AĞRI İLE NASIL BAŞA ÇIKARIZ Öğr. Gör. Müjgan ONARICI Çankırı Karatekin Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Çankırı 2013
Ağrı / Organizmayı koruyan bir duyu Duyu doku hasarının olduğu bölgede yanıt
Ağrı Tarih öncesinden günümüze.sorun.? Soğuk-sıcak uygulama, bitkiler
Ağrı/Pain.. poena-paine Latince de Ceza İşkence intikam
Ağrı Fizyolojik, duyusal, affektif (duygu-durum), kognitif (bilişsel), davranışsal ve sosyokültürel boyutları içeren eşsiz ve kişisel bir deneyim
Uluslararası Ağrı Araştırmaları Teşkilatı (IASP-İnternational Association of Study of Pain) ağrıyı Var olan veya olası doku hasarıyla hoşa gitmeyen, subjektif, duyusal ve emosyonel bir deneyim ya da hasarın sözel ifadesidir
.ağrı doku harabiyeti. doku harabiyeti fizyopatolojik değişiklik ağrı (+).
McCaffery Ağrı hastanın söylediği şeydir, eğer söylüyorsa vardır.
Ağrı eşiği: Bir kişinin ağrı hissini duyduğu en hafif uyaran düzeyi Ağrı toleransı: Bir kişinin dayanabileceği en üst sınırdaki ağrı derecesi
Ağrının Algılanması bireyin çevresi cinsiyeti deneyimleri kültürü eğitimi
Ağrının Sınıflandırılması Süresine göre; 1)akut ağrı 2)kronik ağrı
Akut ağrı Üç aydan daha kısa süren Lezyonla birlikte ortaya çıkan İyileşme süreciyle uyumlu olarak ortadan kaybolan Başlangıcı ani ve şiddetli olan Altı aya kadar sürebilen İğne batması, kırıklar, enfeksiyon sonucu ortaya çıkan ağrı Postoperatif ağrı
Kronik ağrı Akut hastalığın beklenen seyrinden veya lezyonun iyileşme sürecinden üç ay sonrasına kadar süren veya devamlı ağrıya neden olan kronik-patolojik sürece bağlı oluşan, aylar yıllar boyu tekrarlayan ağrı Migren ağrıları, kanser ve yanık ağrıları, romatoid artrit ağrısı
Ağrı Nosiseptif Ağrı a. Somatik Ağrı b. Visseral Ağrı Nöropatik Ağrı a. Santral ağrı b. Periferik ağrı Psikojenik Ağrı
Nosiseptif Ağrı Sinir sistemi dışında hissedilen ağrı tipi Fiziksel ağrı, kas ağrısı, gibi organ veya dokunun lokal olarak rahatsızlığından oluşan ağrı
Nosiseptif Ağrı a.somatik ağrı: Sabit, genellikle iyi lokalize edilebilen, ızdırap verici ağrı (Kemik met.) b.visseral ağrı: Derinden gelen, iyi lokalize edilemeyen, sıkıştırıcı ağrılar Daha çok sempatik liflerle taşınırlar (Yansıyan ağrılarsafra ağrısının sırta yayılması-)
Nöropatik Ağrı Periferik ya da santral sinir sisteminin bir kısmının zedelenmesi, fonksiyonunun bozulması ile ilgili ağrı Yanma, oyulma, kesilme, zonklama, elektrik şokuna benzeyen ağrı Giysilerin dokunması, rüzgar, sıcaklığın, çevresel uyarılar
Psikojenik Ağrı Ağrıya neden olabilecek yapısal veya fonksiyonel bir neden olmaksızın ortaya çıkan veya ağrı kaynağının oluşturabileceği ağrının çok ötesinde bir şiddette hissedilen ağrı duyusu Tolere edilemeyen anksiyete???
Ağrıda Nonfarmakolojik (İlaçsız) Yöntemler
Periferal teknikler Kognitif (bilişsel) davranışsal teknikler Periferal ve kognitif-davranışsal tekniklerin dışında kalan diğer teknikler
Periferal Teknikler Masaj Vücudun yumuşak dokularının elle ya da mekanik olarak uyarılması Ciltte bulunan çevresel reseptörler uyarılmakta ve uyaranlar, spinal kord yolu ile beyne ulaşmakta Etkisi kan ve lenf dolaşımının hızlanması, kaslarda gevşeme Duygusal ve psikolojik açıdan yararları var
Periferal Teknikler Sıcak Uygulama Isı reseptörleri aracılığıyla ağrıyı inhibe eden refleksleri harekete geçirir Kas spazmında ağrıda Yapılan bölgede ağrı eşiği Soğuk Uygulama Basit ve ucuz tedavi Ağrının ilaç dışı tedavisinde etkin yöntem Bu uygulamaların ağrı eşiğini yükselttiği, inflamasyon ve spazmı
Terapötik dokunma Periferal Teknikler Hemşire Doleres Krieger tarafından geliştirildi Vücuttaki enerji noktalarına dokunarak uygulanan bir ağrı giderme yöntemi Terapötik dokunuş bireyde rahatlama oluşturarak ağrıyı azaltır
Kognitif (Bilişsel) Davranışsal Teknikler Gevşeme Anksiyete ve iskelet kaslarındaki gerginliğin göreceli olarak giderilmesi Analjezik + gevşemenin uygulanması
Gevşeme Gevşeme tekniğini kullanabilmek için bireyin sakin bir çevrede olması, rahat bir pozisyonda, kas gerginliği olmadan oturması veya uzanması, aklındaki tüm düşüncelerden uzaklaşabilmesi ve mental bir araç olarak bir kelime, ses ya da objeye odaklanması gerekir
Gevşeme Gevşeme yöntemleri akut ya da kronik ağrısı olan bireylerde uygulanabilir Gevşeme yöntemleri arasında otojenik eğitim, meditasyon, yoga, biyolojik geri bildirim, hipnoz, progresif kas gevşemesi gibi çeşitli gevşeme teknikleri kullanılmakta
Kognitif (Bilişsel) Davranışsal Teknikler Dikkati Başka Yöne Çekme Ağrıda dikkati başka yöne çekme dikkatin ağrı dışında bir uyarana odaklaşması Duyusal koruyucudur ve ağrı tümüyle ortadan kalkmaz Ağrı toleransı ve ağrı algılama eşiği artar
Dikkati Başka Yöne Çekme Televizyon izletme, Kitap okuma/okutma, Sevdiği uğraşılara yöneltme, İletişim kurma Hayal kurma
Kognitif (Bilişsel) Davranışsal Teknikler Müzik Güvenilir, ucuz ve kolay uygulanabilir bir yöntem Terapi olarak mental ve fiziksel sağlığı sürdürmek ve geliştirmek için kullanılır Gevşeme ve dikkati başka yöne çekme İşitsel uyarının ağrıyı doğrudan doğruya nörolojik olarak baskıladığı
Periferal Ve Kognitif-davranışsal Tekniklerin Dışında Kalan Diğer Teknikler Akupunktur Vücudun belli noktalarına çelik, gümüş ve altından yapılmış iğnelerin batırılması ile uygulanan bir yöntem
Periferal Ve Kognitif-davranışsal Tekniklerin Dışında Kalan Diğer Teknikler Akupunktur Acu-Puncture yani iğnebatırmak kelimesinden dilimize uyarlanmıştır
Periferal Ve Kognitif-davranışsal Tekniklerin Dışında Kalan Diğer Teknikler Aromaterapi Çiçek, bitki, ağaç esansiyel yağlar Masaj yağları/soluma yolu Aroma yağlarının kan dolaşımı yardımı ile lenf sistemine ulaştığı ve hücreler arası sıvı yolu ile iyileşme sağladığı kanıtlamıştır Stresi, soğuk algınlığı, nezle, deri ve menstruasyon sorunlarına, ağrıyı önlemeye
Periferal Ve Kognitif-davranışsal Tekniklerin Dışında Kalan Diğer Teknikler Hipnoterapi Dikkatin belirli bir noktaya odaklanmasını sağlayan kompleks bir yöntem Uykuya benzeyen bilinç değişikliği durumu Yara iyileşmesi
Periferal Ve Kognitif-davranışsal Tekniklerin Dışında Kalan Diğer Teknikler Şiropraksi Vücudun iletişim ağı olan sinir sisteminde oluşan stres, baskı, basınç ve sıkışmayı gidererek rahatlama sağlamakta Kas, eklem, kemik, tendon, kıkırdak ve ligamentlerin yer aldığı bağ dokularının ve kas iskelet sistemi rahatsızlıklarının giderilmesinde kullanılan boyun çektirme hareketi
Periferal Ve Kognitif-davranışsal Tekniklerin Dışında Kalan Diğer Teknikler Şiropraksi Vücut yapıları ile sinir sisteminin işlevleri arasındaki bağlantıya ve sağlığın yeniden kazanılması için kemik ve eklemlerin maniplasyonuna odaklanır Boyundaki yük miktarını azaltıp ağrıyı geçirmek Ciddi boyun fıtığı, romatizma yakınmaları, tümör, enfeksiyon
Periferal Ve Kognitif-davranışsal Tekniklerin Dışında Kalan Diğer Teknikler Uyku Uyku yoksunluğu yaşayan bir birey gerginlik ve yorgunluk yaşamakta Bu durumda ağrı algısında artmaya sebep olur Hemşirelerin hastalara uyku düzenlemesi yapmaları gerekir