İSTANBUL, İMO-THBB SEMİNER, 19.12.2018 1 SOĞUK HAVADA BETON Prof. Dr. Mehmet Ali TAŞDEMİR İ.T.Ü. İnşaat Fakültesi
Soğuk Hava 2 3 gün üstüste, ortalama hava sıcaklığının 5 derecenin altında olduğu veya Bir gün içerisinde, 12 saat boyunca hava sıcaklığının 10 derecenin üzerine çıkmadığı günler Soğuk hava olarak kabul edilir ve önlem alınmalıdır
3 Soğuk Hava Etkisi
4 Soğuk Hava Etkisi
Betonun Yerleştirme Sıcaklığı 5 ACI 306R-88 e göre yerleştirme sırasında önerilen minimum beton sıcaklıkları Air Section size, Mimimum dimension / Minimum kesit kalınlığı, cm Temperature / Hava < 30 cm 30 90 cm 90 180 cm >180 cm Sıcaklığı, 0 C - 13 0 C 10 0 C 7 0 C 5 0 C
28 günlük basınç dayanımı, % Betonun Donması 6 Numunelerin donma yaşı, saat Betonun sıcaklığı 0 o C iken hemen hemen tüm kimyasal reaksiyonlar durur. Dökümden sonraki 3 saat içinde taze beton donarsa, 28 günlük basınç dayanımı %50 oranında düşebilir.
Hava sıcaklığının Betonun prizine etkisi 7 Sıcaklık Yaklaşık priz süresi 21 0 C 6 saat 16 0 C 8 saat 10 0 C 11 saat 4 0 C 14 saat -1 0 C 19 saat -7 0 C Priz gerçekleşmez Beton donar hava sıcaklığının her 5 0 C düşüşünde betonun priz süresi yaklaşık 1/3 oranında artmaktadır.
Basınç dayanımı, 28 gün 23 0 C de kür edilmiş betonun basınç dayanımına göre, % Sıcaklık Düşüşünün Dayanıma Etkisi 8 Düşük sıcaklıklarda; hidratasyon ısısı düşer, priz yavaşlar, erken yaşlarda düşük dayanım, ancak ileri yaşlarda ve daha yüksek sıcaklıklarda tutulan betonlara göre daha yüksek dayanım elde edilir. Numune yaşı, gün
Basınç Dayanımı, % BETONDA BASINÇ DAYANIMININ GELİŞİMİ: 20 o C de 28 gün su kürü uygulanmış betonun basınç dayanımına oranı, % 9 Beton sıcaklığı +20 0 C Beton sıcaklığı +5 0 C Gün Örnek: CEM I 32,5 R (veya 42,5 N) ile yapılan bir beton 20 0 C de 28 günlük dayanımının %50 sine 3,5 günde, aynı beton 5 0 C de aynı dayanım oranına 6 günde ulaşır. Gün
Basınç dayanımı, MPa Donmanın Dayanıma Etkisi 10 Yandaki şekilde, +4 0 C de dökülen betonlardan biri -4 0 C, %100 bağıl nemde, diğeri +23 0 C, %100 bağıl nemde 28 gün boyunca tutulmuş ve daha sonra her ikisi de +23 0 C ve %50 bağıl nemde saklanmıştır. Basınç dayanımı gelişimi incelendiğinde; -4 0 C de don etkisinde kalan betonun kür sıcaklığı +23 0 C ye çıkartıldığında bir miktar toparlandığı, ancak diğer betonun dayanımına erişmesinin mümkün olmadığı görülmektedir. Numune yaşı, gün
Soğuk Havada Alınacak Önlemler 11 Döküm saatini günün sıcak saatlerine kaydırmak Kalıp alma süresini uzatmak Beton malzemelerini ısıtmak (su) Kalıpları ısıtmak Taze betonu yalıtım malzemeleri ile örtmek
Soğuk Havada Alınacak Önlemler 12 Uygun ekipman, iş gücü ve koruyucu önlemler zamanında şantiyelerde hazır bulundurulmalı, Beton dökülecek alan, kalıplar ve donatılar, kar ve buz kalıntılarından temizlenmelidir Temizleme işlemi tekrar donmaya karşı, beton dökümünden hemen önce yapılmalı Buzlu zemin üzerine beton dökülmemelidir. Betonun temas edeceği herhangi bir yüzeyin ya da zeminin donma sıcaklığının altında olmadığından emin olunmalı,
Soğuk Havada Alınacak Önlemler 13 Soğuk havada yapı betonun hiçbir noktasında betona su ile kürleme yapılmayacaktır. Aksi takdirde, beton içindeki su donma sonucu hacimce artacak ve beton içerisinde gerilmelere neden olacaktır. Soğuk havada kür uygulaması beton yüzeyini su kaybından ve soğuktan koruyacak yalıtkan battaniye kullanılarak yapılacaktır (ACI 308.1-98). Bu tür yalıtım örtüsü taze betonun bünyesindeki nemi ve sıcaklığı hapsederek çimentonun hidratasyonu sonucu ortaya çıkan ısının beton dışına yayılmasını önlemekte ve etkili bir kür ortamı oluşturmaktadır.
Soğuk Havada Alınacak Önlemler 14 Uçucu kül ve benzeri mineral katkı içeren betonlar dondan daha uzun süre korunmalı, Terleme sona ermeden ve terleme suyu beton yüzeyindeyken yüzey bitirme işlemlerine asla başlanmamalı, Bahar ayları gibi soğuk hava olarak tanımlanmayan ancak hava sıcaklığının düştüğü ve don tehlikesinin olduğu durumlarda, betonlar yerleştirildikten sonra en az 24 saat boyunca dondan korunmalıdır
Soğuk Havada Alınacak Önlemler 15 Kür uygulama ve ısıl yalıtım işlemlerine beton dökümünden hemen sonra başlanılmalı ve betonun istenilen seviyede dayanım kazanmasına dek sürekli ve hiç ara verilmeden devam edilmeli, istenilen dayanıma erişildikten sonra beton sıcaklığı 24 saatte 5 o C den fazla azalmayacak şekilde koruma dereceli olarak kaldırılmalı, Köşe ve kenarlar gibi ısı kaybına iki ya da daha fazla yönden maruz kalan kritik bölgeler daha fazla korunmalı, 3 ila 7 gün boyunca beton sıcaklığını +10 o C nin üstünde tutmak için açık beton yüzeyleri odun talaşı, saman, cam yünü ve köpük levha gibi yalıtım örtüleri kullanılarak yalıtılmalı ya da çevresi kapatılmış ısıtma sistemleri kullanılmalı, daha sonra en az 4 gün daha beton sıcaklığının +5 o C nin üzerinde kalması sağlanmalı,
DÖŞEME 16 Döşemeler dökümle paralel şekilde, beton priz almaya başlar başlamaz vakit kaybetmeden yalıtkan battaniyeler serilerek koruma altına alınmalıdır.
DÖŞEME 17 Kolon üstleri talaş veya uygun kür malzemesi ile (battaniye veya keçe vs) ile kapatılmalıdır. Ancak yalıtım malzemelerinin betonun suyunu emmemesi gerekir, bu nedenle su emebilecek yalıtım malzemelerinin altına naylon örtü serilmelidir. Battaniyeler dökümden bir gün sonra kaldırılabilir. Betonun prizini alması, saha koşullarında kürlenmiş numunelerle de kontrol edilecektir. Ancak koruma süresi 12 saatten az olmamalıdır. Battaniyeler kaldırıldıktan sonra, beton içerisindeki nemin hapsedilmesi için naylon örtüler bir hafta daha beton yüzeyinde tutulacaktır. Yalıtkan battaniyeler suyu emen cinsten olmadığı için, naylon örtüler battaniyeler kaldırıldıktan sonra serilebilir.
KOLON 18 Kolon kalıpları yaklaşık bir gün sonra açılacaktır. Yalıtkan battaniyeler ek önlem olması için kalıbın dışına sarılabilir. Kalıbın sökülmesi için, betonun priz alıp almadığı, saha koşullarında bekletilmiş numunelerle konrol edilecektir. Ayrıca kolon üst kısmında çivi vb yöntemle betonun priz alıp almadığı kontrol edilmelidir. Kalıplar sökülür sökülmez kolonlar kimyasal kür mazemesi ile kürlenecektir. Kür malzemesi uygulamasından sonra, kolonlar battaniye ile sarılarak en az 2 gün boyunca koruma sağlanacaktır.
ÇEKİRDEK 19 Çekirdek duvar kalıpları dökümden 3 gün sonra sökülecektir. Yalıtkan battaniyeler, kalıpların sökülmesine kadar ek önlem olması için kalıbın dışına sarılabilir. Korumanın devam ettiği bu 3 gün boyunca tij demirleri gevşetilebiir ancak kalıplar tamamen açılmamalıdır. Kalıbın sökülmesi için, betonun priz alıp almadığı, saha koşullarında bekletilmiş numunelerle kontrol edilecektir. Kalıpların sökülmesinden hemen sonra, çekirdek duvarlarına kimyasal kür malzemesi uygulanacaktır.
ISITICILAR 20 Beton ile temas halinde olan yüzeyler, betonun erken donmasına veya priz süresinin uzamasına neden olmamalıdır. Bu nedenle, kalıplar kapalı alanlar oluşturularak, donma noktasını geçecek şekilde ( yaklaşık 2 o C) kadar ısıtıcılarla ısıtılabilir.
Kapalı Alan Oluşturarak Beton Dökülmesi 21 Yapay ısı kaynakları kullanılırken açığa çıkan karbon monoksit (CO) ve karbon dioksit (CO 2 ) gazlarının insan sağlığı ve taze betona zararı yönünden dışarı atılması sağlanmalı, Sıcaklığın belli bir bölgede yoğunlaşmamasına dikkat edilmeli
22 Kapalı Alan Oluşturarak Beton Dökülmesi
23 Kapalı Alan Oluşturarak Beton Dökülmesi