AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE 2012 YILI EKONOMİK RAPORU Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211 63 15 www.aydinticaretborsasi.org.tr info@aydinticaretborsasi.org.tr Hazırlayan Cansu KARABULUT Arge- Proje ve Kalite Sorumlusu 1

İÇİNDEKİLER SAYFA KONU 7 AYDIN TİCARET BORSASI HAKKINDA GENEL BİLGİLER 10 AYDIN HAKKINDA GENEL BİLGİLER 11 TARİHÇE 11 COĞRAFİ KONUM 13 TOPLUMSAL VE KÜLTÜREL YAPI 14 NÜFUS YAPISI 16 EĞİTİM 20 KÜLTÜR 22 TURİZM 23 SAĞLIK 23 SOSYAL GÜVENLİK 25 İSTİHDAM DURUMU 28 ULAŞIM 29 KAMU YATIRIMLARI 30 EKONOMİK YAPI 31 TARIM 35 İNCİR ÜRETİMİ 35 KESTANE ÜRETİMİ 36 ZEYTİN VE ZEYTİNYAĞI ÜRETİMİ 37 PAMUK ÜRETİMİ 38 ÖRTÜ ALTI ÜRETİMİ VE TARIM ALANLARI 39 TARIMSAL ALET VE MAKİNALAR 41 HAYVAN VARLIĞI 44 SANAYİ 45 SANAYİ VE TİCARET 2

47 ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ 49 DIŞ TİCARET 50 AYDIN İLİ DIŞ TİCARET RAKAMLARI 58 MİLLİ HESAPLAR 61 BANKALAR 62 BANKACILIK 62 PROTESTOLU SENETLER 64 KAYNAKÇA 3

TABLOLAR Tablo 1: Aydın Ticaret Borsası 2012 Yılına Ait Tescil Rakamları Tablo 2: Aydın İli / İlçe Merkezi ve Belde /Köy Nüfusu Tablo 3: Aydın İlçelere Göre İl / İlçe Merkezi ve Belde / Köy Nüfusu Tablo 4: İl Nüfusunun Yaş Grupları ve Cinsiyete Göre Dağılımı Tablo 5: Aydın İli Nüfusunun Kayıtlı Olduğu İller Tablo 6: Aydın İl Nüfusuna Kayıtlı Nüfusunun İkamet Ettiği İller Tablo 7: Aydın İl Bazında Okuma Yazma Durumu ve Cinsiyete Göre Nüfus (6+ Yaş) Tablo 8: Ortaöğretimde İlçeler Bazında Okul Derslik Öğrenci ve Öğretmen Durumu Tablo 9: Mezuniyet Durumuna Göre Nüfus Tablo 10: 2012 Yılı Müze Ziyaretçi Sayısı ve Gelir Toplamı Tablo 11: Sinema İstatistikleri Tablo 12: Tiyatro İstatistikleri Tablo 13: 2012 Yılı Aydın İl Tesisleri Tablo 14: Sağlık Personel Sayısı Tablo 15: Aydın İli Sosyal Güvenlik Kapsamındaki Kişi Sayısı ve Türkiye Nüfusuna Oranı Tablo 16: Aydın İli Sosyal Güvenlik Kapsamındaki aktif Çalışan Sayısı Tablo 17: Aydın İli Sosyal Güvenlik Kapsamındaki Emekli Kişi Sayısı Tablo 18: 2012 Yılı Aydın İli Zorunlu Sigortalı Sayısı Tablo 19: Aydın İli İşyeri ve Zorunlu Sigortalı Sayısı İle Ortalama Günlük Kazanç Tablo 20: 2012 Yılı Aydın İli Genel Çalışma Tablo 21: 2012 Yılı Aydın İli Alınan ve Karşılanan Açlık İşler Tablo 22: 2012 Yılı Aydın İli İşe Yerleştirmeleri Tablo 23: 2012 Yılı İçerisinde Tarım Dışı ve Tarım İçi Sektörden Alınan Açık İşler Tablo 24: 2012 Yılı İçerisinde Tarım Dışı ve Tarım İçi Sektörlere Göre İşe Yerleştirmeler Tablo 25: 2012 Yılı Sonunda Yaş Gruplarına Göre Kayıtlı İşsizler Tablo 26: 2012 Yılı Sonunda Öğrenim Durumlarına Göre Kayıtlı İşsizler 4

Tablo 27: 2012 Yılı Kamu Yatırımlarının İllere Göre Dağılımları (Bin TL) Tablo 28: 2012 Yılı aydın İli Kamu Yatırımlarının Sektörel Dağılımı (Bin TL) Tablo 29: Aydın ın Arazi Varlığı Tablo 30: Aydın İli Tarım Alanlarının Kullanış Amaçlarına Göre Dağılımı Tablo 31: Önemli Tarla Bitkileri Ekiliş Alanları (da) ve Üretim Miktarları Tablo 32: Önemli Tarla Bitkilerinin Yıllar İtibariyle Üretim Miktarları Tablo 33: Önemli Sebzelerin Ekiliş Alanları ve Üretim Miktarları Tablo 34: Önemli Sebzelerin Yıllara Göre Ekim alanları ve Üretim Miktarları Tablo 35: Önemli Meyvelerin Üretim Miktarları Tablo 36: Önemli Meyvelerin Yıllara Göre Üretim Miktarları (ton) Tablo 37: Aydın İli İncir İstatistik Verileri Tablo 38: Aydın Yıllara Göre İncir Üretim Miktarları Tablo 39: Aydın İli Kestane İstatistik Verileri Tablo 40: Aydın Yıllara Göre Kestane Üretim Miktarları Tablo 41: Aydın İli Zeytin İstatistik Verileri Tablo 42: Aydın Yıllara Göre Zeytin Üretim Miktarları Tablo 43: Aydın İli Pamuk İstatistik Verileri Tablo 44: Aydın Yıllara Göre Pamuk Üretim Miktarları Tablo 45: İlçelere Göre Örtü Altı Ürünlerin Üretimi (ton) Tablo 46: Aydın İli İlçelere Göre Örtü Altı Tarım Alanları (da) Tablo 47: Aydın Tarımsal Alet ve Makine Varlığı Tablo 48: Aydın İli Yıllar İtibariyle Hayvan Varlığı Tablo 49: Aydın İli İlçeler Bazında Hayvan Varlığı Tablo 50: Aydın İli Büyükbaş Hayvan Varlığı Tablo 51: Aydın İli Küçükbaş Hayvan Varlığı Tablo 52: Aydın İli Bal Üretimi Tablo 53: Aydın İli İlçeler Bazında Arı Kozan Sayısı ve Bal Üretimi 5

Tablo 54: 2012 Yılında Aydın İlinde Kodlanan İlk 5 Faaliyet Tablo 55: 2012 Yılında Aydın İlinde Kodlanan İlk 5 Ürün Tablo 56: 2012 Yılı Aydın Kapasite Raporu Tablo 57: Aydın İli 2011 2012 Yıllarına Ait Ürün Bazında Dış Ticaret Rakamları ($) Tablo 58: Aydın İli 2011 2012 Yıllarına Ait Ülkeler Bazında Dış Ticaret Rakamları ($) Tablo 59: Kişi Başına Gayri Safi Katma Değer ($) Tablo 60: Yıllar İtibariyle Aydın ın Kişi Başı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Değerleri ($) Cari Fiyatları Tablo 62: İlçeler İtibariyle Aydın İli Banka Şube Sayısı Tablo 63: Aydın İli Yıllar İtibariyle Protestolu Senet Adedi Tablo 64: Aydın İli Yıllar İtibariyle Protestolu Senet Tutarı 6

2012 YILI EKONOMİK RAPORU AYDIN TİCARET BORSASI HAKKINDA GENEL BİLGİLER 7

AYDIN TİCARET BORSASI HAKKINDA GENEL BİLGİLER Aydın Ticaret Borsası kuruluş tarihi itibariyle borsaların 31.sidir. Aydın'da Ticaret Borsası kurulması için Hulusi ÇAKICI, Osman BESTEL, Sadık CANDAŞ, Rüştü ŞENSOY ve Mehmet TEMİZ teşebbüste bulunmuşlar, Ticaret Bakanlığınca borsanın kurulmasına 6 Eylül 1956 tarihinde müsaade edilmiştir. Bunun üzerine Sırrı GÜRSEL, Ekrem ÇİFTCİ, Mehmet ÖZŞAHİN, M. Sırrı AYKUTLU, Necati ÖZÇÖLLÜ, İsmail MANAVOĞLU, Fevzi PAKSOY, Mustafa BAYRAMOĞLU, Mustafa ÖZALP ve Sadık AKSARI' dan müteşekkil bir heyetçe yapılan hazırlıklardan sonra 9 Ekim 1956 da seçimler tamamlanmış olup, 10 Ekim 1956 da Borsa 93 üye ile faaliyetine başlamıştır. 2012 yılında ise faal üye sayımız gerçek ve tüzel olmak üzere 377 olmuştur. Kuruluşumuzda seçimle işbaşına gelmiş 9 Meclis Üyesi, 5 Yönetim Kurulu Üyesi ve 11 Personel çalışmaktadır. Aydın Ticaret Borsası yaklaşık 8370 m² alan üzerine kurulu olan hizmet binasında, hizmet vermektedir. 5174 sayılı Odalar ve Borsalar Kanununun 28. maddesine dayanılarak Aydın ilinde Borsaya dahil maddelerin alım satımı ve Borsada oluşan fiyatların tespit, tescil ve ilanı işleri ile meşgul olmak üzere kurulan kamu tüzel kişiliğine sahip kurumlardır. Borsaya dahil maddelerin, borsada alım satımını tanzim ve tescil etmek. Borsaya dahil maddelerin borsada oluşan her günkü fiyatlarını usulü dairesinde tespit ve ilan etmek. 5174 sayılı kanunun 51 inci maddesindeki belgeleri düzenlemek ve onaylama hizmetlerini vermektir. Borsaya dahil maddelerin tiplerini ve vasıflarını tespit etmek üzere laboratuvar ve teknik bürolar kurmak veya kurulmuşlara iştirak etmek Bölgeleri içindeki borsaya ilişkin örf, adet ve teamülleri tespit etmek, Bakanlığın onayına sunmak ve ilan etmek. Borsa faaliyetlerine ait konularda ilgili resmi makamlara teklif ve başvurularda bulunmak; üyelerinin tamamı veya bir kesiminin menfaati olduğu takdirde bu üyeler adına veya kendi adına dava açmak. Rekabeti bozucu etkileri olabilecek anlaşma, karar ve uyumlu eylem niteliğindeki uygulamaları izlemek ve tespiti halinde ilgili makamlara bildirmek gibi hizmetleri vardır. Borsamız 2007 yılında ISO 9001:2000 belgesini alarak, hizmet kalitesini belgelendirmiş, üyelerimizin memnuniyetini arttırmak amacıyla üye memnuniyeti odaklı faaliyetlerini arttırmıştır. 2007 yılında alınan Yönetim Kurulu kararı ile 6.dönem akreditasyon için TOBB' a başvuru yapan borsamız 2007 tarihinden bu güne kadar çalışmalarını sürdürmektedir. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Oda Borsa Akreditasyon projesi kapsamında Aydın Ticaret Borsasınca yürütülen akreditasyon çalışmaları sonucunda 01 Temmuz 2010 tarihinde denetim gerçekleştirilmiştir. Denetim sonucunda borsamız, başarılı bulunmuştur. 8

Tablo 1:AYDIN TİCARET BORSASI 2012 YILINA AİT TESCİL RAKAMLARI TEKSTİL HAMMADDELERİ Miktar/kg Tutar İşlem Sayısı Çiğitli Pamuk 29.537.120 53.419.211,30 849 Preseli Pamuk 12.314.803 32.390.256,31 1.117 Pamuk Çekirdeği 16.093.932 9.209.210,18 137 HUBUBATLAR Miktar/kg Tutar İşlem Sayısı Buğday 28.693.402 17.090.487,16 443 Arpa 240.625 128.611,23 18 Mısır 313.585.680 182.890.301,93 2.108 Un 6.483.770 3.900.129,98 290 YAĞLAR Miktar/kg Tutar İşlem Sayısı Zeytinyağı 64.254.320 269.649.124,36 5.881 Prina Yağı 8.000 24.800,00 1 KURU MEYVELER Miktar/kg Tutar İşlem Sayısı Kuru İncir 89.910.883 231.344.799,28 9.439 Kuru Erik 3.650 29.490,23 9 Kestane 4.543.198 16.949.635,36 367 Ceviz 16.168 90.113,64 19 Çam Fıstığı 280.637 17.770.507,29 383 Yer Fıstığı 1.316.748 4.072.578,30 37 İç Badem 700 12.400,00 1 Kabuklu Badem 6.880 36.698,01 12 ÇEŞİTLİ GIDA MADDELERİ Miktar/kg Tutar İşlem Sayısı Zeytin 76.297.039 126.627.295,77 5.798 Patates 4.606.220 1.158.072,47 220 Kuru Soğan 1.876.371 398.681,00 79 Bal 1.586.880 13.189.712,68 97 Susam 39.648 181.357,65 6 Kekik 2.261.663 8.417.934,25 163 Defne Yaprağı 106.020 394.878,95 51 Miktar/ad Tutar İşlem Sayısı Yumurta 18.327.923 3.321.157,43 797 CANLI HAYVANLAR Miktar/ad Tutar İşlem Sayısı Büyükbaş 35.018 91.406.293,92 2.531 Küçükbaş 5.383 1.877.652,24 202 HAYVAN DERİLERİ Miktar/kg Tutar İşlem Sayısı Büyükbaş 244.671 584.616,20 298 Küçükbaş 3.291 36.400,00 87 Et Toplam 5.366.962 65.781.667,98 3.082 Miktar/kg Tutar İşlem Sayısı Prina 19.436.360 959.648,39 408 9

2012 YILI EKONOMİK RAPORU AYDIN HAKKINDA GENEL BİLGİLER 10

TARİHÇE Aydın ili ilk çağlardan beri verimli toprakları, elverişli iklimi, ticaret yolları üzerinde bulunması nedeniyle önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. Tarihi süreç içerisinde çeşitli uygarlıklara beşiklik etmiş, Batı Anadolu Bölgemizde tarih ve uygarlığın izlerini taşıyan, dünyanın ender yerlerinden biridir. Tarihi M.Ö. 7000 yılına dayanan bu topraklara yerleşen ilk insanların, nerelere nasıl yerleştikleri ile ilgili el yapımı kayıtlar mevcuttur. Bu eserlerde M.Ö. 5000 yılındaki köy kültürü, M.Ö. 3000 yılında şehir devletleri kültürüne dönüşmektedir. Yeni gelenler M.Ö. 2000 yılından itibaren devlet kurarak Anadolu kültürüne katkıda bulunmuşlardır. Bugünkü Aydın; Tralleis Kenti ile birlikte M.Ö. 2500 yıllında Hititler zamanında gelişmiş, VII. yy. da Lydia zamanında da en parlak çağını yaşamıştır. Sırasıyla Neolitik, Katolik, Tunç Çağları ile Frigya, Lydia, Pers, Roma ve Bizans çağlarını yaşamış, daha sonra 1171-1270 yılları arasında Selçuklular, 1270-1307 yılları arasında Menteşeoğulları, 1307-1390 yılları arasında Aydınoğulları, 1390-1922 yılları arasında da Osmanlı dönemini yaşamıştır. Selçuklularla birlikte Türk uygarlığının izleri olan kültür varlıkları ve vakıf eserleriyle donatılan Aydın; sanat, felsefe, sosyal hizmetler, tarım ve mimaride parlak ve uygar günlere şahit olmuş, geçmiş dönemlerin tarihsel izleri korunarak günümüze kadar taşınmıştır. Aydın ın Türk egemenliğinde bir yönetim birimi statüsü kazanması 1390 yılında Yıldırım Beyazıt ın şehzadesi Ertuğrul Bey in Vali olarak Aydın a atanmasıyla başlamıştır. Aydınoğulları zamanında şehrin adı Aydın Güzelhisarı olmuş, daha sonraları Aydın adını almıştır. Şehir XIV yy. da bugünkü yerine kurularak idari kademelendirme sırasıyla, 1390 yılında eyalet, 1426 yılında sancak, 1811 yılında eyalet, 1850 yılında İzmir e bağlı sancak olmuştur. Aydın ın 1919 yılına kadar sancak şeklinde devam eden bu yönetim şekli, 25 Mayıs 1919 7 Eylül 1922 yılları arasında 40 aya yakın süren işgalden sonra Kurtuluş Savaşı nın kazanılmasıyla birlikte 1923 yılında değişmiş, müstakil vilayet olmuştur. COĞRAFİ KONUM Aydın; tarım, turizm ve sanayi sektörlerindeki potansiyeli, vasıflı insan gücüyle Ege Bölgesi ve Ülkemizin hızla gelişen illerinden biri durumundadır. İlimizin orta ve batı kesiminde verimli ovalar, kuzey ve güneyi dağlar ile çevrili Büyük Menderes Havzası üzerinde 8007 km² lik bir alan üzerine kuruludur. Doğuda Denizli, batıda Ege Denizi, kuzeyde İzmir ve Manisa, güneyde ise Muğla illeriyle komşudur. İl, 37-44' ve 38-08' kuzey enlemleri ile 27-23' ve 28-52' doğu boylamları arasında yer alır. Kuzey ve güneyi dağlık, engebelidir, iki bölüm arasında iki yandan faylarla sınırlanmış ve sonradan alüvyonlarla örtülmüş genç bir çöküntü alanı olan Büyük Menderes ovası yer alır. 1. derecede deprem alanı olan bölge birçok kez yıkıcı depremlere maruz kalmıştır. 11

Akdeniz ikliminin hâkim olduğu ilde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Ortalama en yüksek sıcaklık 36.0 C ile temmuz ayında yaşanırken, ortalama en düşük sıcaklık 4.2 C ile ocak ayında yaşanmıştır. Ortalama yağışlı gün sayısı ise 13.1 günle aralık ayında yaşanmıştır. İlimiz sınırları içinde büyük, küçük birçok akarsu mevcuttur. Büyük Menderes Nehri Ege Bölgesi nin en uzun akarsuyudur. Toplam uzunluğu 435 km il içindeki uzunluğu 170 km dir. Çine Çayı, Akçay ve Dandalaş Çaylarının sularını toplayarak Ege Denizi ne dökülür. İlin güneyindeki Menteşe Dağlarında yükseklikleri 1800 metreye ulaşan Çubuk, Karıncalı, Madran ve Beşparmak dağları, kuzeyindeki Aydın Dağlarında ise yüksekliği 1353 metreyi bulan ve en önemli tepeleri arasında Uyuk, Karlık, Malgaç bulunan Karadağ ın bulunmaktadır. En önemli yaylaları Paşa Yaylası, Mardan Yaylası, Karacasu Yaylası dır. İlin en büyük gölü Bafa Gölü olup, Büyük Menderes, deltasının güneydoğusundadır. Diğer gölleri Samson ve Azap gölüdür. Orta ve batı kesiminden Büyük Menderes Irmağının taşıdığı alüvyonların yığılması ile oluşan ve geniş alan kaplayan düzlükler Büyük Menderes Ovası adıyla anılır. Bu düzlüklerin bazı bölümleri, Aydın, Nazilli, Söke, Balat, Koçarlı Ovası gibi yerel adlarla da anılır. Ayrıca Çine Çayı ve Karpuzlu Çayı yataklarında Çine ve Karpuzlu Ovası bulunmaktadır. Ova tabanında incir, zeytin ve portakal bahçeleri büyük alanlar kaplar. Bunların dışında bağlar, bahçeler ve pamuk tarlaları geniş yer tutar. Aynı zamanda Akdeniz yöresinin bitki örtüsü, sert yapraklı, kurağa dayanıklı bodur makiler görülür. Kocayemiş, mersin, defne, delice ve aşı zeytinler, menengiç, dere boylarında zakkumlar ve bunlar arasında kekik, nane, lavanta çiçeği gibi kokulu bitkilerde vardır. Bunların yanı sıra dağlarda çam, kestane, çınar, dişbudak, ıhlamur gibi ağaçlar görülür. İl topraklarının %38 i ormanlarla kaplıdır. Bunların beşte biri üretime elverişli koru ormanlarıdır. 12

2012 YILI EKONOMİK RAPORU TOPLUMSAL VE KÜLTÜREL YAPI 13

NÜFUS YAPISI Sosyal yapıyı oluşturan ve değiştiren en önemli faktör nüfustur. Nüfusun mutlak miktarı cinsiyete göre artış hızı, şehir ve köy nüfusu, yaş gruplarına göre dağılımı, iktisadi faaliyet dallarına göre dağılımı ve eğitim seviyesi gibi açılardan ele alınması bir anlamda sosyal yapının incelenmesidir. Aydın ili 2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 1.006.541 nüfusa sahiptir ve bu rakama göre Türkiye nüfusunun % 1,33 ünü barındırmaktadır. Tablo 2 de görüldüğü üzere, il nüfusunun 394.695 i belde ve köylerde, 611.846 sı ise il ve ilçe merkezlerinde ikamet etmektedir. Buna göre Aydın ili nüfusunun % 61 i il ve ilçe merkezlerinde, % 39 u ise belde ve köylerde yaşamaktadır. Bunun yanı sıra nüfus cinsiyet yapısı açısından incelendiğinde, 504.204 kadın nüfus, 502.337 erkek nüfus bulunmaktadır ve nüfusun eşit oranlarda dağılım gösterdiği dikkat çekmektedir. Tablo 2:Aydın İli İl/İlçe Merkezi ve Belde/Köy Nüfusu İl/İlçe Merkezi Belde/Köy Toplam Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın 611.846 304.626 307.220 394.695 197.711 196.984 1.006.541 502.337 504.204 Kaynak: 2012 TÜİK, ADNKS Sonuçları Aydın İlinin merkez ilçe dahil 17 ilçesi bulunmaktadır. Aydın İli İlçe nüfusları incelendiğinde, ilin nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu ilçeler sırasıyla Merkez (259.786), Nazilli (147.668), Söke (115.586) ve Kuşadası (90.652) olduğu görülmektedir. Nüfusun en az olduğu ilçeler ise sırasıyla Karpuzlu (11.817), Buharkent (12.454), Yenipazar (13.398), Karacasu (19.936), Sultanhisar (21.235) ilçeleridir. Nazilli ve Söke ilçeleri merkezden sonra en büyük nüfusa sahip ilçeler olduğundan bu ilçelerin ekonomik etkinlikleri de oldukça yüksektir. Ayrıca ilimizin yüzölçümü bakımından en büyük olan ilçesi Söke iken en küçük olan ilçesi de Buharkent tir. İlin toplam şehirleşme oranı % 61 civarındayken bu oran ilçelere göre farklılıklar sergilemektedir. Örneğin Merkez (% 75), Didim (% 80), Kuşadası (% 77), Nazilli (% 75) ilçelerinde şehirleşme oranı % 70 in üzerinde değerler alırken Karpuzlu (% 17,5), Koçarlı (% 25), Kuyucak (% 27), Bozdoğan (% 29) ilçelerinde % 30 un altında kalmaktadır. 14

Tablo 3:Aydın İli İlçelere Göre İl/İlçe Merkezi ve Belde/Köy Nüfusu İl/İlçe Merkezi Belde/Köy Toplam Aydın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Merkez 195.951 97.966 97.985 63.835 32.017 31.818 259.786 129.983 129.803 Bozdoğan 10.078 4.936 5.142 25.136 12.643 12.493 35.214 17.579 17.635 Buharkent 6.788 3.247 3.541 5.666 2.845 2.821 12.454 6.092 6.362 Çine 20.250 9.984 10.266 31.143 15.585 15.558 51.393 25.569 25.824 Didim 47.872 24.719 23.153 12.067 6.175 5.892 59.939 30.894 29.045 Germencik 13.017 6.389 6.628 29.954 14.910 15.044 42.971 21.299 21.672 İncirliova 20.597 10.308 10.289 23.970 11.915 12.055 44.567 22.223 22.344 Karacasu 6.524 3.181 3.343 13.412 6.582 6.830 19.936 9.763 10.173 Karpuzlu 2.072 1.053 1.019 9.745 4.823 4.922 11.817 5.876 5.941 Koçarlı 6.402 3.176 3.226 18.244 9.129 9.115 24.646 12.305 12.341 Köşk 9.928 4.980 4.948 17.144 8.763 8.381 27.072 13.743 13.329 Kuşadası 70.143 35.261 34.882 20.509 10.472 10.037 90.652 45.733 44.919 Kuyucak 7.557 3.653 3.904 20.650 10.228 10.422 28.207 13.881 14.326 Nazilli 111.298 54.322 56.976 36.370 18.112 18.258 147.668 72.434 75.234 Söke 70.522 35.285 35.237 45.064 22.804 22.260 115.586 58.089 57.497 Sultanhisar 6.159 3.081 3.078 15.076 7.364 7.712 21.235 10.445 10.790 Yenipazar 6.688 3.085 3.603 6.710 3.344 3.366 13.398 6.429 6.969 Toplam 611.846 304.626 307.220 394.695 197.711 196.984 1.006.541 502.337 504.204 Kaynak: 2012 TÜİK, ADNKS Sonuçları Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı Aydın ilinde nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde nüfusun %50 sinin 35 yaş altı gençlerden oluştuğu görülmektedir. 60 yaş ve üzeri grubun ise nüfusun %15 ini oluşturduğunu görmekteyiz. Bu oranın Türkiye ortalamasından yüksek olması ilin ölüm oranının Türkiye ortalamasından daha düşük, ortalama yaşam süresinin de ortalamadan yüksek olduğunu göstermektedir. Tablo 4:İl Nüfusunun Yaş Grupları ve Cinsiyetine Göre Dağılımı Yaş Grubu Toplam Erkek Kadın Yaş Grubu Nüfusa Oranı '0-4' 64.586 33.166 31.420 '5-9' 65.440 33.679 31.761 203.090 20,18% '10-14' 73.064 37.543 35.521 '15-19' 77.247 39.188 38.059 '20-24' 72.952 36.208 36.744 '25-29' 74.093 38.167 35.926 '30-34' 78.620 39.997 38.623 '35-39' 73.361 36.689 36.672 '40-44' 70.669 35.730 34.939 694.123 68,96% '45-49' 69.757 35.362 34.395 '50-54' 68.610 34.564 34.046 '55-59' 61.504 30.740 30.764 '60-64' 47.310 23.252 24.058 '65-69' 35.761 16.988 18.773 '70-74' 28.369 13.046 15.323 '75-79' 22.786 9.860 12.926 '80-84' 14.774 5.669 9.105 109.328 10,86% '85-89' 6.213 2.130 4.083 '90+' 1.425 359 1.066 Toplam 1.006.541 502.337 504.204 Kaynak: 2012 TÜİK, ADNKS Sonuçları 15

Nüfusun Kayıtlı Olduğu İl Aydın il nüfusu 1.006.541 kişi olmasına rağmen bu nüfusa ait 691.228 kişi Aydın İli nüfusuna kayıtlıdır. Buna göre il nüfusunun % 31 i farklı illerin nüfusuna kayıtlıdır. Aydın İli dışında Denizli (21.070), İzmir (19.229), Ağrı (18.329), Bitlis (15.485), Konya (13.739), Muş (13.990), Afyon (12.173), Erzurum (10.873), Muğla (10.478), Siirt (9.413), Manisa (7.805) illeri nüfusuna kayıtlı nüfusun yoğunluğu dikkat çekmektedir. Bu rakamlara göre, Aydın İline gerçekleşen göçün bir kısmı çevre iller olan İzmir ve Denizli den olduğu, bu iller dışında yoğunlukla Doğu illerinden göç aldığı dikkat çekmektedir. Ağrı, Bitlis, Muş, Siirt, Konya, Erzurum en yoğun göç aldığı iller arasında bulunmaktadır. Aydın ilinde turizm ve tarımın öncelikli ve gelişmiş sektörler olması sebebiyle bu sektörlerde ilimize çalışmaya yönelik önemli göçler gerçekleşmektedir. Ayrıca yıllar itibariyle kırsal kesimden kente göç yaşandığı da gözlemlenmektedir. Türkiye nin önemli sorunlarından olan işsizlik, altyapı yetersizlikleri ve benzeri nedenlerle kırdan kente göç Aydın ili içinde geçerlidir. Bu bağlamda göç eden nüfusa yönelik politikalar geliştirilmeli ve sosyal proje çalışmaları gerçekleştirilmelidir. Tablo 5: Aydın İli Nüfusunun Kayıtlı Olduğu İller Aydın Denizli İzmir Ağrı Bitlis Konya Muş Afyon Erzurum Muğla Siirt Manisa 691.228 21.070 19.229 18.329 15.485 13.739 13.990 12.173 10.873 10.478 9.413 7.805 Kaynak: 2012 TÜİK, ADNKS Sonuçları İlimizin aldığı büyük göçün yanı sıra önemli ölçüde de göç verdiği dikkat çekmektedir. Aydın ili nüfusuna kayıtlı olan toplam 908.489 kişinin 691.228 kişisi Aydın da ikamet etmekte, geriye kalan kısmı ise iş ve başka sebeplerle diğer çevre illere ve İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirlere göç etmiştir. Aydın ilinin en fazla göç verdiği illerin başında İzmir (86.676) gelmektedir ve bunu İstanbul (26.349), Muğla (24.133), Denizli (16.120), Ankara(10.818), Antalya (7.057), Manisa (4.854), Bursa (3.746) illeri izlemektedir. Aydın nüfusuna kayıtlı olup, en az göçün gerçekleştiği iller sırasıyla Balıkesir (3.011), Kocaeli (2.462) dir. Tablo 6: Aydın İli Nüfusuna Kayıtlı Nüfusun İkamet Ettiği İller Aydın İzmir İstanbul Muğla Denizli Ankara Antalya Manisa Bursa Balıkesir Kocaeli 691.228 86.676 26.349 24.133 16.120 10.818 7.057 4.854 3.746 3.011 2.462 Kaynak: 2012 TÜİK, ADNKS Sonuçları EĞİTİM Okuryazarlık kültürel bir organizasyon biçimi olduğu kadar, insanın düşünme biçimini değiştirir ve ilkel bir toplumdan ileri bir topluma geçişin anahtar faktörüdür. Ülke ve bölgelerin gelişmişlik durumları incelendiğinde, bu durumun o bölgede yaşayan insanların eğitim düzeyleriyle doğrudan bir ilişki içerisinde olduğu görülmektedir. Eğitim, toplumlarda gelişmenin temel araçları olan bilgi ve teknolojinin üretilmesini, nitelikli iş gücünün oluşmasını ve sosyal kalkınmayı sağlayan temel dinamiktir. Gelişmiş ve gelişmekte olan bütün toplumlarda olduğu gibi Türk toplumunun gelişmesi ile eğitim sistemi arasında güçlü bir ilişki bulunmaktadır. Sosyal, kültürel ve ekonomik gelişme 16

gibi toplumsal kalkınmayı gerçekleştirebilmek için güçlü bir eğitim sistemi gerekmektedir. Kalkınmanın gerektirdiği sayı ve nitelikte kalkınma bilincine sahip insan gücü ancak bilimsel temellere dayandırılmış bir eğitim sistemiyle oluşabilir. Bu noktada eğitim alanındaki eksikliklerin giderilmesi yönündeki çalışmalar büyük önem taşımaktadır. Aydın ili nüfusu okuma yazma durumu açısından değerlendirildiğinde % 96 genel nüfus okuma yazma oranı ile Türkiye ortalamasının (% 93) üzerinde değerler almaktadır. Türkiye geneli tüm iller arasındaki değerlendirmeye göre de Aydın İli okuma yazma oranı en yüksek 7. il olarak ön plana çıkmaktadır. Kadın nüfus okuma yazma oranları açısından Aydın ili incelendiğinde de % 94 lük oranla %91 olan Türkiye ortalamasından yüksek değerler aldığı görülmektedir. Türkiye geneli tüm iller arasındaki değerlendirmeye göre ise Aydın İli kadın nüfus okuma yazma oranı en yüksek 8. il olarak yerini almaktadır. Tablo 7: Aydın İl Bazında Okuma Yazma Durumu ve Cinsiyete Göre Nüfus (6+ Yaş) Okuma Yazma Durumu Toplam Kadın Erkek Okuma Yazma Oranı (%) Kadın Okuma Yazma Oranı (%) Okuma Yazma Bilmeyen 25.769 21.113 4.656 Aydın Okuma Yazma Bilen Bilinmeyen 886.250 437.174 449.076 12.246 5.459 6.787 96 94 Toplam 924.265 463.746 460.519 Okuma Yazma Bilmeyen 2.788.757 2.313.689 475.068 Türkiye Okuma Yazma Bilen Bilinmeyen 63.347.643 30.719.323 32.628.320 1.740.979 845.835 895.144 93 91 Toplam 67.877.379 33.878.847 33.998.532 Kaynak: 2012 TÜİK, ADNKS Sonuçları Eğitim kalkınma sürecinde, işgücünün verimliliğini artırmakta, gelir dağılımını düzeltmekte, sağlık ve beslenmeyi geliştirmekte, doğurganlığı azaltmakta, gelecek kuşakların eğitim alma olanağını artırmakta, toplumsal ve siyasal gelişmeye önemli katkıda bulunmaktadır. Okul öncesi öğretimle başlayan bu süreç ilköğretim, ortaöğretim, lise ve yüksekokulla devam etmektedir. Bu yüzdendir ki kişinin temelini oluşturan okul öncesi eğitimin önemi büyüktür. Çocuk bu dönemde temel alışkanlıklarını kazanmakla beraber, fiziksel ve bilişsel yetilerini geliştirmekte, her geçen gün deneyimlerine yenilerini ekleyerek sosyalleşmektedir. Değişen ekonomik ve toplumsal koşullar eğitime gerek bireylerin gerekse ulusların başarısında merkezi bir önem kazandırmıştır. Bu açıdan ülkemizdeki eğitim kalitesinin arttırılması, herkese eşit eğitim fırsatlarının tanınması ve okul-öğretmen ihtiyacının karşılanması konularında gerek ulusal gerekse uluslararası kuruluşlarla işbirliği halinde çalışıp; yürütülecek pek çok proje ile eğitiminin gelişmesine katkıda bulunmak amaçlanmalıdır. 17

Tablo 8: 2012-2013 Eğitim Öğretim Yılı Aydın İl Geneli Okul- Derslik- Öğrenci ve Öğretmen Durumu Toplam Öğretmen Toplam Öğrenci Sayısı Sayısı Okul Sayısı Derslik Sayısı Şube Sayısı OKUL TÜRÜ T E K T E K Bağımsız Anaokulu (Resmi) 38 183 199 3.421 1.777 1.644 197 12 185 Bağımsız Anaokulu (Özel) 11 59 36 414 200 214 37 37 Bağımsız Anaokulu Toplamı 49 242 235 3.835 1.977 1.858 234 12 222 Bünyeli Uygulama Anasınıfı 9 23 19 307 163 144 55 5 50 Bünyeli Anasınıfı (Resmi İlkokul) 269 339 416 6.967 3.632 3.335 362 14 348 Bünyeli Anasınıfı (Resmi Ortaokul) 37 48 70 1.117 558 559 73 2 71 Bünyeli Anasınıfı ( Özel İlkokul) 6 7 15 190 98 92 15 15 Bünyeli Anasınıfı Toplamı 321 417 520 8.581 4.451 4.130 505 21 484 Okul Öncesi Genel Toplamı 370 659 755 12.416 6.428 5.988 739 33 706 SHÇEK Okul Öncesi Kurumları 27 56 56 695 386 309 100 6 94 Birleştirilmiş Sınıflı İlkokul 124 424 494 3.379 1.716 1.663 161 81 80 Müstakil İlkokul 231 2.517 2.590 57.034 29.306 27.728 2.991 1.288 1.703 Özel İlkokul 11 121 93 1.452 755 697 179 56 123 İlkokul Toplamı 366 3.062 3.177 61.865 31.777 30.088 3.331 1.425 1.906 Müstakil Ortaokul 187 2.078 2.166 51.036 26.119 24.917 3.541 1.775 1.766 Yatılı Bölge Ortaokulu 1 14 13 253 140 113 24 16 8 İmam Hatip Ortaokulu 8 26 16 422 258 164 İ.H.L.Bünyesinde İ.H.Ortaokulu 3 6 6 179 103 76 Özel Ortaokulu 11 128 97 2.012 1.068 944 212 80 132 Ortaokul Toplamı 210 2.252 2.298 53.902 27.688 26.214 3.777 1.871 1.906 İlkokul-Ortaokul Toplamı 576 5.314 5.475 115.767 59.465 56.302 7.108 3.296 3.812 Genel Lise 49 1.015 1.035 22.417 9.830 12.587 1.686 932 754 Özel Lise 7 81 76 1.234 673 561 141 76 65 Genel Lise Toplamı 56 1.096 1.111 23.651 10.503 13.148 1.827 1.008 819 İmam Hatip Liseleri 4 92 89 2.596 1.568 1.028 174 106 68 Mesleki Teknik Lise 40 722 1.087 23.205 13.061 10.144 1.772 1.015 757 Mesleki ve Teknik Eğitim Toplamı 44 814 1.176 25.801 14.629 11.172 1.946 1.121 825 Ortaöğretim Genel Toplamı 100 1.910 2.287 49.452 25.132 24320 3.773 2.129 1.644 Örgün Eğitim Genel Toplam 725 7.883 8.517 177.635 91.025 86.610 11.620 5.458 6.162 Rehberlik Araştırma Merkezi 3 31 20 11 İşitme Engelliler İlkokulu (Resmi) 1 4 16 12 4 3 1 2 İşitme Engelliler Ortaokulu (Resmi) 1 4 29 18 11 11 8 3 Özel Eğitim İlkokulu (Resmi) 2 8 9 5 4 9 1 8 Özel Eğitim Ortaokulu (Resmi) 2 8 40 28 12 20 8 12 Özel Eğitim Mesleki Eğitim Merkezi (Resmi) 2 4 8 5 3 45 26 19 Özel Eğitim Uygulama Merkezi 1. Kademe3 11 48 35 13 18 9 9 Özel Eğitim Uygulama Merkezi 2. Kademe3 12 37 23 14 24 6 18 Özel Eğitim İş Uygulama Merkezi 2 4 40 28 12 17 9 8 Özel Eğitim Okulu (Özel) 2 65 18 4 14 Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi (Özel) 20 245 198 43 155 Özel Eğitim Genel Toplamı 41 365 227 154 73 394 135 259 Halk Eğitim Merkezi 17 46 94.404 32.226 62.178 115 57 58 Mesleki Eğitim Merkezi 10 63 7.376 6.302 1.074 153 133 20 Yaygın Eğitim Genel Toplamı 27 109 101.780 38.528 63.252 268 190 78 Öğretmenevi 8 15 14 1 Özel Motorlu Taşıt Sürücü Kursu 55 168 18.090 13.466 4.624 559 414 145 Özel Dershane 66 775 17.695 8.323 9.372 1.052 531 521 Özel Etüd Eğitim Merkezi 20 65 444 231 213 69 27 42 Özel Muhtelif Kurslar 29 104 3.345 1.554 1.791 97 47 50 Özel Yaygın Eğitim Öğr.Toplamı 170 1.112 0 39.574 23.574 16.000 1.777 1.019 758 Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü * Okul öncesi eğitimdeki öğretmen sayısına, il genelindeki 100 tane ücretli öğretmen dahil edilmemiştir. 18

İlimizde toplam okul sayısı 725, derslik sayısı 7.883, öğrenci sayısı 177.635, öğretmen sayısı 11.620 dir. Derslik başına düşen öğrenci sayısı ise ilkokulda 20, ortaokulda 24, ortaöğretimde ise 26 dır. Ayrıca ilimizde 41 adet 365 derslik sayısıyla özel eğitim merkezi, 66 adet 775 derslik sayısıyla özel dershane, 20 adet 65 derslik sayısıyla özel etüd eğitim merkezi, 29 adet 104 derslik sayısıyla muhtelif kurslar bulunmaktadır. Bunun yanında 17 adet 46 derslik sayısıyla halk eğitim merkezi, 10 adet 63 derslik sayısıyla mesleki eğitim merkezi ve 55 adet 168 derslik sayısıyla özel motorlu taşıt sürücü kursu ilimizde hizmet vermektedir. Mezuniyet Durumuna Göre Nüfus İlimiz nüfusu mezuniyet durumuna göre değerlendirildiğinde ilkokul mezunu sayısının %30 luk bir payla en fazla, onu takiben %18 lik payla ilköğretim mezunları ve %16 lık payla lise ve dengi okul mezunları oluşturmaktadır. Ayrıca 2011-2012 eğitim- öğretim yılında Adnan Menderes Üniversitesi ne kayıtlı öğrenci sayısı 28.147 olup, lisans öğrenci sayısı 14.527, ön lisans öğrenci sayısı 12.441, lisansüstü öğrenci sayısı 1.179 kişidir. Tablo 9: Mezuniyet Durumuna Göre Nüfus Bitirilen Eğitim Düzeyi Toplam Kadın Erkek Okuma Yazma Bilmeyen 25.769 21.113 4.656 Okuma Yazma Bilen Fakat Bir Okul Bitirmeyen 169.197 94.752 74.445 İlkokul Mezunu 278.605 149.326 129.279 İlköğretim Mezunu 169.991 74.314 95.677 Ortaokul veya Dengi Okul Mezunu 35.118 13.638 21.480 Lise veya Dengi Okul Mezunu 147.961 68.528 79.433 Yüksekokul veya Fakülte Mezunu 80.477 34.630 45.847 Yüksek Lisans Mezunu 3.641 1.490 2.151 Doktora Mezunu 1.260 496 764 Bilinmeyen 12.246 5.459 6.787 Toplam 924.265 463.746 460.519 Kaynak: 2012 TÜİK, ADNKS Sonuçları 19

KÜLTÜR İlimizde Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı 6 adet müze bulunmaktadır. - Aydın Müzesi - Yörük Ali Efe Etnografya Müzesi - Afrodisias Müzesi - Karacasu Etnografya Müzesi - Milet Müzesi - Aydın Arkeoloji Müzesi İlimizde Belediyelere ve Adnan Menderes Üniversitesine bağlı 3 adet müze bulunmaktadır. - Çine Kuva-i Milliye Müzesi - Çine Arıcılık Müzesi - Nazilli Etnografya Müzesi İlimizde toplam 21 adet ören yeri bulunmaktadır, bir kısmı aşağıda yer almaktadır. Önemli Ören Yerlerimiz - Çine: Alabanda, Gerga - Didim: Apollon Tapınağı, Milet - Germencik-Ortaklar: Magnesia - Karacasu: Afrodisias - Karpuzlu: Alinda - Merkez: Tralleis - Nazilli: Harpasa, Mastaura - Söke: Priene - Sultanhisar: Nysa Tarihi Yapılarımız - Ahi Bayram Türbesi - Ahmet Gazi Camii - Arpaz Kalesi - Bey Camii - Beyler Kulesi - Cihanoğlu Camii - Cin Cin Kalesi - Çiftlik Türbesi - Güvercinada Kalesi - İlyas Bey Cami - Koçarlı Cihanzade Mustafa Camii - Körteke Kalesi - Kurşunlu Manastırı 20