MAKİNA ELEMANLARI I-1 2013-2014 GÜZ DÖNEMİ Dr. Yavuz SOYDAN soydan@sakarya.edu.tr 264-2955853 (kat 4 / 7352) www.soydan.info
1. HAFTA GENEL BİLGİ 1. Ders tanıtımı ve değerlendirme 2. Teknik sistemler ve elemanları 3. Makine elemanları ve sınıflandırma
TEKNİK SİSTEM İnsan gücünü ve sezgilerini artıran, işlerini kolaylaştıran ve hızlandıran araç ve gereçlere teknik ürün, bu teknik ürünlerin birden fazlasının bir araya getirilmiş hali teknik sistem olarak tanımlanır. Teknik sistemlerin tanımlanmasında önemli kriterlerden birisi giriş ve çıkış büyüklükleridir. Genel olarak tüm teknik sistemlerin Şekil 1.3 de verildiği gibi ölçülebilir üç temel giriş ve çıkış büyüklüğü vardır. Teknik sistem, madde, enerji ve bilgi formatındaki giriş büyüklüklerini fonksiyonlarına veya isteklere bağlı olarak tasarlanmış süreçlerde dönüştürerek çıkış büyüklüklerini üretir. Yapılan çalışmalarda temel istek, teknik sistemin en yüksek verimle çalışmasıdır. Daha doğrusu giriş büyüklüklerinin mümkün olan en yüksek oranda istenen çıkış formlarına dönüşmesi, kayıp olarak nitelendirilen istenmeyen dönüşümlerin azaltılmasıdır.
MÜHENDİSLİK EĞİTİMİNDE TEMEL İLKE TÜM TEKNİK SİSTEMLERİ (MAKİNA, TESİSAT, CİHAZ) AYRI AYRI ÖĞRETMEK YERİNE 1. TASARIMA AİT TEMEL İLKELERİN 1. MALZEME SEÇİMİ 2. BOYUTLANDIRMA 3. ŞEKİLLENDİRME 4. MUKAVEMET 5. FONKSİYONEL, İMALATA-MONTAJA-TRANSPORTA- TRİBOLOJİYE-ERGONOMİYE-ANTROPOMETRİYE-PAZAR ŞARTLARINA-TÜKETİCİYE-ORTAMA VB. UYGUN TASARIM 2. TEKNİK SİSTEME (MAKİNA, TESİSAT, CİHAZ) AİT TEMEL ELEMANLARIN (MAKİNE ELEMANLARI) TANITIMI ve SEÇİMİ
Teknik sistemlerin temel giriş ve çıkış büyüklükleri Makine, Tesisat ve Cihaz tanımlarını yapınız
OTOMOBİL Otomobildeki; Makine, Tesisat ve Cihaz örneklerini yazınız
TAKIM TEZGAHI Takım tezgahındaki; Makine, Tesisat ve Cihaz örneklerini yazınız
MAKİNA ELEMANLARI BELİRLİ BİR İŞLEVİ/GÖREVİ/FONKSİYONU YERİNE GETİRMEK ÜZERE TASARLANMIŞ VE TÜM TEKNİK SİSTEMLERDE AYNI İŞLEVE, BENZER ÖZELLİKLERE, TASARIM İLKELERİNE SAHİP ELEMANLAR VEYA SİSTEMLER BAĞLAMA ELEMANLARI: VİDA, PERÇİN HAREKET İLETİM ELEMANLARI: KAVRAMA
MAKİNA ELEMANLARININ SINIFLANDIRILMASI 1. BAĞ ŞEKLİNE GÖRE KUVVET BAĞLI ŞEKİL BAĞLI MALZEME BAĞLI 2. MONTAJ DEMONTAJ DURUMUNA GÖRE 3. FONKSİYONLARINA GÖRE 1. ÇÖZÜLEBİLİR SÖKÜLEBİLİR b.e. VİDALAR, KAMALAR, KAVRAMALAR, YAYLAR, GEÇMELER 2. ÇÖZÜLEMEYEN SÖKÜLEMEYEN b.e. KAYNAK, LEHİM, YAPIŞTIRMA, PERÇİN 1. BAĞLANTI-BİRLEŞTİRME ELEMANLARI 2. HAREKET ELEMANLARI 1. İLETİM ELEMANLARI 2. DÖNÜŞTÜRME 3. HIZ DEĞİŞTİRME
MAKİNA ELEMANLARININ SINIFLANDIRILMASI 1. FONKSİYONLARINA GÖRE 1. BAĞLANTI-BİRLEŞTİRME ELEMANLARI 2. HAREKET ELEMANLARI 1. İLETİM ELEMANLARI 2. DÖNÜŞTÜRME 3. HIZ DEĞİŞTİRME 4. DENGELEME 3. ENERJİ BİRİKTİRME ELEMANLARI 1. MEKANİK 2. KİMYASAL 4. EMNİYET ELEMANLARI 1. FRENLER 1. DURDURMA, YAVAŞLATMA, BEKLETME (PARK) 2. KİLİTLER 3. PİMLER 4. VİDALAR 5. PULLAR
MAKİNA ELEMANLARININ SINIFLANDIRILMASI 5. TAŞIMA ELEMANLARI 1. HALATLAR 2. ZİNCİRLER 6. MALZEME İLETİM ELEMANLARI 1. KONVEYÖRLER 1. VİDALAR 2. BANTLAR 2. ELEVATÖRLER 7. AYAR ELEMANLARI 1. VİDALAR 2. KAMLAR 3. PİMLER 8. TRİBOLOJİK ELEMANLAR 1. YATAKLAR 2. YAĞLAR
MAKİNA ELEMANLARININ SINIFLANDIRILMASI 9. SIZDIRMAZLIK ELEMANLARI 1. KEÇELER 2. CONTALAR 3. O-RİNGLER 4. SALMASTRALAR 10. DENGELEME ELEMANLARI 1. VOLANLAR 11. SÖNÜMLEME ELEMANLARI 1. YAYLAR 2. AMORTİSÖRLER 3. VOLANLAR 4. TAKOZLAR 5. LASTİKLER 12. MERKEZLEME ELEMANLARI 1. PİMLER 2. BURÇLAR
MAKİNA ELEMANLARININ SINIFLANDIRILMASI 13. SİNYAL DÖNÜŞTÜRME ELEMANLARI 1. SİNYAL İLETME 2. SİNYAL BÜYÜTME
MAKİNA ELEMANLARININ SINIFLANDIRILMASI BAĞLANTI - BİRLEŞTİRME ELEMANLARI 1. MONTAJ DEMONTAJ DURUMUNA GÖRE 1. ÇÖZÜLEBİLİR SÖKÜLEBİLİR b.e. VİDALAR, KAMALAR, KAVRAMALAR, YAYLAR, GEÇMELER 2. ÇÖZÜLEMEYEN SÖKÜLEMEYEN b.e. KAYNAK, LEHİM, YAPIŞTIRMA, PERÇİN 2. BAĞ ŞEKLİNE GÖRE 1. KUVVET BAĞLI 1. VİDALAR, KAMALAR, GEÇMELER 2. ŞEKİL BAĞLI 1. VİDALAR, KAMALAR 3. MALZEME BAĞLI 1. KAYNAK, LEHİM, YAPIŞTIRMA, PERÇİN
MAKİNA ELEMANLARININ HAREKET ELEMANLARI SINIFLANDIRILMASI 1. HAREKET İLETİM ELEMANLARI 1. MONTAJ DEMONTAJ DURUMUNA GÖRE 1. ÇÖZÜLEBİLİR SÖKÜLEBİLİR b.e. VİDALAR, ÇARKLAR, KAYIŞ-KASNAK, ZİNCİR-DİŞLİ, MİLLER, KRANK MİLİ, KAM MİLİ, KAMALAR, KAVRAMALAR, YAYLAR, GEÇMELER, 2. ÇÖZÜLEMEYEN SÖKÜLEMEYEN b.e. 2. BAĞ ŞEKLİNE GÖRE KAYNAK, LEHİM, YAPIŞTIRMA, PERÇİN 1. KUVVET BAĞLI 1. VİDALAR, KAMALAR, GEÇMELER, SÜRTÜNMELİ ÇARKLAR-KAYIŞLAR-KAVRAMALAR 2. ŞEKİL BAĞLI 1. VİDALAR, KAMALAR, DİŞLİ ÇARKLAR-KAYIŞLAR-KAVRAMALAR 3. MALZEME BAĞLI 1. KAYNAK, LEHİM, YAPIŞTIRMA, PERÇİN
MAKİNA ELEMANLARININ SINIFLANDIRILMASI 2. HAREKET DEĞİŞİM ELEMANLARI 1. HAREKETİN YÖNÜNÜ DEĞİŞTİREN 1. ÇARKLAR 2. KAYIŞ-KASNAK 2. HAREKETİN DOĞRULTUSUNU DEĞİŞTİREN 1. KONİK ÇARKLAR, 3. HAREKETİN ŞEKLİNİ DEĞİŞTİREN 1. DAİRESEL - DOĞRUSAL veya DOĞRUSAL DAİRESEL 1. KRANK-BİYEL 2. KAM 3. VİDALAR 4. HAREKETİN HIZINI-MOMENTİNİ DEĞİŞTİREN 1. ÇARKLAR 2. KAYIŞ-KASNAK 3. VİDALAR