Bilimsel Araştırma Yöntemleri Bilimsel Araştırma Yöntemleri 1
Vasat bir doktora tezi kemiklerin bir mezardan diğerine taşınmasından başka bir şey değildir (J. Frank Dobie). Kötü bir tez, çeşitli mezarlardan gelişigüzel toplanmış kemiklerin yeni bir mezara yığılmasından öte bir şey değildir (Zeynel Dinler). Bilimsel Araştırma Yöntemleri 2
Dersin Amacı Bilimsel araştırma yöntem ve tekniklerini bilerek, gerek üniversitede ödev, rapor, makale ve bitirme tezi ile lisansüstü çalışmalarda hazırlanacak olan seminer ve tezleri hazırlayabilecek bilgi ve beceriyi kazanmak. Bilimsel Araştırma Yöntemleri 3
Öğrenilen Bilginin Kullanılacağı Yerler Ders ödevi Bitirme tezi Araştırma önerisi Yüksek lisans seminer raporu Lisansüstü tezi Bilimsel makale Kitap yazımı konularında temel bilgiler vermek Bilimsel Araştırma Yöntemleri 4
1 Bilim ve Bilimle İlgili Kavramlar Bilimsel Araştırma Yöntemleri 5
Tanımlar Bilim, fiziki ve doğal evrenin yapısının ve hareketlerinin bir takım yöntemler (deney-düşünce veya gözlemler) aracılığıyla sistematik bir biçimde incelenmesini de kapsayan entelektüel ve pratik çalışmalar bütünüdür. Bilimin üç temel fonksiyonu anlama, açıklama ve kontroldur. Bilimsel Araştırma Yöntemleri 6
Tanımlar Kuram, bilime temel olan, yön veren, herhangi bir konu üzerine ileri sürülen, deney ve varsayımlara dayanılarak kanıtlanan görüşlerdir. Kuram test edilip doğrulanmadıkça kuram olarak kalır. Test edilip doğrulanınca da kuram olmaktan çıkar sonra yasa olur. Yer çekimi yasası (yer çekimi kuramı), izafiyet kuramı, şartlı öğrenme kuramı, çoklu zeka kuramı, halkla ilişkilerde dörtlü model kuramı gibi. Bilimsel Araştırma Yöntemleri 7
Tanımlar Tez (sav-osmanlıca iddia), bilimsel anlamda kanıtlara dayanarak ya da mantık yoluyla bir fikrin, bir düşüncenin ya da bir konunun savunularak kanıtlanmasıdır. Tezin karşıtı antitezdir. Yani ileri sürülen tezin akıl ve mantık yoluyla çürütülmesi antiztezdir (karşısav). Yüksek lisans ve doktorada bir iddia ele alınıp ispatlanır ya da çürütülür. Sentez ise bileşim anlamındadır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri 8
Tanımlar Varsayım (Kabul-faraziye), üzerinde tanım birliğine varılmış doğrulardır. Bunların yeniden doğrulanmasına ya gerek görülmez, ya da zaman ve maliyet açısından değmeyeceğine inanılır. Tezlerin giriş bölümünde varsayım bölümü açılır. Örneklemin ana kütleyi temsil ettiğini söylemek gibi. Bilimsel Araştırma Yöntemleri 9
Tanımlar Hipotez (denence), bir araştırma probleminin doğrulanması ya da yanlışlanması gereken önermedir. üzerinde tanım birliğine varılmış doğrulardır. Hipotezler düz cümle olarak yazılabildiği gibi soru cümlesi olarak da yazılabilir. -Demokratik tutumlu ailelerde yetişen çocuklar daha mutlu olurlar. -Eşler arasındaki yaş farkının artması ailedeki mutluluğu etkiler mi? -Bilgisayar destekli eğitimle anlatıma dayalı eğitim arasında öğrenci başarısı açısından fark yoktur (H sıfır hipotezi, nun hipotez) Bilimsel Araştırma Yöntemleri 10
Tanımlar Yöntem (method), bir bilim dalının aradığı gerçeklere varmakta kullandığı zihinsel işlerin tümüdür. Yöntem çoğu kez teknikle karıştırılır. Yöntem süreçte birçok tekniği içerir. Olgu: gerçek olan, gerçekleşmiş olan, düşünceden bağımsız olarak var olan, gerçekliği inkar edilemez olan nesne ya da olay demektir. Burada söz konusu olan gözlenebilen nesneler ya da olaylardır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri 11
Değişken Gözlemden gözleme ya da ölçmeden ölçmeye değişen ve iki aralık arasında bir değer alabilen nesne ya da objelere değişken adı verilir. Bağımlı değişken bir sonuç olarak açıklanması istenen bir durumu ya da olayı temsil eder. Başarı düzeyindeki artış gibi. Bağımsız değişken sonuç üzerinde etkili olan ve araştırmacı tarafından değiştirilebilen değişkenlerdir. -Sigaranın(bağımsız) kansere (bağımlı) etkisi -Zeka(bağımsız) ve fiziki ortamın(bağımsız) öğrenmeye(bağımlı) etkisi Bilimsel Araştırma Yöntemleri 12
Bilimin Temel Özellikleri Bilim incelediği şeyleri sınıflandırır Bilim elde ettiği bilgileri sistemli bir şekilde incelemeye alır Bilimsel bilgi kendi türündeki kuram ve yasalarla çelişmez Bilimsel bilgi kendinden öncekiler dahil eleştiri getirir Bilimsel bilgi objektiftir. Mantıklıdır Seçicidir Pratik sonuçlar doğurur Bilimsel Araştırma Yöntemleri 13
Bilimsel Yöntem Kanıtlanmış bilgi elde etmek için izlenen yoldur. Bir olgu ya da olayı betimlemeyi ve açıklamayı kapsayan düşünsel ve eylemsel bir süreçtir Bilimsel Araştırma Yöntemleri 14
Bilimsel Yöntem Basamakları (Bilimsel Yöntem kanıtlanmış bilgi elde etmek için izlenen yoldur) Problemin genel olarak hissedilmesi Problemin sınırlandırılması ve tanımlanması Problemin çözümüne ait literatür araştırması Çalışmada araştırılacak konuların-hipotez/soru cümleleri ile sıralanması Hipotezlere ait verilerin toplanması Verilerle hipotezlerin test edilmesi (hipotezlerin red veya kabul edilmesi) Sonuç-değerlendirme-raporlaştırma Bilimsel Araştırma Yöntemleri 15
Bilimsel Yöntemin Özellikleri Açık seçiktir Denetlenebilir Yansızdır Eleştirici ve düzelticidir Seçicidir (gelişigüzel veri toplanmaz) Deneyicidir Duyarlığı yüksektir Verilere dayalı kanıtlanabilir düzeyde en güvenilir bilgi edinme yoludur Bilimsel Araştırma Yöntemleri 16
Bilimsel Yöntem Basamakları (Bilimsel Yöntem kanıtlanmış bilgi elde etmek için izlenen yoldur) Bilimsel Araştırma Yöntemleri 17
Bilimsel Yöntemin Basamakları Bilimsel Araştırma Yöntemleri 18
Hipotez Örneği Bilimsel Araştırma Yöntemleri 19
Kaynakça Dinler, Zeynel (2014). Bilimsel Araştırma ve E- Kaynaklar. Bursa. Ekin yayın Dağıtım. Karasar, Niyazi (2015). Araştırmalarda Rapor Hazırlama. Ankara. Nobel Akademik Yayıncılık. Bilimsel Araştırma Yöntemleri 20