışma Ve Denetleme Usul Ve Esaslarına Dair Yönetmelik 19589 D2395 22675 D23671 29.09.1987 14.05.1999 23.06.1996 19.04.1999 Gıda Üretim Ve Satış Yerleri Hakkında Yönetmelik 22692 D23397 10.07.1996 09.07.1998 Kırmızı Et Ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Kuruluş Açılış, Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 22732 19.08.1996 D22858 25.12.1996 Organize Sanayi Bölgeleri Yer Seçimi Yönetmeliği 23003 28.06.1997 Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik D 23020 25.09.1997 Türk Gıda Kodeks Yönetmeliği 23172 D23358 Doğal Kaynak, Maden Ve İçme Suları İle Tıbbi Suların İstihsali, Ambalajlanması Ve Satışı Hakkında Yönetmelik 16.11.1997 31.05.1998 31.05.1998 Su Ürünleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Gıda Maddeleri Üreten İşyerlerine Verilen Çalışma İznine Ait Alınacak Ücretlerin Tahsil ve Harcama Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik D23384 26.06.1998 23358 31.05.1998 Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 20184 D23464 D23791 14.03.1991 15.09.1998 18.08.1999 Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik D23554 12.12.1998 Trafik Hizmetleri Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliği 23834 02.02.1999

MEVZUAT YÖNETMELİK YAYIN NO YAYINLANMA TARİHİ Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Ağız Ve Diş Sağlığı Hizmeti Veren Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmenliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Su Ürünleri Yönetmeliğinde Değişik Yapılması Hakkında Yönetmelik D23742 01.07.1999 23846 14.09.1999 D23827 25.09.1999 D23856 24.10.1999 Zararlı Kimyasal Madde Ve Ürünlerinin Kontrolü Yönetmeliği 21634 D23865 11.07.1993 03.11.1999 TEBLİĞ Siyah Çay Tebliği 22846 R23211 Ekmek ve Çeşitleri Tebliği 23086 R23108 R23398 13.12.1996 25.12.1997 20.08.1997 12.09.1997 10.07.1998 Yemekli Zeytinyağı ve Yemekli Prina Yağı Tebliği 23323 25.04.1998 Meyva Suyu ve Benzeri Ürünler Tebliği 23367 09.06.1998 Yemeklik Tuz Tebliği 23397 09.07.1998 Bebek Mamaları - Bebek Formülleri Tebliği 23447 R23556 28.08.1998 17.121998 Alkolsüz İçecekler Tebliği 23508 30.10.1998 Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmenliği Uyarınca Rapor Hazırlayacak Olanlara Yönetmelik Belgesi Verilmesine İlişkin Tebliğ 23784 12.08.1998 Buğday Unu Tebliği 23614 17.02.1999 Sakız Tebliği 23765 24.07.1999 Şeker Tebliği 23853 21.10.1999 D=Değişiklik R=Revizyon

1996-1999 DÖNEMİNDE YÜRÜTÜLEN PROGRAM VE PROJELER 1. Toplum Beslenmesi Eğitimi Programı Amaç: Eğitim yoluyla toplumun beslenme konusunda bilinçlendirilmesini sağlamaktır. Hedefler: a Bireylerin ve toplumun yeterli ve dengeli beslenmesi yoluyla sağlıklı ve üretken olmasını sağlamak. b Bireylerin ve toplumun beslenme konusunda bilinçlendirilmesini sağlamak. c Eğitim yoluyla bireylerde ve toplumda bilinçli davranış değişikliği yaratmak. d Sağlık ve eğitim kadrosuna verilen eğitimin, aritmetik dizi olarak artmasını ve yansımasını sağlamak. e Elde edilen verilerin ışığında çalışmaların ülke çapında yaygınlaştırılmasını ve değerlendirilmesini sağlamak. f Eğitim programlarını, eğitim araç ve gereçlerini geliştirerek, yaygın beslenme eğitim programları hazırlamak. Stratejiler: a Gerekli eğitim araç ve materyallerin hazırlanması. b İl eğitim ekiplerinin oluşturulmasında, merkez eğitim ekibi ve İl Sağlık Müdürlüğünün koordinasyonunun sağlanması. c Eğitim programının İl Sağlık Müdürlüklerince, izleme, denetim ve güncelleştirilme çalışmalarının Merkez Eğitim Ekibince yürütülmesi. d Yürütülen programlarda uygulayıcı kullanıcı düzeyde saha deneyiminin daha yakından izlenmesi ve değerlendirilmesi. e Geliştirilen eğitim programları konusunda karar vericilerin bilgilendirilmesi ve duyarlılığının arttırılması. f Geliştirilen eğitim programlarının gündemde tutulmasında ve yürütülmesinde ulusal ve bölgesel kitle iletişim araçlarının desteklerinin sağlanması. g Gereksinim duyulan program alanlarında katkıda bulunabilecek tüm kuruluşlarla işbirliğinin sağlanması. Süre: 1996 yılında başlayan program devam etmektedir. Gerçekleştirilen Aktiviteler: a Toplam 33 ilde (Birinci ve İkinci Sağlık Projesi illeri) oluşturulan il eğitim ekiplerine 5 er ve 3 er günlük süre ile Toplum Beslenmesi Eğitimi verilmiştir. b 10 adet broşür ile 5 adet posterin dizayn işleri tamamlanmıştır. Planlanan çalışmalar: 33 il dışında kalan illerde Toplum Beslenmesi Eğitimi Programı nı gerçekleştirmek. İşbirliği yapılan kurum/kuruluşlar: Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü. Sorumlu Birim: Gıda Güvenliği ve Laboratuvarlar Daire Başkanlığı.

2. Gıda Denetim Eğitim Programı Amaç: Gıda denetimlerini iyileştirmek Hedef: Mevcut mevzuatımız gereği gıda ve gıda katkı maddelerinin üretildiği, satış ve toplu tüketiminin yapıldığı teknik ve hijyenik denetim ile satış ve servise sunulan gıda maddelerinin denetim işlemlerinde görevlendirmek üzere denetim ve yardımcı denetim elemanlarını hizmet içi eğitime almak. Stratejiler: Gıda denetimini gerçekleştirecek personelin bilgi birikimi, tecrübe ve deneyimini geliştirmek amacına yönelik stabilitenin sağlanması Gerçekleştirilen aktiviteler: a Gıda Kontrol, Beslenme ve Laboratuvarlar Daire Başkanlığı elemanlarına 7 gün süreli Gıda Denetçi Eğitimi verilmiştir. b c 80 il sorumlusuna 10 gün süreli Gıda Denetçi ve Yardımcı Denetçi eğitimi verilmiştir. Birinci ve İkinci Proje İlleri (33 il) il sorumlularına Gıda Mevzuatı eğitimi düzenlenmiştir. 3. Kutanöz Leishmaniosis Kontrol Programı Amaç: Kutanöz Leishmaniosis endemisi olan illerde 1997 yılı sonu itibariyle insidansı en az % 50 oranında azaltmak ve 2000 yılına kadar Kutanöz Leishmaniosis i kontrol altına almaktır. Stratejiler: a Kutanöz Leishmaniosis in tanı, tedavi ve kontrol aktivitelerinin birinci basamak sağlık kurumlarından başlayarak tüm sağlık kurumlarında yürütülmesi. b Tespit edilen her Kutanöz Leishmaniosis vakasının klinik, laboratuvar ve epidemiyolojik yönden incelenmesi, sürveyans sisteminin güçlendirilmesi. c İllerin kaynak/lojistik ihtiyaçlarının sağlık ocağı bazında belirlenmesi ve temin edilmesidir. Süre: 1996 2000 Gerçekleştirilen aktiviteler: a Hekim ve laboratuvar teknisyenlerinin eğitimi yapılmıştır. b Veri akışının düzenli olması sağlanmıştır. c Tanı ve tedavi standardizasyonu yapılmıştır. d Halk eğitimine yönelik çalışmalar yapılmıştır. e İlaçların ücretsiz dağıtımı sağlanmıştır. f Vektör kontrolüne yönelik çalışmalar yapılmıştır.

Planlanan çalışmalar: Bu çalışmalar sonucunda elde edilen bilgiler ışığında 2000 yılında genel bir değerlendirme yapılacaktır. İşbirliği yapılan kurum/kuruluşlar: Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Sıtma Savaş Daire Başkanlığı ve Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü. Sorumlu birim: Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı 4. Genişletilmiş Bağışıklama Programı Amaç: Difteri, Boğmaca, Tetanoz, Neonatal Tetanoz, Polio, Kızamık, Tüberküloz ve Hepatit-B hastalıklarının morbidite ve mortalitesini azaltarak bu hastalıkları kontrol altına almak, hatta tamamen ortadan kaldırmaktır. Hedef: a 0 yaş grubunda her bir hastalığa karşı %95 aşılama oranına ulaşmak ve devamlılığını sağlamak. b 0 yaş grubundaki bebeklerin %90 ını 12.aya ulaştıklarında tam aşılı hale getirmek. c 5 yaş altı aşısız ya da eksik aşılı çocukları tespit ederek aşılamak. d Okul çağı çocuklarının rapel aşılarını tamamlamak. e Gebelerin en az %80 ini tespit ederek tetanoza karşı bağışık hale getirmektir. Stratejiler: a Hastalıklara hassas yaş gruplarına enfeksiyona yakalanmadan önce ulaşabilecek şekilde, aşılama hizmetlerinin rutin hizmetler içinde sunulması. b Gerekli durumlarda hızlandırma, yerel aşı günleri, kampanyalar gibi ilave destek aşılama aktivitelerinin düzenlenmesi. c Hastalık sürveyans sisteminin geliştirilmesi. Süre: 1981 yılında başlatılan program devam etmektedir. Gerçekleştirilen aktiviteler: a Rutin aşılama ve sürveyans geliştirme çalışmalarına devam edilmiştir, b İl yöneticilerinin hizmet içi eğitimleri yapılmıştır. İşbirliği yapılan kurum/kuruluşlar: DSÖ, UNICEF, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü. Sorumlu birim: Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı

5. Polio Eradikasyon Programı Amaç: Polio hastalığını eradike etmektir. Hedef: 2000 yılı sonuna kadar, ülkede vahşi polio virusu dolaşımını durdurmak. Stratejiler: a Rutin aşı uygulamalarında 0 yaş grubunda %95 polio aşı oranlarına ulaşılması. b Akut flask paralizi sürveyansının güçlendirilmesi. c Destek aşılama çalışmalarının (Ulusal Aşı Günleri ve Mop-up) yürütülmesi. Süre: 1989 yılında başlatılan program devam etmektedir. Gerçekleştirilen aktiviteler: a 1995 yılından itibaren, her yıl Nisan-Mayıs aylarında 1 ay ara ile 2 turda, 1 hafta süren ve 5 yaş altı tüm çocukların polio aşısı ile aşılanmasını hedefleyen Ulusal Aşı Günleri düzenlenmiştir. b 1997, 1998 ve 1999 yıllarında yüksek riskli illerde Ekim-Kasım aylarında aynı hedef gruba 1 ay ara ile 2 kez 1 hafta süre ile mop-up aşı uygulaması düzenlenmiştir. c 1997 yılından itibaren Akut Flask Paralizi sürveyansına özel önem verilmiş ve sürveyansı güçlendirmeye yönelik müdaheleler (sağlık personelinin eğitimi, değerlendirme toplantıları vb.) yapılmıştır. Süre: 2001 yılı sonunda polio dan arındırılmış ülke sertifikası alınarak, programın sonlandırılması beklenmektedir. Planlanan çalışmalar: 2000 yılı sonuna kadar Ulusal Aşı Günleri ve yüksek riskli illerde mop-up aşı uygulamalarına devam edilecek ve akut flask paralizi sürveyansı bölgeler ve iller bazında güçlendirilecektir. İşbirliği yapılan kurum/kuruluşlar: DSÖ, UNICEF, Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) Atlanta-ABD, Rotary International, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü ve özel sektör. Sorumlu birim: Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı. 6. Neonatal Tetanoz Eliminasyon Programı Amaç: Neonatal Tetanoz hastalığını elimine etmektir. Hedef: 2000 yılına kadar ülkenin her bölgesinde neonatal tetanoz morbidite hızını 1000 canlı doğumda 1 in altına indirmek. Stratejiler: a Tüm gebelerin tespit edilmesi ve tespit edilen gebelerin aşı takvimine uygun olarak Tetanoz Toksoid (TT) aşısı ile aşılanması. b Tüm doğumların temiz koşullarda yapılmasının ve doğum sonrası temiz göbek bakımı uygulanmasının sağlanması. c Tüm neonatal ölümlerin tespit edilerek Neonatal Tetanoz açısından incelenmesi.

d Neonatal Tetanoz açısından yüksek riskli bölgelerin belirlenerek, bu bölgelerdeki 15-49 yaş grubu bütün kadınların TT aşısı ile aşılanması. Süre: 1994 yılında başlatılan program devam etmektedir. Gerçekleştirilen aktiviteler: Rutin gebe TT aşılama çalışmalarına devam edilmiştir. İşbirliği yapılan kurum/kuruluşlar: DSÖ, UNICEF. Sorumlu birim: Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı 7. Kızamık Kontrol Programı Amaç: Kızamık hastalığını kontrol altına almaktır. Hedef: 2000 yılına kadar, kızamık ölümlerinde %95, kızamık vakalarında %90 azalma sağlamak. Gerçekleştirilen aktiviteler: Rutin aşılama çalışmalarına devam edilmiş, ayrıca hassas nüfusun arttığı bölgelerde ek aşılama aktiviteleri düzenlenmiştir. İşbirliği yapılan kurum/kuruluşlar: DSÖ, UNICEF. Sorumlu birim: Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı 8. Hepatit B Kontrol Programı 1997 Yılından itibaren Hepatit-B Kontrol Programı oluşturma çalışmalarına başlanmıştır. 1998 yılından itibaren Hepatit B aşısı ulusal aşılama takvimine dahil edilmiş ve yeni doğan bütün çocuklara uygulanmaya başlanmıştır. Aşılama risk gruplarına, okul öncesi ve okul dönemi çocuklara kademeli olarak yaygınlaştırılacaktır. Programın oluşturulması çalışmaları devam etmektedir. Sorumlu birim: Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı 9. Karayollarının ve Trafik Güvenliğinin İyileştirilmesi Projesi Amaç: Karayollarında meydana gelen trafik kazalarında ölüm ve sakatlanma oranlarını azaltmaktır. Hedef: Ankara-Kulu Karayolu üzerinde pilot proje kapsamında İlk Yardım ve Acil Bakım Hizmetlerini altyapılandıracak çalışmalar yapmak. Stratejiler: a Ankara-Kulu karayolu üzerinde acil yardım istasyonları kurulması. b Var olan istasyonların güçlendirilerek, bölgenin haberleşme alt yapısının geliştirilmesi. c Trafik kazalarına İtfaiye, Emniyet ve Jandarma ile koordineli olarak müdahale edilmesi. Süre: 1997 yılında başlayan program devam etmektedir.

Gerçekleştirilen aktiviteler: Bu dönemde aktiviteler Gazi Üniversitesince yürütülmüştür. İşbirliği yapılan kurum/kuruluşlar: Dünya Bankası, Gazi Üniversitesi Sorumlu birim: Acil Hizmetler Daire Başkanlığı 10. Temel Sağlık Hizmetleri Yoluyla Çocuğun Psikososyal Gelişiminin Desteklenmesi Projesi Amaç: a Birinci basamak sağlık hizmetleri kapsamında yürütülmekte olan fiziksel gelişim ve ev ziyareti çalışmalarına gebe, bebek ve çocukların fiziksel sağlıkları yanı sıra psikolojik ve sosyal gelişimlerini de entegre ederek sağlık hizmetlerinin bütüncül bir yaklaşımla ele alınmasını sağlamak. b Gebelik ve lohusalıkta ortaya çıkabilecek ruhsal bozuklukları önlemek, en aza indirmek, erken teşhis ve tedavi hizmetini sunmak. c 0-6 yaş döneminde ortaya çıkabilecek ruhsal ve davranışsal bozuklukları önlemek. d Aileleri desteklemek, güçlendirmek ve toplum kaynaklarından yararlanmalarını sağlamak. Stratejiler: a Adana, Ankara, Bursa, Eskişehir, Tekirdağ, Trabzon, Manisa, Erzurum ve Malatya olmak üzere her bölgeden seçilen 9 ilde, gebelikten başlanılarak bebeklerin 3 yaşını bitirene kadar izlenmesi. b Elde edilen deneyimler doğrultusunda ülke geneline uygun standart bir hizmet planının yapılması. Süre: 1996-1998 Gerçekleştirilen aktiviteler: a Birinci basamak sağlık personelinin eğitimi için Eğitim Materyali hazırlanmıştır. b 9 ilde hekim, ebe, hemşire, psikolog ve sosyal hizmet uzmanlarından oluşan il eğitim ekiplerinin eğitimi yapılmıştır. c Anne-Baba El Kitabı, koruyucu mesajları içeren afişler, gebe ruh sağlığı konulu bir video kaset ve GAP TV kapsamında koruyucu ruh sağlığı programları hazırlanmıştır. d Programı yerinde değerlendirmek amacıyla il gezileri düzenlenmiştir. Planlanan çalışmalar: a Gebelik döneminden başlamak üzere, 0-6 yaş arası çocukların psikososyal gelişimlerine yönelik standart bir eğitim materyali hazırlanacaktır. b Gebe, lohusa ve bebek izlem kartlarına psikososyal gelişimle ilgili maddeler eklenerek, 9 ilde bir ön çalışma yapılacak ve ülke programı için standart hale getirilecektir. c Tüm illerin ruh sağlığı şube müdürü, koruyucu hizmet sorumlusu, hekim, ebe ve hemşireden oluşan eğitim ekipleri kurulacak ve eğitime alınacaktır.

d e İl Eğitim ekipleri tarafından alınan eğitimin illerde yaygınlaşması sağlanacak ve fiziksel izlemlere psikososyal izlem de entegre edilecektir. Toplum eğitimi için yazılı ve görsel materyaller hazırlanacaktır. İşbirliği yapılan kurum/kuruluşlar: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Dünya Sağlık Örgütü Sorumlu birim: Ruh Sağlığı Daire Başkanlığı 11. Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Kronik Ruhsal Bozuklukların Tanı, Tedavi, İzlem ve Rehabilitasyonu Projesi Amaç: Kronik ruhsal bozukluğu olan hastalara sağlık ocaklarında; ön tanı/ tanı konması, gerektiğinde acil müdahale yapılması, gerektiğinde sevk edilmesi, hastanın bedensel, ruhsal ve sosyal durumunun izlenmesi, ilaç yan etkilerinin izlenmesi, hastalığın sönme/alevlenme dönemlerinin izlenmesi, hasta ve ailesine destek ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesidir. Stratejiler: Pilot bölge olarak seçilen Ankara-Mamak bölgesinden elde edilen deneyimler sonrası projenin bir hizmet programı olarak yaygınlaştırılması. Süre: 1997 de başlatılan proje devam etmektedir. Gerçekleştirilen aktiviteler: a Ankara Mamak bölgesinde 21 sağlık ocağı belirlenerek, 6 hizmet bölgesine ayrılmıştır. Toplam 6 bölgenin her birinin sevk merkezi belirlenmiştir. b Proje kapsamında öncelikle pratisyen hekimlerin eğitimi daha sonra da vaka belirleme çalışması yapılmıştır. c Hastaları izleme ve değerlendirme için, standart bilgi formları hazırlanmıştır. d Hasta izlemleri sürdürülmektedir. Planlanan çalışmalar: Projeyi yürüten ekip ile bir toplantı yaparak, elde edilen deneyimler gözden geçirelecek ve uzun vadede yapılacak çalışmalar belirlenecektir. İşbirliği yapılan kurum/kuruluşlar: Ankara Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Başkent Üniversitesi, Ankara Numune Hastanesi, SSK Hastanesi, Sosyal Hizmetler Yüksekokulu, Mamak Belediyesi Sorumlu birim: Ruh Sağlığı Daire Başkanlığı 12. Mavi Bayrak Projesi Amaç: Sağlıklı turizm hareketini sağlamaktır. Stratejiler: Avrupa Çevre Eğitim Vakfı'nın belirlediği stratejiler doğrultusunda Turizm Bakanlığınca belirlenmektedir. Süre: 1992 yılında 7 ilde başlatılan proje 28 ilde devam etmektedir. Gerçekleştirilen aktiviteler:

a b c 1996 sonu itibariyle 27 il ve 396 noktadan Avrupa standartlarına uygun olarak Nisan-Ekim aylarında 15 günde bir, diğer aylarda ise ayda bir olmak üzere deniz sularından mikrobiyolojik ve kimyasal analizler için numuneler alınmaktadır. Analiz sonuçları ve plajlara ilişkin diğer kriterler her yıl Ulusal Jüri tarafından değerlendirilerek Avrupa Çevre Eğitim Vakfına başvurulmakta ve aday plajlara Mavi Bayrak verilmektedir. 1996-98 döneminde 86 plaj ve 24 marinaya Mavi Bayrak verilmiştir. Proje kapsamında ölçüm yapan, Bakanlığımıza ait Halk Sağlığı Laboratuvarlarına her yıl Turizm Bakanlığınca sarf malzemesi desteği sağlanmıştır. Planlanan çalışmalar: Turizm Bakanlığı ile işbirliği yapılarak illerde numune alan, analiz yapan kişilere yönelik eğitim programları ve nokta bazında denetimler planlanmaktadır. İşbirliği yapılan kurum/kuruluşlar: Turizm Bakanlığı, Çevre Bakanlığı Sorumlu birim: Çevre Sağlığı Daire Başkanlığı 13. Sağlıklı Şehirler Projesi Amaç: Şehirlerde yaşayan ve çalışan kişilerin fiziksel, sosyal ve çevreye ilişkin refahlarını iyileştirme yönünde faaliyette bulunmak için şehir karar organlarını ve topluluklarını aktive etmektir. Stratejiler: a b Sağlıklı Şehirler Ağı'nda yer alan şehirlerde sağlık profilleri, sektörlerarası işbirliğine dayanan şehir sağlık stratejileri, toplumsal gelişmenin teşvik edilmesi ve Gündem 21, çevre sağlığı, yaşam biçimleri, insan gruplarının ihtiyaçlarına cevap vermeye yönelik programların uygulanması. Dünya Sağlık Örgütü Avrupa proje şehirlerindeki temel mekanizma taahhütlerinin yerine getirilmesi, yeniliklerin uygulanması, uzmanlaşmanın oluşturulması ve öğrenmenin sürdürülmesi. Süre: 1993 yılında başlatılan Proje devam etmektedir. Gerçekleştirilen aktiviteler: 1998 yılında Bursa Büyükşehir Belediyesi Avrupa Sağlıklı Şehirler Ağına katılmak üzere, DSÖ ne başvurmuş ve III. Dönem için yapılan bu başvuru olumlu bulunmuştur. Kesin kabul çalışmaları sürmektedir. Planlanan çalışmalar: Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen ülke kotası çerçevesinde ülkemiz Sağlıklı Şehirler Ağına, belediyeleri üye yapmak ve ağı geliştirmek, izleme-değerlendirme kriterlerini belirlemeyi ve uygulamaya koymayı planlanmaktadır. İşbirliği yapılan kurum/kuruluşlar: Dünya Sağlık Örgütü, Belediyeler Sorumlu birim: Çevre Sağlığı Daire Başkanlığı