TEPKİME HIZI
X(g) + 2Y(g) 3Z(g) reaksiyonu için hız bağıntıları; KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ. Kimyasal bir tepkimede birim zamanda madde miktarında meydana gelen değişmeye tepkime hızı denir. Tepkime hızı T.H ya da r ile gösterilir. TEPKİME HIZI 1-Tepkime hızı negatif olamaz. Bu nedenle harcananlara göre yazılan tepkime hızı ifadeleri ( ) ile çarpılır X(g) + 2Y(g) 3Z(g) reaksiyonu için hızlar arasındaki ilişki 6.rX= 3.rY= 2.rZ r= madde miktarındaki değişme zaman aralığı Ortalama Hız İşareti her zaman pozitiftir.ortalama hızı belirtmek için r ort kullanılabilir. Anlık Hız: Tepkimenin herhangi bir anındaki gerçekleşme hızıdır X 2 (g) + 1/2Y 2 (g) X 2 Y(g) 2L lik sabit hacimli bir kapta gerçekleşen reaksiyonda 20 dakika sonunda Y 2 gazının miktarı 1,6 molden 0,4 mole düşüyor.buna göre X 2 Y gazının ortalama oluşma hızı kaç mol/l.sn dir a) 0,001 b) 0,005 c) 0,1 d) 0,2 e) 0,05 r 1 r 2 r 3 I- H 2 (g) + Br 2 (g) 2HBr(g) II- 2H 2 (g) + O 2 (g) 2H 2 O(g) III- N 2 (g) + 1/2O 2 (g) N 2 O(g) Bu tepkimelerin hangilerinde r 2 ; r 1 ve r 3 ün yarısıdır? a) Yalnız I b) Yalnız II c) Yalnız III d) I ve III e) II ve III Al(k) +3HCl(suda) AlCl 3 (suda) + 3/2H 2 (g) Tepkimesine göre 1 mol Al(k) yeterince HCl çözeltisinde 120 s de çözünüyor.buna göre HCl(suda) nın ortalama harcanma hızı kaç mol/dak dır? a) ½ b) ¾ c) 1 d) 3/2 e) 2 Kapalı bir kapta bulunan 0,8 mol X 2 Y 4 gazı paraçalanarak XY 2 gazını oluşturmaktadır.tepkime başladıktan 10 sn sonra kapta 2.10-2 mol XY 2 gazı oluşuyor. Bu tepkimenin hızı bir süre sabit olduğu düşünülürse kapta 0,75 mol X 2 Y 4 kalması için başlangıçtan kaç sn süre geçmelidir? a) 15 b) 20 c) 25 d) 30 e) 50
REAKSİYON HIZININ BELİRLENMESİ VE TAKİBİ Renk Değişimi : N 2 (g) + 3H 2 (g) 2NH 3 (g) kokusuz kokusuz Keskin kokulu tepkimesinin hızı koku çıkış hızı ile ölçülebilir. Pb +2 (suda)+ 2Ι - (suda) PbI 2 (k) renksiz renksiz sarı tepkimesinin hızı renk değişimi, iletkenliğin azalması ve katı oluşumu (çökelme) özellikleriyle izlenebilir. BASINÇTAKİ DEĞİŞİM Sabit hacimde ve sıcaklıkta bir kapta basınç değişmesi, kabın içindeki mol sayısının değişmesi anlamındadır. N 2 (g) + 3H 2 (g) 2NH3(g) tepkimesinin hızı basınçtaki azalmaya göre izlenebilir. C 4 H 10 (g) + 13/2 O 2 (g) 4CO 2 (g) + 5H 2 O(g) tepkimesinin hızı basınçtaki artmaya göre izlenebilir. HACİMDEKİ DEĞİŞİM Sabit basınçta ve sıcaklıkta hacim değişmesi, mol sayısının değişmesi anlamındadır İdeal pistonlu kapta gerçekleşen N 2 O(g) N2(g) + 1/2 O2(g) tepkimesinin hızı hacimdeki artmaya göre izlenebilir. : Sabit hacimli kaplarda ve sabit sıcaklıkta gerçekleştrilen; I-CaO(k) + CO 2 (g) CaCO 3 (k) II- CO 2 (g) + H 2 O(s) HCO 3 - (suda) + H + (suda) III-CH 3 COOH(s) + H 2 O(s) CH 3 COO - (suda) + H 3 O + (suda) Tepkimelerinden hangilerinin hızı gaz fazının basıncındaki azalma ve elektrik iletkenliğindeki artma özelliklerinden her ikisinin de gözlenmesi ile izlenebilir? a)yalnız I b) Yalnız II c) Yalnız III d) II ve III e) I ve IIII PH Etkisi Mg(k) + 2H + (suda) Mg 2+ (suda) + H 2 (g) Tepkimesinde asitlik kuvveti azaldığından ph artar ph taki değişme ile tepkime hızı ölçülebilir. Ayrıca gaz çıkış hızındaki değişmeye bakılarak ta tepkime hızı ölçülebilir. : Sabit hacimli kapta sabit sıcaklıkta tek adımda gerçekleşen X 2 (g) +3Y 2 (g) 2XY 3 (g) Tepkimesinde V 1 = X 2 nin harcanma hızı V 2 = Y 2 nin harcanma hızı V 3 = XY 3 oluşma hızı Olduğuna göre v 1,v 2, ve v 3 arasındaki bağıntı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) V 1 =3v 2 =2v 3 b) 2v 1 =6v 2 =3v 3 c)6v 1 =2v 2 =3v 3 d)3v 1 =2v 2 =6v 3 e) 2v1=6v2=2v3 : Al(k) +3H + (suda) Al +3 (suda) + H 2 (g) Yukarıdaki tepkimenin uygun koşullarda hızı; I-Basınç Değişimi II-İletkenlik Değişimi III-pH değişimi Hangileri ile takip edilebilir? a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve III d) I ve II e) I,II,III : CO 2 (g) + H 2 O(s) H + (suda) + HCO 3 - (suda) Tepkimesinin hızı; I-pH azalması II-iletkenliğin artması III-Basınç Azalması( V ve T sabit) izlenerek ölçülebilir Bu açıklamalardan hangileri doğrudur? a)yalnız I b) Yalnız II c) Yalnız III d) II ve III e) I,II,III
Çarpışma Teorisi Kimyasal tepkimeye neden olan çarpışmalara etkili veya etkin çarpışma denir Bu teoriye göre çarpışan tanecikler; I- Aynı doğrultuda zıt yönde çarpışmalıdır. II- Uygun geometride çarpışmalıdır. III- Yeterli kinetik enerjiye sahip olmalıdır AKTİFLEŞME ENERJİSİ 1-Tepkimenin gerçekleşebilmesi için çarpışan taneciklerin sahip olmaları gereken minimum toplam kinetik enerjiye eşik enerjisi (aktifleşme enerjisi) denir (Ea ile gösterilir). 2-Giren maddelerin türüne bağlıdır ve sıfırdan büyüktür. 3-Bir tepkimede yeterli kinetik enerjiye sahip türler çarpıştıklarında atomlar arasındaki bağlar kopar ya da zayıflar. 4-Atomlar yeniden düzenlenirken yüksek enerjili kararsız atom grupları (ara ürün) oluşur. Bu şekildeki atom gruplarına aktifleşmiş kompleks denir. 1-Tepkimeye girenlerin ürünlere dönüşmesine ileri tepkime, ürünlerin girenlere dönüşmesine geri tepkime denir. 2- Her iki tepkime de aktifleşmiş kompleks üzerinden yürür. 3-Tepkimeye girenlerin aktifleşmiş kompleks oluşturmaları için sahip olmaları gereken en düşük enerjiye ileri tepkimenin aktifleşme enerjisi (Eai), 4-ürünlerin aktifleşmiş kompleks oluşturmalarını sağlayacak en düşük enerjiye ise geri tepkimenin aktifleşme enerjisi (Eag) denir. Endotermik tepkimelerde Eai > Eag ve H > 0 dır Ekzotermik tepkimelerde Eai < Eag ve H < 0 dır. Tepkimelerin aktifleşme enerjisi büyüdükçe hızı yavaşlar. Endotermik tepkimelerde, girenlerin potansiyel enerjileri toplamı ürünlerin potansiyel enerjileri toplamından düşüktür. sıcaklıkta, ürünler ise yüksek sıcaklıkta daha kararlıdır. Girenler düşük Ekzotermik tepkimelerde, ürünlerin potansiyel enerjileri toplamı girenlerin potansiyel enerjileri toplamından düşüktür. Ürünler düşük sıcaklıkta, girenler ise yüksek sıcaklıkta daha kararlıdır.
Maddenin Cinsi 1-Aktif olan metal ve ametaller, diğer metal ve ametallere göre daha hızlı tepkime verir 2- Bir tepkimede kopan ve oluşan bağ sayısı fazla ise tepkime yavaş gerçekleşir. Zıt yüklü iyonlar arasında gerçekleşen tepkimeler hızlı gerçekleşen tepkimelerdir. Çünkü bu tepkimelerde zıt yüklü iyonlar birbirini çekeceğinden uygun geometri ile çarpışan tanecik sayısı dolayısıyla etkin çarpışma sayısı fazladır. TEPKİME HIZINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER Örnek: 1- Mg(k) + 2HCl(suda) MgCl2(k) + H2(g) (hızlı) Fe(k) + 2HCl(suda) FeCl2(k) + H2(g) (yavaş) 2- CH 4 (g) + 2O 2 (g) CO 2 (g) + 2H2O(g) (hızlı) C 25 H 52 (k) + 38O2(g) 25CO 2 (g) + 26H 2 O(g) (yavaş) 3- BrO - 3 (suda) + 5Br - (suda) + 6H + (suda) 3Br 2 (suda) + 3H 2 O(s) (hızlı) 2MnO - 4 (suda) + 5Sn 2+ (suda) + 16H + (suda) 2Mn 2+ (suda) + 5Sn 4+ (suda) + 8H 2 O(s) (yavaş) SICAKLIK Sıcaklık artışının tepkime üzerindeki etkileri : 1. Sıcaklık arttıkça taneciklerin kinetik enerjisi ve ortalama kinetik enerji artar. 2. Aktifleşmiş kompleks oluşturabilecek taneciklerin sayısı artar. Eşik enerjisini aşan tanecik sayısı artar 3. Tepkime hızı artar, (Reaksiyonun ekzotermik ya da endotermik olması önemli değildir) Sıcaklık artışı eşik enerjisinin değerini ve tepkimenin izlediği yolu, tepkime mekanizmasını değiştirmez. Temas yüzeyi Derişim Etkin çarpışma sayısını artıran faktörlerden biri de tepkimeye giren maddelerin derişimidir Tepkimeye giren taneciklerin temas yüzeyi arttıkça tanecikler arasındaki çarpışma sıyısı artacağı için tepkime hızı da artar I. kap Mg(k) + 2HCl(suda) (1 M) MgCl 2 (suda) + H 2 (g) II. kap Mg(k) + 2HCl(suda) (2 M) MgCl 2 (suda) + H 2 (g) II. kaptaki tepkime I. kaptaki tepkimeden daha hızlı gerçekleşir çünkü derişim arttıkça tepkime hızı da artar. Gaz hâlindeki maddelerin basınç ve hacmini değiştirmek derişimi değiştireceği için tepkime hızını da değiştirir. Örneğin gaz hâlindeki bir tepkimede basınç artırıldığında hacim küçülür, birim zamandaki çarpışma sayısı arttığı için tepkime hızı da artar. I.kap (şerit) Mg(k) + 2HCl(aq) (1 M) MgCl 2 (aq) + H 2 (g) II. kap (toz) Mg(k) + 2HCl(aq) (1 M) MgCl 2 (aq) + H 2 (g) II. kaptaki tepkime I. kaptaki tepkimeye göre daha hızlı gerçekleşir.
KATALİZÖR 1-İleri ve geri aktifleşme enerjilerinin değerini düşürürler. 2-Girenlerin ve ürünlerin potansiyel enerjisi değişmez. Yani H değerini değiştirmez. 3-Aktifleşme enerjisinin değerini düşürerek tepkimeyi hızlandırırlar. 4-Birim zamanda ürüne dönüşecek tanecik sayısını arttırırlar. Tepkimenin yönünü değiştirmezler. 7-Reaksiyon okunun üzerine yazılırlar. 5-Tepkimeleri başlatamaz ve durduramazlar. Sadece başlamış tepkimeleri hızlandırırlar. 6-Bazı katalizörler tepkime denkleminde gösterilmezler. 8-Ürün miktarını yani tepkimenin verimini etkilemezler. Sadece aynı miktarda ürünün daha kısa sürede oluşmasını sağlarlar. 9-Eşik enerjisini aşan tanecik sayısını arttırırlar. 10-Katalizörsüz tepkimede eşik enerjisini aşan tanecik sayısı X tane iken katalizör kullanıldığında eşik enerjisini aşan tanecik sayısı X+Y tane olur. 11-Tepkimeye girenlerin ve ürünlerin türünü değiştirmezler. 12-Tepkime hız sabitinin (k) değerini arttırırlar. 13-Tepkimede harcanmaz ve tepkime sonucu aynen açığa çıkarlar. 14-Mekanizmalı tepkimelerde en yavaş basamağa etki ederler. 15-Her tepkimenin kendine özgü bir katalizörü vardır. 16- Mekanizmasız bir tepkimeyi mekanizmalı yapabilir, mekanizmadaki basamak sayısını değiştirebilirler.
TEPKİME HIZ BAĞINTISI ax(g) + by(g) cz(g) + dt(g) Hız = k[x] a [Y] b Tepkimenin X e göre derecesi= a, Tepkimenin Y ye göre derecesi=b (a + b) ye ise tepkimenin toplam derecesi ya da mertebesi denir. Bir tepkimenin hız ifadesinde katılar ve sıvılar yazılmaz. Gazlar ve sulu çözeltiler yazılır. Örnek: Hız Sabiti (k) Her reaksiyon için farklı olan bir sabittir. Sıcaklığa bağlıdır ve tepkime endotermik veya ekzotermik olsun, sıcaklık artıkça k nın değeri artar. Kabın şekline, hacmine bağlı değildir. Tepkimeye giren maddelerin fiziksel haline, katalizöre bağlıdır. Tepkimede uygun bir katalizör kullanılırsa k nın değeri artar. Tanecik boyutuna yani tepkimeye girenlerden birinin katı olması durumunda katının temas yüzeyine bağlıdır. Madde derişimine bağlı değildir. Tek basamakta gerçekleşen X 2 (g) + 2Y 2 (g) 2XY 2 (g) Tepkimesinin bulunduğu kabın hacmi yarıya indirilip Y 2 gazının mol sayısı yarıya düşürülüyor.buna göre tepkime hızı başlangıca göre nasıl değişir? a) 2 katına çıkar b) 4 katına çıkar c)yarıya iner d) değişmez e) ¼ üne düşer 1mol X 2 (g) 1 mol Y 2 (g) X 2 (g) + 2 Y 2 (g) 2XY 2 (g) Şekildeki sürtünmesiz hareketli Pistonla kapatılmış kapta tepkime Tek adımda gerçekleşmektedir. Sabit sıcaklıkta kaba musluktan 2 mol He gazı gönderilirse tepkime hızı nasıl değişir? a)değişmez b) Yarıya iner c) ¼ üne iner d) 1/8 iner e) 1/16 sına iner X(k) + Y(g) Z(g) Tepkimesi tek basamakta gerçekleşmektedir. Buna göre tepkime ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? a) Hız bağıntısı TH= k [X][Y] b) Hız sabiti birimi 1/s dir. c) Kap hacmi yarıya düşürülürse tapkime hızı iki katına çıkar d) X katısını toz haline getirmek tepkime hızını artırır e) Tepkimenin moleküleritesi 2 dir. Tek basamakta gerçekleşen; X(k) + Y(g) Z(g) Tepkimesine aşağıdaki işlemlerden hangisi uygulanırsa tepkime hızı arttığı halde hız sabiti(k) değişmez? a) Katalizör kullanmak b) Sıcaklığı artırmak c) X katısını toz haline getirmek d) Kaba Y gazı eklemek e) Sıcaklığı Düşürmek
MEKANIZMALI TEPKİMELER Bazı tepkimeler birden fazla basamakta gerçekleşebilir. Tepkimenin meydana geldiği basamaklar zincirine tepkime mekanizması denir. 2NO 2 (g) + F 2 (g) 2NO 2 F(g) 1- tek basamakta tepkimenin hız ifadesi r = k[no 2 ] 2 [F 2 ] şeklindedir. 2) tepkime hız ifadesi r = k[no 2 ][F 2 ] şeklinde ise bu hız ifadesi net tepkimede girenlerin katsayılarına uymadığı için tepkime mekanizmalıdır. 3- Mekanizmanın bir adımında oluşup, bir başka adımında harcanan maddeye ara üründür. 4-Mekanizmanın bir adımında kullanılıp, izleyen basamaklarda tekrar elde edilen madde katalizördür. I. 2NO(g) N2O2(g) (hızlı) II. H 2 (g) + N 2 O 2 (g) H 2 O(g) + N 2 O(g) (yavaş) III. N 2 O(g) + H 2 (g) N 2 (g) + H 2 O(g) (hızlı) 2H 2 (g) + 2NO(g) 2H 2 O(g) + N 2 (g) net tepkime denklemi Toplam tepkimede reaksiyona giren molekül sayısına molekülerite denir. Reaksiyona 1 molekül giriyorsa unimoleküler (monomoleküler) tepkime, 2 molekül giriyorsa bimoleküler Tepkimenin hız denklemi mekanizmanın en yavaş basamağındaki tepkimeye girenlerin derişimlerine göre yazılır. Bu basamaklardan aktifleşme enerjisi büyük olan birinci basamak daha yavaş gerçekleşmektedir. Dolayısıyla tepkimenin hızını birinci basamak belirler. Bu tepkimede birinci basamak endotermik, ikinci basamak ve net tepkime ise ekzotermik olarak gerçekleşir. Tepkime Tepkime Hız İfadesi Tepkime Moleküleritesi Tepkime Derecesi H 2 (g) + I 2 (g) 2HI(g) 2N 2 O(g) 2N 2 (g) + O 2 (g) O 3 (g) O 2 (g) + O(g)
Gaz fazında ve iki adımda gerçekleşen, 2BrCl + H 2 Br 2 + 2HCl Tepkimesinin hızlı basamağı denklemi, BrCl + HBr Br 2 + HCl Şeklindedir. Buna göre bu tepkimenin hız bağıntısı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? a) T H =k [BrCl]. [H 2 ] b) T H = k.[brcl].[hbr] c)t H = k.[brcl] 2.[H 2 ] d) T H = k.[br 2 ] [HCl] e) T H = k.[br 2 ] [HBr] 2X(g) + 3Y(g) 2Z(g) Tepkimesinde X in derişimi 4 katına çıkarılıp Y nin derişimi yarıya düşürüldüğünde tepkime hızı başlangıçtaki değerine eşit oluyor.buna göre tepkime ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru olamaz? a) En az iki adımda gerçekleşir. b) Tepkime derecesi 5 tir. c) Hız sabiti birimi L 2.mol 2.s -1 d) Yavaş adımın denklemi, X(g) + 2Y(g) XY 2 (g) şeklindedir. e) Kap hacmi yarıya indirilirse tepkime hızı 8 katına çıkar. Kimyasal bir tepkimenin potansiyel enerji diyagramı verilmiştir.bu tepkimede katalizör kullanılırsa; I- c-b II- b-a III- c niceliklerinden hangileri değişir? a) Yalnız I b) Yalnız II c) Yalnız III d) I ve III e) II ve III 2X(g) 2Y(g) + Z(g) Tepkimesinin ileri yöndeki aktifleşme enerjisi 98 kj tepkime entalpisi ( H) 76 kj dür. Buna göre 2Y(g) + Z(g) 2X(g) Tepkimesinin aktifleşme enerjisi kaç kj dir? a) 22 b) 28 c) 32 d) 38 e) 42 Buna göre I-Tepkime ekzotermiktir. II-Tepkime hızını 1.adım belirler III-Tepkimede katalizör kullanılarak tepkime mekanizmalı olmuştur Yargılardan hangileri kesinlikle doğrudur? a) Yalnız I b) I ve II c) I ve III d) II ve III e) I,II,III A + 2B + C D +E Tepkimesinde hız bağıntısı TH=k.[A].[B] 2 şeklindedir. Buna göre ; I-Tepkimenin derecesi 3 tür. II- Tepkime mekanizmalıdır. III-C sıvıdır. Yargılardan hangileri kesinlikle doğrudur? a) I ve II b) Yalnız II c) Yalnız I d) I ve III e) I,II,III
DENEYSEL VERİLERDEN HIZ BAĞINTISINI BULMA [NO(g)] [H 2 (g)] Hız (M/s Deney ı 0,1 0,1 2 x 10-6 ıı 0,1 0,2 4 x 10-6 ııı 0,2 0,1 8 x 10-6 2NO(g) + 2H 2 (g) N 2 (g) + 2H 2 O(g) TEPKİMESİNE GÖRE; CEVAPLAR: A)Tepkimenin hız denklemi nedir? b. Tepkimenin hız sabiti kaçtır? c. Tepkime kaçıncı derecedendir? d. Tepkimenin moleküleritesi kaçtır? e. Tepkimenin kademeli olduğu düşünülecek olursa, yavaş adımın tepkime denklemi nasıl olur? k nın birimi nedir? : ÇÖZÜM 2X(g) + Y(g) Z(g) + 2T(g) Tepkimesine ilişkin yapılan deneylerin sonuçları tablodaki gibidir Deney [X] [Y] Başlangıç Hızı 1 0,2 0,03 2.10-3 2 0,2 0,06 8.10-3 3 0,4 0,12 6,4.10-2 Bu verilere göre; I.Tepkime mekanizmalıdır. II- Tepkime Hız bağıntısı Hız=k.[Y] 2 dir. III-X(g) in derişimi artırsak hız etkilenmez Yargılarından hangileri doğrudur? a) Yalnız I B) I ve II c) I ve III d) II ve III f) I,II,III : Çözüm: Deney [X] [Y] Hız 1 0,01 0,01 2.10-2 2 0,01 0,03 6.10-2 3 0,02 0,03 2,4.10-1 Sabit sıcaklıkta gerçekleşen ; 3X + 2Y 2Z Tepkimesine ilişkin deney sonuçlarına göre bu tepkimenin hız sabiti kaçtır? a) 10 4 b ) 2.10 4 c) 4.10 4 d) 2.10 5 e) 4.10 5
X(g) + 2Y(g) XY 2 (g) Tepkimesi mekanizmasızdır Bu tepkime ile ilgili belirli sıcaklıkta elde edilen deney sonuçları verilmiştir. Deney [X] [Y] Hız(mol/L.s) 1 0,2 0,1 2.10-4 2 M 0,2 2,4.10-3 Buna göre 2.deneyde X in molar derişimini belirtilen (M) değeri kaçtır? ÇÖZÜM a) 0,3 b) 0,4 c) 0,5 d) 0,6 e) 0,8 3X(g) 2Y (g) + Z(g) Tepkimesi için belirli bir sıcaklıktaki deney sonuçları tabloda verilmiştir.1.basamak yavaş olan adımdır.kaba Y ve Z eklendiğinde hız değişmemektedir. Zaman(s) [X] mol/l Tepkime Hızı 0 4 4v 25 2 v 75 1 v/4 Buna göre tepkime hız bağıntısı aşağıdakilerden hangisi olabilir.(tepkimede katalizör kullanılmamıştır) a) TH= k.[x][y] b) TH=k.[X] 1/2 c) TH=k.[X] 2 d) TH= k.[x] 3 e) TH=k.[X] [Y] 2 2X(g) + 3Y(g) + Z(g) Ürünler tepkimesinin hız bağıntısı r= k.[x] 2.[Z] şeklindedir. Buna göre, I. Tepkime mekanizmalıdır. II. Tepkime X e göre 2. derecedendir. III. Sabit hacimde ve sıcaklıkta Y nin derişimi 2 katına çıkarılırsa tepkime hızı 8 katına çıkar. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III H 2 (g) + 1/2O 2 (g) H 2 O(g) H 2 (g) + ½ O 2 (g) H 2 O(k) Yukarıda verilen reaksiyonlarda I- H II- Eai III-Eag niceliklerinden hangileri değişkenlik gösterir? Yalnız I b) Yalnız II c) I ve III d) I,II,III e) II ve III ÇÖZÜM K 2 CO 3 (k) + 2HCl(suda) 2KCl(suda) + H 2 O(s) + CO 2 (g) tepkimesinin hızını, hız sabitinin değerini değiştirmeden artırmak için, I.işlem:Sıcaklığı artırmak II.işlemKatalizör kullanmak III.işlem: HCl asidinin derişimini artırmak IV.işlem: K 2 CO 3 katısını toz haline getirmek işlemlerinden hangileri uygulanabilir? A) I ve III B) Yalnız II C) I ve II D) Yalnız III E) II ve IV Gaz fazında gerçekleşen bir reaksiyonun hız sabiti birimi L 2 /mol 2.sn dir. Buna göre bu reaksiyonla ilgili I- Sabit sıcaklıkta tepkime kabının hacmi yarıya düşerse tepkime hızı 8 kat çıkar II- Tek adımda gerçekleşir III- Reaksiyon derecesi 3 tür Yargılardan hangileri kesinlikle doğrudur? a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) II ve III e) I ve III
N 2 O 4 (g) 2NO 2 (g) Tepkimesi için aşağıdaki koşullardan her birinde 1 er mol N 2 O 4 (g) kullanılarak yapılan beş ayrı deneyden hangisinde tepkime hızı en fazladır? Kap Hacmi Kap sıcaklığı Eşik Enerjisi a) V 200 0 C 40 kkal/mol b) V 200 0 C 30 kkal/mol c) v/2 200 0 C 30 kkal/mol d) 2v 100 0 C 40 kkal/mol e) V 100 0 C 30 kkal/mol 1.Kap Sabit hacimli bir kapta gerçekleşen kimyasal tepkimede katalizör kullanılırsa; I- Eşik Enerjisi II- Tepkime Mekanizması III- Eşik Enerjisini Geçen Tanecik sayısı IV- Ürün miktarı V- MoleküLlerin kinetik enerji dağılım grafiğindeki eşik enerjisinin yeri Niceliklerden kaç tanesi değişir? a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5 ÇÖZÜM: 4 mol X 2 2 mol Y 2 6 mol X 2 9 mol Y 2 2L 3L Şekildeki kaplarda X 2 ve Y 2 gazları arasında 2X 2 (g) + Y 2 (g) 2X 2 Y(g) Tepkimesi tek adımda gerçekleşmektedir Aynı sıcaklıkta 1.kaptaki tepkime hızının II.kaptaki tepkime hızına oranı kaçtır? a) 2 b) 3 c) ½ d) 2/3 e) 1/3 Bir kimyasal reaksiyonun T 1 ve T 2 sıcaklıklarında molekül sayısı ile taneciklerin kinetik enerjisi arasındaki ilişki grafikteki gibidir. Buna göre; I. T 1 sıcaklığındaki aktifleşme enerjisinin değeri daha küçüktür. II. III. Sıcaklıklar arasında T 2 > T 1 ilişkisi vardır. T 1 sıcaklığından T 2 sıcaklığına gelindiğinde aktifleşme enerjisini aşan tanecik sayısı artar. yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III Derişimleri yukarıda verilen H 2 SO 4 çözeltilerine eşit parça büyüklüğünde Fe metalleri ilave edilerek, 2Fe(k) + 3H 2 SO 4 (suda) Fe 2 (SO 4 ) 3 (suda) + 3H 2 (g) tepkimesi gerçekleştiriliyor. Buna göre, kaplardaki tepkimelerin hızları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) I > II > III B) II > I > III C) II = III > I D) II > III > I E) I = II = III