444
Yönetici Söyleşileri AFYON 445
446
AHMET İPEK SUCUKLARI PORTAKALOĞULLARI ET GIDA Yönetim Kurulu Başkanı Kemal ARISOY ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? Kemal Arısoy:1900 ü yılların öncesine dayanan kasap bir sülalenin çocuklarıyız. 4. nesil diyebiliriz. AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? KA: Kasaplık ve sucuk yanında diğer et ürünlerine girdik, sosis, salam vb. AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? KA: Karar alma hızlı, bürokrasi az. AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? KA: Standart bir yönetim uygulaması yok. AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? KA: Kurumsallaşma. 447
AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? KA: Profesyonel yönetim; yavaş yavaş yönetim profesyonellere bırakılıyor. AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? KA: Yok. AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? KA: Hayır. AGMER: Yönetim Kurulunuzda aileye mensup olmayan, dışarıdan üye var mıdır? KA: Yok. AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? KA: Ataerkil. Erkek çocuk varsa işi o yapar, şu ana kadar oldu. AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? KA: Yeni nesil eğitimsiz, baba ne olursa olsun koltuğu oğluna devrediyor. Şımarıklıklar olabiliyor. Yeteneğe ve yetişmeye önem verilmiyor. AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? KA: Kurumsallaşamayan silinir gider. AGMER: Profesyonel yöneticilerle çalışma konusunda ne düşünüyorsunuz? KA: Yüksek maliyetler nedeniyle tercih edilmiyor. 448
ALİMOĞLU MADENCİLİK SANAYİ VE TİCARET Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim ALİMOĞLU ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? İbrahim Alimoğlu: 1940, 3. nesil. AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? İA: Mozaik üretimi ile başlandı. Dedemiz Anıtkabir için getirilen mermer makinelerini, Anıtkabir inşaatı bitince satın alarak mermerciliğe başlamıştır. AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? İA: İşin sahibi işin başında olacak. AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? İA: Kurumsallaşamamak, hep ben demek AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? İA: Fikirlerin paylaşılması, aile bireyleri arasındaki iletişime önem verilmesi gerekir. 449
AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? İA: İşi profesyonellere yaptırabilmektir. Bizim profesyonellerimiz var ancak mermercilik doğal taş olduğu için ürün standardizasyonu yok. O yüzden tecrübe her şeyin önüne geçiyor. Bu nedenle profesyonellerin tecrübeli olması gerekiyor. Tecrübe kazanan da gidiyor kendi işini yapıyor. Profesyonelleri elde tutmak zor O yüzden kurumsal yapıyı kurmak ve yaşatmak zor oluyor. AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? İA: Yok. AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? İA: Hayır. AGMER: Yönetim Kurulunuzda aileye mensup olmayan, dışarıdan üye var mıdır? İA: Yok. AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? İA: Ataerkil yapıda süreç kendiliğinden gelişiyor. AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? İA: a) Gelin ve damatlar, b) İşadamlarının kendi akrabalarını iş başına getirmeleri. AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? İA: Gelişen toplumlarda bu yapının sürdürülmesi zor. Herkese eşit davranamıyorsun o da çekişmeleri artırıyor. AGMER: Profesyonel yöneticilerle çalışma konusunda ne düşünüyorsunuz? İA: Sorumluluğu devretmek, rahatlık, güveniyorsan emin oluyorsun, sana onu kontrol etmek kalıyor. 450
ALTINAY ŞEKERLEME 4. Nesil Temsilcisi Ömer ALTINAY ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? Ömer Altınay: 1880. 4. nesil AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? ÖA: Aynı ürünlere ek ürünler olarak Sultan Lokum bulundu. Kaymaklı fıstıklı lokum çeşitleri üretildi. Kaymaklı şekerin ezme çeşitleri üretildi. Haşhaşlı, kestaneli lokum çeşitleri üretildi. AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? ÖA: GÜVEN kişilerin birbirlerini yakından tanımaları Tanımadığın insanla çalışmak zor Tanıdığın insanın kabiliyetini neyi sevip sevmediğini bilirsin. AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? ÖA: Bana göre zayıf yönü yok, güven ortamı sağlandığında zayıf yön yok. AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? ÖA: Güven temel şart, çalışmak, teknolojiyi takip etmek, yeni ürünler geliştirmek, kaliteli ürünler üretmek, damak tatlarına hitap edecek ürünleri bulmak ürün yelpazesini genişletmek 451
AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? ÖA: Kurumsal yapımız devamlılığı sağlıyor. Üretim standartları ve kalite ISO 22000 sistemi ile sağlanıyor. Tüm üretim süreci profesyonellerce kontrol ediliyor. Müşteri memnuniyeti temel koşuldur. Yeniliklere ve tenkitlere açık bir yapı AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? ÖA: Yok. AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? ÖA: Yok. AGMER: Yönetim Kurulunuzda aileye mensup olmayan, dışarıdan üye var mıdır? ÖA: Yok. AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? ÖA: Emekliliği gelen kendinden sonra gelen en yaşlı kıdemliye işi devrediyor. AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? ÖA: Güven olmaması, çekememezlik (ben çalışıyorum, sen az çalışıyorsun - ben yenilik yapıyorum sen yapmıyorsun), yeniliklerde fikir ayrılıklarının yaşanması, kârın paylaşımı Bizim ailemizde eşlerden dolayı birbirine düşülmesine izin verilmez. AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? ÖA: Çok köklü olmayan firmaların kârlılık oranlarının düşmesiyle birlikte arkadan gelen nesil aynı işi yapınca pasta yeterli büyüklükte değilse aile dağılıyor. AGMER: Profesyonel yöneticilerle çalışma konusunda ne düşünüyorsunuz? ÖA: Olmalıdır, ancak aile yönetime hâkim olmalı, profesyoneller onların kontrolünde ve direktifleri doğrultusunda çalışmalıdırlar. Stratejik kararları aile vermelidir. 452
ASIM GELİNLİK 3. Nesil Temsilcisi Kadir ÖĞÜT ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? Kadir Öğüt: 1902, 3. Kuşak AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? KÖ: Birlik beraberlikten güç doğar. AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? KÖ: Devamlılık çocukların isteğine bağlı AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? KÖ: Borçlar ödenecek söz senet olacak Dürüstlük Masrafları azaltacağız. AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? KÖ: Şirketleşme Tek başına olmuyor. 453
AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? KÖ: Yok. AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? KÖ: Hayır. AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? KÖ: İstek doğrultusunda olacak AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? KÖ: Düzenli değildir, hesap kitap yok, muhasebe yok. AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? KÖ: Zor, şirket olup birleşme zamanı. AGMER: Profesyonel yöneticilerle çalışma konusunda ne düşünüyorsunuz? KÖ: Çok iyi bir şey, kurumsal yapı olduğunda gerekli 454
BÜYÜKDUMAN KUYUMCULUK 3. Nesil Temsilcisi Ali BÜYÜKDUMAN ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? Ali Büyükduman: 1920, 3. Kuşak AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? AB: Aynı AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? AB: Aile bağları ve değerleri kuvvetli ailelerde yönetim ve ilerleme daha rahat oluyor. AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? AB: Aile anayasası olmazsa suiistimale açık bir yapı AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? AB: Aile anayasasının oluşturulması lazım 455
AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? AB: Şirketin aile bireyleri dışında eleman çalıştırabilmesi AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? AB: Yok AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? AB: Yok AGMER: Yönetim Kurulunuzda aileye mensup olmayan, dışarıdan üye var mıdır? AB: Yok AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? AB: Yok AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? AB: Aile bireylerinin birbirlerine olan güvensizliklerinin artması, iktidar kavgası AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? AB: Aile işletmesi bir kültür olarak oturmuş değil. AGMER: Profesyonel yöneticilerle çalışma konusunda ne düşünüyorsunuz? AB: Şartlar uygun olduğunda çok iyi olur. 456
CUMHURİYET SUCUKLARI Genel Müdürü Yavuz KOCAŞABAN ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? Yavuz Kocaşaban: Ata dedelerimizin kasaplığı 1850 lere dayanıyor, Cumhuriyet ismi ile başlangıç 1923 yılı o dönemi yansıtan bir isim. Ben 1923 baz alındığında dördüncü kuşağım. AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? YK: Kasaplık ve sucuğun yanında, sosis, salam, pastırma üretimi başladı. Ayrıca otel, alışveriş merkezi, yol üstü tesisi işletmeciliği yapıyoruz. AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? YK: Birlik korunabilirse firma yoluna devam edebilir. AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? YK: Kurumsal yapı kurulamazsa çok başlılık ortaya çıkıyor, karar alma süreçleri standart olmuyor, sonuçları kontrol edemiyoruz, sorunları artırıyoruz. AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? YK: Kurumsallaşma 457
AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? YK: Profesyonel yönetim, yavaş yavaş yönetim profesyonellere bırakılıyor. AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? YK: Yok. AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? YK: Hayır. AGMER: Yönetim Kurulunuzda aileye mensup olmayan, dışarıdan üye var mıdır? YK: Yok. AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? YK: Erkek çocuklar ilgili alanda okuyor, okul bitince muhasebe departmanından işe başlıyor tüm departmanlarda çalışıyor ve sonra yönetici oluyorlar. Ben bu süreci yaşadım. Yönetim Kurulu Başkanı en aktif üye, yaşlı üye yönetim kurulu başkanı olmayabiliyor, aktif olmak kriter AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? YK: Aile içi anlaşmazlıklar. AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? YK: Kurumsallaşabilirlerse bu işin geleceği var. AGMER: Profesyonel yöneticilerle çalışma konusunda ne düşünüyorsunuz? YK: Mutlaka gerekiyor. 458
ENSAR MAĞAZALARI 4. Nesil Temsilcisi Hakan TÜRK ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? Hakan Türk: 1926. 4. nesil temsilcisiyim AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? HT: İşletme ilk yıllarında manifatura satış mağazası, şu anda zincir mağaza. AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? HT: İhtiyatlı olması şirket ortaklarının birbirine güvenmesi. AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? HT: Profesyonel yönetim anlayışının sağlanamaması. AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? HT: Profesyonel yönetim sağlanmalı ve adil ücret sistemi olmalı. 459
AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? HT: Profesyonel yönetimle işletmelerin büyümesi, bir vizyon ve misyona sahip olması. İşletmemizde kurumsallaşma çabası yok. AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? HT: Yok. AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? HT: Yok. AGMER: Yönetim Kurulu nuzda, aileye mensup olmayan, dışarıdan ( outsider) üye var mıdır? HT: Yok. AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? HT: Yok. AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? HT: Aile bireylerinin maddi yönden anlaşmazlıkları yüzünden AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? HT: Aile işletmeleri profesyonel yönetilirse, adil ücret sistemi gerçekleştirilirse kurumsallaşabilir. AGMER: Profesyonel yöneticilerle çalışma konusunda ne düşünüyorsunuz? HT: Ben işletme fakültesi mezunuyum, fakat aile büyüklerinin bu konuya sıcak bakacağını düşünmüyorum. Kendi bildiklerini yapıyorlar. 460
GÜL SUCUKLARI 5. Nesil Temsilcisi Macit LÜLECİ ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? Macit Lüleci: 1850, 5. Kuşak Macit Lüleci AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? ML: Aynı AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? ML: Birlik beraberlik kuvvet getiriyor. AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? ML: Aile bağları sıkıysa sorun yok, yetişme tarzı, gelenek, göreneklere bağlı olunmaması zayıf yönler. AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? ML: İdarecilik, hüsnüniyet 461
AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? ML: Biz esnafız, çek senet kullanmayız, peşin alır peşin satarız. AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? ML: Yok. AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? ML: Hayır. AGMER: Yönetim Kurulunuzda aileye mensup olmayan, dışarıdan üye var mıdır? ML: Yok AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? ML: Baba mesleği AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? ML: Sermayeden çok büyük işlere girişmek, banka kredisi kullanmak AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? ML: Çok zor yürür, bizim gibiler nadir. 462
GÜNBE LOKUMCULUK 2. Nesil Yöneticisi Ömer Faruk GÜNBE ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? Ömer Faruk Günbe: 1926. 2. kuşak, oğullar 3. kuşak AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? ÖFG: Aynı AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? ÖFG: Karşılıklı güvenin olması, işi bilme usta çırak ilişkisi AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? ÖFG: Pazarlama faaliyetlerinin yapılmaması AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? ÖFG: Yönetici ve tesisleşmeye önem verilmelidir 463
AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? ÖFG: Yararlı olur, çalışmalarımız var AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? ÖFG: Yok AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? ÖFG: Yok AGMER: Yönetim Kurulunuzda, aileye mensup olmayan, dışarıdan (outsider) üye var mıdır? ÖFG: Yok AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? ÖFG: Kabul edilmiş bir uygulama yok ailedeki en büyük fert işle ilgileniyorsa büyük başa geçer. AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? ÖFG: Yapılan iş konusunda yeterli tecrübenin olmaması, iş bilmezlik. AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? ÖFG: iyi AGMER: Profesyonel yöneticilerle çalışma konusunda ne düşünüyorsunuz? ÖFG: İsteriz, olumlu görüyoruz. 464
HELVACIOĞLU TİCARET 3. Nesil Temsilcisi Faruk HELVACIOĞLU ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? Faruk Helvacıoğlu: 1923, 3. kuşak AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? FH: İtimat güven, maddi destek. AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? FH: Hatır gönül işleri, ciddiyet sağlayamama, kırılganlık AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? FH: GÜVEN AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? FH: İşin profesyonelleşmesi, iki oğlum benden ayrılarak sadece toptancılık yapıyorlar onlar kurumsal ölçeğe sahipler. 465
AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? FH: Yok. AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? FH: Hayır. AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? FH: Tercih söz konusu. Farklı meslekleri seçen kardeşlerim var. Ben iktisat fakültesi mezunuyum. Diğerleri avukat, eczacı Ben işimi yapıyorum. AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? FH: Akrabalığın verdiği duygusallıktan kurtulamama AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? FH: İyi görmüyorum, global ekonomik şartler zor. AGMER: Profesyonel yöneticilerle çalışma konusunda ne düşünüyorsunuz? FH: Akıl ve rasyonalite bunu gerektiriyor. 466
İKBAL Genel Koordinatörü Nuri GÜRER ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Nuri GÜRER: 1922 AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? NG: Hayır, Lokantacılık devam ediyor, bunun yanında Lokum Ve Şekerleme Üretimi, Yol Üstü Tesisçilik, Et ve Sucuk vb üretimi, Otelcilik, Alışveriş Merkezi İşletmeciliği, akaryakıt istasyonu işletmeciliği, Franchasing ile Lokanta işlerinin genişletilmesi gibi alanlarda yatırımları olan bir gruptur. AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? NG: Güven- İtimat AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? NG: Eğitim yetersizliği AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? NG: Kurumsallaşma 467
AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? NG: Profesyonelleşme, departmanlaşma, her birimin kâr merkezi olarak görülmesi ve işlerin profesyonellerce yürütülmesidir. Çalışmalarımız var, her şirket kendi profesyonellerince yönetilir patron raporlara bakar. AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? NG: Yok. AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? NG: Yok. AGMER: Yönetim Kurulunuzda aileye mensup olmayan, dışarıdan üye var mıdır? NG: Yok. AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? NG: Gerekli eğitimleri aldıktan sonra. Ben tek erkek çocuktum işi kucağımda buldum. AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? NG: Günceli takip edememe. AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? NG: Kurumsallaşmaları gerekmektedir. AGMER: Profesyonel yöneticilerle çalışma konusunda ne düşünüyorsunuz? NG: Olumluyuz, işe uygun kariyer sahibi insanlarla çalışmak istiyoruz. 468
İTİMAT SUCUKLARI 5. Nesil Temsilcisi Celal KOÇKAN ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? Celal Koçkan: 1870 li yıllar, 5. Kuşak AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? CK: Aynı AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? CK: Kontrol mekanizması çok güçlü AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? CK: Ortaklıkta saygı ve sevgi önemli AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? CK: En iyi bilinen işi yapmak, babayı örnek alma 469
AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? CK: Bütün işlemlerin resmileşmesidir. Şu an yok. AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? CK: Yok. AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? CK: Hayır. AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? CK: En yaşlı ve işle ilgilenen üye. AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? CK: Kontrol mekanizması zayıf, gelir gider dengesi sağlanamaması, ortakların haklarına riayet etmemeleri AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? CK: Kurumsallaşabildiklerinde devam eder. AGMER: Profesyonel yöneticilerle çalışma konusunda ne düşünüyorsunuz? CK: Pek sıcak değiliz. 470
KEÇECİ ERKUŞLAR 2. Nesil Temsilcisi Kemal ERKUŞ ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? Kemal Erkuş: 1903, 2. kuşak AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? KE: Aynı AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? KE: Aile bağları dürüstlük, itimat, dürüstlük AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? KE: Ayrı gayrı çok olabiliyor, herkes her işe karışabiliyor. AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? KE: Devlet desteklemeli AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? KE: Yok. 471
AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? KE: Hayır. AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? KE: Hayır. AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? KE: Ekonomik şartlar 472
KELEKÇİ MANİFATURA 3. Nesil Yöneticisi Emin KELEKÇİ ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? Emin Kelekçi: 1933. Emin Kelekçi, 3. kuşak. AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? EK: Hayır manifatura ile başlandı şu an konfeksiyon satışı yapılıyor. AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? EK: Güven, itimat. AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? EK: Ortakların işletmenin gelişmesi için aynı oranda çaba sarf etmemesi. AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? EK: Kazançlı olan her alanda iş kurup çalışmak 473
AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? EK: Disiplini anlıyorum, bu konuda yapılmakta olan bir çalışmamız yok. AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? EK: Hayır. AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? Borsada işlem görüyor mu? Halka açılma oranı nedir? EK: Hayır. AGMER: Yönetim Kurulu nuzda, aileye mensup olmayan, dışarıdan ( outsider) üye var mıdır? EK: Hayır. AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? EK: Hayır. AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? EK: Sorumsuzluk ve yöresel atıllık, kadercilik AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? EK: Geleceği çok zor AGMER: Profesyonel yöneticilerle çalışma konusunda ne düşünüyorsunuz? EK: Kesinlikle çalışmalı 474
MİRİMOĞLU ŞEKERLEME Yönetim Kurulu Başkanı İsmail ÖZBAY ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir ve kurucusu kimdir? İsmail Özbay: 1860, Hacı Mehmet Efendi AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? İÖ: Hayır bazı ürünler üretilmiyor. Helva, tahin, pekmez, lokum, şekerleme üretiyoruz. AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? İÖ: Ortakların birbirlerini daha iyi anlamaları ve işe sahip olmaları. AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? İÖ: Büyük ne derse o olur mantığı Aşırı sermaye artırımına gidememeleri Ortaklıkların yürümemesi. AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? İÖ: Severek bu işi takip edecek varislerin bulunması, aralarında problem olmaması. 475
AGMER: Kurumsallaşma dan ne anlamaktasınız? Kendi işletmenizde kurumsallaşma ile ilgili olarak neler yapılmaktadır? İÖ: Herkesin görevini bilmesi, profesyonelleşmenin olması... Çabalarımız var, departmanlaşma var. İmalat, satış, muhasebe departmanları oluşturuldu. Kalite belgeleri alınıyor. AGMER: Şu anda, oranı ne olursa olsun, işletmenizin sahipliği içinde yabancı sermaye veya yabancı ortak var mı? İÖ: Yok. AGMER: İşletmeniz halka açık bir şirket mi? İÖ: Değil AGMER: Yönetim Kurulunuzda, aileye mensup olmayan, dışarıdan üye var mı? İÖ: Yok. AGMER: Aile bireylerinin işletmenizde ne zaman ve nasıl görev alacakları ile ilgili herhangi bir düzenleme veya kabul edilmiş uygulamalar var mı? Siz bu aşamalardan geçtiniz mi? İÖ: Ataerkil bir şeklide devam ediyor. Erkek çocuk bir tane olunca mecburen ona kalıyor. AGMER: Yaşamı sona eren aile işletmelerinin en çok hangi nedenlerle battıklarını, el değiştirdiğini veya kapandığını düşünmektesiniz? İÖ: Kuşaklar değiştikçe anlaşmazlıkların büyümesi nedeniyle AGMER: Aile işletmelerinin geleceğini nasıl görmektesiniz? İÖ: Çok zor. AGMER: Profesyonel yöneticilerle çalışma konusunda ne düşünüyorsunuz? İÖ: Olumlu düşünüyorum. 476
PALALI LASTİK VE AYAKKABI SANAYİ TİCARET 4. ve 6. Nesil Temsilcileri Asım PALALI ve Orhan PALALI ile Yapılan Söyleşi AGMER: İşletmenizin kuruluş yılı nedir? Siz ailenin kaçıncı nesil temsilcisisiniz? Orhan ve Asım Palalı: 1875 li yıllar, Asım Palalı 4. Kuşak, Orhan Palalı 6. Kuşak AGMER: İşletmenizin kuruluşunda ürettiği ürünler ile bugün ürettiği ürünler aynı mı? OP+AP: 1. kuşak deri tabaklama işi ile uğraştı. 6. kuşak PVC çizme üretimi yapıyor zamana uygun şekilde evrilen bir yapı var. AGMER: Aile işletmelerinin kuvvetli yönleri olarak neleri görmektesiniz? OP+AP: Aile bağlarının verdiği samimiyet, güven ve itibar. AGMER: Aile işletmelerinin zayıf yönleri olarak neleri görmektesiniz? OP+AP: Niteliksiz aile üyelerinin iş başına gelmesi AGMER: Aile işletmesinin yaşamını kesintisiz sürdürebilmesi için hangi konulara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmektesiniz? OP+AP: Kurumsallaşma, aile içindekilerin iyi yetişmesi. 477