MTMD Test Ayar ve Dengeleme Çalıştayı Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Fakültesi
Nedir? 2 Projenin teslimini iyileştiren kalite odaklı bir süreçtir. İşletmenin bütün sistemleri ve kuruluşları ile birlikte, tesis sahibinin gereksinimlerini yerine getirecek şekilde planlandığını, tasarlandığını, kurulduğunu, denendiğini, işletildiğini ve bakımının yapıldığını teyit eder ve belgelendirir. Bütün bir binayı kapsayabileceği gibi, aktif veya pasif bir sistem, bir bölüm ya da bir işletme için yapılabilir.
Ne Değildir? Fiili olarak yüklenici konumunda değildir Standart prosedürel dökümanlarla ilgilenmez Olası istenmeyen durumlarda tavsiye verir ve mülk sahibini bilgilendirir. 3 Müteahhitlik işleri yapmaz.
Uygulayıcı, Mülk Sahibi ve Tasarımcı için Önemi Bina sahibinin gereksinimleri ve istekleri tam ve doğru tanımlanmamış olabilir İş, kötü ve eksik yapılmış olabilir Tasarım Üretim/Uygulama İşletme/Bakım 4 Projeyi gerçekleştiren disiplinler /gruplar arasında kötü bir iletişim olabilir.
Aşamaları Dört esas bölüm söz konusudur; Tasarım öncesi Tasarım aşaması Üretim/Uygulama aşaması Kullanım ve işletme 5
Aşamaları Ayrıca, projenin icrası sırasında; Gruplar arası iletişim Belgelendirme Doğrulama işlevlerinin tam olarak yapılmasını sağlar. 6
- Önemi Büyük bir projede birçok disipline ait sayısız gruplar çalışır (mimar, inşaat mühendisi, makina mühendisi, elektrik mühendisi, teknisyenler, işçiler, vb.). Çoğu zaman bu grupların işleri çakışır veya birlikte koordineli çalışmaları gerekir. 7
- Önemi YATIRIMCI TEKNİK GRUBU+MÜŞAVİRLER TASARIM GRUBU UYGULAMA GRUBU TEKNİK KADRO TEKNİK DANIŞMANLAR MİMARİ BİNA OTOMASYON SİSTEMİ MİMAR MİMARİ MEKANİK İNŞAİ İŞLER/İNCE İŞLER/SIHHİ TESİSAT MAKİNA MÜH. MEKANİK ELEKTRİK ALT YAPI/ÇEVRE ELEKTRİK MÜH. ELEKTRİK ALT YAPI KLİMA/SOĞUTMA/ISITMA/YANGIN İNŞAAT ELEKTRİK TESİSATI TASARIM GRUBU UYGULAMA GRUBU YATIRIMCI TEKNİK GRUBU+MÜŞAVİRLER
- Önemi 9 ancak, iletişim eksikliğinden arada boşluklar oluşur, kimin sorumluluğunda olduğu tam belirli olmayan işler çıkar.
- Önemi Küçük ve önemsiz gibi görünen bu boşluklar projenin kalitesini ve başarıyla tamamlanmasını olumsuz etkiler, hatta engeller. HAD FTK bu açığı kapatır, bu işlev ne yazık ki başka hiçbir otorite tarafından tam olarak yerine getirilemez. 10
- Başarılı 11 Benchmarking Belge arşivi Açık ve net tanımlanmış beklentiler Açık ve net tanımlanmış sorumluluklar Tam ve sürekli iletişim HAD FTK ekibi tarafından doğrulama ve takip Tesis sahibinin kabul etmesi Tesis sahibinin tam desteği Sözleşmelere bağlı kalınması Amacın açık ve gerekçeleriyle tanımlı olması
TANIMLAR
Basis of Design (BOD): İki kısımdan oluşur. Tasarım kriterleri ve tasarım yapılırken izlenen yol. Bu belgelerde kavramlar, mülk sahibinin isteklerini (OPR), (URS) yerine getirmek için kullanılan hesaplar, kararlar, cihaz seçimleri ve ilgili standart, mevzuat ve referanslar yer alır. (Cx-NC): fonksiyon test kontrol Building Systems (BSC): NEBB tarafından önerilen fonksiyon test kontrol programı. Authority (CA): HAD FTK otoritesi, süreci uygulayan ve HAD FTK grubunu yöneten NEBB sertifikalı BSC profesyonel. Genelde grubu temsil eder.
Plan: İşin kapsamını, sorumlulukları, süreçleri, zamanlamayı ve gerekli belgeleri gösterir. Process: Kalite odaklı, projenin bitirilmesini hızlandıran bir süreçtir. İşletme ve ilgili sistemlerinin, bileşenlerinin mülk sahibinin istekleri ile uyumlu, planlandığını, tasarlandığını, uygulandığını, test edildiğini ve bu doğrultuda işletilebileceğini, bakımının yapılabileceğini doğrulayan ve belgeleyen bir süreçtir. Report: Süreç sonuçlarını gösteren nihai rapordur. Yönetici özeti, HAD FTK planı, programı, yazışmaları, kontrol listelerini ve test formlarını içerir. Owner's Project Requirements (OPR): Binanın nasıl kullanılacağını, mülk sahibinin beklentilerini ve proje şartlarını açıklayan yazılı bir belgedir. Projenin hedefini, ölçülebilir performans kriterlerini, maliyet analizini (bütçe), karşılaştırmaları, başarı kriterlerini ve destekleyici bilgileri içerir.
Contract Documents (CD): Sözleşme belgeleri; tasarım ve yapım sözleşmesi, parasal bedel ve prosedürleri içerir. Ayrıca, çizimleri, spesifikasyonları, projede yapılan değişiklikleri ve ekleri içerir. Design Criteria: Tasarım gereksinimlerini ve kaynakları belirler. Proje sonunda mülk sahibinin isteklerinin yerine getirildiğini göstermede kullanılır. Pre-Functional Test (PFT): Ön test ve denetimlerdir. Sistemin ve bileşenlerinin kurulum ve devreye alma testlerini içerir. Functional Performance Test (FPT): Sistemin ve bileşenlerinin fonksiyonlarını doğru yaptıklarını denetleyen testlerdir. Ön testlerin tamamlanmış olması gerekir. Procedure: Bir görevin tamamlanması için gereken bir dizi işlem ve operasyonun sıralamasını ve nasıl yapılacağını tanımlar. Tekrarlanabilir ve tanımlı sonuçların elde edilmesini sağlar.
NEBB Certified BSC Firm: National Environmental Balancing Bureau tarafından sertifika verilmiş, kuruluşun bütün şartlarını yerine getiren şirket. Şirkette yönetici konumunda en az bir NEBB sertifikalı eleman bulunmalıdır. NEBB Certified BSC Report: Projenin sonuç raporudur. Test sonuçlarını, yayınlanan talimatları, gözlemleri ve HAD FTK sürecini etkileyen diğer hususları içerir. NEBB sertifikası, HAD FTK sürecinin, NEBB Procedural Standards for Whole Building Systems of New Construction kurallarına göre yerine getirildiğini teyit eder. NEBB Certified BSC Professional: NEBB tarafından yapılan sınavları geçerek sertifika almış, yönetici konumunda, sertifikası yenilenebilecek şartlara sahip tam zamanlı eleman.
Shall: Projenin NEBB sertifikası alabilmesi için mutlaka yapılması gerekir anlamındadır. Yapılan iş standartlara ve prosedürlere uymalıdır ve sapma kabul edilemez. Not: Eğer bir şekilde gereksinimlerden biri yerine getirilemezse, raporda mutlaka belirtilmelidir ve nedeni açıklanmalıdır. Should: Minimum NEBB kriterleri için gerekli olmasa da yüksek kaliteli bir HAD FTK süreci için tercih edilen ve tavsiye edilen anlamını taşır. May: Minimum NEBB kriterleri için gerekli olmasa da HAD FTK sürecini hızlandıracak veya verimini artıracak hususlar olarak anlaşılır.
Schematic Design (SD): Projenin mühendislik gereksinimlerinin kavramsal görünümüdür. Yük hesapları, sistem seçimi ve akış diyagramları bu aşamada geliştirilir. (tasarım çalışmalarının yaklaşık %35 i) Site Observation Reports (SO): HAD FTK Otoritesi tarafından sahada yapılan denetlemeler ve gözlemler ile ilgili raporlar. Gözlemler, uygulamayla ilgili analiz veya düzeltme gerektirecek hususların erken teşhisi için düşünülmüştür. Testing, Adjusting, and Balancing (TAB): HVAC ve çevre sistemlerine uygulanan, hava ve su sistemlerinin debilerini belirleyen sistematik süreç. NEBB Procedural Standards for the Testing, Adjusting and Balancing of Environmental Systems.
KALİTE KONTROL ve UYUMLULUK
NEBB çeşitli disiplinlere ait çalışmalar için standartlar, prosedürler ve spesifikasyonlar hazırlar ve günceller. Testing-Adjusting-Balancing (TAB) Hava ve Su Sistemleri Sound (S) Measurement Vibration (V) Measurement Cleanroom Performance Testing (CPT) Building Systems (BSC) Fume Hood Performance Testing (FHT) Retro- (RCx-EB) ŞİRKETLERİN SERTİFİKALNDIRILMASI NEBB, kendi koyduğu yüksek standartlara sahip, prosedürlerini uygulayabilecek firmaları sertifikalandırır. NEBB sertifikalı firmalar, sorumluluk içeren bir performans geçmişine, ölçü aletlerine ve NEBB sertifikalı tam zamanlı bir elemana sahip olmalıdırlar.
PROFESYONELLERİN SERTİFİKALANDIRILMASI NEBB ayın zamanda ilgili disiplinlerde yapılan çalışmaların performans ve denetimi için profesyonel yeterlilikler hazırlar. NEBB sertifikalı profesyonellerin iş deneyimleri, teknik yeterlilikleri, cihazlar hakkında bilgileri olmalı, bunları kullanabildiklerini gösterebilmeli ve yazılı sınavları geçmelidirler. SERTİFİKALARIN YENİLENMESİ Firma iki yılda bir sertifikasını yenilemelidir. Bu süreçte firma, NEBB sertifikalı profesyonelinin hala çalıştığını ve yeterliliğini devam ettirdiğini göstermeli, cihazlarının kalibrasyonlarının güncel tutulduğunu belgelendirmelidir. Ayrıca, firmanın NEBB sertifikalı elemanlarının teknik bilgilerini geliştirmeleri için meslek içi eğitimlere devem ederek başarılı olmaları beklenmektedir.
BİNA SİSTEMLERİ İLE UYUMLULUK Yapılan işin kapsamı, sertifikalı firma ve mülk sahibi arasında yapılan sözleşmeye uygun olmalıdır. Sözleşmedeki her faaliyet HAD FTK otoritesi tarafından doğrulanmalı ve sonuç raporunda yer almalıdır. Bu raporda sistem testleri, ölçümler, veri ve bilgilerin tam ve eksiksiz kaydı bulunmalıdır. BSC PROFESYONELİNİN GÖREVİ HAD FTK işinin kalitesini kontrol etmek NEBB sertifikalı profesyonelin sorumluluğundadır. NEBB sertifikalı firma, sertifikalı elemanı aracılığı ile sözleşme gereği mülk sahibi ile anlaşılmış bulunan yükümlülüklerini yerine getirir.
BSC PROSEDÜRLERİNİN UYGULANMASI NEBB sertifikalı profesyonelin firmayı temsil yetkisi bulunmalı ve projeden sorumlu olmalıdır (SHALL). Örnek olarak, işçilik kararları, değişiklik yapılması durumunda pazarlık yetkisi, sözleşmenin yorumlanması ve iş planlarında değişiklik yapılması gibi hususlar sayılabilir. CİHAZ KULLANIMI ve BAKIMI NEBB sertifikalı profesyonel saha çalışmaları sırasında kullanılan aletler hakkında bilgili olmalı ve doğru kullanılmaları ve bakımları konularında yeterli olmalıdır (SHALL). Ölçümlerin, değişebilen saha şartlarında doğru yapılıyor olması çok önemlidir. Elemanın bu yeterliliği göstermesi beklenir. KOORDİNASYON ve DENETLEME NEBB sertifikalı profesyonel, HAD FTK takımını/teknisyenlerini yönlendirmek ve yönetmekten sorumludur (SHALL).
PROJEDE İLETİŞİMİN DÜZENLENMESİ NEBB sertifikalı profesyonel, NEBB standartlarında ve sözleşme kapsamında yer alan HAD FTK işleri ile ilgili iletişimin yapılmasından sorumludur. HAD FTK Planı Yayınların kayıt geçmişi HAD FTK Zaman programları Gözlem raporları Başlangıç toplantıları (kick off) HAD FTK toplantıları PFT kontrol föyleri FPT kontrol föyleri HAD FTK yazıları Kayıtlarla ilgili yardım HAD FTK raporu Sistem Kullanım Kitapçığı
İŞİN TAMAMLANMASI NEBB sertifikalı profesyonel, HAD FTK sürecinin ne zaman bittiğine ve raporun ne zaman teslim edilmesi gerektiğine karar verir. Genellikle işin bitmesi için: Sözleşme belgeleri, kurulan sistemler, bileşenler doğru olarak hizmete alınmış, doğrulanmış ve mülk sahibinin istekleri (OPR) doğrultusunda tasarlanmış, kurulmuş ve çalışmaktadır veya Sistemlerin kabul edilebilir bir performansla çalışması için her türlü mantıklı çalışma yapılmıştır. Sonuç raporu sunulmadan önce NEBB sertifikalı profesyonel, HAD FTK işlerinin eksiklerini ve yapılması gereken ilave çalışmaları ve önlemleri sorumlu proje personeline bildirmiştir. Kayıtlarda bulunan ve çözülmemiş bütün konular raporda ve yönetici özetinde yer almalıdır (SHALL).
PROJE SONIÇ RAPORUNUN VERİLMESİ Raporda sistem ölçümleri ve bilgileri ile ilgili doğru veriler eksiksiz olarak bulunmalıdır. Ayrıca raporu inceleyenlere test prosedürleri, sistem çalışması, sonuçların yorumlanmasında yardımcı olacak notlar ve açıklamalar yer almalıdır. Raporun sertifika sayfasında, NEBB sertifikalı profesyonelin mührü bulunmalıdır (SHALL). Mührün, işlerin bizzat eleman tarafından incelendiği ve kabul edildiğini göstermesi bakımından imzalanması gerekir. OPR ile uyumlu olarak gerçekleşmemiş hususlar mülk sahibi tarafından onaylanmalıdır (SHALL). Bu tip hususlar hala çözülememiş ise sonuç raporu ancak gerekli çabanın en az 3 defa yapılmış olması ve yazılı olarak belgelendirilmiş olması durumunda yayınlanabilir.
SORUMLULUK
MÜLK SAHİBİNİN SORUMLULUKLARI NEBB sertifikalı firmayı görevlendirmek, hatta HAD FTK çalışmalarının mümkün en erken bir aşamasında bu işi yapmak (tercihan tasarım öncesinde). Mülk sahibinin isteklerini belirlemek (OPR) Kayıtlarda yer alan ihtilaflı hususları karara bağlamak Sözleşme şartlarının yerine getirilmesini yada hataların düzeltilmesini sağlamak üzere son yetkisini kullanmak. Mülk sahibinin isteklerini (OPR) sağlamasa bile tasarımda veya uygulamada meydana gelen değişiklikleri onaylamak. Projenin ne zaman bittiği veya Mülk sahibinin isteklerinin (OPR) sağlandığına karar vermek 18 Mayıs Have 2014 final authority Prof. to Dr. accept Hasan Heperkan the final report
TASRIMCININ SORUMLULUKLARI Mülk sahibinin isteklerini (OPR) doğrudan karşılayan Basis of Design (BOD) belgesini hazırlamak Basis of Design kriterlerini bir Şartnameye dönüştürerek mülk sahibi isteklerini yansıtan tasarım amacını oluşturmak Tasarım geliştirme ve Şartname belgelerini HAD FTK grubuna vererek değerlendirilmesini sağlamak ve yorumlarını almak HAD FTK grubuyla uyum içerisinde çalışarak projenin fonksiyon, işletme, bakım yeteneğini artırmak HAD FTK otoritesiyle uyumlu çalışarak şartnamede belirtilen HAD FTK seviyesini tutturmak
İnşaat grubunun, prosedürlerle uyumlu belgeleri vermesini temin etmek HAD FTK grubuna, teknik sistem tedarikçilerinin veya montörlerin her tür teknik desteği sahada vermesini temin etmek ve gereken donanım ve yazılıma erişimlerini sağlamak. Donanım, yazılım ve teknik destek HAD FTK grubuna, mülk sahibine, ölçmeden sorumlu taşerona veya NEBB sertifikalı firmaya herhangi bir maliyet yansıtmadan sağlanmalıdır. HAD FTK peryodik toplantılarına katılmak HAD FTK grubunun işletme çalışmaları ile ilgili eğitimlerine katılmak
YÜKLENİCİNİN SORUMLULUKLARI Ana yüklenici, taşeronları ve tedarikçileri aşağıda sıralanan hususları sağlamalıdır: Şartnamede yapılan değişikliklerin, bilgilendirme yazışmalarının, toplantı tutanaklarının ve inşaat sırasında şartnameye yapılan ilaveleri HAD FTK kapsamındaki bileşenlerle ilgili tasarım grubu tarafından onaylanan teklifler HAD FTK otoritesi tarafından verilen programları proje programlarıyla birleştirmek. Program diğer disiplinlerle koordine edilmeli ve HAD FTK grubuna inşaat aşamasında düşen işleri başarıyla tamamlamaları için yeterli süre Programlarda yapılan değişikliklerin NEBB sertifikalı firmaya bildirilmesi
Bina ve sistemlerinin sözleşmeye uygun olarak kurulması ve işletilmesinin sağlanması Devreye alma işlerini üreticilerin talimatlarına uygun olarak tamamlamak, bütün bina sistemlerinin ve bileşenlerinin doğru kurulduğunu ve çalıştığını temin ederek fonksiyon testlerine hazırlamak Sistem testlerinin ve dengelenmesinin sözleşme şartlarına uygun olarak yapılmasını sağlamak ve süreci yönetmek Devreye alma, dengeleme, HAD FTK ve işletme için gereken üretici veya kurucu firma tarafından verilen her türlü bilgi, belge, yazılım ve donanımı işleri yapan ekibe ücretsiz temin etmek.
FTK ŞİRKETİNİN SORUMLULUKLARI NEBB prosedür ve standartlarını uygulamak HAD FTK sürecinin yönetilmesi için tasarımcı ve uygulayıcı gruplarla yapılan toplantıları yönetmek Plan, spesifikasyon ve sunumları inceleyerek mülk sahibi istekleriyle uyumluluğu veya mevcut aksaklıkları belirlemek. Sistemlerin işletilme, bakım, HAD FTK, test, ayar ve dengeleme için uygunluğunu ve endüstride kabul edilen uygulamalara uyumunu kontrol etmek. HAD FTK süreci sırasında tespit edilen tasarım ve uygulama farklılıklarını gösteren tutanakları hazırlamak
HAD FTK toplantılarına katılmak ve koordineli çalışmaya yardımcı olmak Şantiye yöneticisine HAD FTK programının hazırlanmasında yardımcı olmak Uygulayıcı tarafından yapılması gereken devreye alma ve kurulum doğrulama işlerinde, Pre-Functional Tests (PFT) konusunda uygulayıcıya yardımcı olmak. Pre-Functional testler, işin kapsamında bulunan bütün ekipmanın ve sistemlerin kurulum, kontrol ve devreye alınmasını içerir (SHALL). İşin kapsamında bulunan bütün sistemlerin performanslarının doğrulanması için şantiye otoritesi tarafından yapılması gereken functional performance tests (FPT) lerin geliştirilmesini sağlamak.
Bütün sistem ve ekipman testlerinin mülk sahibi tarafından kabul edilmesi için tavsiyede bulunmak Mülk sahibi eğitimlerinde kullanılacak işletme ve bakım kitapçıklarını ve "As Built" belgeleri incelemek. Mülk sahibi eğitimlerinin içeriğini ve daha sonra kullanılacak belgeleri koordine etmek Mülk sahibine sonuç raporunu sunmak İşin kapsamında bulunan garanti aşaması HAD FTK çalışmalarını koordine etmek ve programlamak
CİHAZLAR ve KALİBRASYON
ÖLÇÜM CİHAZLARININ KALİBRASYON ve SERTİFİKALARI 37 Ölçümlerde kullanılan cihazla ve ekipmanın uluslar arası geçerliliğe sahip kuruluşlarca kalibrasyonun yapılıp, sertifikalandırılmış olması gereklidir. Kalibrasyon sertifikaları, üzerlerinde belirtildiği üzere belirli bir süre için geçerli olup; bu süre sonunda sertifikalar yenilenmelidir. Dolayısı ile cihazların belirli periyotlarda kalibrasyonlarının yapılması zorunludur. Kalibrasyon sertifikalarının ve kalibrasyon verilerinin saklanması, testleri yapılan cihazların geriye dönük izlenebilirlikleri açısından önem arz eder.
NEBB sertifikalı bir firma projeye HAD FTK prosedürlerini uygularken birçok cihaz kullanacaktır. Cihazların, tablo 4-1 (IP or SI) de yer alan şartları sağladığını kontrol etmek firmanın görevidir. Bir NEBB projesinde kullanılacak cihazlar iyi durumda olmalı ve üreticisinin talimatlarına uygun kullanılmalıdır. NEBB, NEBB sertifikalı firmanın cihazların sahibi olmasını ister (SHALL). Table 4-1 (US or SI) sertifikalı bir firmanın sahip olması gereken minimum cihazları göstermektedir. Firma ayrıca cihazların bakımını yapmalı ve tabloda belirtilen sürelerde kalibre ettirmelidir. Bütün cihazların kalibrasyonları tabloda belirtilen ile uyumlu olmalıdır, TABLE 4-1 (US or SI). Bu şart, firma cihazlara tek tek veya çok fonksiyonlu cihaz olarak sahip olsa da geçerlidir.
TABLE 4-1 NEBB REQUIRED INSTRUMENTS (S I. UNITS) Function Minimum Range Accuracy Resolution Calibration Interval BSC CERTIFICATION AND HVAC QUALIFICATION SHALL Instruments Requirements for HVAC Section 7 Digital Camera 24 mm 72 mm 3 x Zoom 3.1 Mega Pixels Note 1 Temperature Measurement Air Contact Immersion -40 to 115 C -40 to 115 C -40 to 115 C ± 1% of reading ± 1% of reading ± 1% of reading 0.1 C 0.1 C 0.1 C 12 Months True RMS Electrical Measurement Volts AC Amperes 0 to 600 VAC 0 to 100 Amps ± 2% of reading ± 2% of reading 1.0 Volt 0.1 Ampere 12 Months Air Pressure Measurement 0 to 2500 Pascals ± 2% of reading 2.5 Pa < 250 Pa 25 Pa ; 250 Pa 12 Months Air Velocity Measurement (Not for Pitot tube traverses) 0.25 to 12.5 m/s ± 5% of reading 0.1 m/s 12 Months Humidity Measurement 10 to 90% RH 2% RH 1% 12 Months Hydronic Pressure Measurement -760 mm hg. to 400 kpa 0 to 700 kpa 0 to 1400 kpa ± 2% of reading ±2/o of reading ±2% of reading 3.3 kpa 6.7 kpa 16.7 kpa 12 Months Hydronic Differential Pressure Measurement 0 to 25 kpa 0 to 300 kpa ± 2% of reading ± 2% of reading 250 Pa 3.0 kpa 12 Months
MEASURED ÖLÇÜM CİHAZLARININ KALİBRASYON ve SERTİFİKALARI VELOCITY ( m / s ) 3,5 3 2,5 2 1,5 Seri 1 Doğrusal (Seri 1) 1 0,5 0 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 DWYER 40
İLGİLİ PROSEDÜRLER
of HVAC Systems of Building Envelope Systems of Electrical Systems of Special Electrical Systems of Plumbing Systems of Fire Protection Systems
SÜREÇLER
Tasarım Öncesi 44 Başarılı bir projenin belki de en kritik çalışmasıdır. Tesis sahibinin bu zamanda HAD FTK otoritesini ve ekibini seçmesi ve görevlendirmesi gerekir. Otoritenin proje grupları ve tedarikçilerle herhangi bir bağı olmayan, mutlaka bağımsız, tercihan proje konusunda deneyimli bir kişi veya ekip olması çok önemlidir. HAD FTK otoritesi gerekirse uzmanlardan da yararlanır. Projenin hazırlanmasında, planlanmasında ve programında bire bir yer alır.
Tasarım Öncesi Tesis sahibinin istek ve gereksinimi; Başarılı bir proje için minimum karakteristikleri Sadece miktar değil, kaliteyi Ölçülebilir ve doğrulanabilir kriterleri içermelidir ve projenin en kritik belgesidir. Proje ona göre değerlendirilecektir. 45
Tasarım Öncesi 46
Tasarım Aşaması Bu aşamada HAD FTK ekibi daha sonra doğrulama ve değerlendirme için gerekli önlemlerin alınmasını sağlar. Tasarım sırasında değerlendirilmesi gereken bir konu da söz konusu tasarımın tesis sahibinin isteklerini gerçekten karşılayabileceğinin teyididir. Yetersiz bir bütçenin istekleri tam karşılamadığı daha bu aşamada irdelenmelidir. 47
Tasarım Aşaması HAD FTK otoritesi hiçbir zaman yeniden tasarım ve hesap yapmaz. Sadece tavsiyelerde ve uyarılarda bulunabilir. Yükleniciye verilen projeler genellikle sadece neyin yapılacağını ve hangi ekipmanın seçildiğini içerir, seçimlerin nasıl yapıldığını, neden o sistemin seçildiğini ve projenin genel mantığını tam olarak yansıtmaz. 48
Tasarım Aşaması Bu bilgi, yüklenicinin önereceği bir değişikliğin karşılaşılacak problemlerin çözümünde çok önemli değerlendirilmesinde veya işletme sırasında olabilir. Proje programına ve zamanlamasına HAD FTK işlerinin de gerçekçi olarak integre edilmesi bu aşamada yapılır. 49 HAD FTK zaman ve ayrıntılı, ince planlama isteyen bir süreçtir.
Üretim - Uygulama Birçok projede HAD FTK işleri bu aşamada başlatılır. Bu yanlış bir yaklaşımdır, çünkü bazı düzeltmeler için çok geç kalınmış olabilir. Yoğun çalışma ile bu gecikme kapatılabilir, ancak birçok husus da göz ardı edilmiş olabilir. 50
Üretim - Uygulama HAD FTK açısından en uzun ve yoğun çalışma gerektiren aşamadır. Belirli aralıklarla işlerin kontrolu gerekir. Örnek seçimi ve kontrolu yöntemiyle çalışılır. Gruplar arası iletişimin sağlanması ve işlerin takibi için belirli aralıklarla gruplar arası toplantıların organizasyonu gerekir. 51 Her aşamada belgelendirme ve oluşturulan listelerin takibi çok önemlidir.
Üretim - Uygulama Burada ince bir konu vardır. Yüklenici, HAD FTK ekibi nasıl olsa kontrol ediyor diyerek kalite-kontrolu hafife alabilir, bu bir projenin akibetindeki en hassas ve mutlaka önlenmesi gereken bir konudur. Bakım prosedürlerinin tespiti ve personel eğitimleri de bu aşamada planlanan hususlardır. 52
Üretim - Uygulama 53
Üretim - Uygulama 54
Kullanım - İşletme Bu aşama, projenin başarıyla bitirildiğinin ve işletme sahibinin isteklerinin teyit edildiği kısımdır. Uzun bir süreç olabilir, mevsimsel ölçmeler gerekebilir. Garanti şartlarının yerine getirildiğinin doğrulanması da burada yapılır. 55
Kullanım - İşletme Her projenin sonunda öğrenilen derslerin ve kazanılan deneyimin tartışıldığı toplantıların yapılması ileride gerçekleştirilecek projeler açısından çok yararlı olacaktır. Projenin sonunda işletme sahibine yapılan işleri açıklayan ayrıntılı bir rapor, dosyalar ekinde sunulur. 56
Kullanım - İşletme 57
RAPORLAMA
NEBB BSC Raporunda aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır. Rapor kapak sayfası (SHALL) Rapor sertifika sayfası (SHALL) İçindekiler sayfası (SHALL) Yönetici özeti (SHALL) Proje OPR (SHOULD) HAD - FTK Planı (SHALL) Tutanaklar (SHALL) Doldurulmuş Pre Functional Test Formları ve Kontrol Listeleri (SHALL) Doldurulmuş Functional Performance Test Formları ve Kontrol Listeleri (SHALL) Gözlem raporları (SHALL) Eğitim kayıtları (SHOULD) HAD - FTK iletişimleri (SHALL) Test cihazları bilgi sayfası (SHALL)
Kaynaklar 61
Kaynaklar
NEBB Standartları Procedural Standards for Building Enclosure Testing Procedural Standards for Certified Testing of Cleanrooms Procedural Standards for Fume Hoods Performance Testing Procedural Standards for Measurement of Sound and Vibration Procedural Standards for Retro- of Existing Buildings Procedural Standards for Testing, Adjusting and Balancing of Environmental Systems Procedural Standards for Whole Building Systems Technical
İlgili Kuruluşlar 66 AABC Group ASHRAE The American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers BCxA Building Association IEEE Institute of Electronic & Electric Engineers ISPE International Society for Pharmaceutical Engineering NEBB National Environmental Balancing Bureau SMACNA-TABB Sheet Metal and Air Conditioning Contractors' National Association / Testing Adjusting and Balancing Bureau AEE Association of Energy Engineers
İlgili Kuruluşlar NATIONAL ENVIRONMENTAL BALANCING BUREAU ASSOCIATED AIR BALANCE COUNCIL TESTING, ADJUSTING, & BALANCIING BUREAU National Balance Council -
MEKANİK TESİSATIN İŞLETMEYE ALINMASI, AYARLANMASI VE DOĞRULAMA ÇALIŞMALARININ YAPILMASI Mekanik tesisatlarda, montajın tamamlanmasını müteakip, tesisin devreye alınmasını Müteahhit yapar. Devreye alınan tesisin, geçici kabul öncesinde, testi, ayarları ve dengeleme işleri (kısaca TAD) Müteahhit tarafından yapılır. TAD için gerekli ölçü cihazları ve ekip Müteahhit tarafından temin sevk ve idare olunur. Müteahhit TAD işlemini belgelendirerek, tesisatı geçici kabul öncesi Fonksiyon Test Kontrol (kısaca FTK) işlemine hazır hale getirir. FTK işlemi öncelikle bu hususta ihtisas sahibi ve tarafsız bir Firma tarafından yapılmalıdır. FTK işlemini yapacak Firma tamamen bağımsız ve taraflar ile hiçbir menfaat ilişkisi içinde olmamalıdır. FTK firmalarının daha önce yaptıkları benzer işler ile ilgili referansa sahip olmaları gerekmektedir. FTK işlemini yapacak olan Firma, işin başlangıcında İşveren tarafından proje müellifinin şartnamesine uygun olarak görevlendirilmelidir. İşverenin proje müellifini seçmesinden hemen sonra daha proje safhasında FTK işlerinin başlatılması gereklidir. Ancak en geç projenin tamamlanıp işverenin proje müdürlüğüne tesliminden ve mekanik müteahhidin işe başlamasından önce FTK 'nın projeyi kontrol edip gerekli ölçme yerlerini ve ayar ve dengelemesinin yapılabilirliğini kontrol etmesi gerekmektedir. 68