SON YOKLAMA ESNASINDA YÜKÜMLÜLERIN SAĞLIK MUAYENELERİ: Son yoklama esnasında yükümlülerin sağlık muayenesi; T.S.K. Sağlık Yeteneği Yönetmeliği ve TSK Sağlık Muayene Yönergesi (MY 33/2-A) esaslarına göre yapılır. a. İlk Sağlık Muayenesi: Yükümlülerin ilk sağlık muayeneleri Askerlik Kanunu gereğince son yoklama sırasında askerlik şubelerinde toplanan askerlik meclisindeki iki tabip (birisi sivil olabilir) tarafından aşağıdaki şekilde yapılır. (TSK Sağ.Yet.Yönt. 5) (1). Muayene esnasında, TSK. Sağlık Yeteneği yönetmeliği, TSK. Personelinin Sağlık Muayeneleri Yönergesi, harf okuma levhası, renk körlüğü kitabı, steteskop, otoskop (kulak kontrolü için), tansiyon ölçüm aleti, tartı ve boy ölçme aleti, düz tabanlık tespiti için ayak sığacak büyüklükte su dolu leğen hazır bulundurulur. (2). Ruh ve beden durumları ile iç organları dikkatle gözden geçirilir, nabız sayılır, kan basıncı ölçülür, çıplak olarak belirlenen boy ve kilolar tesbit edilir. Soluk alma ve vermedeki göğüs genişlikleri ve muayene sonunda bulunan hastalık ve arızalar kaydedilir. (TSK Sağ.Yet.Yönt. 5/1) Yükümlülerin; - Boy ve kiloları, - Duyma ve görmeleri, - Ruh ve beden durumları, - İç organları Gözden geçirilir, - Nabız sayılır. - Kan basıncı ölçülür. - Anlayış ve kavrayış yetenekleri tespit edilir. - Komando, köpek bakıcısı ve şoför adayları nın seçimine çok özen gösterilir. - Yükümlüler, (gerekirse) bedeni yeterlilik testi ve komando adayı seçimi için yürütülür, koşturulur, hareket yaptırılır. Not: Muayene işlemi yükümlünün beyanına bırakılmamalıdır. (3). Muayene sonucuna göre yükümlüler dört gruba ayrılır; (a). Askerliğe elverişli olanlar. (b). Askerliğe elverişli olmayanlar. (c). Geçici bir rahatsızlığı olanlar veya kesin karar verilemediğinden mütehassıs hekim muayenesine sevk edilmesi gerekenler. (Sıhhi kurula sevk edilenler) (d). As. Meclisinde sağlık nedeniyle ertesi yıla bırakılanlar. Not: Askerliğe elverişli olmayanlar ile geçici rahatsızlığı kesin olarak belirlenebilenler için askerlik meclisinde; Askerliğe elverişli değildir veya Ertesi yıla terk raporları tanzim edilebilir. (4). Muayeneleri sonucu karar verilemeyenlerle gözlem altında bulunmaları gerekenler en yakın askeri hastaneye gönderilir.(tsk. Sağlık Yeteneği Yönt. 5/2) Bu durumdaki yükümlüler için, doktorlar tarafından belirlenen klinik belirtilerek iki adet askeri hastaneye sevk yazısı hazırlanır. Yazıların sağ üst köşesine yükümlülerin vesikalık fotoğrafları yapıştırılarak askerlik şubesi başkanı tarafından imzalanır ve mühürlenir,üzeri şeffaf bantla bantlanır. Aynısından 6 adet fotoğrafın arkası imzalanıp mühürlenip askeri hastanece kullanılmak üzere sevk yazısına eklenir.
Yükümlüye sadece gidiş olmak üzere yol ve iaşe bedeli ödenir.(as.k. 28) Personel sevk muhtırası kesilmesi söz konusu ise yükümlüye seyahat için personel sevk muhtırası verilir. Hastaneden gelecek sonuca göre işlem yapılır. Askeri hastanelerde bir yükümlü için iki çeşit rapor hazırlanır. Birincisi ön rapor, ikincisi asıl rapor. Ön rapor muayene sonucu yükümlüye ne işlem yapıldığını bildirmek amacıyla tanzim edilen rapordur. Asıl rapor ise işlemin ilgili onay makamları tarafından onaylanmasından sonra şubeye gönderilen kesinleşmiş rapordur. Askerliğe elverişlidir kararlı ön raporların dışında kalan raporların işleme konulması için asıl raporun gelmesi beklenir. (5). Yükümlülerin incelenmesi sonucu askerliğe elverişli olanlar, askeri hastaneye sevk edilmesi gerekenler ya da Askerlik Meclisince haklarında rapor tanzim edileceklerin durumu son yoklama formuna yazılır. Doktorlar tarafından formun kendilerine ayrılan haneleri imzalanır. (6). Mahalli sağlık kuruluşlarından; Aids, Verem, Trahom, Hepatit-B veya cüzzamlı olarak kayıtlı yükümlüler askeri hastaneye sevk edilir. Verem taraması yapılan yükümlülerin tarama sonuçları veya tarama yapılmadığı Askerlik Cüzdanının son yoklama bölümüne işlenir. b. Gruplandırma: Askerlik çağına giren yükümlüler, askerlik yoklamasında veya askeri hastanelerin sağlık kurullarında, askerliğe elverişli olanlar ve askerliğe elverişli olmayanlar olmak üzere gruplandırılır. (TSK. Sağlık Yeteneği Yönt. 6) (1). Askerliğe elverişli olanlar: Sağlık yetenekleri bakımından hiç bir hastalık ve arızası bulunmayanlar ile hastalık ve arızaları, Hastalık ve Arızalar Listesinin A dilimine girenlerdir. (2). Askerliğe elverişli olmayanlar: Hastalık ve arızaları, Hastalık ve Arızalar Listesinin B ve D dilimlerine girenlerdir. c. Son Yoklama Dışında Yapılan Sağlık Muayeneleri: Son yoklamada arıza ve hastalıkları gözden kaçanlarla, son yoklama ile sevk tarihi arasında geçen sürede hastalananlar ve Askerlik Meclisi son yoklaması dışında yoklaması yapılacakların (yoklama kaçakları dahil), muayeneleri askeri hastane veya en az iki tabibi bulunan birlik ve kurumlarda yapılır. (TSK. Sağlık Yeteneği Yönt. 7) d. Yurtdışında Bulunan Yükümlülerin Sağlık Muayeneleri: Yurt-dışında bulunan, askerlikle yükümlü vatandaşların son yoklamaları veya askerlikle ilgili diğer muayeneleri, o ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti Elçilik veya Konsoloslukları tarafından uygun görülen sağlık kurumlarında veya iki tabibe yaptırılır. Bu muayene sonucu düzenlenen raporlar, Elçilik ve Konsolosluklarca onaylandıktan sonra Milli Savunma Bakanlığına gönderilir. (TSK. Sağlık Yeteneği Yönt. 8) incelenerek; Bu raporlar, Milli Savunma Bakanlığı Sağlık Dairesi Başkanlığınca (1). "Askerliğe elverişlidir" şeklinde onaylanan raporlar, yükümlünün sınıflandırılması için bağlı bulunduğu askerlik şubesine gönderilir. (2). Yurtdışındaki resmi sağlık kurumlarından aldıkları raporlarda yurda geleme-yecek derecede hastalık veya arızası olduğu belirtilen yükümlülere, onay makamının kararına göre ertesi yıla bırakma veya sevki geciktirme işlemi uygulanır. (3). Yurtdışından elçilik veya konsolosluk aracılığı ile usulüne uygun olarak alınan "Askerliğe elverişli değildir" şeklindeki raporlar, Milli Savunma Bakanlığı Sağlık Dairesi Başkanlığınca incelenir. Uygun görülen raporlar, onaylanır; yetersiz ve şüpheli görülen raporlar onaylanmayıp, yükümlünün yurt içindeki bir askeri hastahanede muayenesi yaptırılır. (4). Yurtdışından alınan raporlara itirazlar, yükümlünün yurt içindeki askeri sağlık kurumlarından birinde yapılacak muayenesine göre sonuçlandırılır. e. Son Yoklamada Yapılacak Sağlık İşlemleri: (Bkz: TSK. Sağlık Yeteneği Yönt. 9) Son yoklamada yapılan sağlık muayenelerinin kontrolu barışta, o bölgede bulunan kolordu, tümen baştabipleri tarafından savaşta üst makamlarca verilecek emre göre en yakın sağlık kurulu tarafından yapılır. Bundan başka son yoklama ile görevlendirilmiş bulunan askeri tabipler, çevrede görecekleri bulaşıcı hastalıkları muayenenin yapıldığı yerdeki hükümet tabibine yazılı olarak bildirmek zorundadırlar. Ayrıca muayeneler sonucu düzenleyecekleri askerlik şubelerindeki sağlık istatistiklerini de doldururlar ve bu şubeler kanalıyla ilgili makama gönderirler.
10) f. Askerliğe Elverişli Olan ve Olmayanlar Hakkında Yapılacak İşlemler: (Bkz: TSK. Sağlık Yeteneği Yönt. (1). Son yoklamaları yapılan yükümlüler, askerliğe elverişli olanlar ve askerliğe elverişli olmayanlar olmak üzere gruplandırılır. (2). Askerliğe elverişli olmayan yükümlüler, askere alınmazlar. Bunlardan arızaları gözle görülebilecek kadar belirgin olanların raporlarına, arızayı gösteren bir boy fotoğrafı eklenerek iki nüsha rapor düzenlenir ve onay makamlarına gönderilir, onaylanan raporlar kesinleşir. Kesinleşen raporlardan biri ilgiliye verilir, diğeri askerlik şubesindeki özlük dosyasına konur. (3). Sağlık durumları geçici olarak bozuk olan yükümlülere ertesi yıla bırakma kararı verilir ve iki nüsha rapor düzenlenerek onay makamlarına gönderilir. Raporları onaylanan bu yükümlülere ertesi yıla bırakma işlemi yapılır. Onay makamlarınca tekrar muayenesine lüzum görülen yükümlüler, yeniden muayeneye gönderilir ve bunlara muayene sonucu alacakları rapor kararlarına göre işlem yapılır. (4). Tabipler tarafından kesin karar verilemeyenler, en yakın askeri hastanelere gönderilir. Bunların kesin kararları, bu hastanelerin sağlık kurullarınca verilir. g. Geçici Sağlık Kurulu Raporu: (Bkz: TSK. Sağlık Yeteneği Yönt. 11) Sağlık durumları askerliğe elverişli olmayanlar ile geçici arızaların-dan ötürü ertesi yıla terk edilenlere askerlik meclisi geçici sağlık kurulunca düzenlenen raporlar, Askerlik Şubesi Rapor Defterine işlenir. Raporlar onaylandıktan sonra kesinleşir. h. Yükümlülerle Erlerin Sağlık Yeteneklerine Göre Sınıflandırılmalarındaki İlkeler: (Bkz: TSK. Sağlık Yeteneği Yönt. 12) (1). Sağlık yeteneklerine göre askerliğe elverişli olan yükümlülerin Türk Silahlı Kuvvetlerinin hangi sınıflarına ayrılacakları sağlık ve diğer yetenekleri gözönünde tutularak askeralma teşkilatı tarafından tesbit edilir. (2). Birlik ve kurumlarda görevli erlerle sevk erlerinde bulunan, hayat için tehlike göstermeyen ameliyatla giderilmesi mümkün hastalık ve arızalar, istedikleri takdirde giderilir. Ameliyata razı olmayanlara bu Yönetmelik hükümlerine göre işlem yapılır. (3). Hayat için tehlike oluşturan hastalıklarda (mide delinmesi, akut apandisit, boğulmuş fıtık gibi) kişinin izni alınmaksızın cerrahi girişim ve tedavi sonucuna göre işlem yapılır. ı. Askerliğe Elverişli Olanların Sınıflandırılması: (Bkz: TSK. Sağlık Yeteneği Yönt. 12) Askerliğe elverişli olanların sınıflandırılmaları aşağıdaki sağlık ve diğer yetenekleri gözönünde tutularak yapılır. (1). Piyade: Sağlamlar ile arızaları A dilimine girenler bu sınıfa verilir. (2). Topçu: (a). Sağlamlar, (b).arızaları A dilimine girenler, (c). Kas ve iskelet sistemi gelişmiş olanlar bu sınıfa verilir. (d). Sahra Topçusuna ayrılacakların boyları 160 Cm.den aşağı olmamalıdır. (e). Kulak zarları delik olanlar tercih edilir. (3). Özel Topçu: (Nike ve Honest John v.b.) Tam sağlam olanlar ile teknik aletleri kullanmada üstün yetenekleri bulunan ilkokul mezunları bu sınıfa verilir. (4). Tank ve Zırhlı Süvari olanlar, (a). Solunum, dolaşım ürogenital sistemleri ve özellikle büyük eklemleri sağlam
(b). Her iki gözde görme derecesi, ayrı ayrı tam olan ve diskromatopsi (c). İşitme tam olan, kulaklarda yerleşmiş iltihaplı hastalıklar (d). Sinir ve ruh sistemleri sağlam olanlar, (e). Bedenen ağır işlere dayanacak güçte olanlar, (f). Sindirim sisteminde göreve engel olacak iltihaplı hastalıklar faal veya geçirilmiş mide ve barsak ülserleri (g). Ağır işlere ve fizik hareketlere engel derecede şişmanlığı (h). Ayaklarında motor çalıştırmaya engel şekil bozuklukları, eklem yapışıklıkları ve bacaklarda varis (ı). Boyları 160 Cm.den aşağı olmayanlar bu sınıfa verilir. (j). Göz kapakları ve konjektiva hastalıkları, bu sınıfa verilmeye engeldir. Klostro-fobia (Kapalı yerde bulunma fobisi) bulunanlar bu sınıfa alınmamalıdır. Uzun müddet kapalı yerde kalmaya dayanıklı olanlar tercih edilmelidir. (5). Süvari: Kas ve iskelet sistemleri iyi gelişmiş bulunan, boyları 164-172 Cm. arasında olan tam sağlamlar bu sınıfa verilir. verilir. (6). İstihkam: Diskromatopsi bulunmayan, sağlamlar ve arızaları A dilimine giren bu sınıfa (7). Muhabere: Görme ve işitme fonksiyonları sağlam olup, diğer sistemlerdeki sağlık nitelikleri A dilimine girenler bu sınıfa verilir. verilir. (8). Ulaştırma: Diskromatopsi bulunmayan; sağlamlar ve arızaları A dilimine girenler bu sınıfa (9). Sıhhiye: Sağlamlar ve arızaları A dilimine girenler bu sınıfa verilir. (10). Kimya: Sağlamlar ve arızaları A dilimine girenler bu sınıfa verilirler. Sanat enstitüsünü bitirmiş veya bitirmeden ayrılmış olanlara öncelik verilir. (11). Ordudonatım: Sağlamlar ve arızaları A dilimine girenler bu sınıfa verilir. (12). Mızıka (Bando): Dişleri muntazam, dudakları ince olanlar ve solunum sistemi sağlam olanlar bu sınıfa verilir. Saz, caz ve diğer müzik aletlerinden birinde çalışanlara öncelik verilir. (13). Jandarma: Sağlamlar, arızaları A dilimine girenler, kas ve iskelet sistemleri iyi gelişmiş olanlar, göz, kulak, burun ve boğazları sağlam olan, kekemeliği olmayanlar, boyları 165 Cm.den yukarı bulunanlar, ilkokul mezunu olan, bulunmadığı takdirde, okur yazar olanlar bu sınıfa verilir. (14). Şoförler: Motorlu ulaştırma ve harp araçlarını kullanacak erler: edilir. (a). Trafik ehliyetnameleri için sağlık nitelikleri, Kara Yolları Trafik Yönetmeliğine göre tesbit (b). Türk Silahlı Kuvvetleri motorlu araçları için verilecek şoför ehliyetnamelerinde sağlık nitelikleri, K.K.K.nın Şoför Eğitimi Devamlı Talimatına göre tesbit edilir. (c). Emniyet Müdürlüğü Trafik Şubesinden alınan ehliyetnameleri bulunan şoförlerin ayrıca askeri hastanelerin sağlık kurullarından geçirilmesine gerek yoktur. (d). Şoför olacak erlerin sağlık nitelikleri:
(1) Göz: a). Görmeleri iki gözdede ayrı ayrı 0,7'den az olmayanlar, b). Gece görüşleri ve görme alanları normal olanlar, c). Göz hareketleri normal olup çift görmesi olmayanlar, d). Diskromatopsi, albinismus, nistagmus ve kapak hastalığı (entropium, ektropium v.s.) e). Refraksiyon kurusu-3 diyoptriyi aşmayan hipermetropi miyopi ve eksenler arasındaki farkı 1 diyoptriyi aşmayan muhtelif cins astigmatizması olanlar, askeri şoför olarak yetiştirilirler. f). Tank şoförleri hariç, diğerlerinde gözlükle düzeltme kabul edilir, an-cak araç kullanırken gözlük takmaları zorunludur. Gözlüğü yanında bulunmayanlar araç kullanamazlar. (2). Kulak: a). Kulaklarda işitme kuvveti tam olmalıdır. b). Kulak uğultusu, çınlama, baş dönmesi gibi arızalar bulunmamalıdır. c). Burun ve boğazın, Hastalık ve Arızalar Listesinin A dilimlerindeki arızalar şoförlüğe engel değildir. B dilimindekiler şoför olmaya engeldir. (3). İç Sistemler: Kara Yolları Trafik Tüzüğünün 40 ncı maddesine göre ağır diyabet, araç kullanırken hayatı tehdit edici kalp ve damar hastalıkları, ileri böbrek yetersizliği, açık akciğer tüberkülozu, devam eden bulaşıcı hastalıklar bulunmamalıdır. (4). Kas ve iskelet sistemi tam, sağlam olmalıdır. Şoför olacak erlerin boyları 160 Cm.den aşağı olmamalıdır. Fıtık, varis gibi arızaları bulunmamalıdır. (5). Ruhsal durum: a). Psikotik reaksiyonları (Skizofreni, paranoya, mani, melankoli, ayırt edilmeyen psikotik reaksiyonlar, envolüsyon psikozları, reaktif psikotik reaksiyonlar) bulunmamalıdır. Bu ruhsal reaksiyonlardan birini geçirdiği saptananlar, muayene sırasında sağlam bulunsalar da şoför olamazlar. b). Zeka geriliği bulunmamalıdır. c). Toksikomani olmamalıdır. d). Organik beyin hastalıkları sonucu psikozlar, zeka ve karakter bozuklukları (Konfüzyon, delirium, genel paralizi v.b.) bulunmamalıdır. e). Psikonevrotik reaksiyonları, psikopatik reaksiyonları, antisosyal ve antimoral davranışları bulunmamalı ve mükerrer suç işlememiş olmalıdır. (6). Sinir Sistemi: a). Santral sinir sisteminin hastalık, arıza ve sekelleri bulunmamalıdır. b). Travmatik nevrozları, yeni geçirilmiş ağır travmaları olmamalıdır. c). Periferik sinir sisteminin araç kullanmaya engel felçleri bulunmamalıdır. d). Araç kullanmaya engel olan kas hastalıkları olmamalıdır. e). Her türlü konvülsiyonlu veya konvülsiyonsuz epileptik nöbetleri olmamalıdır.
f). Otonom sinir sistemi arızası olmamalıdır. Devamlı olarak ve özellikle eğitim ve öğrenim başlangıcında şoförlüğe ayrılmış erlerin kendilerine verilmiş göreve karşı olan tavır hareketleri, amirleri ve kıta tabipleri tarafından gayet dikkatli ve yakından tetkik ve takip neticesi yetersizlik gösterenler şoförlük görevinden uzaklaştırılırlar. Beden ve ruh yeteneklerinde en küçük bir şüpheyi uyandıranlar, izleyenler tarafından bir anketle uzman tabibe gönderilirler. (15). Komando: Tam sağlam olanlardan; kas ve iskelet sistemi iyi gelişmiş bulunanlar, çevik olanlar, yargılama ve kavrama yeteneği süratli bulunanlar, refleksleri kuvvetli olanlar, görme dereceleri düzeltmesiz tam olanlar arasından ve sağlık kurulundan geçirilmek kaydiyle seçilirler. (16). Paraşütçü: Piyade sınıfı sağlık niteliklerine sahip olanlardan: (a).boyları 160 (dahil) Cm.den aşağı olmayanlar, (b). Öncelikle gönüllü olanlar, (c). Benzin kokusundan etkilenmeyenler, (d). Evvelce kırık, çıkık gibi kaza geçirmemiş ve romatizması (e). Paraşütle atlamaya engel herhangi bir ameliyat geçirmemiş olanlar, (f). Paraşütçü muayenesini kazanmış bulunanlar, (g). En az ilkokul mezunu olanlar, (h). Atletik bir vücuda sahip bulunanlar, (i). Görme dereceleri düzeltmesiz tam olanlar arasından seçilirler. (17). Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlığına ayrılacak erlerin sağlık yetenekleri bu yönetmeliğin Deniz ve Hava bölümlerinde yazılıdır. j. Askerliğe Elverişli Olmayan Erler Hakkında Yapılacak İşlem: (Bkz: TSK. Sağlık Yeteneği Yönt. 15) Askere alındıktan sonra askeri hastanelerin sağlık kurullarından "Askerliğe elverişli değildir" kararı alan erler, raporlarının onaylanmasını beklemek üzere bu hastaneler tarafından yerli kayıtlı bulunduğu askerlik şubesi emrine gönderilir. Ayrıca durum ilgililerin birliğine duyurulur. Terhis işlemleri, raporları ilgili makamlarca onaylanıp askerlik şubesine geldikten sonra yapılır. "Askerliğe elverişli değildir" kararı alanlar gerektiğinde ilgili makamlarca yeniden askeri hastanelerin sağlık kurullarına muayeneye gönderilerek alacakları son rapor kararına göre, (160-1) T.S.K. Personelinin Sağlık Muayeneleri Yönergesi gereğince işlem görürler. "Askerliğe elverişli değildir" kararı alanlar emsalinin çağ dışı kalma tarihine kadar Milli Savunma Bakanlığı'nca gerektiğinde tekrar muayene ettirilerek alacakları son rapor kararına göre işlem görürler. k. Geçici Hastalıkları ve Arızaları Tesbit Edilen Yükümlü, Er ve Erbaşlara Yapılacak İşlemler: (Bkz: TSK. Sağlık Yeteneği Yönt. 16) Geçici hastalık veya arızaları olan yükümlülerle er ve erbaşlara aşağıdaki işlemlerden biri yapılır. (1). Ertesi yıla bırakma, (2). Sevki geciktirme, (3). Hava değişimi. Bu işlemleri gerektiren hastalık ve arızalar TSK. Sağ.Yet.Yönt.nin arızalar listesinin C dilimlerinde gösterilmiştir.