5. P.E(kj) I. Reaktifler uygun geometride çarpışmalıdır. II. Çarpışan tanecikler yeterli aktivasyon enerjisine sahip olmalıdır.

Transkript

1 Kimyasal Tepkimelerde Hız ve Denge / Tepkimelerde Hız / Tepkime Hızının Ölçülmesi BÖLÜM 6 Test. Kimyasal tepkimelerin gerçekleşebilmesi için, I. Reaktifler uygun geometride çarpışmalıdır. II. Çarpışan tanecikler yeterli aktivasyon enerjisine sahip olmalıdır. III. Reaktifler gaz fazda olmalıdır. koşullarından hangileri gereklidir? l. ve ll. si gereklidir. lll. farklı fazda reaktiflerde reaksiyon gerçekleştirebilir.. C 3 H 8(g) + 5O (g) 3CO (g) + 4H O (g) tepkimesinin hızı için aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? (r : Tepkime hızı) A) r C3 H 8 [C 3H 8 ] t C) 3 [O ] t E) 3 [C 3H 8 ] t +5 [CO ] t E) 3 [C 3H 8 ] t [CO ] olmalıydı. t [CO ] t B) r CO [CO ] t D) 3r H O 4r CO 5. P.E(kj) 7 75 P.E(kj) T.K T.K T.K 3 Yukarıda 3 ayrı reaksiyonunun potansiyel enerji (P.E) tepkime koordinatı (T. K) grafikleri verilmiştir. P.E(kj) aynı şartlarda gerçekleşen reaksiyonlar ile ilgili, I. Aktifleşmiş kompleks enerjisi en fazla olanı. sidir. II. Tepkime hızları arasındaki ilişki 3 > > şeklindedir. 4 III. Geri aktivasyon enerjisi en az olanı. sidir. l. 75 kj ile en fazla olan. sidir. (Doğru) ll. İleri aktivasyon enerjileri: 3 > >. de 7 5,. de , 3. de 4 ( ) 6 Tepkime hızları > > 3'tür. (Yanlış) lll. Geri aktivasyon enerjisi en az olanı 3. südür. 4 (Yanlış) 3. N (g) + 3H (g) NH 3(g) tepkimesindeki hız eşitliği aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? (r : tepkime hızı) A) r N 3r H r NH3 B) 3r N r H r NH3 C) 6r N r H 3r NH3 D) r N 3r H 6r NH3 E) r N r H r NH3 r N 3 r H r NH 3 ise 6r N r H 3r NH3 6. T nin molaritesi,88,8, I. Zn (suda) + CI (suda) ZnCI (k) II. HCI (g) H (g) + CI (g) (Hacim ve sıcaklık sabit) renksiz renksiz renkli III. N O 5(g) 4NO (g) + O (g) (Basınç ve sıcaklık sabit) Yukarıda verilen tepkimelerin hızlarını belirlemek için hangi yöntemler kullanılabilir? A) İletkenlik azalması I II III Renk değişimi Hacim artışı B) Basınç artışı Basınç artışı Hacim artışı C) İletkenlik azalması D) Hacim artışı E) İletkenlik artışı Renk değişimi Hacim azalması Basınç artışı l. İletkenlik azalması ll. Renk değişimi lll. Hacim artışı ile ölçülebilir. Hacim azalması Renk değişimi Basınç artışı,5 3 4 (s) X (g) + Y (g) Z (g) + 3T (g) tepkimesinin oluşumunda T'nin molaritesinin zamanla değişim grafiği yukarıda verilmiştir. Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) T'nin ortalama oluşma hızı,47 M s 'dir. B) 3 zaman aralığında X'in ortalama hacranma hızı,4 M s 'dir. C) la T'nin oluşma hızı azalırken, Y'nin harcanma hızı artar. D) Y'nin. saniyedeki harcanma hızı Z'nin. saniyedeki oluşma hızına eşittir. E) Tepkime hızının en fazla olduğu aralık zaman aralığıdır. C) la tepkimedeki hem oluşma hem de harcanma hızları azalır. 39

2 Test. C. E 3. C 4. A 5. A 6. C 7. B 8. D 9. E. B. B. A Mol sayısı Y Z X (s),5 litrelik sabit hacimli bir kapta gaz fazında gerçekleşen bir tepkimedeki maddelerin mol sayısı - zaman grafiği yukarıda verilmiştir. I. Tepkime denklemi 3X + Y Z şeklindedir. II. Y 'nin ortalama harcanma hızı, M s 'dir. III. Z'nin ortalama oluşma hızı X 'nin ortalama harcanma hızının üç katıdır. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III l. Tepkimede 6 mol X, mol Y harcanırken mol Z oluşmuştur. (Doğru) mol 4M M ll. 5, L 4 mol, 5, S 'dir. (Doğru) lll. X 'nin ortalama oluşma hızı Z'ninkinin 3 katıdır. (Yanlış). 4,4,88 Derişim mol L 33 4 Sabit hacimli bir kapta gerçekleşen, NH 3(g) N (g) + 3H (g) (s) tepkimesinde NH 3 derişiminin zamanla değişimini gösteren grafik yukarıda verilmiştir. Buna göre H gazının. saniyedeki anlık oluşma hızı kaç mol L.s 'dir? A),7 B),35 C),9 D),63 E),3 88, Anlık hız(nh 3 ) 3 dir. Tepkime denklemine göre H 'nin anlık hızı NH 3 'ün anlık hızının 3 katıdır. 88, , 8. Sabit basınç ve sıcaklıkta gerçekleşen aşağıdaki tepkimelerden hangisinin tepkime hızı hacimdeki artış izlenerek ölçülebilir? A) CO (g) + H O (s) CO (g) + H (g) B) CH 4(g) + O (g) CO (g) + H O (s) C) N (g) + 3H (g) NH 3(g) D) SO 3(g) SO (g) + O (g) E) CO (g) + H O (s) H CO 3(suda) D) SO 3 SO + O tepkimesinnde gaz mol sayısı den 3'e artığı için sabit basınçta hacim artar.. FeO (k) + O (g) Fe O 3(k) litrelik sabit hacimli bir kapta gerçekleşen yukarıdaki tepkimede dakika içerisinde kaptaki katı kütlesi 9,6 gram artıyor. Buna göre tepkimede O 'nin harcanma hızı kaç M dk 'dir? (O 6, Fe 56) A) 8. 3 B) 7,5. 3 C),5. 3 D). E). Katı kütlesindeki artış Harcanan O kütlesi 3, mol - M L. dk 75,. 3 dk 96, 3,3 mol O harcanmıştır.. AI (k) + 3H SO 4 (suda) AI (SO 4 ) 3(suda) + 3H (g) tepkimesinde,8 gram AI metali ile 8 ml'lik H SO 4 çözeltisinin artansız tepkimesi 3 saniyede gerekleşiyor. 4 I. H gazının N.K'da oluşma hızı,448 L s 'dir. 9. Kütlece % 5 saflıktaki 97,6 gram potasyum klorat (KCIO 3 ) katısı, KCIO 3(k) KCI (k) + 3 O (g) tepkimesine göre tamamen ayrışarak O gazı elde ediliyor. Tepkime dakika sürdüğüne göre, O gazının oluşma hızı NK'da kaç L/dk'dır? (KCIO 3 ) A),4 B) 6,8 C), D) 8,96 E) 6,7 5 48, ,6. 48,8 g,,4 mol KClO3 harcandığından,4,6 mol O oluşur. 6,., 4L dk 67, dk L II. H SO 4(suda) 'ün harcanma hızı,5 M s 'dir. III. AI katısının. saniyedeki harcanma hızı. saniyedeki harcanma hızından büyüktür. (AI 7), , mol Al ve 4,. 6, mol H SO 4 harcanmıştır.,6 mol H oluşur. 6,., 4L L 6, mol l. 3S M 448, S (Doğru). ll. 8, L. 3S 5, S (Doğru)

3 Reaksiyon Mekanizması ve Hız Bağıntısı. Tek basamakta gerçekleşen bir tepkimede maddelerin mol sayısı - zaman grafiği aşağıda verilmiştir Mol sayısı X (g) Z (g) Y (g) Bu grafiğe göre tepkimenin hız bağıntısı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) k. [X ]. [Y ] B) k. [X ]. [Z] C) k. [X ]. [Y ] 3 D) k. [X ] E) k. [X ]. [Y ] mol X ve 6 mol Y harcanmıştır. X + 3Y ise TH k. [X ]. [Y ] 3 4. X (g) + 3Y (g) XY 3(g) tepkimesinin mekanizması; BÖLÜM 6 Test I. X (g) + Y (g) XY (g) H < II. XY (g) + Y (g) XY 3(g) H > şeklindedir. Buna göre bu tepkimenin potansiyel enerjisi (P.E) tepkime koordinatı (T.K) grafiği, P.E P.E P.E T.K T.K T.K 3 yukarıdakilerden hangileri olabilir? A) Yalnız B) Yalnız C) ve D) ve 3 E), ve 3 l. basamak ekzotermik. ll. basamak endotermik olanlar. ve 3. grafiklerdir.. Tek basamaklı bir tepkimenin hız bağıntısı k. [X]. [Y] şeklindedir. tepkimenin girenleri, I. X (g) + Y (g) II. X (suda) + Y (suda) + T (katı) III. Y (g) + X (suda) yukarıdakilerden hangileri olabilir? D) II ve III E) I, II ve III l. ve ll. tepkimenin girenleri hız bağıntısını sağlar. 3. c Potansiyel enerji (kj) 5. 4HCI (g) + O (g) H O (g) + CI (g) tepkimesinin mekanizması aşağıda verilmiştir. HCI + O HOOCI (yavaş) HOOCI + HCI HOCI (hızlı) HOCI + HCI H O + CI (çok hızlı) I. Tepkime moleküleritesi 5'tir. II. Tepkimenin hız bağıntısı k. [HCI]. [O ]'dir. III. HOOCI ve HOCI birer ara üründür. l. 4 HCl + O 5 (Doğru) ll. Yavaş basamağın girenlerine göre (Doğru). lll. Önce üründe sonra girende bulunur. (Doğru) 6. Tek basamakta gerçekleşen, b a Tepkime koordinatı Potansiyel enerji - tepkime koordinatı grafiği yukarıda verilen tek basamaklı, X (g) + Y (g) XY (g) tepkimesi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) İleri aktivasyon enerjisi (E ai ) c b kj'dir. B) Tepkime hız bağıntısı k. [X ]. [Y ] 'dir. C) Geri aktivasyon enerjisi (E ag ) c a kj'dir. D) Tepkime entalpisi ( H) a b kj'dir. E) Tepkimenin moleküleritesi 4, derecesi ise 3'tür. Molekülerite: X + Y 3 tür. ax (g) + by (g) Z (g) tepkimesi ile ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor. X 'nin derişimi sabit tutulup Y 'nin derişimi katına çıkarıldığında tepkime hızı 4 katına çıkıyor. Tepkime kabının hacmi katına çıkarıldığında tepkime hızı 'ine düşüyor. 8 I. Tepkimenin hız bağıntısı k. [X ]. [Y ] şeklindedir. II. Sabit basınçlı kapta tepkime hızı basınç azalması ile ölçülebilir. III. Z'nin formülü X Y'dir. İlk bilgiden [Y ] ve ikinci bilgiden tepkimenin 3. dereceden olduğu yani [X] bilgisi edinilir. a ve b dir. l. ve ll. öncüller doğrudur. 4

4 Test. C. C 3. E 4. D 5. E 6. C 7. D 8. D 9. C. B. C. A 4 7. Aşağıda gaz fazda gerçekleşen bir tepkimenin potansiyel enerji - tepkime koordinatı grafiği verilmiştir. 7 4 X+Y 3 5 Potansiyel enerji (kj) I. II. Z T+L Tepkime koordinatı Bu tepkime ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Toplam tepkime ekzotermiktir. B) Tepkime iki basamakta gerçekleşmiştir. C) Hız bağıntısı k. [Z] dir. D) Tepkimenin yavaş basamağı I.'sidir. E) Net tepkimenin entalpi değişimi H 7 kj'dir. D) Eai'si 7 ( 5) olan (büyük) ll. basamak yavaştır. 8. X (g) + 3Y + Z (g) T (g) + L (g) tepkimesi ile ilgili yapılan çeşitli deneylerdeki reaktif derişimleri ve tepkime hızı aşağıdaki tabloda verilmiştir. [X] (M) [Y] (M) [Z] (M) Başlangıçtaki tepkime hızı ( M s ),,,4. 3,,4,4 4. 3,4,4,4 4. 3,,4,. 3 Bu deney sonuçlarına göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Tepkime mekanizmalıdır. B) Hız bağıntısı k. [Y] [Z] şeklindedir. C) Hız sabiti k'nın birimi L mol.s 'dir. D) Hız sabiti k'nın değeri 8 'dir. E) X, Y ve Z'nin başlangıç derişimleri 'er molar olsaydı tepkime hızı M 6 s olurdu. Deneylerden T.H k. [Y]. [Z] dir.. 3 k. [. ]. [4. ] ise k 6. dir. 9. Gaz fazında gerçekleşen XY (g) + ZY (g) + Y (g) XY (g) + ZY 3(g) tepkimesi iki adımda gerçekleşmektedir. Hızlı olan. adımın denklemi Y (g) + ZY (g) ZY 3(g) şeklindedir. I. Tepkimenin hız ifadesi k. [XY]. [Y ] şeklindedir. II. Y(g) ara üründür. III.. adımın aktivasyon enerjisi. adımın aktivasyon enerjisinden küçüktür. D) II ve III E) I, II ve III Yavaş olan. adım XY + Y Y + XY 'dir. l. ve ll. öncüller doğrudur.. X (g) + 3Y (g) + Z (g) T (g) + L (g) tepkimesi için belirli bir sıcaklıkta farklı reaktif derişimleri ile gerçekleştirilen deney sonuçları aşağıda verilmiştir. [X] (M) [Y] (M) [Z] (M) Başlangıçtaki tepkime hızı ( M s ),,, 8. 4,,,,6. 3,,3, 4,8. 3,,, 8. 4 Bu deney sonuçlarına göre, I. Tepkimenin hız bağıntısı k.[x]. [Y] 'dir. II. Hız sabiti k'nın değeri 4. L mol.s 'dir. III. Tepkime basamakta gerçekleşmiştir. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? D) II ve III E) I, II ve III Hız bağıntısı k. [X]. [Y]'dir. (l. yanlış) 8. 4 k.( ). (. ) ise k 4. (ll. kesin). X (g) + 3Y (g) + Z (g) T (g) + L (g) reaksiyonu için; X'in derişimi sabit tutulup, Y ve Z'nin derişimleri 'şer katına çıkarılırsa tepkime hızı 8 katına çıkıyor. Y'nin derişimi sabit tutulup, X ve Z'nin derişimleri yarıya düşürülürse tepkime hızı 'üne düşüyor. 4 bilgileri veriliyor. Buna göre reaksiyonun hız sabitinin birimi, I. L mol.s II. L 3 mol 3.s III. L 4 mol 4.s yukarıdakilerden hangileri olabilir? D) II ve III E) I, II ve III Verilen bilgilerden tepkime derecesi 3 ya da 4'tür. k'nın derecesi tepkime derecesinin eksiğidir.. litrelik bir kapta,8 mol X ve,5 mol Y gazları ile başlatılan, X (g) + Y (g) Z (g) + T (g) tepkimesinin başlangıç hızı,6. M s 'dir.. saniye ile. saniye arasında X'in ortalama harcama hızı 3. M olduğuna göre aynı sıcaklıkta tepkimenin s. saniyedeki hızı kaç M s 'dir? A) 4. 3 B). 3 C),. 3 D) 8. 4 E) 6. 4,6. k. [,8 ]. [,5 ] ise k 4'tür mol ise 6..,6 mol X ve,3 mol Y harcanmıştır.,8,6, mol X ve,5,3, mol Y vardır. TH 4. (, ). (, ) 4. 3

5 BÖLÜM 6 Test Tepkime Hızının Bağlı Olduğu Faktörler - 3. Aynı koşullarda gerçekleşen, I. Ag + (suda) + CI (suda) AgCI (k) II. CH 4(g) + O (g) CO (g) + H O (g) + + III. Fe (suda) + Cu(suda) Fe 3+ (suda) + Cu+ (suda) IV. C 3 H 8(g) + 5O (g) 3CO (g) + 4H O (g) yukarıdaki tepkimelerin hızları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) I > II > III > IV B) II > IV > III > I C) III > I > II > IV D) I > III > II > IV E) III > IV > I > II Zıt yüklü iyonlar arası tepkimeler en hızlı, büyük moleküllerin tepkimeleri ise yavaştır. l > lll > ll > lv. Katalizörler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Tepkimede oluşan ürün miktarını değiştirmezler. B) Tepkime mekanizmasını yalnızca katalizörler değiştirir. C) Tepkime hız sabiti (k)'nin değerini azaltırlar. D) Tepkimenin aktivasyon enerjisini değiştirirler. E) Tepkime ısısı ( H)'nı değiştirmezler. C) Katalizörler hız sabitinin değerini artırır. 3. Gaz fazında gerçekleşen bir kimyasal reaksiyonda, I. Difüzyon hızı II. Reaksiyon hızı III. Hız sabiti (k) IV. Etkin çarpışma sayısı niceliklerinden hangileri sıcaklık arttıkça artar? A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV Verilen niceliklerin tamamı sıcaklık ile artar. 4. A B N (g) H (g) Yukarıdaki pistonlu kapta sabit sıcaklıkta N ve H gazları, 5. Ca (k) + HNO 3 (suda) Ca(NO 3) (suda) + H (g) Yukarıdaki denkleme göre gram Ca katısı üzerine M 4 ml HNO 3 çözeltisi ilave ediliyor. I. Sıcaklığın artırılması II. M 5 ml HNO 3 çözeltisi ilavesi III. Toz halinde 4 gram Ca ilavesi hangilerinin ayrı ayrı uygulanması H gazının hem miktarını hem de çıkış hızını artırır? (Ca 4 g/mol) D) I ve III E) II ve III 4,3 mol Ca ve.,4 mol HNO 3 tepkimesinden Ca artar. ll. öncül hem oluşan H 'yi hemde hızı artırır. 6. Oluşan H (g) nin mol sayısı İki ayrı kapta (. ve.) aynı sıcaklıkta gerçekleştirilen Zn (k) + HCI (suda) ZnCI (suda) + H (g) tepkimesinde oluşan H gazının mol sayısının zamanla değişimini gösteren grafikler yukarıda verilmiştir. I.. kapta H gazının oluşma hızı daha fazladır. II. Her iki kapta harcanan Zn miktarı aynıdır. III. HCI (suda) derişimleri eşit ise. deki Zn'nin temas yüzeyi daha fazladır. IV. Zn tanecik boyutları aynı ise. deki HCI çözeltisi daha derişiktir. A) I ve II B) II ve III C) I ve IV D) I, II ve III E) II, III ve IV l. Doğru, ll. Eşit miktar H oluşmuş (Doğru). lll. Daha hızlıdır. Temas yüzeyi hızı artırır. (Doğru) 7. N (g) + 3H (g) NH 3(g),4 mol X,5 mol X denklemine göre reaksiyona giriyor. Sabit sıcaklıkta, piston B noktasına getirilirse, I. Reaksiyon hızı, mol Y V L Şekil -,6 mol Y V 3L Şekil - 43 II. Hız sabiti (k) III. Etkin çarpışan tanecik sayısı niceliklerinden hangileri artar? l. Derişim artar. Reaksiyon hızı artar. ll. k hacme bağlı değildir. lll. Çarpışan tanecik sayısı artar. X (g) + Y (g) XY (g) Tek basamaklı tepkimesi aynı sıcaklıkta L ve 3L lik iki ayrı kapta gerçekleştiriliyor. Buna göre. kaptaki tepkime hızının (r ),. kaptaki tepkime hızına (r ) oranı r nedir? r A) 5 B) 4 C) 3 D) E) r k. (,4 ). (, ) r k. (,5 3 ). (,6 3 ) 3

6 Test 3. D. C 3. E 4. D 5. B 6. D 7. C 8. B 9. E. A. D 8. Tanecik sayısı. Molekül sayısı Ea Ea T T T T Kinetik enerji Grafik bir tepkimenin tanecik sayısı - kinetik enerji dağılımını göstermektedir. I. En hızlı tepkime Ea aktivasyon enerjisinde ve T sıcaklığında gerçekleşendir. II. Sıcaklıklar arasındaki ilişki T > T şeklindedir. III. Tepkimenin hız sabitleri arasındaki ilişki k k 'dir. Grafiğe göre T > T ve Ea > Ea 'dir. l. En hızlı tepkime yüksek sıcaklık (T ) ve düşük aktivasyon enerjili (Ea )'de gerçekleşir. (Yanlış) ll. T > T (Doğru) lll. T > T olduğu için k > k 'dir. (Yanlış) Ea Ea Ea 3 Tek basamakta gerçekleşen, Kinetik enerji X (g) + Y (g) XY (g) tepkimesi için farklı koşullarda çizilen grafik yukarıda verilmiştir. aşağıda verilen aktivasyon enerjisi (Ea) ve sıcaklıklardan hangisinde reaksiyon hızı en büyüktür? Aktivasyon enerjisi (Ea) Sıcaklık A) Ea T B) Ea T C) Ea 3 T D) Ea T E) Ea T En hızlı reaksiyon düşük Ea'da ve yüksek sıcaklıkta gerçekleşir. Ea 3 > Ea > Ea ve T > T 'dir. Ea ve T 'de gerçekleşen tepkime en hızlıdır Potansiyel enerji (P.E.) - tepkime koordinatı (T.K) grafikleri verilen tepkimeler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? P.E P.E P.E c b a T.K c b a T.K c b a A). ve. tepkimede oluşan ürünler aynıdır. B) En hızlı gerçekleşen tepkime 3.'südür. C) 3. tepkime. tepkimenin ters yönde katalizörle gerçekleştirilmiş halidir. D). ve. tepkimelerin aktifleşmiş kompleks enerjileri aynıdır. E). ve. tepkimelerin aktivasyon enerjileri aynıdır. E). nin aktivasyon enerjisi C a iken. nin C a'dan küçüktür. 3 T.K. Tepkime hız bağıntısı, k. [X]. [Y] şeklinde olan tepkime ile ilgili olarak; (X) mol/l (Y) mol/l Sıcaklık ( C).,, 5 C.,, 5 C 3.,, 5 C bilgileri veriliyor. tepkime hızları (r) ve hız sabitleri (k) arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? Hız (r) Hız sabiti (k) A) r > r > r 3 k > k > k 3 B) r > r 3 > r k > k 3 > k C) r 3 > r > r k k 3 > k D) r > r 3 > r k k 3 > k E) r > r > r 3 k > k 3 > k Sıcaklığı ile hız sabiti k orantılıdır. k k 3 > k ve X derişimi fazla olan. de hız en fazladır. r > r 3 > r 'dir.

7 Tepkime Hızının Bağlı Olduğu Faktörler - BÖLÜM 6 Test 4. Sabit hacimli kapalı bir kapta gerçekleşen bir tepkimenin sıcaklığı bir miktar artırıldığında aşağıdakilerden hangisi değişmez? 4. Tanecik sayısı A) Tepkimenin gerçekleşmesi için gereken aktivasyon enerjisi B) Hız sabiti (k) T T C) Birim zamanda eşik enerjisini aşan tanecik sayısı D) Tepkime entalpisi ( H) E) Tepkime hızı Aktivasyon enerjisi yalnızca katalizör ile değişir.. Bir reaksiyona uygulanan, I. Katalizör ilavesi II. Sıcaklık artışı III. Girenlerin derişiminin artırılması işlemlerinden aktifleşmiş kompleks sayısını ve hız sabitini artıranlar hangi seçenekte doğru verilmiştir? Aktifleşmiş kompleks sayısı Hız sabiti (k) A) I ve II I ve II B) I, II ve III I ve II C) I II ve III D) II ve III I ve III E) I, II ve III I Uygulanan işlemlerin tamamı aktifleşmiş kompleks sayısını artırır. Hız sabiti k'yı ise katalizör ve sıcaklık artırır. Ea Ea Kinetik enerji Yukarıda T ve T sıcaklığında tanecik sayısı - kinetik enerji grafiği verilen reaksiyon ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (Ea : Aktivasyon enerjisi) A) T sıcaklığında oluşan ürün miktarı daha fazladır. B) T sıcaklık, Ea aktivasyon enerjisinde tepkime hızı daha fazladır. C) T sıcaklık ve Ea aktivasyon enerjili reaksiyonun hız sabiti daha büyüktür. D) Ea aktivasyon enerjili tepkimede aktifleşmiş kompleksin enerjisi daha fazladır. E) Ea aktivasyon enerjisinde sıcaklık T 'den T 'ye getirildiğinde tepkime hızı artar. Yüksek sıcaklık (T ) ve düşük aktivasyon enerjisi (Ea ) ile gerçekleşen tepkime hızlıdır. 5. mol Çinko levha M L HCI (suda) mol Çinko tozu M L HCI (suda) mol Çinko levha M L HCI (suda) I II III Şekildeki kaplarda eşit sıcaklıkta bulunan HCI çözeltilerine 'şer mol çinko metali yukarıda belirtilen şekillerde eklenerek, Zn (k) + HCI (suda) ZnCI (suda) + H (g) tepkimesi tam verimle gerçekleştiriliyor. Buna göre her bir kapta oluşan H gazının miktarının ve H gazının oluşma hızının karşılaştırılması hangi seçenekte doğru karşılaştırılmıştır? 3. Tek basamaklı, tepkimesine, X (k) Y (g) + Z (k) + T (g) I. Uygun katalizör kullanılması II. Sabit sıcaklıkta Y ve T gazlarının derişimlerinin artırılması III. Sıcaklığın artırılması IV. X katısının toz haline getirilmesi işlemlerinden hangileri uygulanırsa reaksiyon hızı artar? A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) I, III ve IV E) II, III ve IV ll. Y ve T üründür. Reaksiyon hızını etkilemezler. Diğer öncüller reaksiyon hızını arttırır. H (g) miktarı H (g) oluşma hızı A) I II III II III > I B) III > I II II > III > I C) II > III > I I II III D) III > II > I II > III > I E) II > I > III II III > I En fazla H harcanan HCl ve Zn'nin en fazla olduğu lll. südür. Oluşma hızı ise derişimi fazla olan ve toz halinde olan ll. sidir. 6. Tepkime hızına etki eden faktörler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Tepkimeye giren tanecik sayısı arttıkça etkin çarpışma sayısı artar. B) Katalizör, birim zamanda oluşan ürün miktarını artırır. C) Sıcaklık ileri yöndeki aktivasyon enerjisini düşürür. D) Tepkimenin mekanizmasını yalnızca katalizör değiştirir. E) Gaz fazlı gerçekleşen tepkimenin kap hacmi artırılırsa tepkime hızı azalır. Sıcaklık aktivasyon enerjisini değiştirmez. Katalizör değiştirir. 45

8 Test 4. A. B 3. D 4. C 5. B 6. C 7. D 8. D 9. B. A. B 7. Aşağıdakilerden hangisi hız sabiti k'nın değerini değiştirmez? A) Sıcaklık. P o 7 cm Hg X (g) B) Katalizör C) Tepkimeye girenlerin fiziksel hali D) Tepkimeye girenlerin derişimi Piston Y (g) a b cm E) Temas yüzeyi D) Tepkimeye girenlerin derişimi hız sabiti k'yı etkilemez. Şekildeki kapta gerçekleştirilen tepkimenin mekanizması, X (g) + Y (g) X Y (g) + Y (g) (yavaş) X Y (g) + X (g) X Y (g) (hızlı) 8. NO (g) + H (g) N (g) + H O (g) tepkimesi üç basamakta gerçekleşmektedir ve hızlı olan. ve. basamak sırasıyla, NO (g) + NO (g) N O (g) (. basamak) N O (g) + H (g) N O (g) + H O (g) (. basamak) şeklindedir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Aktivasyon enerjisi en büyük olanı 3. basamaktır. B) N O ve N O ara ürünlerdir. şeklindedir. Piston ok yönünde itilerek aynı sıcaklıkta manometrenin b kolunda cıva seviyesinin 3 cm yükselmesi sağlanıyor. Buna göre son durumdaki tepkime hızının ilk durumdaki tepkime hızına oranı nedir? A) 8 B) 9 C) 4 D) 7 E) 3 P ilk 7 6 cmhg. Manometredeki değişiklik ise P son Kap hacmi yarıya düştü. Derişim katına çıkar. Hız k. [X ]. [Y ] yani 3. derecedir. T. hızı 3 8 katına çıkar. C) N O'nun derişimi iki katına çıkarılırsa tepkime hızı iki katına çıkar. D) Kap hacmi yarıya düşürülürse tepkime hızı 8 katına çıkar. E) Tepkimenin moleküleritesi 4'tür. D) 3. basamak: H + N O N + H O yavaş basamaktır. Hızı belirler... kap. kap 3. kap Tepkime derecesi 'dir Hacim yarıya düşerse derişim katına ve hız 4 katına çıkar. M HNO 3(suda) M HNO 3(suda) M HNO 3(suda) V L T ºC V L T ºC V 3 L T 3 ºC 9. Aşağıda bir tepkimeye giren maddelerin molar derişimlerinin tepkime hızına etkileri grafiklerde gösterilmiştir. Tepkime hızı H (g) nin mol sayısı. kap 3. kap Y X. kap Z 46 Derişim I. Tepkimenin hız bağıntısı, k. [X]. [Y]. [Z]'dir. II. Z bir katalizördür. III. Z'nin fiziksel hali katıdır. yargılarından hangileri doğru olabilir? D) II ve III E) I, II ve III ll. Z'nin hıza etkisi yoktur. Katalizör olabilir. (Doğru) Yukarıda üç farklı kapta bulunan HNO 3 çözeltilerine aşırı miktar Zn katısı ilave edilmesi sonucu açığa çıkan H gazının mol sayısı - zaman grafiği verilmiştir. I. T > T > T 3 'tür. II. V V < V 3 'tür. III. H gazının oluşma hızı r > r 3 > r 'dir. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? (Tepkime hızı r) l. Derişimler farklıdır. Sıcaklıklar hakkında birşey söylenemez. ll. n n 3 n ise. V. V 3.. V ise V V < V 3 tür. (Doğru)

9 BİRE BİR BÖLÜM 6 Test 5. X (g) + Y (g) XY (g) Yukarıda verilen tepkimenin potansiyel enerji diyagramı aşağıdaki gibidir. 4. Molekül sayısı Potansiyel enerji kj Ea Ea T T Kinetik enerji X +Y 8 kj XY Tepkime koordinatı bu tepkime ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Mekanizmasız bir tepkimedir. B) İleri tepkimenin () tepkime ısısı ( H) 8 kj'dir. C) Geri tepkimenin aktivasyon enerjisi 8 kj'dir. D) İleri tepkimenin aktivasyon enerjisi kj'dir. E) Geri tepkime () endotermiktir. C) Geri tepkimenin aktivasyon enerjisi kj.. X (g) + YX (g) YX (g) + X (g) (yavaş). ZX (g) + X (g) ZX 3(g) (hızlı) Mekanizması yukarıda verilen tepkime ile ilgili, I. Net tepkime denklemi X (g) + YX (g) + ZX (g) YX (g) + ZX 3(g) 'dir. II. X ara üründür. III. Hız bağıntısı k. [ZX ] [X]'dir. IV.. tepkimenin aktivasyon enerjisi,. tepkimeninkinden büyüktür. A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve IV E) II, III ve IV l.. ve. tepkimeler toplanır ise elde edilir. (Doğru) ll. X önce ürün, sonra girende yer alır. Net tepkimede bulunmaz. (Doğru) Yukarıda bir tepkimenin molekül sayısı - kinetik enerji dağılımı verilmiştir. Bu grafiğe göre, aktivasyon enerjisi Ea 'den Ea 'e ve sıcaklık T 'den T 'ye değiştirildiğinde, I. Tepkime hızı II. Aktifleşmiş kompleks oluşturabilecek tanecik sayısı III. Hız sabiti k'nın değeri niceliklerinden hangileri artar? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Ea < Ea 'dir. Ea 'den Ea 'e aktivasyon azalır. Tepkime hızı artar. T > T 'dir. T 'den T 'ye sıcaklık artar. l., ll. ve lll. öncüller cevaptır. 5. Zn (k) + HCI (suda) ZnCI (suda) + H (g) denklemine göre, mol Zn çubuk ile M 4 ml HCI sulu çözeltisinin tepkimesinden H gazı elde edilmektedir. Diğerleri aynı kalmak koşulu ile, I., mol Zn tozu eklemek II. M ml HCI (suda) eklemek III. Sıcaklığı artırmak IV. Katalizör eklemek işlemlerinden hangileri tek başına uygulandığında hem tepkime hızını, hem de oluşan H gaz miktarını artırır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III D) I ve IV E) I, III ve IV, mol Zn ile.,4,4 mol HCl'nin tepkimesinde, mol HCl artar. l. Toz halinde ve biten Zn'den eklemek hem oluşan H miktarını hemde hızını artırır. 3. H O (suda) + HI (suda) H O (s) + I (k) tepkimesi iki basamakta gerçekleşmektedir. Bu tepkimenin hızlı basamağı HIO (suda) + HI (suda) H O (s) + I (k) olduğuna göre, tepkimenin hızı aşağıdakilerden hangisine eşittir? A) k. [H O ]. [HI] B) k. [H O ]. [HI] C) k. [HIO]. [HI] D) k. [HI] E) k. [HIO]. [HI] Verilenlere göre yavaş basamak; H O + Hl HlO + H O dur. TH k. [H O ]. [Hl] 6. Isı + X (g) + Y (g) XY (g) Tek basamaklı tepkimesi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) İleri yöndeki aktivasyon enerjisi (Ea i ), geri yöndeki aktivasyon enerjisinden (Ea g ) büyüktür. B) Ürünlerin ısı kapsamı, girenlerin ısı kapsamından fazladır. C) Sıcaklığın azaltılması ile geri yöndeki tepkimenin hız sabiti (k ) artar. D) Katalizör kullanılması ile her iki yönde tepkime hızı artar. E) Tepkime bimolekülerdir. C) Sıcaklığın azaltılması hız sabiti k ve k değerlerini azaltır. 47

10 Test 5. C. B 3. A 4. E 5. A 6. C 7. E 8. C 9. E. D. B 7. ax (g) + by (g) cz (g) + dq (g) tepkimesi sabit sıcaklıkta ve kapalı bir kapta gerçekleşmektedir. Bu tepkime ile ilgili yapılan deneylerin sonuçları aşağıda verilmiştir. 9. Sabit hacimli kaplarda sabit sıcaklıkta gerçekleştirilen aşağıdaki tepkimelerden hangisinin hızı basınç artışı gözlenerek ölçülebilir? A) CaO (k) + H O (s) Ca(OH) (suda) Deney [X] (mol/l) [Y] (mol/l) Başlangıçtaki tepkime hızı (mol/l.s),,. 3,,. 3 3,,5. 3 4,4, 8. 3 tepkime ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Hız bağıntısı k. [X]. [Y]'dir. B) NO (g) + CI (g) NOCI (g) C) N O 3(g) + O (g) N O 5(g) D) CO (g) + H (g) CO (g) + H O (g) E) CaCO 3(k) CaO (k) + CO (g) Gaz mol sayısının arttığı E) CaCO 3(k) CaO (k) + CO (g) tepkimesinde basınç artışı ile ölçülebilir. B) X'e göre tepkime derecesi 'dir. C) Hız sabiti k'nın birimi L mol.s 'dir. D) X ve Y'nin derişimleri mol/l alındığında tepkimenin başlangıç hızı 5. mol L.s olur. E) Hız sabiti k'nın değeri. 'dir.. ve 3. deneylerde X sabit Y derişimleri oranı,. 3 iken hız oranı 'dir.,5. 3 ([Y] ). ve 4. deneylerde Y sabit. X derişimleri oranı,,4. 3 iken hız oranı tür. ([X] ) T.Hızı k. [X]. [Y] dir. E). 3 k. (,). (,) ise k,5'tir.. P. E A B C T. K Potansiyel enerji - tepkime koordinatı verilen mekanizmalı tepkime ile ilgili, I. Toplam tepkimenin entalpi değişimi 5 kj dir A Potansiyel enerji (kj) I II B K Tepkime koordinatı Potansiyel enerji - tepkime koordinatı grafiği yukarıda verilen tepkime ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) I. basamağın geri aktivasyon enerjisi kj'dir. B) Toplam tepkimenin entalpi değişimi kj'dir. C) Tepkime hızını I. basamak belirler. D) Katalizör II. basamağın aktivasyon enerjisini düşürür. E) A B tepkimesinin entalpi değişimi 4 kj'dir. C) Ea i değeri büyük olan ll. basamak hızı belirler. 7 ( ) 9 II. En hızlı basamak B'dir. III. En yavaş basamak C'dir. yargılarından hangileri yanlıştır? I D) II ve III E) I, II ve III ll. Ea i Değeri en küçük olan (9 5 4) A basamağı en hızlıdır. (Yanlış) lll. Ea i değeri en büyük olan (75 65) B basamağı en yavaşıdır. (Yanlış). X (g) + 3 Y (g) Z (g) + T (g) tepkimesine ait deney sonuçları aşağıda verilmiştir. Deney (X) (Y) Başlangıç hızı ( M s ).,,. 3.,, ,,4,6. M X ve,5 M Y ile başlatılan tepkimenin başlangıç hızı kaç M/s'dir? A) B) 5 C) D) E) Deneylere göre hız bağıntısı k. [X]. [Y]'dir.. 3 k. ( ).. ise k 'dir. TH..,5 ise TH 5

11 Denge Kavramı ve Denge Bağıntısı - BÖLÜM 6 Test 6. Aşağıdaki tepkimelerden hangisinin maksimum düzensizlik eğilimi ürünler yönündedir? A) NO (g) + O (g) NO (g) B) CO (g) + H (g) CO (g) + H O (g) C) 3O (g) O 3(g) D) CO (g) CO (g) + O (g) E) N (g) + 3H (g) NH 3(g) D) CO CO + /O tepkimesinde ürünlerde gaz mol sayısı fazladır. fazladır. 5. Sabit hacimli kapalı bir kapta gerçekleştirilen, X ileri (g) Y (g) + 3Z (g) geri denge tepkimesinin ileri ve geri tepkime hızlarının zamanla değişimi aşağıdaki gibidir. Tepkime hızı υ i. COCI (g) + ısı CO (g) + CI (g) tepkimesi ile ilgili, I. Minimum enerji eğilimi girenler yönündedir. II. Maksimum düzensizlik eğilimi ürünler yönündedir. III. Tersinir bir tepkimedir. l. Isının olduğu yön minimum enerji eğilimi (Doğru) ll. Mol sayısı ürünlerde fazladır. (Doğru) lll. Min. enerji ile max. düzensizlik zıt yönlü (Doğru) 3. Bir tepkimede denge kurulabilmesi için, I. Tepkime kapalı ortamda gerçekleştirilmelidir. II. Sistemin sıcaklığı sabit olmalıdır. III. Tepkime tersinir olmalıdır. IV. Tepkime homojen fazda gerçekleşmelidir. yukarıdakilerden hangileri gereklidir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III E) I, III ve IV l., ll. ve lll. koşullar denge için gereklidir. 4. Potansiyel enerji υ g t I. Başlangıçta tepkime yalnızca ileri yönde gerçekleşir. II. t anında kapta X gazı yoktur. III. t anından sonra tepkime dengededir. l. Başlangıçta ϑ g O'dır. (Doğru) ll. Denge anında X, Y ve Z vardır. (Yanlış) lll. t anı denge anıdır. ϑ i ϑ g (Doğru) 6. Sabit sıcaklıkta kapalı bir kaptaki X, Y ve Z gazlarının tepkime sonucunda derişimlerinin zamanla değişimini gösteren grafik aşağıdaki gibidir. Derişim (m) 4 3 X Z Tepkime koordinatı Potansiyel enerji - tepkime koordinatı grafiği yukarıdaki gibi olan nx (g) + Y (g) Z (g) + mt (g) denge tepkimesi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Ekzotermik bir tepkimedir. B) Homojen bir denge tepkimesidir. C) n > m'dir. D) Maksimum düzensizlik egilimi ürünler yönündedir. E) Girenlerin ısı kapsamı ürünlerin ısı kapsamından daha Min. enerji ürünler lehinedir. Max. düzensizlik girenlerde olmalıdır. n > m'dir. Y t I. Tepkime denklemi, X + Y Z şeklindedir. II. t anında tepkime dengeye ulaşmıştır. III. t anında ileri ve geri hızlar arasında k i. [X ]. [Y ] k g. [Z] eşitliği vardır. (k i : ileri hız sabiti, k g geri hız sabiti) l.grafiğe göre doğrudur. ll. Derişimler sabit, dengededir. (Doğru) lll. Denge anında ϑ ileri ϑ geri (Doğru) 49

12 Test 6. D. E 3. D 4. D 5. D 6. E 7. D 8. C 9. B. D. E. B 7. X (k) + Y (suda) Z (suda) + T (g) Yukarıda denklemi verilen tepkimenin denge anı için verilen, I. k i. [X]. [Y] k g. [Z]. [T] II. Denge sabiti (K c ) k i k g [Z]. [T] III. Denge sabiti (K c ) [Y] eşitliklerden hangileri doğrudur? D) II ve III E) I, II ve III l. X katıdır. Denge bağıntısında yer almaz. (Yanlış) ll. K c k i k g 'dir. (Doğru) lll. K c (ürün) [Z]. [T] (giren) [Y] dir. (Doğru) 8. I. CaCO 3(k) CaO (k) + CO (g) K c [CO ] II. H S (g) K p P H. P S P H S H (g) + S (g) III. 3Sn + (suda) + Bi3+ (suda) Kc [Sn 4+ ] 3. [Bi] [Sn + ] 3. [Bi +3 ] 3Sn4+ (suda) + Bi (k) Yukarıdaki tepkimelerden hangilerinin denge bağıntısı doğru yazılmıştır? K c (ürün) ve katı ve sıvılar yer almaz. (giren) l. ve ll. öncüller doğrudur.. X Y (g) X (g) + Y (g) K c 4 XY (g) X Y (g) + Y (g) K c 6 Yukarıda verilen tepkimelere göre, aynı sıcaklıktaki, I. X + Y X Y II. X + Y III. XY + X XY X Y tepkimelerinin K c değerleri aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? I II III A) 6 8 B) 4 8 C) 4 D) E) l. ( 4 ) 6. K c 6 8 ll lll [NO F] [NO ]. [F ] Gaz fazında gerçekleşen mekanizmalı bir tepkimenin denge bağıntısı yukarıdaki gibidir. Tepkimenin hızlı olan. adımı, NO (g) + NO F (g) NO F (g) şeklinde olduğuna göre, I. Tepkime derecesi 3'tür. II. NO katalizördür. III. İleri yöndeki tepkime hızı (r) k i. [NO ]. [F] bağıntısı ile hesaplanır. 8 yargılarından hangileri yanlıştır? Yavaş adım. NO + F NO F 'dir. l., ll. ve lll. öncül yanlıştır.. K c K p. (RT) 5 9. Kısmi basınçlar cinsinden denge sabitinin (K p ) birimi atm olan bir denge tepkimesi ile ilgili, I. K c 'nin birimi L 'dir. mol II. K p K c. (RT) 'dir. III. Minimum enerji eğilimi ürünler lehinedir. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? D) II ve III E) I, II ve III Ürün gaz mol sayısı, giren gaz mol sayısından eksiktir. ll. K p K c (RT) dir. (Kesin) K p K c ilişkisi yukarıdaki gibi olan bir denge tepkimesi ile ilgili, I. Denge anında ürünlerdeki gazların mol sayısı, girenlerdeki gazların mol sayısından mol eksiktir. II. Sabit hacimli kapta sabit sıcaklıkta tepkime ürünler lehine hızlanır ise gaz basıncı artar. III. Gaz fazında gerekleşen homojen bir tepkimedir. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? K p K c. (RT) dir. n ü > n g 'dir. Mol sayısı bilinemez. ll. ürün gaz mol sayısı fazladır. (Kesin)

13 Denge Kavramı ve Denge Bağıntısı -. Sabit hacimli kapalı bir kaptaki saf suyun buhar basıncı - zaman grafiği şekildeki gibidir. Buna göre H O (s) H O (g) tepkimesi ile ilgili, Buhar basıncı (mmhg) t t I. t anında sıvı - buhar dengesi kurulmuştur. II. t anında buharlaşma hızı, yoğunlaşma hızından büyüktür. III. t anında buharlaşma durmuştur. l. t 'de sıvı buhar basıncı sabitlenmiştir. (Doğru) ll. t anına kadar buhar basıncı artıyor. (Doğru) lll. t anında buharlaşma ve yoğunlaşma aynı hızla devam eder. (Yanlış) BÖLÜM 6 Test 7 4. I. SiO (k) + 3C (k) SiC (k) + CO (g) K p K c. (RT) II. N O 4(g) NO (g) K p K c. (RT) III. H (g) + CI (g) HCI (g) K p K c Yukarıdaki denge tepkimelerinden hangilerinde kısmi basınçlar türünden denge sabiti (K p ) ile derişimler türünden denge sabiti (K c ) arasındaki ilişki doğru verilmiştir? K p K c. (RT) n ve n n ü n g (gazlar) l. de n (Doğru) ll. de n (Yanlış) lll. de n (Doğru) 5.. NO (g) N O 4(g) K c K. NO (g) + O (g) NO (g) K c K Yukarıda. ve. nolu tepkimelerin derişimler cinsinden denge sabitleri verilmiştir. aynı sıcaklıkta aşağıdaki tepkimelerden hangisinin denge sabiti (K c ) yanlış verilmiştir?. Dengedeki kimyasal bir reaksiyon ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) NO (g) NO (g) + O (g) K A) Sıcaklık sabittir. B) İleri tepkime hızı (υ i ) Geri tepkime hızı (υ g )'dir. C) Tepkimenin tüm bileşenlerinin derişimi sabittir. D) Tepkime kabında yalnızca ürünler bulunur. E) Tepkime her iki yönde devam eder. D) Denge anında kapta tepkimenin hem giren hem de ürünleri bulunur. Çünkü tepkime her iki yönde aynı hızla devam eder. Mol sayısı 3. 8 B) N O 4(g) 4NO (g) K C) NO (g) + O (g) N O 4(g) K + K D) NO (g) NO (g) + O (g) E) N O 4(g) NO (g) + O (g) K K. K C). ve. tepkime toplanır ise denklem elde edilir. K c değerleri ise çarpılmalıydı. K. K olmalıydı t X Y Z T Sabit hacimli L'lik kapalı bir kapta gerçekleştirilen bir tepkimedeki maddelerin mol sayısı - zaman grafiği şekildeki gibidir. bu tepkimenin denge bağıntısı aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) K c [Z]. [T] 3/ [X] B) K c [T] 3/ C) K c [Z]. [T] 3/ D) K c E) K c [T] 3/ [X] [Z] [X]. [Y] D) Y tepkimede harcanmayan madde yani katalizördür. Dengede yer almaz. 6. L'lik sabit hacimli bir kaba belirli bir sıcaklıkta atm basınç yapan N O 4 gazı konuluyor ve N O 4(g) NO (g) tepkimesine göre denge kuruluyor. Tepkime dengede iken kaptaki toplam basınç bilindiğine göre, I. Dengedeki NO 'nin mol sayısı II. Kısmi basınçlar türünden denge sabiti (K p ) III. N O 4 'ün ayrışma yüzdesi IV. NO gazının kısmi basıncı niceliklerinden hangileri hesaplanabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve IV D) II, III ve IV E) I, III ve IV atm N O 4 NO P + P değeri biliniyor. Patm + Patm P hesaplanır. P P l. sıcaklık belli değil mol sayısı hesaplanamaz. Diğer öncüller hesaplanır. 5

14 υ g kg. [CO ] ise υ g 5..,8 6,4. Test 7 7. L'lik sabit hacimli bir kapta t C 'de, mol NO,,4 mol O ve,8 mol NO gazları, K c NO (g) + O (g) NO (g) tepkimesine göre denge durumundadır. Buna göre tepkimenin t C 'deki denge sabiti (K c ) nedir? A) 6 B) 8 C) 4 D) E) [NO ] [NO]. [O ] dir. K c (,8 ) (, ). (,4 ),4.,4 K c,.,., 8. C. D 3. D 4. D 5. C 6. D 7. B 8. C 9. E. B. B. E.. CO (g) + O (g) CO (g) k g 5.. SO 3(g) SO (g) + O (g) K c 6 3. SO (g) + CO (g) SO 3(g) + CO (g) K c Yukarıda t C'de bazı tepkimelerin denge sabitleri (K c ) ve. tepkimenin geri yöndeki hız sabiti verilmiştir. t C'de L'lik kapalı bir kapta, mol CO,,5 mol O ve bir miktar CO gazı. tepkimeye göre dengededir.. tepkimenin geri yöndeki hızı (υ g ) kaç mol L.s 'dir? A) 8. B) 6,4. C) 4. D),6. E). tepkime ters çevrilir ve 3. tepkime ters çevrilip, ile çarpılırsa elde edilen tepkimelerin toplamı. tepkimeyi verir.. tepkimenin K c 'si. K c K dir. c K c [CO ] [CO ] K c [CO] ise 64. [O ] [,].,5 ve [CO ],8 8. CO (g) + H (g) CO (g) + H O (g) tepkimesinin litrelik kapta t C'de denge sabiti (Kc) 4'tür.. litrelik sabit hacimli bir kapta C'de 4, atm basınç yapan PCI 5(g) ile başlatılan, Denge durumunda kapta M H (g), M CO (g) ve 4M H O (g) bulunmaktadır. Buna göre denge anında kaptaki CO gazı kaç mol'dür? A) 8 B) 6 C) 4 D) 3 E) K c [CO][H O] [CO ][H ] 4. 4 [CO ]. ise [CO ] M M n V ise n den n 4 mol PCI 5(g) PCI 3(g) + CI (g) tepkimesi sabit sıcaklıkta dengeye ulaştığında kapta toplam,65 mol gaz bulunmaktadır. Buna göre tepkimenin kısmi basınçlar cinsinden denge sabiti (K p ) kaçtır? A) 7 B) 5,6 C) 4 D),8 E) PV nrt ise 4,. n.,4. 73 ve n,375 mol 73,375 PCl 5 PCl 3 + Cl,375 n + n + n,65 n +n +n n,5 mol Denge:,375 n n n,375 mol 4, atm,5,5,5,5 mol,4 atm (,4 atm) (,8 atm) (,8 atm),8.,8,5 mol,8 atm K p 5,6,4. C (k) + O (g) CO (g) H kj 5 9. X (g) + Y (g) Z (g) + T (g) tepkimesi L'lik kapta 3 mol X (g) ve 5 mol Y (g) ile başlatılıyor. İleri yöndeki tepkime verimi % 4 olduğunda sistemin dengeye ulaştığı gözleniyor. Buna göre tepkimenin derişimler cinsinden denge sabiti (K c ) kaçtır? A) B) C) 3 D) mol 3 5 K c. X + Y Z + T K mol 3 mol mol mol Denge c 9 E) 9 litrelik sabit hacimli bir kapta 48 gram C (k) ve bir miktar O (g) ile başlatılan tepkime yukarıda verilmiştir. Sistem aynı sıcaklıkta dengeye ulaştığında kj ısı açığa çıkıyor. Dengeye ulaşana kadar kaptaki gaz basıncı % arttığına göre, tepkimenin derişimler türünden denge sabiti (K c ) kaçtır? (C ) A) B) C) 3 D) E) 4 4 n c 48 4 mol C,5 mol O ve mol C tepkimeye girmiştir. Gaz mol sayısı 5n ise 6n olmuştur. 5n 5n,5 + 6n n,5 C (k) + O CO [CO],5 + ve O 5n,5 ( ) K c 4

15 Dengeye Etki Eden Faktörler - BÖLÜM 6 Test 8. Dengedeki bir sisteme uygulanan, I. Katalizör ilave etmek II. Sıcaklığını azaltmak III. Kap hacmini artırmak IV. Reaktif eklemek işlemlerinden hangileri hem denge durumunu hem de denge sabitini (K c ) değiştirir? D) II ve IV E) II, III ve IV Denge sabiti (K c ) yalnızca sıcaklık etkisiyle değiştirilebilir.. NH 4 NO 3(k) N O (g) + H O (g) H > tepkimesine göre dengede olan sistemde N O (g) derişimini artırmak için, I. NH 4 NO 3 katısı eklemek II. Sıcaklığı artırmak III. Kaba N O (g) eklemek IV. Kaptan H O (g) çekmek işlemlerinden hangileri ayrı ayrı uygulanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IV D) II ve IV E) II, III ve IV l. Katıların dengeye etkisi yoktur. ll. Endotermik tepkimelerde sıcaklık artarsa denge ürünler lehine kayar. (Cevap) lll. N O eklemek N O derişimini artırır. (Cevap) lv. Sistem azalan H O'yu artırmak için ürünler lehine kayar. (Cevap) 3. Gaz fazında gerçekleşen ekzotermik bir denge tepkimesine t anında yapılan bir etki sonucu maddelerin molar derişimlerinin zamanla değişimi grafikteki gibidir. Derişim (M) t t X Y Z aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) - t zaman aralığında sistem dengededir. B) Sıcaklık artırılmış ise X ve Z girenlerdedir. C) Sıcaklık azaltılmış ise denge sabiti (K c ) artmıştır. D) Sıcaklık artırılmış ise tepkimede Y'nin harcanma verimi azalmıştır. E) t - t zaman aralığında taneciklerin ortalama kinetik enerjileri değişkendir. B) Ekzotermik tepkimede sıcaklık artışı dengeyi girenler lehine bozar. Girenlerdeki maddelerin derişimi artar. X ve Z grafikte azalmış. 4. Derişim (M) HCI(g) H(g) CI t t Yukarıda derişim - zaman grafiği verilen, ısı + HCI (g) H (g) + CI (g) denge tepkimesine t ve t anında yapılan etkiler aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? t t A) H gazı çekmek Hacmi artırmak B) Sıcaklığı artırmak CI eklemek C) Hacmi artırmak Sıcaklığı azaltmak D) Sıcaklığı azaltmak Hacmi azaltmak E) Hacmi artırmak Sıcaklığı artırmak t anında tüm maddelerin derişimi azalmıştır. (Hacmi artırmak) t anında HCl derişimi azalmıştır. (Sıcaklığı artırmak) 5.. H S (g) + I (k) HI (g) + S (k). Sb S 3(k) + 3H (g) Sb (k) + 3H S (g) 3. NO (g) + O (g) NO (g) Yukarıda denklemleri verilen denge durumundaki.,. ve 3. reaksiyonlarında hacim değişikliğinin denge durumuna etkisi ile ilgili, Tepkime Hacim değişikliği Denge durumu I. Hacmin artırılması Ürünler lehine bozulur. II. Hacmin azaltılması Denge bozulmaz. III. 3 Hacmin artırılması Girenler lehine bozulur. hangileri doğrudur? Hacim artarsa gaz mol sayısının çok olduğu yöne, azalırsa az olduğu yöne denge bozulur. 6. ax (g) by (g) renksiz renkli Yukarıdaki denge tepkimesine uygulanan çeşitli işlemler ve sonuçları ile ilgili bilgiler aşağıdaki gibidir. Sıcaklık artırıldığında renk koyulaşmaktadır. Kap hacmi azaltıldığında Y'nin mol sayısı azalmaktadır. I. Sıcaklık azaltılırsa denge sabiti (Kc) azalır. II. a > b'dir. III. Denge anında Y'nin mol sayısı X'inkinden fazladır. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? Sıcaklık artışı dengeyi ürünler lehine bozdğu için endotermiktir. Hacim azaldığında mol sayısının az olduğu (girenlere) yöne denge bozulur. (b > a) 53

16 Test 8. B. E 3. B 4. E 5. E 6. A 7. D 8. D 9. C. C. D Sabit hacimli kapalı bir kapta t C'de 8. PCI 3(g) + CI (g) PCI 5(g) denklemine göre dengede olan tepkimeye t anında bir miktar CI (g) ekleniyor. Tepkime t anında yeniden dengeye ulaştığına göre, bu olay ile ilgili çizilen, Derişim (M) CI PCI 3 PCI 5 t t I Hız υ i υ g t t II grafiklerden hangileri doğrudur? (υ i ileri hız, υ g geri hız) Derişim (M) t t III Denge anında Cl eklenir ise sistem artan Cl 'yi azaltmak için ürünler lehine hareket eder. [PCl 3 ] azalır. [Cl ] önce artar, sonra azalır ancak derişimi ilk dengeden fazla olur. [PCl 5 ] artar (l. grafik doğru) t anında υ ileri υ geri olmalıydı (ll. grafik yanlış) Kaptaki toplam derişim önce artar, sonra azalır. (lll. grafik doğru) Derişim (M) t X(g) Y(g) Z(g) Kapalı bir kapta gaz fazında gerçekleşen endotermik bir denge tepkimesinde maddelerin zamanla molar derişimlerinde gerçekleşen değişiklikler yukarıdaki grafikte verilmiştir. aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) - t zaman aralığında gaz basıncı artmıştır. B) Derişimler türünden denge sabiti (Kc) 3'tür. C) Sabit hacimli kapta sıcaklık düşürülürse kaptaki gaz mol sayısı azalır. D) Sabit sıcaklıkta kap hacmi azaltılırsa toplam basınç azalır. E) Yüksek sıcaklıkta Y ve Z gazları X gazından daha kararlıdır. D) X (g) Z (g) + 3Y (g) tepkimesinde hacim azaltılırsa toplam basınç artar. 9. CO (g) CI (g) Piston Şekildeki sürtünmesiz hareketli pistonlu kaba belirli bir sıcaklıkta CO ve CI gazları konularak, CO (g) + CI (g) COCI (g) + ısı dengesinin kurulması sağlanıyor. Dengedeki sisteme;. Sıcaklığı artırmak. Piston üzerine ağırlık koymak 3. He gazı eklemek etkileri ayrı ayrı uygulanıyor. Bu etkiler sonucu kaptaki COCI gazı derişimi, denge sabiti (K c ) ve kaptaki toplam molekül sayısı değişimleri ile ilgili, 3 I. COCI derişimi Azalır Artar Azalır II. Kc Azalır Değişmez Değişmez III. Molekül sayısı Artar Artar Değişmez yukarıdakilerden hangileri doğrudur? Sıcaklık artışı dengeyi girenler lehine basınç artışı ürünler lehine, hacim artışı girenler lehine bozar. K c 'yi yalnızca sıcaklık etkiler.. Sabit sıcaklıkta L'lik kapalı bir kapta, CO (g) + Cl (g) COCI (g) denklemine göre, şer mol CO ve CI gazları ile 4 mol COCI gazı sabit sıcaklıkta dengededir. Kaba sabit sıcaklıkta 6 mol COCI gazı eklenip tekrar denge kurulduğunda kapta kaç mol CI gazı bulunur? A) 5 B) 4 C) 3 D),4 E) 4 K c Denge girenler lehine bulur. Yeni dengede, COCl n CO + n Cl + n n K c n değeri sağlar. ( + n) ( + n) + n + 3 mol. Mol sayısı a b, NO (g),6,4 N (g), O (g) t NO (g) N (g) + O (g) L'lik bir kapta denklemine göre dengedeki reaksiyona t anında yapılan bir etki sonucu mol sayısı - zaman grafiği yukarıdaki gibi oluyor. a ve b değerleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? a b A),6 B),,8 C) 3 D) 3,4,8 E) 4,4.,4 K c 4,6 + x,4,4,6.,6 9 NO N + O,6 +,8 +,8 (,) x,, (x ) 4 ise x,8 a,8 +,6 3,4 b x,8 9

17 Dengeye Etki Eden Faktörler - BÖLÜM 6 Test 9. Aşağıdaki reaksiyonların hangisinde madde miktarı sabit kalmak koşuluyla sabit sıcaklıkta basınç değişimi dengenin yönünü değiştirmez? A) NO (g) N O 4(g) B) CaCO 3(k) CaO (k) + CO (g) C) H (g) + CI (g) HCI (g) 5. X (g) + Y (g) Z (g) + T (g) denge tepkimesine t anında uyulanan bir etkinin tepkime hızına etkisi aşağıdaki grafikte verilmiştir. Tepkime hızı (mol/s) r i D) N (g) + 3H (g) NH 3(g) E) NH 3(g) + HCI (g) NH 4 CI (k) Giren gaz katsayıları ürün gaz katsayıları ise denge bozulmaz.. X (g) Y (g) + Z (g) Tepkimesinin sıcaklığı arttıkça denge sabiti büyümektedir. I. İleri aktivasyon enerjisi, geri aktivasyon enerjisinden büyüktür. II. Düşük sıcaklıkta girenler daha kararlıdır. III. Sıcaklık arttıkça ileri hız sabiti (k i ) artarken geri hız sabiti (k g ) azalır. Tepkime endotermiktir. l. Ea i > Ea g (Doğru). ll. Sıcaklık azaldıkça girenlere doğru tepkime yönlenir. (Doğru) 3. CO (g) + H (g) CH 3 OH (g) tepkimesinin, C'deki K c 'si 4 3 C'deki K c 'si 'dir. I. Tepkime ekzotermiktir. II. Sıcaklık arttıkça molekül sayısı azalır. III. Düşük sıcaklıkta CH OH gazı CO ve H gazlarından daha kararlıdır. Sıcaklık arttıkça K c azalmıştır. (Ekzotermik) l. doğru ll. tepkime girenlere kayar. Mol sayısı artar. (Yanlış) lll. Düşük sıcaklıkta tepkime ürünlere yönelir. CH 3 OH daha kararlı (Doğru) 4. X (g) + Y (g) XY (g) + ısı tepkimesi belirli bir sıcaklıkta şekildeki sistemde dengededir. X (g) Boş r i r g r g t t I. t anında sıcaklık artırılmıştır. II. t anındaki denge sabiti t anındakinden büyüktür. III. Endotermik bir tepkimedir. (r i ileri yönlü hız, r g geri yönlü hız) l. Hem r ileri, hem de r geri arttığına göre sıcaklık artmıştır. (Doğru) r ileri daha çok arttığına göre tepkime ürünler lehine hızlanmıştır. Entotermiktir. Endotermik tepkimelerde sıcaklık artışı K c 'yi artırır. ll. ve lll. öncüller doğrudur. 6. PCI 5(g) Şekil- t C PCI 5(g) Şekil- t C Şekildeki eşit hacimli kaplara eşit mol sayısında PCI 5 gazı konuluyor. Şekil-'de t C'de, Şekil -'de t C'de, Y (g) XY (g) h ısı + PCI 5(g) PCI 3(g) + CI (g) denklemine göre denge kuruluyor. t > t olduğuna göre denge anında, 55 Buna göre dengedeki sisteme, I. Sıcaklığı artırmak II. Sabit sıcaklıkta kaba X gazı eklemek III. Sabit sıcaklıkta kaptan XY gazı çekmek işlemlerinden hangileri uygulanırsa "h" yüksekliği artar? l. Sıcaklığı artırılırsa denge girenler lehine bozulur. Gaz mol sayısı artar. (Doğru) ll. Gaz mol sayısı artar. Basınç artar. (Doğru) I. Derişimler türünden denge sabiti (K c ) II. PCI 3 derişimi III. PCI 5 molekülleri sayısı niceliklerinden hangileri. kapta daha büyüktür? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III l. Endotermik tepkimelerde sıcaklık arttıkça K c artar. (Doğru) ll. Sıcaklığı büyük olan t 'de ürünler lehine oluşum hızı daha fazladır. (Doğru)

18 Test 9. C. C 3. D 4. C 5. E 6. B 7. E 8. C 9. A. C. C. B 7. Derişim (M) X Y Z. litrelik sabit hacimli bir kapta mol HCI, mol H ve mol CI gazları HCI (g) H (g) + CI (g) denklemine göre dengededir. Dengedeki sisteme sabit sıcaklıkta mol HCI gazı ekleniyor. t t Şekildeki derişim - zaman grafiği t anına kadar dengede olan bir kimyasal tepkimeye aittir. Bu grafiğe göre, I. X katı ya da sıvıdır. II. Y ve Z tepkimenin aynı tarafında yer alır. III. t anında kaptan bir miktar Z çekilmiştir. l. Derişimi sabittir. (Doğru) ll. Değişikliğe verdikleri tepki aynıdır. (Doğru) lll. Doğru 8. Şekildeki derişim - zaman grafiği katı ve gaz fazda gerçekleşen bir tepkimeye aittir. Derişim (m) X Y Z t t Dengedeki sisteme t anında uygulanan işlem ve tepkime denklemi, Uygulanan işlem Tepkime denklemi I. Hacmi artırmak X (k) + Z (g) Y (g) II. Kaptan, Y ve Z çekmek X (k) + Y (g) Z (g) III. Hacmi artırmak X (k) + Y (g) Z (g) Yeni kurulan dengede kapta kaç mol gaz bulunur? A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3 HCl H + Cl. Denge: mol mol mol K c. 4 Etki: +mol Tepki: n +n +n n mol azalıp n mol arttı. Yani başlangıçta 4 mol gaz vardı. mol ekledik. 5 mol gaz bulunur.. litrelik kapalı kapta sabit sıcaklıkta, mol COCI,, mol CO ve, mol CI gazları, COCI (g) CO (g) + CI (g) denklemine göre dengededir. dengede,4 mol CI gazı olması için kabın hacmi kaç litre olmalıdır? A),4 B) C),8 D) 3, E) 4,., K c,'dir. Cl nin mol sayıs ıarttığına göre sistemi ürünler lehine hareket etmiştir.,,,, COCl CO + Cl, +, +, mol,4 mol,4 mol,4,4. K c V V, ise V,8 L V yukarıdakilerden hangileri olabilir? lll. Tepkimede giren gaz katsayısı, ürün gaz katsayısına eşit değildir. (olamaz). Derişim (M) HCI (g) 8 6 H (g), CI (g) Belirli bir sıcaklıkta litrelik kapta bulunan,8 mol N,,6 mol O ve,4 mol NO gazları, N (g) + O (g) NO (g) denklemine göre dengededir. Sistemin sıcaklığı artırılıp, yeniden denge kurulduğunda kaptaki gazların toplam mol sayısı,6 oluyor. son denge sabitinin ilk denge sabitine oranı kaçtır? A) 48 B) 6 C) 6 3 D) 9 E) 3 8,4.,4,8,6,4 K c,8.,6.,6 N,8 + O NO n n +,8 n,6 n,4 + n,8 n +,6 n +,4 + n,6 (,6) (,) (,8) n, K c,8.,8,6.,., 6,6 K c 6 K c,6 /,8 48 HCI (g) t t H (g) + CI (g) denge reaksiyonuna t anında sabit sıcaklıkta yapılan bir etki sonucunda zamanla derişimdeki değişiklik yukarıdaki grafikte verilmiştir. Buna göre yeni dengede H derişimi kaç M'dır? A),5 B) 7 C) D) 4 3 E) K c (4 n) (6 + n) ise HCl H + Cl +n n n n,5 mol 6 + n 4 n 4 n H 4,5 3,5

19 Denge Kesri ve Hesaplamaları BÖLÜM 6 Test. X (k) + Y (g) XY (g) denklemine göre sabit hacimli bir kapta bir miktar X katısı ve Y gazı ile başlatılan tepkime t anında dengeye ulaşıyor. Tepkimenin dengeye ulaşma süreci ile ilgili çizilen, X in mol sayısı t Y nin derişimi (M) t m I II III grafiklerinden hangileri doğrudur? XY nin derişimi (M) t m lll. XY başlangıçta yoktu. "O" dan başlamalıydı. 4. SO (g) + O (g) SO 3(g) tepkimesinin t C'deki kısmi basınçlar cinsinden denge sabiti (K p ) 'dir. Aynı sıcaklıkta, sabit hacimli bir kapta bulunan SO, O ve SO 3 gazlarının kısmi basınçları sırasıyla,4, ve,6 atm'dir. aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Sistem dengede değildir. B) Dengede kaptaki toplam basınç 3 atm'den fazladır. C) la SO 3 'ün mol sayısı artar. D) Reaksiyon girenler yönünde ilerler. E) Dengedeki O 'nin kısmi basıncı atm'den fazladır.,6.,6 Q p,4.,4. 6 ve Q p > K p sistem girenler lehine kayar. la SO 3 'ün mol sayısı azalır.. NO (g) N O 4(g) t C Şekildeki sabit hacimli kapta bulunan bir miktar NO ve N O 4 gazları ısı + N O 4 NO (g) denklemine göre dengeye ulaşana kadar sistemin sıcaklığında artış gözleniyor. I. Başlangıçta denge kesri (Q c ) ile denge sabiti (K c ) arasında Q c > K c ilişkisi vardır. II. Dengeye ulaşana kadar NO derişimi artar. III. Başlangıçta ileri yöndeki hız, geri yöndeki hızdan büyüktür. Sıcaklık artışının sebebi tepkimenin NO N O 4 + ısı yönünde gerçekleşmesidir. Q c > K c 'dir. 5. Mol sayısı (mol) 6 4 O N NO t litrelik sabit hacimli bir kapta 6 mol O ve 4 mol N 'nin t C'deki tepkimesine ait mol - zaman grafiği yukarıda verilmiştir. N (g) + O (g) NO (g) denge tepkimesinin t C'de denge sabiti (Kc) 4 olduğuna göre, I. Tepkime t anında dengeye ulaşmıştır. II. Tepkime ürünler yönünde ilerleyerek dengeye ulaşır. III. Dengeye ulaştığında kaptaki toplam mol sayısı 8 molden küçüktür. yargılarından hangileri yanlıştır? 3. X (g) + Y (g) Z (g) + T (g) tepkimesinin t C deki denge sabiti (Kc) 'dir. Aynı sıcaklıkta litrelik sabit hacimli bir kaba a mol X, b mol Y, c mol Z ve d mol T gazları konuluyor. t anında Q c öncül yanlıştır. 4. dir. Q c < K c dengede değildir ve tepkime ürünler lehine hızlanır. l. 57 Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) a c ve d > b ise sistem girenler yönünde ilerler. B) a. b c. d ise sistem dengededir. C) c.d < ise başlangıçta geri tepkime hızı daha fazladır. a.b D) c.d > ise zamanla Z'nin kısmi basıncı artar. a.b E) Sistem dengeye ulaşana kadar kaptaki toplam basınç değişmez. D) c. d a. b Q c > K c ise sistem girenler lehine hızlanır ve Z nin kısmi basıncı azalır. 6. litrelik sabit hacimli bir kapta 8 gram CaCO 3 katısı bulunmaktadır. Denge sabiti (K c ) olan CaCO 3(k) + ısı CaO (k) + CO (g) tepkimesine göre CaCO 3 katısının sabit sıcaklıkta % kaçı ayrışırsa sistem dengeye ulaşır? (CaCO 3 ) A) 8 B) 5 C) 5 D),5 E) 6,5 K c [CO ]'dir. [CO ] kurulur. mol CaCO 3 g harcanmıştır. olmalıdır. M n V ise n den n mol CO oluşunca denge 8.,5