K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü MMT222 Malzeme Üretim Teknikleri 2 Talaşsız İşlem Teknikleri Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2012-2013 Bahar Yarıyılı
2. Talaşsız İşlem Teknikleri 2.1. Masif Şekillendirme 2.2. Sac Şekillendirme 2 Genel Bakış
- Sıcak haddelenmiş Kalın sac İnce sac - Soğuk haddelenmiş Kalın sac İnce sac - Yüzey iyileştirilmiş sac - Tailored blanks Sacların tedarik olanakları WZL, Fraunhofer IPT 3
Otomobil kapısı Otomobil taban Sac malzemeler istenen kalınlıklarda ve farklı çeliklerden üretilebilirler. Böylece saclardan üretilen ürünlerde yüke uygun olarak sac kalınlığı dağılımı kullanılabilir. Tailored blanks WZL, Fraunhofer IPT 4
2. Talaşsız İşlem Teknikleri 2.2. Sac Şekillendirme 2.2.1. Derin çekme 2.2.2. Kutu ütüleme (Sac ütüleme) 2.2.3. Bükme ile 2.2.4. Germe ile 2.2.5. Sıvama ile 2.2.6. Yüksek iç basınç ile 5 Genel Bakış
Stampa Sac tutucu Sac Parça Kalıp Derin çekme Metal Forming Handbook, 1998 6
Sac malzemede bükülme gerilmelerinin aşılması ile flanş üzerinde teğet basma gerilmelerinin katlanmaya neden olması Derin çekme ve katlanma problemi WZL, Fraunhofer IPT 7
Derin çekilmiş motor kapağı Pot çemberi Zımba Matris Frenleme tutucuları Çekme sırasında malzeme akışını kontrol etmek için frenleme tutucularının kullanılması Malzeme akışı kontrolü WZL, Fraunhofer IPT 8
Örnek: otomobil kanat parçası WZL, Fraunhofer IPT 9
2. Stampa 1. Stampa ve sac tutucu Ön çekilmiş Parça 2. çekme sonrası parça Kalıp Teleskobik stampa ile derin çekme (çoklu kademede) Metal Forming Handbook, 1998 10
1. Çekme için sac tutucu 1. Çekmenin kalıbı 1. Çekmenin stampası ve ters çekmenini kalıbı Ters çekme için sac tutucu Ters çekmenin stampası Ters çekme Metal Forming Handbook, 1998 11
2. Talaşsız İşlem Teknikleri 2.2. Sac Şekillendirme 2.2.1. Derin çekme 2.2.2. Kutu ütüleme (Sac ütüleme) 2.2.3. Bükme ile 2.2.4. Germe ile 2.2.5. Sıvama ile 2.2.6. Yüksek iç basınç ile 12 Genel Bakış
Sac şekillendirme = Yassı iç boş parçaların herhangi bir kesit kalınlığı değişimi olmaksızın şekillendirilmesidir. Kutu ütüleme = Masif şekillendirme Kutu ütülemede belirli bir kesit kalığı azalması hedeflenir. Tabanda kesit değişimi genellikle olmaz. Stampa Kalıp İş parçası Kutu ütüleme Metal Forming Handbook, 1998 13
WZL, Fraunhofer IPT Kutu ütüleme ile içecek kutusu şekillendirme PtU, TU Darmstadt 14
2. Talaşsız İşlem Teknikleri 2.2. Sac Şekillendirme 2.2.1. Derin çekme 2.2.2. Kutu ütüleme (Sac ütüleme) 2.2.3. Bükme ile 2.2.4. Germe ile 2.2.5. Sıvama ile 2.2.6. Yüksek iç basınç ile 15 Genel Bakış
Kalıpta bükme Stampa İş parçası Kalıp U kalıp V kalıp Bükme ile şekil verme Metal Forming Handbook, 1998 16
Menge çeneleri Döndürerek bükme İş parçası Yanak İş parçası desteği Dairesel bükme İş parçası Bükme mandreli Sabitleyici Bükme ile şekil verme Metal Forming Handbook, 1998 17
Simetrik üç merdaneli bükme makinası Boru ve boruya benzer ürünlerin üretilmesi için merdaneli bükme yapılır. İnce, orta ve kalın saclar için kullanılabilir. Merdanelerin konumu değiştirilerek bükme simetrisi istenildiği gibi ayarlanabilir. Üç merdaneli bükme makinası WZL, Fraunhofer IPT 18
2. Talaşsız İşlem Teknikleri 2.2. Sac Şekillendirme 2.2.1. Derin çekme 2.2.2. Kutu ütüleme (Sac ütüleme) 2.2.3. Bükme ile 2.2.4. Germe ile 2.2.5. Sıvama ile 2.2.6. Yüksek iç basınç ile 19 Genel Bakış
Germe kovanı İş parçası Stampa Üretilen parçanın büyüklüğüne göre oranlanırsa daha düşük maliyetlidir (takım ve makina açısından). Germe ile sac şekillendirme Metal Forming Handbook, 1998 20
Atık İş parçası Atık Atık İş parçası Basit germe / hurda miktarı fazla Teğetsel germe / hurda miktarı az Teğetsel germe / katlama yapılabilir Germe ile şekillendirme WZL, Fraunhofer IPT 21
2. Talaşsız İşlem Teknikleri 2.2. Sac Şekillendirme 2.2.1. Derin çekme 2.2.2. Kutu ütüleme (Sac ütüleme) 2.2.3. Bükme ile 2.2.4. Germe ile 2.2.5. Sıvama ile 2.2.6. Yüksek iç basınç ile 22 Genel Bakış
Döner malafa Dairesel sac İş parçası Karşıt takım Sıvama ile sac şekillendirme Metal Forming Handbook, 1998 23
Aluminyum refrektörler Roket tank tabanı Aluminyum jant Sıvama teknikleri ile ilgili uygulama örnekleri WZL, Fraunhofer IPT 24
2. Talaşsız İşlem Teknikleri 2.2. Sac Şekillendirme 2.2.1. Derin çekme 2.2.2. Kutu ütüleme (Sac ütüleme) 2.2.3. Bükme ile 2.2.4. Germe ile 2.2.5. Sıvama ile 2.2.6. Yüksek iç basınç ile 25 Genel Bakış
Karşıt basınç zımbası Kalıbın kapanması Boru Basınçlı sıvının doldurulması Karşılıklı yarım kalıplar Sızdırmaz zımba Yatay silindirlerin çalıştırılması, sıvı basıncının kontrol edilmesi ve karşıt basınç zımbasının kontrol edilmesi Yan form Kalıbın açılması ve parçanın çıkarılması T boru T boru şekillendirilmesi Metal Forming Handbook, 1998 26
Uygulama örnekleri Metal Forming Handbook, 1998 27
Tavan çerçevesi sol/sağ Ön panel kirişi Takviye tavan direği sol/sağ Uzun ara rot Uzun ara rot Uzun ara rot Arka taşıyıcı kirişi Panel sol/sağ Yolcu taşıyıcı kirişi sol/sağ Uygulama örnekleri WZL, Fraunhofer IPT 28