MANYETİK REZONANS TEMEL PRENSİPLERİ Dr. Ragıp Özkan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji ABD
REZONANS
Sinyal intensitesini belirleyen faktörler Proton yoğunluğu TR T1 TE T2 TI Akım RF dalgasının açısı Puls sekansı Kontrast madde
BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİNİN TEMEL PRENSİPLERİ Dr. Ragıp Özkan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji ABD
BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ TOMOS (kesit) GRAPHY (şekil, resim, görüntü)
Wilhelm Conrad Roentgen (1845-1923) Cerrahi araç kullanmadan insan vücudunun içinin ilk defa görülmesi
Sir Godfrey Hounsfield 1972 yılında; ayni anatomik bölgenin çok çeşitli açılarından elde ettikleri röntgen görüntüleri ile, geliştirmeye çalıştıkları bilgisayarın kapasitesini değerlendirmek için çalışmalar yaparken BT yi icat etti
Birinci nesil cihazla elde edilen BT tetkiki MDBT ile elde edilen BT tetkiki
BT CİHAZININ BÖLÜMLERİ Tarayıcı Bilgisayar Görüntüleme ünitesi
Kesit alma esasına dayanan bir görüntüleme yöntemi Vücudun değişik dokularında değişen oranlarda zayıflama Dedektörlerde saptanan zayıflama miktarı bilgisayarlarla değerlendirilir
X ışınlarının taradığı alanın her bir noktasının X-ışınını zayıflatma değeri hesaplanır ve rakamsal bir değer verilir
Tarama alanını temsil eden sayılardan oluşmuş bir harita oluşturulur (rekonstrüksiyon) Harita cihaz üreticilerinin belirlediği sayıda eleman içerir (ör. 520X520) Elemanlardan herhangi birinin sahip olduğu değer, o elemanın organizmada temsil ettiği odağın X-ışınlarını zayıflatma gücüne eşittir
PİKSEL (pixel) (picture element) VOKSEL (voxel) (volume element)
Görüntüleme biriminde harita elemanlarının herbirine sahip oldukları rakamsal değerlere bakılarak gri skaladan bir renk kodu verilir PİKSEL (pixel) (picture element)
Hounsfield skalası
Hounsfield skalası
YÇBT
MDBT nin klinik kullanımda getirdiği faydalar Daha kısa sürede inceleme Travmalı ve çocuk hastalarda Anjiografik incelemelerde Akciğer nodüllerin saptanması ve volümetrik ölçümlerinde Daha az kontrast madde kullanımı İleri rekonstrüksiyon teknikleri
MPR MIP MinIP Sanal Bronkoskopi Yüzeysel Gösterim
MPR
MPR+ MIP
MIP
MIP
MIP
MinIP
SUBSEGMENTAL EMBOLİ
SUBSEGMENTAL EMBOLİ
SANAL BRONKOSKOPİ YÜZEYSEL GÖSTERİM
TORAKS BT DE RADYASYON DOZLARI
Ekspojur X-ışınları havadan geçerken iyonizasyona neden olur. Buna ekspojur denir. Radyasyona uğrayan dokunun ne kadar enerji emdiğini ortaya koyamaz. Ekspojur birimi Röntgen dir (R).
Radyasyon absorbsiyon dozu X-ışınlarının enerjisi hastanın vücudunda, oluşan iyonizasyon nedeni ile depolanır. Radyasyon ekspojuruna bağlı olarak bu enerji depolanmasına radyasyon absorbsiyon dozu adı verilir. Radyasyonun nereden emildiğini belirtemez. Radyasyon absorbsiyon doz birimi Gray dir ( Gy). 1 Gy = 100 RAD
Efektif doz Radyolojik incelemede vücudun sınırlı bölümü radyasyona maruz kalır, diğer bölümler değişen miktarlarda radyasyon alırlar. Efektif doz hangi dokunun radyasyon dozunu emdiğini belirtir. BT gibi belli bölgeleri etkileyen radyasyon maruziyetinde, tüm vücudu etkileyen dozu tahmini hesaplamayı amaçlamaktadır. Sievert veya REM olarak ölçülür. 100 REM = 1 Sv
BT de radyasyon dozu kesit planına göre ve Z aksı boyunca değişkenlik gösterir
Radyografi
Hastanın kalınlığı X- ışını spektrumu Dokunun atenüasyonu BT
32 cm çapında fantom 2:1
16 cm çapında fantom 1:1
Radyasyon dozu Mesafe ( mm )
Çok kesitli ortalama doz göstergesi BT doz endeksi ve varyasyonları Doz-uzunluk sonucu
BT de radyasyon dozunu etkileyen faktörler Işın enerjisi ( Kv) Tüp akımı ( Mas) Ekspojur zamanı Kesit kalınlığı Hasta kalınlığı Pitch Doz azaltıcı seçenekler
Tipik efektif dozlar ( msv) TANISAL İŞLEM EFEKTİF DOZ KARŞILIK GELEN AKCİĞER GRAFİSİ Ekstremite 0,01 0.5 1.5 gün ÇEVRESEL RADYASYON Akciğer 0.02 1 3 gün Kafa 0.07 3.5 11 gün Lomber 1.3 65 7 ay IVP 2.5 125 14 ay
Tipik efektif dozlar ( msv) TANISAL İŞLEM EFEKTİF DOZ KARŞILIK GELEN AKCİĞER GRAFİSİ Toraks BT 5-7 250-350 3.6 yıl ÇEVRESEL RADYASYON Kranial BT 2.3 115 1 yıl Abdominopelvik BT Koroner BT anjiografi Sestamibi myokard perfüzyonu 8-11 500 4.5 yıl 5-12 250-500 4 yıl 6-9 300-450 4 yıl
RADYASYON Rutin bir toraks BT tetkikinde 5-7 msv 5 msv (500 mrem) efektif dozun, her 10000 kişide 2.5 fatal kanser gelişimi riskine karşılık gelmekte olduğu tahmin edilmekte