JEO156 JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ (Ders Notu) Prof. Dr. Reşat ULUSAY Hacettepe Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü 2015
Büyüdüğüm zaman JEOLOJİ MÜHENDİSİ olmak istiyorum!
İÇERİK BÖLÜM 1: MÜHENDİSLİK - JEOLOJİ - JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ KAVRAMLARI BÖLÜM 2: JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİNİN DALLARI VE EĞİTİMİNİN KAPSAMI BÖLÜM 3: JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİNİN BAŞLICA ÇALIŞMA ALANLARI BÖLÜM 4: JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİYLE DİĞER MÜHENDİSLİK DİSİPLİNLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER BÖLÜM 5: JEOLOJİ MÜHENDİSİNİN PROFİLİ NE OLMALI? BÖLÜM 6: EĞİTİMİNİZDE BAŞARILI OLMANIZ İÇİN NELERE DİKKAT ETMELİSİNİZ? (ALTIN KURALLAR) BÖLÜM 7: JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ İÇİN BAŞLICA İŞ OLANAKLARI
BÖLÜM 1: MÜHENDİSLİK - JEOLOJİ - JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ KAVRAMLARI
MÜHENDİSLİK-JEOLOJİ- JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ NEDİR? MÜHENDİSLİK Emniyet ve ekonomiklik koşullarını birlikte gözeterek, bilimsel veriyi uygulamaya yönelik amaçlarla kullanma sanatı + (en.wikipedia.org) Emniyet + Ekonomi MÜHENDİS Herhangi bir kişinin on dolara mal ettiği bir işi emniyet ve ekonomikliği de gözeterek bir dolara mal eden kişi
"Bireysel yaklaşıma bağlı olarak bir tünel inşasında kaya saplaması uygulamasıyla ilgili verilen hatalı kararlar EKONOMİ + EMNİYET TÜNEL Göçme olacağını hiç sanmıyorum (Hoek, 2007) Kaya saplamasına ne gerek var? (Hudson, 1989) VAKA 2 GÜVENLİK KAVRAMI İHMAL EDİLMİŞ GÖÇME OLURSA, EKONOMİK AÇIDAN ZARAR DA SÖZ KONUSU VAKA 1 EKONOMİ KAVRAMI İHMAL EDİLMİŞ (Hoek, 2007)
MÜHENDİSLİK, Tasarım/Dizayn kavramını içeren profesyonel aktivite/işlev şeklinde de tanımlanabilir. Tasarım ; yapı, iyileştirme çalışmaları ve önlem almak için spesifik ve sayısal anlamda yapılan plandır. Yer mühendisliği açısından tasarım, inşaat ve madencilik projeleriyle ilişkilendirileceği gibi, çevre koruması ve afet yönetimiyle de ilgilidir. Örnek: Tünel Tasarımı İnşaat İnşaat Kullanım/Servis (johnpapaworth.com) (www.goodwp.com)
JEOLOJİ (Yunanca Yerbilimi ) Yerküreyi inceleyen bir bilim dalı olup başlıca; yer kürenin kökenini ve oluşumunu, yapısını, bileşimini, tarihçesini (fosilleri kullanarak yaşamın gelişmesi) ve jeolojik süreçlerin incelenmesini kapsar. Jeoloji terimi ilk kez, İsviçreli bilim insanı Jean Andrea de Luc tarafından 1778 de kullanılmıştır. (www.bilgiufku.com) (www.fensinif.com)
(www2.humboldt.edu) Yerkürenin fiziksel doğası ve tarihçesi, jeoloji konusunda çalışanların başlıca odak noktalarıdır. (www.clipartpanda.com) (www.frankbilki.com)
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ Temel jeolojik özelliklerin belirlenmesinden, yeraltı kaynakları ile yeraltısularının aranmasına ve jeolojinin mühendislik ve çevre sorunlarına uygulanmasına kadar değişik alanlarda hizmet veren mühendislik dalı. VEYA Jeoloji ve Mühendislik bilimlerini birlikte kullanarak bunları kaya, zemin, yeraltısuyu ve cevher kaynaklarıyla ilgili tasarımlara uygulayan mühendislik dalı. VEYA Jeoloji ve Mühendislik verilerini kullanarak mühendislik bakış açısıyla yapılan uygulamaları kapsayan, jeolojik gözlemleri ve verileri mühendislik amaçlarına uygun şekilde değerlendirerek diğer mühendislik dalları için üretim ve tasarım modellerinin belirlenmesi veya seçiminde rol oynayan ve insanın doğa ile ilgili sorunlarına çözüm üreten mühendislik dalı.
(.packagetouristanbul.com) (www.paintsquare.com) (allthingscruise.com) (www.hcn.org) (www.theaustralian.com.au) Uçan ve yüzen yapılar hariç, insanoğlunun inşa ettiği her yapı yerkürenin yüzeyinde veya içinde yer almaktadır. Kömür ocağı (https://mcedc.colorado.edu/.../introslides) Tünel-Köprü Kayadan oyma anıt Baraj Yine de yerle ve kıyı ile temastalar (www.timeturk.com) Havalimanı Liman Bu nedenle mühendisler; yapıların tasarımı, korunması ve hatasız şekilde inşası için jeolojik bilgilerden yararlanırlar ve JEOLOJİ MÜHENDİSLERİYLE birlikte çalışırlar.
Neden Jeoloji Mühendisliği? - Çevremizdeki doğal dünyayı anlamak - Yer kürenin tarihsel geçmişinin izlerini bulup değerlendirmek ve kataloglamak - Yerel ve küresel değişimlerin anlaşılmasında yardımcı olmak - Ekonomik cevher yataklarının, enerji hammaddelerinin ve doğal yapı malzemelerinin: Yerlerini, miktarını (rezervini), kalitesini ve üretilebilirliğini belirlemek - Jeolojik tehlikeleri (deprem, taşkın, heyelan vd.) anlamak, tahmin etmek ve neden olacakları zararların azaltmak: Nerede, ne zaman, neden? Zarar azaltma, risk analizi - Güvenli yapıların nerede ve nasıl inşa edileceğini belirlemeye yönelik araştırma ve çözümlemeleri yapmak - İnşaat, maden, petrol ve çevre mühendisliği işlerinde analiz ve tasarıma katkıda bulunmak - Su kaynaklarını aramak, verimli kullanımını ve yönetimini sağlamak - Diğer gezegenlerdeki jeolojik süreçleri belirlemek ve değerlendirmek
BÖLÜM 2: JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİNİN DALLARI VE EĞİTİMİNİN KAPSAMI
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİNİN BAŞLICA DALLARI GENEL JEOLOJİ MADEN YATAKLARI-JEOKİMYA MİNERALOJİ-PETROGRAFİ UYGULAMALI JEOLOJİ Temel Jeoloji Mühendislik Jeolojisi Hidrojeoloji Ekonomik jeoloji ve mühendislik konularıyla ilgili Maden Yatakları ve Uygulamalı Jeoloji çalışmalarında başarılı olabilmek için Temel Jeoloji ve Temel Mühendislik konularının iyi bilinmesi gerekir.
MESLEĞİN DÖRT ANA DALIYLA İLGİLİ DERSLER GENEL JEOLOJİ Fiziksel Jeoloji Paleontoloji Yapısal Jeoloji Stratigrafi-Sedimantoloji Tarihsel Jeoloji Türkiye Jeolojisi Jeolojik Harita Alımı Saha Jeolojisi + İlgili Teknik Seçmeli Dersler MİNERALOJİ-PETROGRAFİ Mineraloji Petrografi + İlgili Teknik Seçmeli Dersler UYGULAMALI JEOLOJİ Kaya Mekaniği Toprak (Zemin) Mekaniği Hidrojeoloji Mühendislik Jeolojisi + İlgili Teknik Seçmeli Dersler MADEN YATAKLARI- JEOKİMYA Jeokimyasal Termodinamik Jeokimya Maden Yatakları + İlgili Teknik Seçmeli Dersler Toplam 27 adet mesleki teknik seçmeli ders mevcut
DİĞER DERSLER TEMEL MÜHENDİSLİK DERSLERİ Matematik Fizik Kimya Mühendislik Matematiği Statik ve Mukavemet Taşınım Süreçleri Bilgisayar Programlama Temel Bilgi ve İletişim Tekn. Kullanımı DİĞER MESLEK DERSLERİ Jeoloji Müh. Giriş Jeofizik Jeoistatistik Tasarım ve Projelendirme Mesleki İngilizce Staj SOSYAL SEÇMELİ DERSLER Teknik dışı bölümlerden alınabilecek dersler
(www.powershow.com) GENEL JEOLOJİ Fiziksel Jeoloji: Genel/Temel jeolojinin; rüzgar, su, dalgalar, buzullar vb. gibi çeşitli fiziksel faktörlerin yer yüzünü sürekli değiştirmesiyle ilgili süreçlerle ilgilenen ve erozyon, taşınım ve depolama süreçlerini inceleyen alt dalıdır. Özellikle herhangi bir sahada etkiyen fiziksel faktörlerin neden olacağı yapıcı ve tahrip edici etkilerini inceler ve bu açıdan farklı mühendislik projelerinde bu süreçlerin etkilerinin dikkate alınmasına katkıda bulunur. (www.coconino.edu)
(bytesizebio.net) Paleontoloji: Fosil adı verilen ve kayalar içinde kalmış hayvan ve bitki kalıntılarını esas alarak bunların gelişimini ve göçünü, içlerinde bulundukları jeolojik birimlerin yaşlarını belirleyen ve bir bölgenin geçmişteki coğrafik ve iklim koşullarını araştıran genel jeolojinin bir alt dalıdır. Bölgelerin jeolojisinin açıklığa kavuşturulmasından, petrol aramalarına kadar yararlanılan bir daldır. (geology.com) (www.newscientist.com) Paleontolog (education.exeter.ac.uk) (en.wikipedia.org)
(ijolite.geology.uiuc.edu) (wps.prenhall.com) Yapısal Jeoloji (Tektonik): En yalın tanımıyla, yer kabuğunun deformasyona maruz kalması sonucu oluşmuş mimarisini inceleyen bilim dalıdır. Diğer bir ifadeyle yapısal jeoloji, yer kabuğunun deformasyonunun bugünkü durumunu inceler ve yer kabuğunda etkiyen tektonik kuvvetlerin doğasını ve yönünü tayin ederek kayalarda gelişmiş jeolojik yapılar üzerinde durur. Kıvrım yapısı Fayın eğim açısı Taban bloğu FAY Oklar blokların göreceli hareketini gösterir Tavan bloğu (faculty.kfupm.edu.sa)
(www.flickr.com) (minerva.union.edu) (flexiblelearning.auckland.ac.nz) Eklemler Tabakalanma Şistozite (www.angelfire.com) Dilimlenme (eksfoliasyon) eklemleri Şev kazısı Bu kaya içinde şev kazısı yapılması halinde zayıf eğimli yüzeyler boyunca kayma olasılığı söz konusu (marlimillerphoto.com) Süreksizlikler; kayaçlar içindeki zayıflık düzlemleri olup, mühendislik çalışmalarında sorun yaratabilirler. Ayrıca jeolojik kaynakların aranıp bulunması ve üretiminde etkili rol oynarlar. Bu nedenle yapısal jeolojiden yer mühendisliği ile ilgili çalışmalarda önemli düzeyde yararlanılır.
(Şekil/Fotolar: www.brocku.ca/sedimentology) Stratigrafi-Sedimantoloji: Sedimantoloji; karasal ve denizel ortalarda sedimanter kayaçları oluşturan sedimanların (çökellerin) oluşum, taşınma ve depolanma süreçlerini araştıran bir daldır. SEDİMANTER_KAYAÇLAR. Magmatik ve metamorfik kayalar %34 Şeyl %35 Ayrışmış kesimlerinin üzerindeki tarlalardan ürün toplarız Sedimanter kayaçlar Kireçtaşı %16.5 Kumtaşı %14.5 (Nichols, 2009) Yerkürenin yüzeyindeki kayaçların göreceli yüzdeleri Üzerinde yerleşimler inşa ederiz Çöp ve atıkları üzerinde depolarız İçerdikleri petrol, kömür vd. jeolojik kaynakları kullanırız
Stratigrafi; yerkürenin tarihçesinde gelişmiş jeolojik olayların sıralanması ve zamanlamasıyla ilgilenen bilim dalı olup, sedimanter kayaçların dinamik oluşum süreçlerinin karşılaştırılmasını ve değerlendirilmesini sağlar. Sedimanter kayaçlara ait stratigrafik kayıtlar; yaşamın gelişimi, küresel iklim değişimi ve sedimanter bir sahanın jeolojik modelinin ortaya konulması vb. konularda temel bilgiler edinmemizi sağlar. Sağ taraftaki stratigrafik istifin konumu Deniz seviyesi İstif AÇIKLAMALAR Alüvyon ve kıyı düzlüğü çökelleri Sığ denizel çökeller Derin deniz çökelleri Kum
(geology.uprm.edu) Tarihsel Jeoloji: Yerbilimlerinin tekniklerini ve ilkelerini kullanarak yerkabuğunun tarihçesinin anlaşılmasıyla ilgilenen bilim dalı. Bu dal, özellikle stratigrafi ve paleontolojiden ağırlıklı olarak yararlanır ve jeolojik geçmişte yerküredeki karalar, denizler, iklim (atmosfer) ve yaşam koşullarını araştırır. - Dinamik bir devinim içindeki yer küredeki değişimler nelerdir? - Jeolojik geçmişte olaylar nasıl ve neden gelişti? - Geçmişin günümüzdeki küresel eko-sistem için işaretleri neler olabilir? Dünya yüzeyinde gerçekleşen değişimler Yaşamla ilgili değişimler
Türkiye Jeolojisi: Temel jeolojik özellikleri (fizyografya, stratigrafi vd.) ve jeolojik kaynakları açısından ülkemizin jeolojisi ile ilgilenen bir dal olup, bu konularda öğrencilerin bilgilenmesi amacıyla verilir. Mesleki derslerde edinilen temel bilgilerin ışığında, Türkiye sınırları kapsamındaki yeraltı ve yerüstündeki tüm jeolojik unsurların, dinamiklerin, jeolojik zamanlara bağlı evrimsel gelişim süreçlerinin sentezi öğrenilir. Her ülkede jeoloji mühendisliği eğitim programında o ülkenin jeolojisine ilişkin bu tür bir ders verilmektedir. (web.itu.edu.tr/~okay/geology_turkey_notes/lecture_notes_geology_turkey.pdf)
(yunus.hacettepe.edu.tr/~demirbag/notes.htm) Saha Jeolojisi: Temel jeolojiyle ilgili alınan derslerde edinilen bilgiler çerçevesinde, çeşitli jeolojik yapıların sahada incelenmesi ve yorumlanması, 1/25000 ve 1/10000 ölçekli jeoloji haritası çizimi ile ilgili temel bilgilerin ve ilkelerin arazide uygulanması ve jeolojik kesit çizimine ilişkin uygulamaların yapılmasını kapsayan bir derstir. Pusula ile yönelim ölçümü alınması (www.mining-technology.com) Kayaç yüzleklerinde inceleme
Jeolojik Harita Alma Çalışması: Temel jeoloji bilgilerini kullanarak bir bölgenin jeoloji haritasının hazırlanması amacıyla, öğretim üyelerinin ve araştırma görevlilerinin de katılımıyla yaz döneminde bir ay süreyle yapılan arazi çalışmalarını kapsar. Jeolojik harita alma çalışmalarından görüntüler (sec.carleton.edu) (geology.ucdavis.edu) (www.reuniongold.com) (woostergeologist.scotblogs.wooster.edu) (deivil.comu.edu.tr) Çanakkale ve civarının jeoloji haritası (asunews.asu.edu)
MİNERALOJİ-PETROGRAFİ MİNERAL NEDİR? Doğal şekilde oluşan, homojen, belirli bir kimyasal bileşime sahip, inorganik ve kristalleşmiş katı madde. Yer kabuğunda 3000 tür mineral bulunmakta olup, kayaçların oluşumunda rol oynarlar. Kuvars Feldispat Kalsit Pirit Biyotit Turmalin Hematit
KAYAÇ NEDİR? Bir veya birden fazla türde minerallerin veya mineral ve kaya parçacıklarının bir araya gelmesinden, bazen de organizma kavkılarından ya da sıkışmış bitki parçalarından doğal olarak oluşmuş katı kütle. Kayaçlar, yerkabuğunun katı kısmını oluştururlar ve mineraller kayaçların yapı taşlarıdır. Kuvars Feldispat Amfibol Biyotit Muskovit GRANİT (Magmatik kayaç)
MİNERALOJİ: Jeolojinin mineralleri inceleyen dalıdır. Gerek temel jeoloji çalışmalarında, gerekse yer mühendisliği uygulamalarında kayaçların ayırt edilip tanımlanması ve ekonomik değere sahip jeolojik kaynakların aranıp işletilmesi ve üretiminde önemli bir yere sahiptir. PETROGRAFİ: Doğadaki kayaçların minerallerini, kimyasal bileşimlerini, yapı ve dokuları ile doğada bulunuş şekillerini ortaya koyarak, kayaçları tanımayı ve sınıflamayı amaçlayan bir bilim dalıdır. Temel jeoloji çalışmalarının yanı sıra, mühendislik çalışmalarında ve özellikle yapı malzemelerinin aranmasında önem taşır. (uob.edu.pk) İnce kesitin mikroskoptaki görüntüsü Kayaç örneği Kayaç örneğinden hazırlanmış ince kesitin mikroskopta incelenmesi (Ündül, 2014) MİNERALOJİ + PETROGRAFİ
KAYAÇ ÇEVRİMİ/DÖNGÜSÜ Bozunma Taşınım Çökelme KAYAÇ ÇEVRİMİ/DÖNGÜSÜ Yükselme Bozunma Taşınım Çökelme Sediman Yükselme Bozunma Taşınım Çökelme Çimentolanma ve Sıkışma (Taşlaşma) Magmatik Kayaçlar Sıcaklık ve Basınç Sedimanter Kayaçlar Sıcaklık ve Basınç (Metamorfizma/ Başkalaşım) Erime Erime Metamorfik Kayaçlar (Başkalaşım Kayaçları) (www.coconino.edu)
Üç tür kaya grubu söz konusudur MAGMATİK KAYAÇLAR: Magmanın yükselerek yer kabuğunun içerisine girmesi veya yeryüzünde soğuyarak katılaşması sonucu oluşan kayaç türü. (blogs.swa.jkt.com) Volkan (www.soest.hawaii.edu) Lav Erimiş kayaç: Lav S O Ğ U M A Magmatik kayaç METAMORFİK KAYAÇLAR: Mecvut kayaçların yüksek sıcaklık ve basınç altında mineralojik ve yapısal değişikliğe uğramasıyla başkalaşma sonucu oluşmuş kayaçlar (Ündül, 2014) Sıcaklık + Basınç Sıcaklık + Basınç Kumtaşı (Sed. K.) Kuvarsit (Met. K.) Granit (Mag. K) Gnays (Met. K.) (Ündül, 2014)
(www.goodrichscience.com) SEDİMANTER KAYAÇLAR Sediman (Çökel) : Önceden var olan kayaçların mekanik ve kimyasal süreçlerle ayrışmasıyla ortaya çıkan tüm katı parçacıkları. Tabakalı yapı Sedimanter kayaç (Çökel kayaç): Yeryüzündeki her tür kayacın aşınıp, ayrışması sonucu oluşan kırıntı, kolloid veya eriyik özelliğindeki maddelerin belirli taşıyıcılarla (su, rüzgar, buzul veya yer çekimi kuvveti) uygun ortamlara taşınması ve bu ortamlarda birikerek, buradaki fizikokimyasal olaylar sonucu yeniden şekillenmesi ile oluşan kayaçlar.
(www.eeescience.utoledo.edu/.../hayden) MADEN YATAKLARI-JEOKİMYA YER ALTI VE YERÜSTÜ KAYNAKLARI 1) Mineral Kaynakları (Metaller, mineraller, yapı malzemeleri) Çinko 2) Su Kaynakları (Örneğin; göller, akarsular, kaynaklar, yeraltısuyu) MADEN YATAKLARI Bakır Demir Kuyu Vadoz zon 3) Enerji Kaynakları (Petrol, doğal gaz, kömür, radyoaktif mineraller (U, Th), jeotermal, rüzgar) Geçirimsiz kaya Su tablası Doygun zon Petrol (www.csus.edu)
MADEN JEOLOJİSİ: Genel tanımıyla; ekonomik jeolojinin ve maden mühendisliğinin prensiplerini esas alarak, ekonomik değere sahip mineral topluluklarını ve enerji kaynaklarını inceleyen, işletme ve üretim açısından uygun alanları ve rezervlerini araştıran jeolojinin uygulamaya yönelik bir dalıdır. MADEN YATAKLARI Maden yatağı oluşturan cevherlerle ilgili temel jeolojik ve ekonomik hususlar ile maden yatağı oluşum süreçlerini ve oluşum ortamlarını araştıran bir daldır (MADEN JEOLOGU) (www.chinamineralsmining.com) PETROL JEOLOJİSİ Petrol ve sıvı hidrokarbon yakıtların kökeni, oluşumu, birikimi ve aranmasıyla ilgili araştırma yapan bilim dalıdır (PETROL JEOLOGU) KÖMÜR JEOLOJİSİ Kömürlerin oluşumunu, dağılımını, bileşimini ve karakteristiklerini inceleyen ve ayrıca kömür yataklarının araştırılıp bulunması ve kullanımıyla ilgilenen bilim dalıdır (KÖMÜR JEOLOGU) (www.oilandgasphotographers.com) Kömür (geologists.regionaldirectory.us) (en.wikipedia.org)
(planets.ucla.edu) JEOKİMYA (Yer kimyası): Kimyanın prensiplerini ve araçlarını da kullanarak, Dünya'nın ve diğer gezegenlerin kimyasal bileşimlerini, kaya ve toprakları etki altında tutan kimyasal süreçleri ve tepkileri, Dünya nın kimyasal bileşenlerine ilişkin maddi ve enerjitik döngüleri ve bunların atmosfer ve hidrosfer ile etkileşimlerini yer ve zaman bakımından konu alan bir yerbilim dalıdır. Bu problemlerin çözümü için Jeokimyacı jeolojik çevreden (kayaçlar, sular ve atmosfer) önemli düzeyde analitik veri toplar. Jeoloji Mühendisliğinin pek çok alanında yararlanılan jeokimya, özellikle cevher yataklarının aranmasında önemli bir role sahiptir. Jeokimya laboratuvarı (www.geothermal.is) (www.hilo.hawaii.edu) Arazide jeokimya amaçlı örnek alımı Jeokimya haritası (Altın tenörü dağılımı) (www.nfvsegei.com) (www.timminsgold.com)
UYGULAMALI JEOLOJİ MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ: Mühendislik analizleri ve tasarımı için gerek duyulan jeolojik yapıların, malzemelerin ve süreçlerin anlaşılması ve veri toplanması amacıyla jeolojinin uygulanması. Jeoloji ve mühendislik bilgilerinin çeşitli mühendislik sorunlarının çözümünde GÜVENLİ, EKONOMİK ve PRATİK kullanımını konu edinen bilim dalı. Jeoloji + Mühendislik = MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ Mühendislik tasarımının ve uygulamaya konan projelerin güvenli ve ekonomik olabilmesi Uygulama alanındaki doğal koşulların ve malzeme özellikleri ile bunlara bağlı olarak karşılaşılabilecek sorunların önceden kestirimine bağlıdır. MÜHENDİSLİK JEOLOGU Yerkabuğuyla ilgili özellikleri tanımlayan ölçülmüş veya gözlenmiş bilimsel olguları mühendislik alanında kullanılmak üzere yorumlayarak bu bilgiyi mühendislik projelerinin tasarımını, inşasını ve bakımını önemli düzeyde etkileyebilecek alanların ve teknik hususların belirlenmesi için mühendislik bakış açısıyla ifade eden jeoloji mühendisi.
MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİNİN BAKIŞ AÇISI Fay-deprem Mühendislik Jeologu Heyelan (Ulusay, 1999)
Jeoteknik (Yer Tekniği) Bilimleri Arasındaki Etkileşim ve İlişkiler Jeoloji Mühendisliği (Magar, 1998)
(www.cdc.gov) (www.fansshare.com) MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİNİN YARARLANDIĞI BAŞLICA DALLAR Temel Mühendislik Dalları (Matematik, Fizik, Kimya, Statik-Muk., Bilgisayar) Temel Jeoloji Dalları Kayaların ve kaya kütlelerinin statik ve dinamik koşullar altındaki davranışlarını kuramsal ve uygulamalı şekilde araştıran mühendislik dalı (Pilgerstofer, 2014) Kaya örneklerinin tek eksenli yükleme altındaki kırılma şekilleri Kaya Mekaniği (www.dsiunderground.com) Zemin Mekaniği Yapıda oturma Hidrojeoloji Şev duraysızlığı Zemin mekaniği deneyi Mühendislik malzemesi olarak toprak zeminlerln statik ve dinamiik yükler altındaki davranışlarını ve bu İlgili mühendislik sorunlarının çözümüne mekaniğin ve hidroliğin yasa ve ilkelerini uygulayan mühendislik dalı (www.noozhawk.com) (soe.lau.edu.lb)
(www.idexonline.com) (www.boston.com) (blog.geotechpedia.com) (www.mining-technology.com) MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALARA ÖRNEKLER Heyelanlar ve Mühendislik Şevleri Heyelan Karayolu şev kazısı Açık işletme Şevi (yamacı) oluşturan malzemenin yerçekimi ve diğer kuvvetlerin etkisiyle dayanımın en düşük olduğu zayıf bir yüzey boyunca dengeye ulaşana değin eğim aşağı doğru hareket etmesi. Tünel kazısı Yeraltı Kazıları (Tüneller vb.) Tünel açma makinesi (www.thestar.com.my (dr-sauer.com) Yer altı kömür ocağı galerisi
(info.geonet.org.nz) ŞEV DURAYSIZLIĞI-HEYELAN
(www.biberci.com.tr) Barajlar ve Rezervuarlar Baraj inşası kazısı Rezervuar Baraj (www.globalwaterforum.org) Jeolojik Yapı Malzemesi Araştırmaları Mermer işletmesi Taş ocağı (Foto: Ulusay, 2014) Kil ocağı (isgrocks.com) (www.4321business.com) (www.edu.dudley.gov.uk) Kum-çakıl ocağı
(Çetin vd., 2004) (www.ce.washington. edu) (Towhata, 2008) Jeolojik Tehlikelerle İlgili Çalışmalar Depremler ve Deprem-Zemin Etkileşimi Araştırmaları (www.eoearth.org) Depremde yıkılmış baraj Merkezüstü Odak Deprem dalgaları Fay Sıvılaşma nedeniyle geriye yatmış binalar Hasar (courses.washington.edu) Yüzey kırığı Önce Marmara Denizi 1999 Kocaeli Depremi (Committee on Earthquake Engineering, 1985 ) Köprü hasarı (Yanal yayılma) Sonra
2011 Christchurch Depremi 1999 Düzce Depremi Depremlerin tetiklediği heyelanlar (Foto: Ö. Aydan) (Aydan, 2012) Tsunamiler Tsunami dalgası 2011 Thouku depremi (Japonya) (www.sandomenico.org) (www.coursehero.com...619939-eps131) Dalgalar çekildikten sonra karadaki hasar (media.epactnetwork.com)
(www.flickriver.com) (www.panoramio.com) (travel.mongabay.com) Taşkınlar ve Önlem Alma Taşkın modelleme haritası (www.ready.gov) Çökme-Göçme Problemleri (research.po.metu.edu.tr/yuup/jeodezicbt/sunum1/14usul.ppt) Ulaşım Ağları ve Köprü Güzergahları (en.wikipedia.org) Demiryolu inşası Karayolu inşası Köprü inşası (Foto: Leif Skoogfors)
(www.soiltestinginc.net) Zemin Etütleri ve Jeoteknik Etütler (geoprobe.com) (people.wku.edu) (www.trabitsgroup.com)? Yerleşim Alanları ve Tesisler İçin Yer Seçimi Temel jeoloji ve uygulamalı jeoloji esas alınarak yapılacak çalışmalarla jeolojik tehlikelerden etkilenmeyecek yerleşim ve tesis alanlarının belirlenmesi ve ilgili diğer mühendislik disiplinlerine önerilmesi. YER SEÇİMİ BÖYLE YAPILMAZ Yerleşim yeri Nükleer/Kömür Enerji Santrali (vichegeopro.wordpress.com) (erguncil.blogspot.com) (www.conserve-energy-future.com)
HİDROJEOLOJİ Dünya yüzeyinin %75 i suyla kaplı olup, bunun önemli miktarı okyanuslardadır ve insanların kullanımı için uygun değildir. Kullanılabilir suyun çoğu ise, buzlar ve buzulların içindedir. Kullanılabilir su (tatlı su) yüzeyde göller ve akarsular ile yeraltındaki rezervuarlarda bulunmakta olup, Dünya daki toplam suyun ancak %1 ini oluşturmaktadır. HİDROLOJİK ÇEVRİM Atmosfer Yağış Buhar göçü Karada buharlaşma Yağış Buzul Okyanuslar Suyun buharlaşması Akış Tatlı su Göller ve nehirler Yeraltısuyu (www.britannica.com)
(www.csus.edu) SU : -İnsan yaşamı için vazgeçilmez bir kaynak olmasının yanı sıra, - Aynı zamanda mühendislik uygulamalarında neden olduğu problemler açısından da önemlidir. Hidrojeoloji, hidrolojik çevrimin yeraltıyla ilgili özel bir kısmı olup, jeolojinin yer altısularının yerküredeki kayaçlar ve toprak zeminler içindeki dağılımı ve hareketiyle ilgilenen bir dalıdır. Bu dal; su kaynaklarının aranması, verimli kullanılması ve yönetiminin yanı sıra ayrıca, suyun neden olduğu mühendislik problemlerinin giderilmesi için inşaat ve maden mühendisliği uygulamaları açısından da önemlidir. Sondaj yapılarak suyun bulunması Kayaç veya zemini oluşturan taneler Yeraltısuyu tablası Doygun zon (www.britannica.com)
(web.njcu.edu/sites) Mühendislik Çalışmalarında Suyun Neden Olabileceği Başlıca Problemler Sondajlar Orijinal yeryüzü AŞIRI SU ÇEKİMİ ÇÖKME Aşırı su çekildikten sonra sıkışan tabakalar (www.dep.state.pa.us) AŞIRI YAĞIŞLARIN HEYELANLARI TETİKLEMESİ TAŞKIN (www.telegraph.co.uk) (content.time.com)
(www.dewateringexpertise.com YERÜSTÜ VE YERALTI KAZILARINDA SU ATIMI PROBLEMLERİ (7feetnorth.com) Pompa Ocak tabanında birikmiş su BARAJLARDA SU KAÇAĞI PROBLEMİ İnşa halindeki tünelde su akışı TATLI SU-TUZLU SU GİRİŞİMİ PROBLEMİ Su tablasında düşme Orijinal su tablası (www.environmentaltracing.com) Su kaçakları Yeraltısuyu Tuzlu su Deniz (ajitvadakayil.blogspot.com)
ÇEVRE JEOLOJİSİ: Yerküredeki süreçlerin insan popülasyonlarını nasıl etkilediğini ve onlardan nasıl etkilendiğini inceleyen uygulamalı jeolojinin bir alt dalıdır. ÖRNEK: Su ve çevre kirliliği NOKTASAL OLMAYAN KAYNAKLAR Münferit evler Yerleşim Tarlalar Hayvan çiftliği (biologv.tutorvista.com) Yeni gelişen yerleşim Atık su arıtma tesisi NOKTASAL KAYNAK Fabrika (Brooks/Cole-Thomson Learning, 2004) (biology.tutorvista.com)
BÖLÜM 3: JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİNİN BAŞLICA ÇALIŞMA ALANLARI
(nsuperior.com) (en.wikipedia.org) Jeoloji Mühendisliğinin Başlıca Çalışma Alanları Temel Jeoloji Çalışmaları Cevher Kaynaklarının Aranması (www.bates.edu) (geology.ucdavis.edu)
(www.wsj.com) (Ulusay, 1991) (www.scienceclarified.com) (coloradogeologicalsurvey.org) Enerji Kaynaklarının (Fosil Yakıtların) Aranıp Değerlendirilmesi Petrol ve Doğal Gaz Aramaları Kömür Rezervlerinin Aranması Karada Zaman Basınç Sıcaklık Turba Linyit Taş K. Sondajlarla arama Denizde Kömür KÖMÜR
(www.environmentaltracing.com) (www.whetstone-associates.com) Yeraltısuyunun Aranması, İşletimi, Yönetimi ve Verimli Kullanımı İnsanoğlunun başlıca gereksinimlerinden biri SU Barajlarda kaçak ve sızmaya karşı önlemler Baraj çevresinde yatay sızıntı Sondajla su çıkarılması Kazılarda drenaj (su atımı) çalışmaları Açık işletme Derinde sızıntı SU İnşaat kazısı (www.wjgl.com) (net.grundfos.com) Tabaka boyunca sızıntı Suyun Neden Olduğu Mühendislik Problemlerinin Çözümü
(www.elec247.co.za) (www.alternatifenerji.com) Jeotermal enerji arama sondajı Jeotermal Enerji Kaynaklarının Aranması Üretim kuyusu Enjeksiyon kuyusu (geothermal.marin.org) (www.cangea.ca) Jeotermal Enerji Santralı (Denizli)
(pubs.usgs.gov) (www.freepik.com) Sıcak su kaynaklarının araştırılıp değerlendirilmesi Sıcak su kaynakları Endüstriyel Hammadde Sektörü Endüstride hem hammadde olarak, hem de herhangi bir mamul maddenin elde edilmesinde kullanılan kayaç ve minerallerin jeolojik bulunuş şekillerini, türlerini, özelliklerini, kullanım alanları ile ekonomisini inceleyen dal. Kireçtası ocağı + Marn ocağı (en.wikipedia.org) (www.123rf.com) Termal otel (www.ecotours-russia.com)
(www.wmplanthire.com) (www.getdomainvids.com) Doğal Yapı Malzemelerinin Araştırılması Taş Ocağı Kil ocağı (www.westridgequarries.com) Kum-Çakıl Ocağı Kum-çakıl ocağı Mermer Ocağı (www.ivarhagendoorn.com) Agrega (kırmataş) ocağı ve tesisi (stonecoldtruth2011.wordpress.com)
(top-10-list.org) (Foto: Leif Skoogfors) (mcedc.colorado.edu/.../introslides) (Milliyet Gazetesi) (www.ce.washington.edu) Jeolojik tehlikelerin (doğal afetler) tahmini ve ilgili zararların azaltılması Heyelanlar Depremler Volkanlar Taşkın Çökme
(mcedc.colorado.edu/.../introslides) (a) Barajlar Mühendislik Jeolojisi-Jeoteknik Uygulamaları (İnşaat ve Madencilik Projelerinde) Malpasset Barajı (Fransa) Yıkılmadan önce Keban barajı (www.yabantv.com) Barajlarla ilgili sorunlara bir örnek (www.owensvalleyhistory.com) Yıkıldıktan sonra
(www.dailymail.co.uk) (galleryhip.com) (b) Yeraltı Yapıları (Tüneller, kuyular, maden galerileri vd.) Bolu tüneli Yeraltı kömür ocağı galerisi (Foto: R. Ulusay) Yeraltı Yapılarıyla İlgili Sorunlara Örnekler Kısmen göçmüş bir tünel Çöken maden galerisi ve yüzeydeki etkisi (www.urbexforums.com)
(image.frompo.com) (Ulusay vd., 1994) (Eberhardt, 2004) (c) Mühendislik Şevlerinin Duraylılığı ve Tasarımı Karayolu şevi Açık işletme (fas.org) Dolgu tipi baraj MADENCİLİK İNŞAAT Yol dolguları Pasa yığınları (newtonconsultants.com)
(www.nuff.ox.ac.uk) Şev Duraysızlıklarıyla İlgili Örnekler (www.mining.com) (en.wikipedia.org) Kayma Açık işletme Yerleşim yerleri ve heyelanlar Maden pasası yığınları (photoblog.nbcnews.com) Karayolunda heyelan
(en.wikipedia.org) (www.malcolmdrilling.com) (d) Zemin Etütleri (e) Yer Seçimi (Ulusay, 2010; Froelich vd., 1978 den düzenlenmştir) Yapı temeli
(f) Tarihi alanların ve yapıların korunması ve iyileştirilmesiyle ilgili jeo-mühendislik çalışmaları (Fotolar: R. Ulusay) (www.mardinmuzesi.gov.tr) Göçmüş peri bacası (Ürgüp) Tarihi cami Göçmüş kayadan oyma kilise (Zelve) (www.hemenogren.net) Tarihi mekanda kaya duraysızlığı (denizliprovince.blogspot.com) Mardin Kalesi nde kaya düşmesi riski Tarihi bir yapıda bozunmuş kaplama taşının incelenmesi
Prof. Dr. KEMAL ERGUVANLI (Türkiye de Mühendislik Jeolojisinin Kurucusu) TAŞ, TOPRAK, SU İŞİMİZ BU (1920-1989) YERALTISUYU (Vardar, 2005)
BÖLÜM 4: JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİYLE DİĞER MÜHENDİSLİK DİSİPLİNLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİYLE DİĞER MÜHENDİSLİK DİSİPLİNLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER Jeoloji mühendisleri yer küre ve su küre ile ilgili geniş bir alanda karşılaşılan problemler ve kaynakları araştırırlar. JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ Jeofizik Mühendisliği İnşaat Mühendisliği Maden Mühendisliği Petrol Mühendisliği Çevre Mühendisliği - Yollar - Yapı temelleri - Tüneller - Şevler - Barajlar vd. Madenlerin işletilmesi ve üretimi, ilgili tasarımların yapılması Petrol ve doğal gaz üretimi, ilgili tasarımlar - Atıklar - Kirlenme - İyileştirme vd.
Yerküreyle ilgili süreçler, başlıca 4 mühendislik dalını doğrudan etkiler: (en.wikipedia.org) İnşaat Mühendisliği Yerkürenin yüzeyinde ve içinde güvenli yapıların inşasını gerçekleştiren mühendislik dalı Bina inşası (imgkid.com) Baraj inşası MÜHENDİSLİK JEOLOGU VE HİDROJEOLOG (Temel Jeoloji katkısıyla) Örneğin yol, köprü, tünel, rezervuar, bina inşası öncesi ve sırasında saha seçimi yapı duraylılığı ve yapı malzemesi temini önemlidir. Sahanın jeolojisi, kaya ve toprak zeminlerin fiziksel doğası ve davranışları, suyu geçirmeleri, fay, eklem vb. gibi jeolojik zayıflık düzlemleri inşaatı etkileyen faktörlerdir. Bu nedene jeoloji mühendisliği, inşaat mühendisliği işlerinde önemlidir. Tünel inşası (imgur.com)
(www.air-worldwide.com) (en.people.cn) (feww.wordpress.com) (www.boomsbeat.com) (coastalcare.org) (www.walkerind.com) İnşaat Mühendisliğinde Jeolojinin Önemi 1. Jeoloji, doğal inşaat malzemelerinin temini için gerekli sistematik bilgiyi sağlar. Kil ocağı Kum Kaya Yapı taşı Agrega (reddockconsultacies.com) (en.wikipedia.org) (www.teara.govt.nz) 2. Yüzey suları aracılığıyla malzeme erozyonu (aşınması), taşınımı ve depolanması konusundaki yerbilimsel bilgiler akarsu denetimi, kıyı ve liman işleri ve toprak korunumu açısından gereklidir. Kıyıda erozyon kontrolü Grand Canyon 3. Kayaların ve toprak zeminlerin doğası ile ilgili jeolojik bilgiler tünelcilik, yol, bina ve barajların inşasının yanı sıra, kazı şevlerinin duraylılığı açısından da önemlidir. Yıkılmış baraj Otoyolda heyelan Çökmüş tünel Göçmüş tünel
4. Yeraltısuyu ile ilgili bilgiler; kazı çalışmalarında, su temininde, sulama ve diğer amaçlarla ilgili kullanımlarda gereklidir. 5. Jeoloji haritaları ve kesitleri pek çok mühendislik projesinin planlanmasında önemli düzeyde yardımcı olur. (www.mta.gov.tr) (www.erdincyigitbas.com) 6. Fay, eklem, tabaka, kıvrım, çözünme boşluğu gibi jeolojik özelliklerin belirlenmesi, bunlardan kaynaklanabilecek problemlerin giderilmesinde belirleyici olur ve yapıların duraylılığı arttırılır. Kayma (education.nmsu.edu)
7. Ön-jeolojik araştırmalar mühendislik projelerinin maliyetini azaltır. Yeraltındaki karstik bir boşluğun jeoloji çalışmalarıyla önceden belirlenmesi, burada ortaya çıkacak sorunu önleyecek ve yapılacak harcamayı da azaltacaktır. Yerleşim Karstik boşluk Göçme (flatrock.org.nz)
(www.coalleader.com) (www.mining.com) (www.colorado.edu) (www.edumine.com) Maden Mühendisliği Cevher kaynaklarının yer kabuğundan güvenli ve ekonomik şekilde üretilmesiyle ilgili tasarımların ve yöntemlerin geliştirilmesinden sorumlu mühendislik dalı Açık işletme Kapalı işletme Cevher Zenginleştirme Tesisi (www.exploration-consultant.com) MÜHENDİSLİK JEOLOGU-HİDROJEOLOG (İşletme açısından) MADEN JEOLOGU (Cevher arama-rezerv belirleme) (Temel Jeoloji katkısıyla)
Petrol Mühendisliği Kayalardaki petrol ve doğal gazın ekonomik ve verimli şekilde üretilmesi ve petrol ürünlerinin elde edilmesi amacıyla gerekli tasarımı yapan mühendislik dalı Petrol üretim kuyuları Petrol boru hattı Petrol arama sondajı (www.wisegeek.com) Denizde üretim platformu (www.bloomberg.com) Petrol rafinerisi Petrol arama Doğal gaz üretimi (www.tradeindia.com) Petrol rafinerisi (petroleum.mst.edu) (petrol-petroleum.blogspot.com) (www.maritime-executive.com) PETROL JEOLOGU (Temel Jeoloji uzmanlığının katkısıyla)
(plus.google.com) (www.dreamstime.com) Çevre Mühendisliği Doğal kaynakların kullanımı ve insan sağlığına uygun çevre koşullarının yaratılması konularında çalışan mühendislik dalıdır. Diğer mühendislik dallarından farklı olarak, doğanın kaynaklarını tüketmeyi değil, doğaya sahip olduklarını geri vermeye çalışan bir mühendislik dalıdır. Çöp depolama alanı (www.kimyahaberleri.com) Su arıtma tesisi (www.egesis.com.) (tr.fotolia.com) Atık depolama Zararlı gazlar Çevre kirliliği Atmosferik kirlenme Jeoloji Mühendisliğinin Tüm Dalları
(www.gshtx.org) (www.geovision.com) (www.epa.gov) Jeoloji mühendisliğinde verisinden yararlanılan bir bilim dalı da JEOFİZİK olup, bu alanda çalışanlara JEOFİZİK MÜHENDİSİ denir. Bu mühendislik dalı, değişik teknikler kullanarak yer kabuğunun fiziksel özelliklerini belirleyip bu özelliklere göre mühendislik, emniyet ve çevresel amaçlarla araştırmalar yapar ve haritalar ve kesitler üretir, ayrıca sismik dalgaların jeolojik birimler içindeki ilerlemelerini (sismoloji) inceler. Sismik yöntem Rezistivite yöntemi ve profili Manyetik yöntem Sismik kayıt Ana fay (www.geovision.com) (www.liag-hannover.de) Rezistivite profili
BÖLÜM 5: JEOLOJİ MÜHENDİSİNİN PROFİLİ NE OLMALI?
(imgace.com) - Arazide çalışmaktan hoşlanmak (www.uwec.edu/geology/) (www.uwec.edu/geology/) - Doğayı sevmek Arazi çalışmasında mangal molası (www.forwallpaper.com) (www.uwec.edu/geology/)
(www.reuters.com) (www.uwec.edu/geology/) - Şantiyede çalışmak ve şantiye yaşamına uyum sağlamak Baraj şantiyesi Tünel inşası Sondaj çalışması (www.panda.or) Şantiye (ofisler, yatakhaneler vd.) Sondaj kampı (www.pacrimconstructors.com) (junglemudstories.blogspot.com) (www.1-87vehicles.org) - İş yaşamında kişilerle uyumlu çalışmak ve diyalog kurmak (tillybergeron.wordpress.com)
(www.palmspringstours.net) (www.kaliteliresimler.com) (geologicalintroduction.bafll.co.uk) - Sıkça seyahat etmek - Araç kullanmak (tr.wikipedia.org) - Temel mühendislik konularından (matematik, fizik, kimya, statik) çekinmemek ve iyi öğrenmek Fizik Matematik Kimya Statik
- Sentez yapmak ve problem çözmek Bina tek katlı, hafif ve kil üzerinde inşa edilmiş, kilin türü montmorillonit, yağışlardan sonra binada çatlaklar oluşmuş. Buna göre hasarın nedeni zemin şişmesi olmalı (Foto: R. Ulusay) (www.advantageinspects.com) - Meslek etiğine özen göstermek ve uygun davranmak - Yeni gelişmeleri izlemek ve teknolojiyi kullanmaya istekli olmak
(www.mine.queensu.ca) - Gözlem yapmaya ve deneysel çalışmalara yatkın olmak Arazi deneyi Arazi gözlemleri (www.stancorperations.wozaonline.co.za) Mikroskop çalışması (www.cruxsub.com) Laboratuvar deneyi (www.uwec.edu/geology/) - Yabancı dil bilmek (blog.mangolanguages.com) (www.getacoder.com)
(www.ecageophysics.com) (www.whoi.edu) (www.cstmining.com) - İlgili diğer mühendislik disiplinleriyle uyumlu çalışmak ve mühendislik problemlerinin çözümünde işbirliği yapmak (www.dmt.de) (www.dmt.de) İnşaat Müh. Jeoloji M. (petroleum-engineer-jobs.blogspot.com) Maden M.-Jeoloji M. (blog.corbis.com) Petrol M. Jeoloji M. Jeofizik M. Jeoloji M. Jeofizik M. Jeoloji M. Çevre M. (www.campusexplorer.com)
BÖLÜM 6: EĞİTİMİNİZDE BAŞARILI OLMANIZ İÇİN NELERE DİKKAT ETMELİSİNİZ? (ALTIN KURALLAR)
1) Eğitiminizde ve meslek yaşamınızda etik kurallarına uyun. 2) Tüm derslerinizde devamsızlık yapmaktan kaçının, konuları en iyi şekilde öğrenmenin ve başarılı olmanın derslere katılmak ve dersleri ilgiyle dinlemek olduğunu unutmayın.
(www.pcgamer.com) (pixshark.com) 3) Derslere size verilen ders notlarıyla birlikte gelin ve ders sorumlusunun anlattıklarından da düzenli şekilde not almayı ihmal etmeyin. Ders notlarının dışında dersin konusuyla ilgili diğer basılı kaynakları ve İnternetten ulaşacağınız bilgileri de kullanmanızın öğrenmeniz için yararlı olacağını düşünerek, kütüphaneden yararlanmaya çaba sarf edin. 4) Derslerde soru sormaktan ve işlenen konuları tartışmaktan kaçınmayın. Böylece konuları daha kısa sürede ve daha iyi şekilde öğreneceğinizi hatırlayın. 5) Derslerde verilecek ödevlerin sadece size dönem notu için puan getirecek araçlar olmayıp, işlenen konuları daha iyi öğrenmenizi ve problem çözme yeteneğinizi arttırarak sınavlarda başarılı olmanızı sağlayacak araçlar olduğunu da unutmayın. Ayrıca daha iyi öğrenmeniz için ödevleri kendi çabanızla çözmeye çalışın. (www.sva.edu)
6) Herhangi bir önemli ve belgeleyeceğiniz bir mazeretiniz olmadıkça, tüm sınavlarınıza çalışarak ilan edilen tarihlerde girin. Girmediğiniz sınavlar için daha sonra yapılacak olan Mazeret Sınavları nın normal sınavlardan daha kolay olacağını veya o sınavda sorulan soruların aynılarının Mazeret Sınavı nda da tekrar sorulacağını düşünmeyin. 7) Ortalamanızı yüksek tutmanızın mezuniyetinizden sonra iş bulma konusunda ve lisansüstü eğitimi hakkını kazanmanızda size önemli bir avantaj sağlayacağını unutmayın. DİPLOMA 8) Mühendislik eğitimi aldığınızı gözeterek, temel mühendislik derslerini (matematik, fizik, kimya ve statik) iyi öğrenmeye çaba sarf edin ve bu dersleri mezuniyetinize yakın bir zamanda almak veya süreyi uzatıp bu dersleri birkaç yıl sonra vermek gibi bir düşünceden kaçınarak, bu dersleri mümkün olduğunca uygulamalı meslek derslerini almadan önce başarmaya çaba sarf edin.
(www.collegemagazine.com) 9) Ders kayıtlarında ve ekle-sil haftalarında ders kayıtlarınızı yaptırmadan önce danışmanlarınızın görüş ve önerilerini de almayı ilke edinin. Seçmeli teknik dersler, mesleğinizin hangi alanlarına ilgi duyuyorsanız o alanlarda kendinizi daha fazla geliştirmeniz ve sizi mesleğe hazırlamak amacıyla açılan derslerdir. Bu nedenle bu dersleri seçerken; sadece kredi toplama düşüncesi yerine, mesleğin hangi alanına ilgi duyuyorsanız bu alanla doğrudan ve/veya dolaylı ilgisi olabilecek seçmeli dersleri almanız sizin için daha yararlı olacaktır. Bu amaçla danışmanınızla görüş alışverişinde bulunmanızın ders seçimi kararınızda size yardımcı olacağını unutmayın. Danışman Öğrenci 10) Mezuniyet kredinizi doldurup doldurmadığınızı ve aldığınız derslerle ilgili devamsızlık sürelerinizi kontrol etmeye özen gösterin. Mezuniyet koşullarını son sınıfta değil, daha önceki yıllarda öğrenin.
11) Yaz stajınız için kurum ve kuruluş bulunması işini sadece Bölümünüzden beklemeyip, zamanı geldiğinde kendiniz de staj yapabileceğiniz yerleri bulmak için çaba gösterin. Bu amaçla hocalarınızdan bilgi alabileceğiniz gibi, kamu kurumlarını ve ilgili özel kuruluşları veya meslek kuruluşumuz olan Jeoloji Mühendisleri Odası nı ziyaret ederek staj olanakları ile ilgili bilgi alın ve başvuruda bulunun. (csmres.imu.edu) (www.derby.ac.uk) (gse.mst.edu) 12) Günümüzde en az bir yabancı dil bilmenin, başta iş bulma olmak üzere, pek çok açıdan ne denli önemli olduğunu hatırlayarak, eğitim döneminizde yabancı dilinizi de geliştirmek için çaba sarf edin. 13) Arkadaşlarınız, hocalarınız ve araştırma görevlileriyle saygılı ve uyumlu bir diyalog kurmaya özen gösterin.
BÖLÜM 7: JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ İÇİN BAŞLICA İŞ OLANAKLARI
KAMU KURUM VE KURULUŞLARI MADEN TETKİK VE ARAMA (MTA) GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Merkez: Ankara Farklı illerde 12 Bölge Müdürlüğü Çalışma alanları: - Temel jeolojinin her konusu - Maden arama - Mühendislik jeolojisi-jeoteknik - Hidrojeoloji - Jeotermal enerji - Çevre jeolojisi - Deniz jeolojisi - Sondaj - Fizibilite (cevher rezervleri) - Jeofizik Laboratuvarlar (Fotolar: www.mta.gov.tr) Jeoloji haritaları MTA Deniz Jeolojisi Gemisi Sondaj kampı Jeofizik çalışması
DEVLET SU İŞLERİ (DSİ) GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Baraj, gölet, kanalet vb. gibi su yapılarının inşasından sorumlu kuruluş. Merkez: Ankara ; Farklı illerde 26 adet Bölge Müdürlüğü ve çok sayıda Şube Müdürlükleri Jeoloji Mühendisliği ile ilgili başlıca çalışma alanları: - Mühendislik jeolojisi ve Jeoteknik - Hidrojeoloji - Jeolojik malzeme etütleri - Kaya ve zemin mekaniği laboratuvar deneyleri - Jeofizik Sulama kanalı Baraj inşası (Fotolar: www.dsi.gov.tr) Malzeme laboratuvarı Taşkın önlemleri
İLLER BANKASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Yerel yönetimlere kentsel ihtiyaçlarının karşılanabilmesi i amacıyla uluslararası standartlarda proje üretmek ve katkıda bulunmak ve geliştirmek amacıyla, kredi sağlamak, danışmanlık yapmak ve teknik destek vermek suretiyle sürdürülebilir bir kentleşmeye katkıda bulunmak. Merkez: Ankara; her ilde Bölge Müdürlüğü (www.kamuhabermerkezi.com) ETİ MADEN İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Maden işletmeciliği ve cevher üretimi. Merkez: Ankara ve çeşitli yerlerde Maden İşletme Müdürlüklerine sahip. Bigadiç Emet işletmesi Kırka boraks işletmesi (Fotolar: www.etimaden.gov.tr)
TÜRKİYE PETROLLERİ ANONİM ORTAKLIĞI (TPAO) İşlev: Petrol ve doğal gazın aranması ve üretimi Merkez: Ankara; farklı yerlerde üretim, arama ve rafineri Temel jeolojinin konuları ve petrol jeolojisi Karada petrol arama (emlakkulisi.com) Petrol üretimi (www.inegolhaber.com.tr) Denizde petrol arama Petrol rafinerisi ve depoları (www.tpao.gov.tr) (www.tpao.gov.tr) (enerjenstitusu.com)
TÜRKİYE CUMHURİYETİ KARAYOLLARI (TCK) GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Amaç: Otoyol, devlet ve il yolları ağını tespit etmek ve bu ağdaki değişiklikleri hazırlamak, yol ağı üzerindeki yol ve köprüleri inşa ve ıslah etmek,onarmak ve emniyetle kullanmalarını sağlayacak şekilde sürekli bakım altında bulundurmak. Merkez: Ankara, tüm illerde Bölge ve Şube Müdürlükleri Özellikle; mühendislik jeolojisi-jeoteknik ve malzeme araştırmaları için jeoloji mühendisi istihdam eder. Kaya ve zemin mekaniği laboratuvarlarına sahiptir. Anadolu otoyolu Selatin tüneli Yol yapım çalışması Otoyol ve tünelleri (Fotolar: www.kgm.gov.tr)
TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ (TKİ) KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Amaç: Ülkemizdeki linyit, bitümlü şist ve asfaltit gibi rezervlerinin işletilip üretilmesi Merkez: Ankara; Kütahya, Soma ve Çanakkale-Çan daki İşletmeler Kömür jeolojisi, Rezerv geliştirme, Sondaj (Fotolar: www.tki.gov.tr)
(www.afyonhaber.com) AFET VE ACİL DURUM (AFAD) YÖNETİMİ BAŞKANLIĞI Amaç: Afet zararlarını azaltmak, ve gerekli önlemleri almak Merkez: Ankara; illerde İl Müdürlükleri Jeoloji Mühendisliği açısından: Depremler, heyelanlar, taşkınlar vb. afetlerle ilgili zarar azaltma çalışmaları (www.sandikli.biz) Deprem kayıt merkezi Kuvvetli yer hareketi kayıt istasyonu ve cihazı (www.haberler.com)
ALTYAPI YATIRIMLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı) Amaç: Liman, hava meydanı ve raylı sistemlerin inşası ile ilgili bir kurumdur. Merkez: Ankara Atatürk Havalimanı-İstanbul (www.ensonhaber.com) (onedio.com) (www.ensonhaber.com) Boğaziçi Marmaray tüp geçidi (www.cumhuriyet.com.tr) Avrasya Tüneli (Foto: R. Ulusay)
(ekonomi.haber7.com) (www.haberler.com) TÜRKİYE TAŞ KURUMU (TTK) GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Amaç: Başta demir-çelik sektörü olmak üzere, ülkemiz sanayisinde kullanılan taşkömürü ihtiyacının önemli bir kısmını karşılamaktır (YERALTI MADENCİLİĞİ) Merkez: Zonguldak ve yakınındaki 5 müessese ZONGULDAK (www.zonguldakbim.adalet.gov.tr) (haberler.com)
TÜRKİYE CUMHURİYET İ DEVLET DEMİRYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Özellikle yüksek hızlı tren yolu ağının giderek genişlemesi nedeniyle jeoloji mühendis i de çalıştıran bir kuruluş. Merkez: Ankara (internetkazani.com) (www.merhabayozgat.com) (sigmainsaatas.com) Yüksek Hızlı Tren demiryolu inşaatlarından görüntüler (www.icholding.com.tr)
Boru hattı çalışması BELEDİYELER (YEREL YÖNETİMLER) Tesisler ve çevre düzenlemesi (www.uskudar.bel.tr) (beyazgazete.com) Belediyelerin faaliyetlerinden bazıları Yol yapımı ve asfaltlama Kıyı düzenlemesi Atık su kanalları ve su temini (www.cumhuriyet.com.tr) (www.haberler.com) (muraterdinileburasiturkiye.com)
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Toplu konut inşası İnşaat işleri (emlakkulisi.com) Arıtma tesisi (www.beyazcevre.com) Rüzgar enerjisi (www.siverekhaber.com) Su kirliliği (www.efeshaber.com)
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI ÜNİVERSİTELERİN JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMLERİNDE AKADEMİSYENLİK
ÖZEL KURULUŞLAR - Zemin etüdü ve jeoteknik firmaları - Madencilik firmaları - Yerli ve yabancı çimento sanayii - Endüstriyel hammadde sektöründeki firmalar - Yerli ve yabancı petrol arama firmaları - İnşaat firmaları - Tünelcilik firmaları - Mermer ocağı işleten firmalar - Doğal jeolojik malzeme (agrega, kil, kum vd.) sektörü - Su arama firmaları - Coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama (bilgi teknolojileri) firmaları İNTERNET VE JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI ARACILIĞIYLA FİRMALARA ULAŞILABİLİR
EĞİTİMİNİZDE VE MESLEK YAŞAMINIZDA BAŞARILAR DİLERİM