AKTOB BÜLTEN KASIM 2014 /SAYI: 11 30 YIL 1984-2014 AKTOB ARAŞTIRMA /EROL KARABULUT
AKDENİZ TURİSTİK OTELCİLERİ VE İŞLETMECİLER BİRLİĞİ AKTOB BÜLTEN KASIM 2014 SAYI: 11 İmtiyaz Sahibi AKTOB Adına Yusuf Hacısüleyman Yayın Kurulu Erkan Yağcı, Kaan K. Kavaloğlu, Erol Karabulut Editör /Araştırma Erol Karabulut AKTOB Ar-ge AKTOB YÖNETİM KURULU Yusuf Hacısüleyman Erkan Yağcı Erdal Tontu Tolga Cömertoğlu Kaan Kaşif Kavaloğlu Ece Tonbul Kilit Aslı Ulukapı Yeliz Gül Ege Nihat Vural Adnan Soyaslan Mehmet Tümbül Zafer Alkaya Emir Demirci Selçuk Akıltopu Ahmet Çevik İÇİNDEKİLER (Ana Konular) Antalya 10 ayda % 3,7 büyüdü 3-4 Türkiye 9 ayda % 6,8 büyüdü 5-6 Orta Vadeli Program da Türkiye ve turizmin hedefleri. 7 Konaklama sektöründe kapasite artmaya devam ediyor. 8 Bakan Çelik Antalya dan önemli mesajlar verdi. 9 Anex Turizm Grubu, havayolu şirketini tanııttı. 9 Konaklama sektötünde yabancı sermaye ağrılığı. 10 Kruvaziye pazarı daralmaya devam ediyor.. 11 Paket turlarda Türkiye, İspanya yı yakalıyor. 12 Yatırım bütçesinin % 32 si Antalya da. 13 İstihdam artışının % 20 si turizmden sağlandı. 14 Turizmde TUI-Yunanistan işbirliği. 15 Kitle turizminde yatak arzı kıyılarda yoğunlaşıyor. 16 9 aylık verilerle, Akdeniz pazarında durum. 17 Antalya da tesis ve yatak arzı büyüyor. 18 Grup ve şirketlerin konaklama yatırımlarından. 19 İLETİŞİM Adres:Gebizli Mah.Termessos Bulvarı. Güngör Ahmet Yitmen İş Merkezi No: 73/ A 07300 Muratpaşa ANTALYA Tel: 90 242 321 39 94 / 95 Fax: 90 242 321 59 26 / 27 www.aktob.org.tr arge@aktob.org.tr info@aktob.org.tr Turizmde, Türkiye-Rusya işbirliği. 20 Turizm geliri % 8,5 arttı. 21 Dünya turizmi % 5 büyüdü 22 Thomas Cook Ege de büyümek istiyor. 23 Turizm göstergelerinde son 10 yıl. 24 Finansal göstergeler 25-27
EKİMDE GERİLEYEN ANTALYA 10 AYI % 3,7 ARTIŞLA TAMAMLADI ekim deki kayıp 63 bin kişi Antalya ya Ekim ayında gelen yabancı ziyaretçi sayısı % 5,5 gerileyerek 1 milyon 155 binden 1 milyon 91 bine düştü. 10 aylık dönemde, % 5 dolayında büyüyen Rusya pazarından gelenlerin sayısı 3 milyon 303 binden 3 milyon 467 bine çıkarken, Almanya dan gelenlerin sayısı da % 5,1 yükselişle 2 milyon 625 binden 2 milyon 758 bine çıktı. Antalya ya yılın 10 aylık döneminde gelen yabancı ziyaretçi sayısı % 3,7 artarak 10,7 milyondan 11,1 milyona çıktı. Ekim ayında % 5,5 gerileyen Antalya, toplamda 1 milyon 91 bin kişi ağırladı. Kente geçen yılın Ekim ayında 1 milyon 155 bin kişi gelmişti. 10 aylık dönemde, % 5 dolayında büyüyen Rusya pazarından gelenlerin sayısı 3 milyon 303 binden 3 milyon 467 bine çıkarken, Almanya dan gelenlerin sayısı da % 5,1 yükselişle 2 milyon 625 binden 2 milyon 758 bine çıktı. Hollanda ve İngiltere pazarları ise geçen yılı tekrar ederken, İsveç, Ukrayna, Norveç, Avusturya, Fransa ve İtalya gibi bazı pazarlarda düşüş yaşandı. Siyasi karmaşanın içinde olan Ukrayna daki düşüş % 25 i buldu. Geçen yıl 380 bini aşan bu pazardan gelenlerin sayısı bu yıl 10 ayda 284 bine düştü. Diğer yandan bu yıl hızlı büyüyen İran ise % 196 artışla 36 binden 108 bine yükseldi. İsrail pazarı ise % 17 gelişme ile 87 bini geçti. Ekim ayında Antalya da en büyük düşüşler; % 35 ile Rusya, % 52 ile Ukrayna % 32 ile Fransa pazarlarında gerçekleşti. Eylül den sonra Ekim ayında da % 5 dolayında düşüş yaşayan Antalya da, yıllık büyüme oranı da % 7 den % 4 ün altına geriledi. Ekim ayında İskandinavya pazarındaki gerileme kısmen toparlanarak durarken, 10 ayda İsveç % 1, Norveç de % 24 daraldı. Finlandiya ve Danimarka yükselişe geçti. 3
ANTALYA YA GELEN YABANCI ZİYARETÇİLER (OCA K-EK İ M) 2013 2014 Değişim RUSYA FEDERASYONU 3.303.768 3.467.169 4,9 ALMANYA 2.625.763 2.758.581 5,1 HOLLANDA 526.381 531.258 0,9 İNGİLTERE 420.609 432.392 2,8 İSVEÇ 368.991 365.551-0,9 UKRAYNA 380.648 284.113-25,4 KAZAKİSTAN 259.708 268.706 3,5 BELÇİKA 253.488 256.602 1,2 POLONYA 203.696 241.327 18,5 NORVEÇ 292.771 222.800-23,9 AVUSTURYA 220.933 219.212-0,8 DANİMARKA 205.859 213.280 3,6 FRANSA 206.780 184.677-10,7 İSVİÇRE 163.073 178.138 9,2 ÇEK CUMHURİYETİ 145.703 150.891 3,6 BELARUS 125.078 141.499 13,1 FİNLANDİYA 131.131 135.340 3,2 İRAN 36.632 108.709 196,8 SLOVAKYA 98.735 103.068 4,4 İSRAİL 74.165 87.302 17,7 ROMANYA 77.178 84.264 9,2 LİTVANYA 53.508 67.691 26,5 MOLDOVA 46.900 52.865 12,7 MACARİSTAN 40.165 45.668 13,7 SIRBİSTAN 39.703 41.750 5,2 ESTONYA 34.312 39.447 15,0 LETONYA 31.491 35.149 11,6 AZERBEYCAN 23.235 34.632 49,1 İTALYA 37.940 34.083-10,2 KOSOVA 23.718 21.060-11,2 BOSNA - HERSEK 16.778 18.435 9,9 SLOVENYA 13.636 15.280 12,1 ARNAVUTLUK 13.535 15.064 11,3 KUZEY K.T.C. 15.519 14.409-7,2 BULGARİSTAN 10.565 13.943 32,0 MAKEDONYA 11.648 13.681 17,5 ÖZBEKİSTAN 9.697 13.009 34,2 GÜRCİSTAN 7.102 12.144 71,0 ABD 13.329 11.874-10,9 ÜRDÜN 10.129 11.597 14,5 IRAK 8.353 11.277 35,0 FİLİPİNLER 13.063 10.133-22,4 HIRVATİSTAN 5.559 9.706 74,6 DİĞER 114.207 137.422 20,3 TOPLAM 10.715.182 11.115.198 3,7 4
9 AYDA % 6 BÜYÜYEN TÜRKİYE 30 MİLYON ziyaretçiyi aşti Türkiye ye yılın 9 aylık döneminde gelen yabancı ziyaretçi sayısı % 6,1 artarak 28,3 milyondan 30 milyona yükseldi. Dokuz aylık dönemde, % 8,6 büyüyen Rusya pazarından gelenlerin sayısı 3,8 milyondan 4,1 milyona çıkarken, 3,9 milyondan 4 milyona ulaşan Alman pazarı da % 3,3 gelişme gösterdi. Bu yıl hızlı bir gelişme ivmesi yakalayan İran pazarındaki büyüme ise % 40 dolayında gerçekleşti. Son bir yılda siyasi istikrarsızlığın içinde olan Ukrayna pazarı da 9 aylık dönemde % 12 gerileme ile 557 bin dolayına indi. Türkiye, 9 aylık dönemde; Hollanda, İtalya, İsveç, Avusturya, Norveç, Finlandiya gibi Avrupa pazarlarında gerileme yaşadı. Diğer yandan İsrail pazarındaki olumlu havanın gerilemesi ile birlikte, bu pazardan sağlanan artışın derecesinde düşüş oldu. Pazar 9 ayda % 18 gelişme gösterdi. 5
türkiye ye GELEN YABANCI ZİYARETÇİLER (OCA K-ey lü l) ÜLKELER 2013 2014 Değişim,% RUSYA FED. 3 814 900 4 143 704 8,62 ALMANYA 3 956 899 4 089 877 3,36 İNGİLTERE 2 122 714 2 219 253 4,55 GÜRCİSTAN 1 380 500 1 344 937-2,58 İRAN 929 299 1 297 047 39,57 BULGARİSTAN 1 172 692 1 269 449 8,25 HOLLANDA 1 093 307 1 092 020-0,12 FRANSA 862 304 869 099 0,79 IRAK 534 844 670 218 25,31 YUNANİSTAN 509 002 631 344 24,04 A.B.D. 606 772 611 646 0,80 BELÇİKA 567 638 575 116 1,32 UKRAYNA 637 670 557 375-12,59 İSVEÇ 587 513 555 293-5,48 İTALYA 577 748 547 694-5,20 AZERBAYCAN 491 784 518 498 5,43 POLONYA 379 878 463 693 22,06 AVUSTURYA 442 480 438 788-0,83 KAZAKİSTAN 379 627 394 663 3,96 ROMANYA 326 424 356 355 9,17 DANİMARKA 341 339 343 862 0,74 İSVİÇRE 294 602 302 304 2,61 NORVEÇ 372 755 292 285-21,59 S.ARABİSTAN 186 133 290 356 55,99 İSPANYA 231 527 225 505-2,60 BELARUS (B. RUSYA) 181 881 205 587 13,03 ÇEK CUM. 193 270 202 419 4,73 LİBYA 195 420 195 468 0,02 G. KORE 142 879 190 529 33,35 K.K.T.C. 169 974 180 843 6,39 FİNLANDİYA 178 198 176 514-0,95 AVUSTRALYA 158 359 168 216 6,22 SIRBİSTAN 140 618 157 459 11,98 İSRAİL 127 866 150 956 18,06 ÇİN HALK CUM. 104 428 149 631 43,29 KANADA 152 766 145 874-4,51 DİĞER 3 809 154 4 064 625 6,71 YABANCI TOPLAM 28 355 164 30 088 502 6,11 6
TURİZMDE 2017 HEDEFLERİ BÜYÜME % 3,3 E REVİZE EDİLDİ BAKANLIĞIN 2017 BÜTÇESİ 2 MİLYAR TL Resmi Gazete de yayımlanan Orta Vadeli Mali Plan (OVMP) ile Bakanlıklar ve merkezi yönetim kapsamındaki diğer kuruluşların bütçe tavanı büyüklükleri açıklandı. Buna göre, 2014 te 1,5 milyar TL olan Kültür ve Turizm Bakanlığı bütçesinin; 2015 te 1,8 milyar TL, 2016 için 1,9 milyar TL ve 2017 için de 2 milyar TL olması teklif edildi. 2017 DE TURİZM GELİRİ 35,5 MİLYAR DOLAR Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, 2014 yılı büyüme tahmininin yüzde 4 ten yüzde 3,3 e düşürüldüğünü, enflasyon tahmininin ise yüzde 5,5 ten yüzde 9,4 e yükseltildiğini açıkladı. Orta Vadeli Program da (OVP) turizm geliri hedefleri de açıklandı. 2015-2017 dönemini kapsayan programda, turizm gelirlerinin yıllık ortalama % 6,4 artması öngörülüyor. Açıklanan verilere göre, 2014 yılında 29,5 milyar Dolar olarak tahmin edilen turizm geliri, 2015 te 31,5 milyar Dolar, 2016 da 33,5 milyar Dolar ve 2017 de de 35,5 milyar Dolar olarak hedeflendi. Orta Vadeli Program a göre, turizm gelirlerinin milli gelir içindeki payı % 3,4 ten % 3,7 ye çıkacak. Öte yandan turizm gelirlerinin ihracat gelirlerine oranı ise % 18,4 ten % 17,5 e gerileyecek. OVP de turizm geliri beklentileri Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, 2015-2017 dönemine ait Orta Vadeli Ekonomi Programını açıkladı, büyüme rakamlarında hedef küçülttü. 2014 için büyüme beklentisi yüzde 3.3 e çekildi. 2015 için büyüme yüzde 4, 2016-2017 için ise yüzde 5 i tutturmayı hedefliyoruz. Bu yıl sonunda enflasyonun yüzde 9.4 olmasını planlanıyor. 2015 te yüzde 6.3, 2016-2017 için ise yüzde 5 lik hedef ortaya kondu. GSYH, milyar Dolar Turizm Geliri, milyar Dolar İhracat, milyar Dolar Turizm Geliri/ İhracat, % Turizm Geliri/ GSYH, % 2013 822 28 151,8 18,4 3,4 2014 (t) 810 29,5 160,5 18,4 3,6 2015 (p) 850 31,5 173 18,2 3,7 2016 (p) 907 33,5 187,4 17,9 3,7 2017 (p) 971 35,5 203,4 17,5 3,7 (t) tahmin (p) program hedefi 7
BAKANLIKTAN Belgelİ konaklama tesisi sayısı 3 bini geçti Çevreye Duyarlı Tesis sayısı 142 Kültür ve Turizm Bakanlığı ndan belgeli konaklama tesisi sayısı Eylül 2014 sonu itibariyle 3 bin 89 oldu. Geçen yıl tesis sayısı 2 bin 974 idi. Son bir yıl içinde ülkemizde 5 yıldızlı otellerin sayısı 438 den 474 e yükselirken, 4 yıldızlı otel sayısı da 632 den 643 e çıktı. Aynı önemde 3 yıldızlı otel sayısı da 776 dan 822 ye yükseldi. AKTOB Araştırma Birimi tarafından hesaplanan tahmini yatak sayısı da 798 bin dolayına yükseldi. Belediye belgeli tesislerle birlikte ele alındığında ülkemizin yatak kapasitesinin 1 milyon 310 bin dolayında olduğu tahmin ediliyor. Belgeli tesislerin sayısı Tesisler 2013 2014 5 * Otel 438 474 4 * Otel 623 643 3 * Otel 776 822 2 * Otel 453 418 1 * Otel 50 51 Tatilköyü 82 84 Termal Otel 59 59 Butik Otel 68 76 Özel Konaklama Tesisi 256 284 M. Apart Otel 100 108 Motel 10 9 Pansiyon 40 43 T.Komplex 1 3 Diğer 18,0 15,0 Toplam 2974,0 3089,0 Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre Çevreye Duyarlı Tesis (Yeşil Yıldızlı) sayısı 142 ye yükseldi. Yeşil Yıldızlı tesis ve işletmeler sayısında ilk sırayı 75 tesis ile Antalya aldı. Antalya yı 14 er tesisle, İstanbul ve Muğla, 9 tesisle İzmir izledi. Hatay, Şanlıurfa, Ordu, Ankara, Denizli ve Konya ise bu illeri takip etti Yeşil Yıldızlı tesisler İller Tesis sayısı Antalya 75 İstanbul 14 Muğla 14 İzmir 9 Hatay 4 Şanlıurfa 3 Ordu 3 Ankara 3 Denizli 2 Konya 2 Diğer 13 8
BAKAN ÇELİK: ANTALYA KORUNMALI ANEX Tour AZUR AIR İ TANITTI Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik, Antalya Valisi Türker, Büyükşehir Belediye Başkanı Türel ile toplantı gerçekleştirdi. Antalya, mücevher gibi korumamız gereken bir yer. Kentin kendi vizyonumuz, planlamalarımıza uygun bir şekilde gelişmesi için elimizden gelen desteği veririz" Antalya'da çeşitli temaslarda bulunan Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik, bölgedeki kaçak otel ve sitelerin yıkılacağını açıkladı. Basın mensuplarına açıklama yapan Ömer Çelik, Antalya'yı helikopter ile havadan gezdiklerini belirterek, "Antalya bizim için mücevher gibi korumamız gereken bir yer. Kentin kendi vizyonumuz, planlamalarımıza uygun bir şekilde gelişmesi için elimizden gelen desteği veririz"dedi Antalya'da kaçak siteler, kaçak oteller gördüklerini belirten Ömer Çelik, yapılan bir kaçak otelin açılış daveiyesinin de kendilerine gönderildiğini kaydetti. Çelik, "Antalya'daki bütün bu yerlerin mülkiyeti devlete dolayısıyla vatandaşlara aitti. Kaçak ne varsa yıkacağız. Hiçbir kaçağa göz yummayacağız. Plansız yapılmış sitelere, otellere müsaade etmeyeceğiz. Bazı ismi bilinen turizmcilerin bu tip yanlış işlere imza atması beni üzdü. Bunlara müsamahasız davranacağımdan, süratle adım atacağımdan herkes emin olsun. Antalya'nın hakkını Antalyalılar için koruyacağız. Bu konuda radikal davranacağımızı açıklamak istiyorum."dedi. Anex Turizm Grubu Alanya'da organize ettiği 18. kuruluş yıldönümü etkinliğinde yeni havayolu şirketi Azur Air'i tanıttı. Anex Başkanı Neşet Koçkar şirket ile ilgili bilgi verdi. 14 uçağı bulunan ve bu uçakları ile Rus bir şirket bünyesinde uçuşlarını gerçekleştiren Anex Turizm Grubu, artık kendi havayolu markası altında uçacak. Anex Turizm Grubu, Azur Air Rusya nın ardından Azur Air Ukrayna ve Azur Air Türkiye yi de kurmayı hedefliyor. Şirket gelecek yılın başlarında 3 uçağı daha filoya katacak. Şirket, Rusya dan sadece Türkiye, Mısır, Tayland, Vietnam, İspanya, Tunus gibi ülkelere de uçacak. 9
sektörlerde yabancı ağırlıkları 2012 Türkiye de sanayi ve hizmet sektörlerinde üretilenlerin yaklaşık % 80 inin kaynağı olan 95 bin girişimin 2 binden fazlası yabancı sermaye kontrolü altında bulunuyor. YABANCILARA 13,6 BİN KONUT SATILDI Yapılan son araştırmalara göre, 2012 yılında sektörlerde Yabancı Kontrol Oranı (YKO) % 13,6 olarak gerçekleşti. Konaklama sektöründe, Yabancı Kontrol Oranı ise % 15 dolayında. 2009 yılından bu yana Türkiye de yabancıların kontrol oranı, % 15 ten % 13-14 bandına gerilerken, konaklama sektöründeki hakimiyet, % 9,4 ten % 15 e yükseldi. Sektörlerde yabancı kontrol oranları, % Sektörler Yabancı kontrol oranı,% Tütün ürünleri imalatı 87,92 Kanalizasyon 53,48 Telekomünikasyon 53,40 Madenciliği destekleyici hizmet faaliyetleri 47,95 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı 45,77 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı 45,31 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı 40,86 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı 35,04 Kütüphaneler, arşivler, müzeler ve diğer kültürel faaliyetler 32,12 Reklamcılık ve piyasa araştırması 31,59 Kiralama ve leasing faaliyetleri 30,69 İstihdam faaliyetleri 30,17 Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı 30,01 Toptan ticaret (Motorlu kara taşıtları ve motosikletler hariç) 28,21 Mimarlık ve mühendislik faaliyetleri; teknik test ve analiz faaliyetleri 26,51 Elektrikli teçhizat imalatı 26,42 Metal cevherleri madenciliği 23,47 Büro yönetimi, büro destek ve iş destek faaliyetleri 23,25 Taşımacılık için depolama ve destekleyici faaliyetler 22,14 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı 20,64 Bilgisayar programlama, danışmanlık ve ilgili faaliyetler 20,06 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 18,60 Posta ve kurye faaliyetleri 17,63 Diğer mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler 17,60 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı 17,24 İçeceklerin imalatı 17,22 Bilgi hizmet faaliyetleri 15,34 Motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı 14,96 Konaklama 14,95 Perakende ticaret (Motorlu kara taşıtları ve motosikletler hariç) 14,10 Bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetleri 13,97 Yayımcılık faaliyetleri 13,30 İyileştirme faaliyetleri ve diğer atık yönetimi hizmetleri 13,15 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) 12,75 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı 12,59 Güvenlik ve soruşturma faaliyetleri 11,92 Seyahat acentesi, tur operatörü ve diğer rezervasyon hizmetleri ve ilgili faaliyetler 11,43 Gıda ürünlerinin imalatı 10,15 Türkiye de bu yılın 9 aylık döneminde, yabancılara 13 bin 611 konut satıldı. Yabancılara yapılan konut satışlarının % 65 inden fazlası Antalya ve İstanbul da gerçekleşti. Yabancılara yapılan konut satışlarının % 35,8 i Antalya da gerçekleşti. Antalya yı % 29,3 payla İstanbul izledi. Yapılan satışlarda öne çıkan diğer iller de; Aydın, Muğla, Mersin, Bursa, Yalova, Ankara ve İzmir şeklinde sıralanıyor. Yabancılara yapılan konut satışları, adet (Ocak-Eylül) Konut sayısı Antalya 4874 İstanbul 3990 Aydın 897 Muğla 800 Mersin 569 Bursa 674 Yalova 457 Ankara 255 İzmir 164 Trabzon 146 Diğer iller 785 Toplam 13 611 10
dokuz aylık dönemde Kruvaziyer yolcu sayısı % 20 düştü reel getiriler eylül 2014 Türkiye ye yılın 9 aylık döneminde gelen kruvaziyer yolcu sayısı % 20 gerileyerek 1 milyon 708 binden 1 milyon 360 bine düştü. En büyük gerileme, yüksek yolcu kapasitesine sahip limanlarda gerçekleşti. 9 aylık dönemde Kuşadası Limanı % 1, İstanbul % 28, İzmir ise % 50 dolayında yolcu kaybetti. Antalya bölgesindeki limanlara gelen kruvaziyer yolcu sayısı da % 8,4 düşerek, 161 binden 148 bin dolayına indi. Limanlara göre kruvaziyer yolcu sayısı (Ocak-Eylül) 2013 2014 Değişim,% KUŞADASI 444.421 439.386-1,1 İSTANBUL 524.933 377.317-28,1 İZMİR 369.265 184.730-50,0 ANTALYA 138.415 134.577-2,8 MARMARİS 114.788 82.672-28,0 ÇEŞME 53.840 59.235 10,0 BODRUM 16.531 29.676 79,5 ALANYA 21.760 12.372-43,1 SİNOP 6.244 10.978 75,8 TRABZON 5.088 9.355 83,9 ÇANAKKALE 4.338 7.707 77,7 DİKİLİ 3.497 5.179 48,1 BARTIN 2.071 2.418 16,8 SAMSUN 918 1.396 52,1 FETHİYE 1.067 1.256 17,7 KAŞ 832 542-34,9 GÜLLÜK 439 329-25,1 GÖCEK 252 242-4,0 MUDANYA 83 TAŞUCU 637 TOPLAM 1.708.782 1.360.004-20,4 Yatırım araçlarının sağladığı reel getiri hesaplamalarına göre, Dolar ve Avro yıllık ortalamalarla reel olarak kazanç sağladı. Eylül ayı verilerine göre, aylık bazda Dolar, reel olarak % 2 dolayında getiri sağlarken, Avro da % 1 düşüş oldu. Yıllık ortalamalarla; Dolar % 6,3 kazandırdı. Avro daki getiri ise % 9,9 oldu. Yatırım araçlarının sağladığı getiriler, % (Eylül ayı değerleri ) Mevduat faizi (brüt) BIST 100 endeksi Amerikan doları Yıllık ortalama Nominal,% Reel, % 5,07-3,20-5,12-12,59 15,43 6,35 Euro 19,34 9,95 Külçe altın -2,69-10,35 Devlet iç borçlanma senetleri 7,28-1,16 11
türkiye, paket turlarda İspanya yı yakalıyor 6 OTEL TUI ÇEVRE SERTİFİKASI ALDI Türkiye, gerçek turistik kitleyi gösteren PAKET TUR pazarı açısından İspanya yı yakalamak üzeredir. 1-İspanya ile Türkiye arasındaki yabancı ziyaretçi farkı 25 milyon dolayında. Bu farkın % 40 ü DÜŞÜK sezonda oluşuyor. 2- İspanya ile Türkiye arasındaki PAKET TUR farkı 3 milyon dolayında. Bu farkın % 75 i DÜŞÜK sezonda oluşuyor. 2013 verilerine göre, Türkiye ve ispanya ziyaretçi verileri Yabancı ziyaretçi, milyon Paket turisti, milyon İspanya 60,6 18,2 Türkiye 34,2 16,4 Fark: İspanya-Türkiye 26,4 1,8 Türkiye ve ispanya paket tur sayıları, milyon 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Spain Turkey TUI nin 2005 ten beri kendi marka otellerine verdiği EcoResorts sertifikasına 2015 yılı için hak kazanan oteller belli oldu. Türkiye den EcoResorts belgesi alan oteller: Iberotel Palm Garden Iberotel Sarıgerme Park Robinson Club Sarıgerme Park Robinson Club Pamfilya Robinson Club Çamyuva Robinson Club Nobilis EcoResorts sertifikası alabilmek için; TUI bünyesindeki bir otel ya da club olmak, TUI nin her yıl belirlediği çevre şampiyonu oteller listesine girmiş olmak ve çevre yönetim sisteminin ulusal ya da uluslararası bir çevre normuna göre sertifikalandırılmış olması koşulları aranıyor. 12
YATIRIM BÜTÇESİNİN % 32 Sİ ANTALYA DA MAH, Sabiha Gökçen İN TAMAMINI ALDI AKTOB Araştırma Birimi nin derlediği verilere göre, konaklama sektörü yılın 9 aylık döneminde 267 proje için 4 milyar TL lik yatırım teşvik belgesi aldı. Bu dönemde komple yeni yatırımı öngören 3,5 milyar TL lik 226 proje ile 60 bine yakın yeni yatak üretilecek. Bu yatırımlarla 14 bine yakın kişi iş imkanı bulacak. Yeni yatırımlarda ilk sırayı Antalya alırken, yapılacak olan yeni yatakların ve yaratılacak iş olanaklarının % 33 ünü bu il sağlayacak. Öte yandan Yatırım bütçesinin dağılımı, %* (Ocak-Ağustos) Antalya toplam yatırım bütçelerinin de % 32 sini elinde bulunduruyor. İkinci sıradaki İstanbul ise bu değerlerden % 15 ila % 17 lik paylar alıyor. Bu 2 ili; İstanbul, Muğla, Konya, Mersin, Bursa, Yalova, Antep, Aydın, Balıkesir ve İzmir takip ediyor. Yeni yatırımların tesis türlerine göre dağılımında ise 3, 4 ve 5 yıldızlı tesisler ilk sıraları alırken, onları butik oteller izledi. Bütçe payı,% ANTALYA 32,1 İSTANBUL 16,8 MUĞLA 8,1 KONYA 3,8 MERSİN 3,4 BURSA 3,2 YALOVA 3,0 DİĞER İLLER 30,6 *Yalnızca konaklama tesisleri. Turizm yatırımı olmayan öğrenci yurtları hariç.(9 aylık dönemde 61 yeni yurtta 24 binden fazla yatak yapılacak) Malaysia Airports Holdings (MAH), öncelikli satın alma hakkını kullanarak % 40'ı TAV'ın elinde bulunan Sabiha Gökçen Havalimanı'nın tamamını satın aldı. MAH, Limak Holding'e 285 milyon euro ödeyecek. Sabiha Gökçen için projenin ikinci büyüme aşamasının başlaması planlanıyor. Paralel pist ile uçak trafiğinin en az iki kat artırılması hedefler arasında. Plana göre toplam uzunluğu 3 bin 500 metre olacak piste Airbus A380 gibi büyük yolcu uçakları maksimum kalkış ağırlıkları ile havalanabilecek. Aynı anda uçakların inip kalkabileceği paralel iki pistin arasına terminal inşa edilecek. Uydu terminal sayesinde operasyonunu daha da artacağı Sabiha Gökçen in kapasitesi yıllık 50 milyon yolcuya ulaşacak. Uçuş operasyonunun daha emniyetli yönetilmesi için ayrıca 115 metre yüksekliğinde hava trafik kontrol kulesi de yapılacak. 13
İstİhdam artışının % 20 si turizmden sağlandı 66 TURİZM ŞİRKETİNE VERGİ İSTİSNASI Turizm sektöründe sigortalı olarak çalışanların sayısı % 10 dolayında artışla 1 milyonu geçti. Türkiye de sigortalı sayısındaki artışın da % 20 si turizm sahalarındaki gelişmeden elde edildi. AKTOB Araştırma Birimi nin Temmuz ayı SGK verilerinden derlediği bilgilere göre, geçen yıl 12,6 milyon olan sigortalı sayısı bu yıl % 3,9 artışla 13,1 milyona çıktı. Aynı dönemde turizmde çalışanların sayısı da % 10,4 yükselişle, 924 binden 1 milyon 109 bine ulaştı. Bu dönemde Türkiye deki sigortalı sayısındaki 495 bin kişilik artışın % 19,4 ü de turizm sektöründeki gelişmeden kaynaklandı. Konaklama sektörünün gelişmedeki payı ise % 7 oldu. Diğer yandan turizm sektörünün toplam istihdam içindeki payı da 0,45 puanlık artışla % 7,33 ten % 7,78 e yükseldi. Turizmde sigortalı çalışan sayısı, (Temmuz) 2013 2014 Değişim YİYECEK İÇECEK HİZ. 461.461 532.348 15,4 KONAKLAMA 331.251 365.260 10,3 SEYAHAT AC.TUR OP.HİZ 56.381 57.667 2,3 SPOR, EĞL.DİNL.FAAL 55.356 42.205-23,8 HAVAYOLU 19.770 22.604 14,3 TURİZM TOPLAMI 924.219 1.020.084 10,4 TÜRKİYE TOPLAMI 12.615.267 13.109.755 3,9 TURİZMİN PAY,% 7,33 7,78 0,45 puan Ekonomi Bakanlığı, elde edecekleri döviz geliri beyanlarına göre 66 turizm şirketine; vergi ve harç istisnası verdi. Yılın 9 aylık döneminde verilen istisnalara göre, 66 turizm şirketi toplamda 412 milyon 134 bin 88 Dolar lık döviz geliri elde edeceğini beyan etti. Vergi ve harç istinası alan şirketler arasında ilk sırayı konaklama tesisleri alırken, onu seyahat acentaları izledi. Diğer yandan istisnaların, % 74 ü Antalya daki turizm şirketlerine tanında. Antalya yı % 13 ile İstanbul, % 6 ile Ankara ve % 3 ile Aydın izledi. 14
TUI Travel, Yunanistan kapasitesini artırmaya hazırlanıyor. Şirket deneme amaçlı olarak bu yıl turizm sezonunu erken başlatmayı da planlıyor. TUI ve Yunanİstan İşbİrlİğİ Yunanistan Turizm İşletmeleri Birliği nin (SETE) yıllık konferansına katılan TUI Travel CEO su Peter long, Yunanistan a götürdükleri ziyaretçi sayısında yüzde 10 artış kaydettiklerini, buna paralel olarak önümüzdeki yılda da Yunanistan kapasitesini bir miktar arttıracaklarını açıkladı. Yunanistan ile TUI arasındaki işbirliğinin geliştirileceğini belirten Peter Long, Yakın ilişki içerisinde, Yunanistan ın turizmine yatırım yapmaya devam edeceğiz. Buna, 2015 sezonuna daha erken başlama denemesi de dahil dedi. Geçen yıl Yunanistan kapasitelerini arttırdıklarını ifade eden Long, Bu yıl Yunanistan a 2 milyon turist getirerek bu hedefimize ulaştık. TUI olarak, bu ülkeyi desteklemeye devam edeceğiz dedi. Yunanistan Turizm Bakanı Olga Kefaloyanni: "Başarı tesadüf değil, arkasında vizyon var" Önümüzdeki yılın sadece turist sayısı ve turizm gelirleri açısından değil, aynı zamanda yatırımlar için de önemli bir yıl oalcağını belirten Kefaloyanni, yurt dışından olumlu mesajlar aldıklarını belirtti. Azınlıkça sitesinde yer alan habere göre, bakanlığın çalışmalarının sonuç verdiğinin altını çizen Olga Kefaloyanni, 2014 yılında Yunanistan turizminde ortaya çıkan ilerlemenin konjonktürel olmadığını ifade etti. Kefaloyanni, "Hiçbir şey tesadüfi değil. Yunanistan turizminin yakaladığı başarının arkasında vizyon, planlama ve siyasi irade var."dedi. 2015 yılı hedefleri arasında turizm geliri fazlasının Yunan ekonomisine yayılması ve turist gelişlerinin tüm yıla yayılmasının bulunduğunu belirten Kefaloyanni, yeni ajandalarının kruvaziyerde yeni politikalar ve Atina'nın ülkenin turizm başkentine dönüştürülmesi olduğunu kaydetti. KAŞ, SCHAUINSLAND PROGRAMINDA Alman tur operatörü Schauinsland, 2015 yaz programına 300 yeni otel ekledi. 2015 yaz programını da açıklayan Schauinsland ın daha önce 6 olan katalog sayısının bu yıl 7 ye çıktığı bildirildi. Schauinsland ın yeni kataloğunda Algarve, Madeira, İtalya, Endülüs, Bulgaristan ve Kape Verde yer alıyor. Otel sayısını da yüzde 10 arttırarak arttırarak programına 300 yeni otel ekleyen Schauinsland ın yeni destinasyonları ise Türkiye den Kaş ın yanı sıra, golf programı ile İtalya da Napoli, Ischia ve Sicilya; Yunan adası Sisam (Samos); Yeşil Burun (Cape Verde) adalarından Boa Vista ve Sol oldu. Diğer yandan şirket 2013/2014 mali yılında müşteri sayısını % 26 artışla 1,25 milyona, cirosunu da % 24 artarak 970 milyon Avro ya çıkardı.şirket 2015 te müşteri ve ciroda % 5 erlik artış öngörüyor. 15
KİTLE TURİZMİNDE YATAKLAR KIYILARDA YOĞUNLAŞIYOR MISIR TURİZM YATIRIMLARINI ARTIRACAK Mısır, özellikle İskenderiye bölgesindeki yeni yatırımlarla öne çıkmayı planlıyor. Ülkenin turizm bakanlığı Luksor'u kongre destinasyonu olarak pazarlamayı planlıyor. Akdeniz ve Avrupa pazarında rekabet eden destinasyonların yatak arzlarındaki büyüme, ülkelerin kıyı kesimlerinde yoğunlaşıyor. AKTOB Araştırma Birimi nin yaptığı analizlere göre, aralarında Türkiye, İspanya, Yunanistan ve Mısır gibi ülkelerin bulunduğu kitle turizminde rekabet eden destinasyonlarda yatak arzının % 75 inden fazlası kıyılarda bulunuyor. Öte yandan pazarda lider konumda bulunan ülkelerden Fransa ve İtalya da ise kıyıların toplam yatak arzından aldığı pay, düşük seviyelerde. Toplam yatak arzından kıyıların aldığı pay*, % Ülkeler Pay, % Mısır 95,5 Hırvatistan 94,5 Portekiz 79,3 Türkiye 78,4 Yunanistan 73,4 İspanya 70,1 Bulgaristan 66,9 İtalya 55,8 Fransa 40,2 *G.Kıbrıs ve Malta gibi ada ve yarımada ülkelerinde bu oran % 100 dolayındadır. Mısır bu planlarını Almanya daki acente işbirliği kuruluşu QTA nın yıllık toplantısında açıkladı. İskenderiye yi önemli bir turizm destinasyonu haline getireceklerini söyleyen Mısır Turizm Bakan Zaazou, bölgeye yeni otel yatırımları yapılacağını belirtti. Luxor un toplantı kongre turizminde geliştirilmesini de hedefleyen ülke, buraya büyük kongre otelleri ve merkezleri yapmayı öngörüyor. Diğer yandan Luksor un da yeni yatırımlarla özellikle Nil gemilerinin yenilenebilir enerji ile çalışmaları için yenilenebilir enerji ile üretilen elektrikten yararlanabilecekleri istasyonlar kurmayı ğplanladığını belirten bakan, gemi sahiplerine de mali desteğin gündemde olduğunu söyledi. 16
AKDENİZ pazarında 9 AYLIK DURUM THOMAS COOK OTELLER İÇİN BİRİM KURDU Thomas Cook'un yeni oluşturduğu grup oteller birimni CEO Karl Schattmaier ın başında bulunduğu yeni bir birim yönetecek. Akdeniz pazarında bulunan ülkelerden İspanya, 9 aylık dönemi % 7,4 artışla tamamladı. 2013 te 48,4 milyon ziyaretçi çeken İspanya 2014 te 52 milyon yabancı ziyaretçi sayısına ulaştı. Ziyaretçi bakımından ikinci sırada yer alan Türkiye ise 9 aylık dönemi % 6,1 yükselişle tamamlarken, 28,3 milyondan 30 milyon yabancı ziyaretçiye çıktı. Bu yıl yüksek oranlı büyüme yakalayan Yunanistan ise 6 ayda % 14 lük yükselişle 16 milyon bandının üzerine çıktı. Öte yandan, yüksek sezona giren Mısır ise kayıplarını azaltmaya devam ediyor. Yüzde 30 un üzerinde olan düşüş, 9 ay sonunda % 10 a kadar geriledi. Akdeniz de yabancı ziyaretçi sayıları (Ocak-Eylül) 2013 2014 DEĞİŞİM İSPANYA 48.810 52.407 7,37 TÜRKİYE 28.355 30.088 6,11 YUNANİSTAN 14.230 16.265 14,30 MISIR 7.555 6.790-10,13 TOPLAM 98.950 105.550 6,67 Yeni birim, ülke veya kaynak pazar merkezli yönetim yerine, otellerin merkezi olarak yönetilmesini amaçlıyor.merkez ofiste, önemli yerlerde bulunan tüm markaları temsil edecek ve yerel otellerle bağlantı sağlayacak 5 bölge müdürü olacak. Yeni birim, Thomas Cook Hotels & Resorts; Sunprime, Sunwings, Sentido, Smartline ve Sunconnect konsept otellerini, Hi! otellerini (İngiltere) ve Eldorador klüplerini (Fransa) yönetecek. Ancak, Hi! markası içindeki 10 otel diğer markalara devredilecek, 13 otel de portfolyodan çıkarılacak. Thomas Cook, halen 137 olan otel portföyünü 2017'de 2 milyon konukluk 250 otele çıkarmayı planlıyor. 17
Antalya da belgeli yatak sayısı 470 bine yaklaştı Onur Air den 5 yeni destinasyon Antalya da Kültür ve Turizm Bakanlığı ndan işletme ve yatırım belgeli yatak sayısı 469 bin 112 oldu. Eylül 2014 sonu itibariyle, Antalya da turizm işletme belgeli yatak sayısı 395 bin 88, yatırım belgeli yatak sayısı da 74 bin 24 adede ulaştı. İldeki 5 yıldızlı otel sayısı da artıyor. İşletme ve yatırım belgeli 304 adet 5 yıldızlı otelin bulunduğu ile bu tesislerde 254 bin 204 yatak var. Diğer yandan ilde 237 adet 4 yıldızlı otelde de 116 bin 351 adet yatak bulunuyor. 141 adet 3 yıldızlı otelde ise yatak sayısı 30 bin dolayında. Sayısı 47 olan 5 yıldızlı tatilköylerinde ise toplamda 40 bin 53 yatağa ulaşıldı. Antalya da tesis ve yatak sayısı İşletme Belgeli Yatırım Belgeli Toplam tesisler Tesis sayısı 747 164 911 Yatak sayısı 395.088 74.024 469.112 (2014-Eylül sonu) Onur Air, Amsterdam, Paris, Viyana, Düsseldorf ve Frankfurt'a tarifeli uçuşlara başladı. Şirket, İstanbul Atatürk Havalimanı'ndan Avrupa'da 5 noktaya tarifeli uçuşlara başladı. Amsterdam, Paris, Viyana, Düsseldorf ve Frankfurt'a İstanbul'dan günlük seferler başlatan Onur Air, bağlatılı seferlerini de artırıyor. Şirkte, daha sonra, Elazığ, Urfa, Adana Trabzon, Kayseri, Antalya, İzmir ve Bodrum bağlantılı uçuşlara başlamayı da planlıyor. 18
konaklama yatırımları gündemi TUIFLY 2015 TE İLK KEZ İZMİR E UÇACAK Grup ve zincirleri yatırım planları Alltours un yeni markası Sunline Türkiye de 2 tesiste faaliyete geçiyor Ramada Hotels Antalya da 3 tesise çıkacak Dedeman Hotels 10 yılda 42 otel açacak Kervansaray Hotels Yeni otelini İstanbul da açacak Barut Hotels 2015 te Fethiye tesisini açıyor Hilton dan yeni marka Canopy by Hilton Asok Limited Hilton ile turizme giriyor Bünyesinde Allsun, Alltoura ve Holiday Hotels olmak üzere 3 konaklama markası bulunan Alltours, yeni markası olan Sunline ı 2015 yazında faaliyete sokacak. 3-4 yıldızlı tesislerden oluşacak Sunline, İspanya da 5, Yunanistan da 4 ve Türkiye de 2 tesisle hizmet verecek. Antalya Side deki 4 yıldızlı Sandy Beach ve Muğla nın Fethiye ilçesi Çalış mevkiinde 3,5 yıldızlı Güneş Otel, önümüzdeki yıl Sunline markası ile hizmet verecek. Antalya da 2 tesisle faal olan Ramada Hotels, 3 üncü otelini Side de açacak. Ramada Plaza Antalya ve Ramada Resort Lara dan sonra Side de Ramada Resort Side faaliyete geçecek. Side de bulunan The Clours West Oteli 15 yıllığına kiralayan Ramada, dünyanın en büyük otel zinciri olan Wyndham Hotels bünyesindeki markalardan en yaygını konumunda. Dedeman Grubu 252 odalı yeni tesisi Dedeman Bostancı açıldı. Dedeman Y.K Başkan Yardımcısı Rıfat Dedeman, yurt içi ve yurt dışındaki projelere devam edileceğini vurgularken 10 yıl içinde 20 si Dedeman, 22 si Dedeman Park olmak üzere toplam 42 otel ile hizmet vermeyi hedeflediklerini belirtti. Konaklama sektöründe 8 tesis ile hizmet veren Kervansaray Hotels Grubu, yeni otelini İstanbul da açacak. İstanbul Avrupa yakasında açılacak otel 2018 de faal olacak. Ayrıca Anadolu da bir otel satın almak için de çalışmalar sürüyor. Öte yandan grubun Batı Avrupa ülkelerinde de otel arayışları olacak. Son olarak, Anyalya kent merkezinde Dedeman dan aldığı oteli barut Akra olarak açan Barut Hotels in otel sayısı 11 e çıktı. Akra Barut ve Akra Park Barut la birlikte çalışan sayısını 3 bine çıkaran grup, bir sonraki yeni otelini 2015 te Fethiye de açacak. Fethiye deki 80 dönümlük arazide 415 oda ve 1250 yatak kapasiteli yeni otel, 2015 yılı Nisan ayında faaliyete geçecek. Hilton Worldwide nin yaşam tarzına yönelik yeni markası Canopy by Hilton, ABD nin 11 noktasında faaliyete başlayacak. Canopy by Hilton markası altındaki bazı otellerin 2015 yılında açılması bekleniyor. KKTC de otomotiv ve mobilyacılık sektöründe faaliyet gösteren Asok Limited Şirketi turizm sektörüne giriyor. Şirket, Girne de 500 yataklı Kıbrıs Hilton Otel ini bir yıl sonra hizmete açacak. Kıbrıs Hilton da 250 kişi istihdam edilecek. TUI'nin havayolu şirketi TUIfly, 2015 yaz sezonunda İzmir'i ilk kez uçuş programında aldı. Avrupa seyahat pazarının en büyük grubu olan TUI nin charter şirketi TUIfly, 2015 yaz sezonu için yeni uçuş noktalarına uçacağını açıkladı. TUIfly, 2015 yazında Türkiye den İzmir e, Dalmaçya dan da Zadar a, Girit te Chania ve Tunus ta Enfidha ya ilk kez uçacak. 2015 yazında Salı günleri olmak üzere haftada bir gün Almanya nın Düsseldorf ve Stuttgart kentlerinden İzmir e uçacak olan TUIfly, haftada dört kez ise Frankfurt ve Hannover den Zadar a uçuş gerçekleştirecek. 19
Rusya ve Türkİye turizmde İşbİrlİğİnİ güçlendirecek PEGASUS, ŞARM EL-ŞEYH E uçuyor Antalya Corneilla Diamond Otel de gerçekleştirilen Türkiye-Rusya 9.Turizm Çalışma Grubu toplantısında önemli işbirliği kararları alındı. İki ülke turizm kurumları, ilgili bakanlıklar ve turizm sektörü temsilcilerinin katıldığı toplantının ana gündem maddelerini iki ülke arasındaki turizm ilişkilerini her alanda geliştirmek ve turizm güvenligi konuları oluşturdu. Toplantıda; - Rusya Federasyonu`ndan Türkiye`ye Kasim-Mart ayları arasında daha fazla turist gelmesi için ortak forumların düzenlenmesi (İlk çalıştay 2015 EMITT Fuarı sırasında gerçekleştirilecek), - Saglık ve Termal Turizm alanlarında turist akışının attırılması, -Turist güvenligi ve sağlığı alanlarında alınan önlemlerin ve yapilan başarılı çalışmaların devam ettirilmesi, ve -Türkiye turizm sektoründe çalışan personellerin Rusça ögrenmelerinin desteklenmesi, başlıklarda fikir birliğine varıldı. Toplantıda, Türkiye heyetine T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Tanıtma Genel Muduru Irfan Onal, Rusya heyetine ise Federal Turizm Ajansı Dış İlişkiler Genel Müdürü Valery Korovkin başkanlık etti. Pegasus Hava Yolları Mısır ın tatil beldelerinden Şarm El Şeyh e 23 Ekim, Hurgada ya da 25 Ekim itibariyle uçuşlara başladı. Pegasus Hava Yolları uçuş ağına yeni eklediği Şarm El-Şeyh ve Hurgada ile 23 Ekim tarihinde Mısır a ilk tarifeli seferlerini gerçekleştirdi. Hurgada ya uçuşlar ise 25 Ekim tarihinden itibaren başladı. Pegasus un Şarm El-Şeyh ve Hurgada ile birlikte uçuş ağı yurt dışında 56, yurt içinde 30 olmak üzere, 36 ülkede toplam 86 noktaya ulaştı. Sabiha Gökçen Havaalanı ndan Şarm El Şeyh ve Hurgada ya seferleri Perşembe, Cumartesi ve Pazar günleri olmak üzere haftanın üç günü gerçekleşiyor. Pegasus un Şarm El- Şeyh uçuşları saat 23:30 da; Hurgada uçuşları ise 22:35 te yapılıyor. 20