A- STANDART SAYILAR VE TOLERANSLAR

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "A- STANDART SAYILAR VE TOLERANSLAR"

Gül Çetin
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 A STANDART SAYILAR VE TOLERANSLAR Cetvel1 Norm (Standart) sayılar ile ilgili tablolar Cetvel1A DIN323 e göre Temel Sayılar Faktörü Ana Değerler Yuvarlak Değerler Temel Seri Dönüşmüş Seri R5 R10 R20 R40 R a R a 20 serisinin ( ) deki değerleri yalnızca desimal bölge içindedir. R a 20 sütunu R20 serisinin yuvarlatılmış terimlerini göstermektedir (0.12) (1.2) (12) (0.3) (3) (5.5) 6.3 (0.6) (6) (6.5) 7.1 (7) (70) Cetvel1B Makine Tiplerinde Ölçek ve Kademe Geometrik veya Mekanik Büyüklükler Ölçek Kademe Faktörü Seri Uzunluk f L=L 1/L 2 f n/p R n/p Alan 2 f A=A 1/A 2=f L Hacim f V=V 1/V 2=f L 3 Kuvvet F f F=F 1/F 2=f L 2 f n/2p f n/3p f n/2p Gerilme f = 1/ 2=1 R n/2p R n/3p R n/2p Moment M f M=M 1/M 2=f 3 L f n/3p R n/3p Alan Atalet Momenti I 4 f J=I 1/I 2=f L f n/4p R n/4p Mukavemet Momenti W f W=W 1/W 2=f L 3 f n/3p R n/3p Zaman t f t=t 1/t 2=f L f n/p R n/p Hız V f V=v 1/v 2=1 Devir sayısı n f n=n 1/n 2=1/f L f n/p R n/p Güç P 2 f P=P 1/P 2=f L Kütlesel Atalet Momenti J f J=J 1/J 2=f L 5 f n/2p f n/5p Cetvel1C DIN 3' e göre norm ölçüler [mm] R n/2p R n/5p Koyu basılmış olanlar tercih edilmelidir. 0 mm nin üzerindeki ölçülerde Norm ölçü olarak Cetvel1A da verilen norm sayıların değerleri kullanılmalıdır.

2 Cetvel2 ISO Kaliteleri için Temel Toleranslar Temel Tolerans IT01 IT0 IT1 IT2 IT3 IT4 IT5 IT6 IT7 IT8 IT9 IT10 IT11 IT12 IT13 IT14 IT15 IT16 IT17 IT18 Kalite Nominal Boyut [mm] > Değerleri µm olarak 0 3 0,3 0,5 0,8 1, * 400* 600* 0* 0* 3 6 0,4 0,6 1 1,5 2, ,4 0,4 1 1,5 2, ,5 0,8 1, ,6 1 1,5 2, ,6 1 1,5 2, ,8 1, ,5 2, ,2 2 3, , , Kalite İnce Orta Kaba *1 ile 3mm arasındaki değerler için Cetvel3 Millere ait toleransların ÜST sınır değerleri (A MÜ ) Tolerans Bölgesi a b c cd d e ef f fg g h js Kalite Nominal Boyut Tüm Tolerans Kaliteleri [mm] > ÜST sınır değerleri (A MÜ ) µm olarak * * *1 ile 3mm arasındaki değerler için ±T/2

3 Cetvel4 Millere ait toleransların ALT sınır değerleri (A MA ) Tolerans Bölgesi Kalite 5,6 7 8 Nominal Boyut [mm] > j k m n p r s t u v x y z za zb zc 4,5 6,7 3 >7 Tüm Tolerans Kaliteleri ALT sınır değerleri (A MA ) µm olarak

4 Cetvel5 Deliklere ait toleransların ALT sınır Değerleri (A DA ) Tolerans Bölgesi A B C CD D E EF F FG G H JS Nominal Boyut [mm] Tüm Tolerans Kaliteleri > ALT sınır değerleri (A DA ) µm olarak * + * *1 ile 3mm arasındaki değerler için ±T/2

5 P,R,S...Z nin sağ taraftaki değerlerine Δ değeri eklenir Cetvel6 Deliklere ait toleransların ÜST sınır değerleri (A DÜ ) Tolerans Bölgesi J K M N P,R,..Z P R S T U V X Y Z ZA ZB ZC Kalite > >8 Nominal Boyut [mm] > Kaliteler için ÜST sınır değerleri (A DÜ ) µm olarak 8. kaliteden itibaren Δ 4+Δ 4 8+Δ Δ 6+Δ 6 10+Δ Δ 7+Δ 7 12+Δ Δ 8+Δ 8 15+Δ Δ 9+Δ 9 17+Δ Δ 11+Δ Δ Δ 13+Δ Δ Δ 15+Δ Δ Δ 17+Δ Δ Δ 20+Δ Δ Δ 21+Δ Δ Δ 23+Δ Δ *1 ile 3mm arasındaki değerler için 1 Yanlız M6 toleransı için Δ=11 dir.

6 Cetvel7 K'dan ZC'ye kadar olan uzaklıklar için Δ Değerleri Kalite Nominal Boyut [mm] Δ Değerleri µm olarak > , , , , Cetvel8A Tavsiye edilen toleranslar Delikler Miller (H6) g5 h5 j5 k5 m5 n5 p5 r5 s5 t5 H7 f6 g6 h6 j6 k6 m6 n6 p6 r6 s6 t6 u6 H8 e7 f7 g7 h7 j7 k7 m7 n7 p7 r7 s7 t7 u7 H9 d8 e8 f8 h8 u8 H(10) a9 b9 c9 d9 e9 h9 H11 a11 (12) b11 (12) c11 (12) d10 h11 Birim Delik Sistemi Miller Delikler (h5) G6 H6 J6 K5 M5 P5 R5 S5 T6 h6 F7 G7 H7 J7 K7 M7 N7 P7 R7 S7 T7 U7 h7 E8 F8 G8 H8 J8 K8 M8 N8 P8 R8 S8 T8 U8 (h8) A9 B9 C9 D9 E9 F9 H9 U9 h9 D10 E10 F10 H10 h11 A11 (12) B11 (12) C11 (12) D11 H11 Birim Mil Sistemi Cetvel8B Boyut ve tolerans kalitesine göre önerilen yüzey pürüzlülük değerler Nominal Ölçü Hariç [mm] Dahil Tolerans Ra ve R z değerleri Kalitesi Ra R z Ra Rz Ra Rz Ra Rz Ra Rz Ra Rz IT5 0,4 2,5 0,4 2,5 0,8 4 0,8 4 0,8 6,3 0,8 6,3 IT6 0,8 4 0,8 4 0,8 4 0,8 6,3 1,6 10 1,6 10 IT7 0,8 6,3 0,8 6,3 0,8 6,3 1,6 10 1,6 16 1,6 16 IT8 1,6 6,3 1,6 10 1,6 10 3,2 16 3,2 25 3,2 25 IT9 1,6 10 3,2 16 3,2 16 3,2 16 3,2 25 6,3 40 IT10 3,2 16 6,3 25 6,3 25 6,3 40 6, ,5 63 IT11 6, , , , ,

"İNCE" İŞLEME Cetvel9A Yüzey işleme yöntemleri ve erişilebilecek yüzey pürüzlülükleri Cetvel9B Yüzey işleme işaretleri, yüzey pürüzlülüğü, belirtilmeyen boyut ve açı toleransları İŞLEME İŞARETİ Yüzey

7 "İNCE" İŞLEME Cetvel9A Yüzey işleme yöntemleri ve erişilebilecek yüzey pürüzlülükleri Cetvel9B Yüzey işleme işaretleri, yüzey pürüzlülüğü, belirtilmeyen boyut ve açı toleransları İŞLEME İŞARETİ Yüzey Pürüzlülüğü DIN 1341 Eski Yeni R a μm Sınıf No Belirtilmeyen boyut ve açı toleransları DIN 7168 Toleranslar (mm) Boyutlar (mm) İnce Orta Kaba 0,5 3 ±0,05 ±0,1 ±0,15 N ±0,05 ±0,1 ±0,2 25 N ±0,1 ±0,2 ±0,5 12,5 N ±0,15 ±0,3 ±0,8 6,3 N ±0,2 ±0,5 ±1,2 3,2 N ±0,3 ±0,8 ±2,0 1,6 N ±0,5 ±1,2 ±3,0 0,8 N ±0,8 ±2,0 ±4,0 0,4 N 5 0,2 N 4 Tolerans sınıfı Kısa kenar uzunluğuna (mm) göre toleranslar (, ' ) 0,1 N 3 < >400 0,05 N 2 İNCE 0,025 N 1 ORTA ± 1 ± 30 ± 20 ± 10 ± 5 KABA ± 1 30' ± ±25 ±15 ±10

8 Cetvel10 Çeşitli fabrikaların tecrübelerine göre bazı makina elemanlarında kullanılan yüzey pürüzlülükleri (R a ) Makina Parçası Ra[µm] Makina Parçası Ra[µm] Kaymalı yataklar ve miller Dişli çarklar Bronz yatak 0,8..1,6 Diş yüzeylerinde Mil 0,2..0,8 m > 2,5 mm için 1,6 Delikler m < 2,5 mm için 0,8 Hidrolik silindirler için 0,2 Ağır hizmet dişlileri 0,4..1,6 Otomobil silindirleri için 0,4 Hassas dişliler 0,4 Oring için 0,4 Zincir dişliler 3,2 Dişliler için (toleransa göre) 0,8..1,6 Diğer yüzeylerde Tığ çekilmiş 0,8 Dış çap 3,2 Raybalanmış 0,8 Yerleştirme yüzeyleri 1,6 Matkapla delinmiş 3,2 Göbeğin yan yüzeyi 3,2 Miller Sonsuz vida ile dişlisi Dişliler için (toleransa göre) 0,8..1,6 Diş yüzeylerinde Otolar için kamalı miller 0,4 Genel 0,8 İnce tornalanmış 0,8..1,6 Ağır hizmet tipi 0,4 Orta hassasiyetle tornalama 1,6..3,2 Diğer yüzeylerde Kaba tornalanmış 6,3 Dış çap 3,2 Yerleştirme yüzeyi 1,6 Alıştırmalar Kaymalı yüzeyler Boşluklu alıştırmalar Genel 0,4..0,8 Tolerans <0,025mm 1,6(maks) Mekanik sızdırmazlık eleman 0,005..0,2 Tolerans >0,025mm 3,2(min) Sürtünmeli yüzeyler Orta alıştırmalar 0,8 (maks) Frenler 0,4 Sıkı alıştırmalar 0,8..1,6 Kavramalar 0,4 Kama kanalları Kanallar (oyuklar) Genel 3,2 Hareketli Oring için 0,4 Hassas 1,6 Hareketsiz Oring için 0,1 Vida dişleri Segmanlar için 3,2 Haddelenmiş 0,2 Eş çalışan yüzeyler Frezelenmiş 1,6 Contalı Taşlanmış 0,4 Bakır contalı 0,8 Pafta ile açılmış 3,2 Yumuşak contalı 3,2 Mastarlar Contasız Ayar mastarları 0,025..0,1 Yağ sızdırmaz 0,4 İmalat mastarları 0,2 Gres sızdırmaz 0,8

Benzer belgeler

Yüzey Pürüzlülüğü. M Nalbant

Yüzey Pürüzlülüğü. M Nalbant Yüzey Pürüzlülüğü M Nalbant 2017 1 Yüzey pürüzlülüğü veya kısaca pürüzlülük, yüzey dokusunun bir bileşenidir. Pürüzlülük, gerçek yüzeyin ideal biçiminden gerçek yüzeyin normal vektörü yönündeki, sapmalarıyla