HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 12 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - İktisat Uzmanı hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. ozlem.ates2@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli ABD Konut İnşaatları Verisi Yeni konut inşaatları ve inşaat izinlerini içeren veri, inşaat sektöründe konut talebi beklentisini yansıtıyor. Verinin gerilemesi ise, konut talebindeki daralmanın önemli bir göstergesi. Diğer taraftan konut üretim sektörü talepteki daralmaya gecikmeli olarak tepki verebiliyor. Yeni konut üretiminin talep ölçüsünde gerilememesi arz fazlası yaratıyor ve konut fiyatlarını aşağı çekiyor. Ödeme sıkıntısına düşen borçlular ile ödenmemiş krediler nedeniyle bankaların edindikleri evleri satışa çıkartması arz fazlasını besleyen diğer unsurlar. Konut fiyatlarının düşmesi ABD- de kişisel tüketimin seyri ile çok yakından ilgili olduğundan gerek yeni ev başlangıçları, gerekse konut piyasasına ilişkin diğer veriler ekonominin durumuna ve geleceğine dair anlamlı ipuçları veriyor. Haftaya Bakış TÜİK in açıkladığı Kasım-Ocak dönemi hanehalkı işgücü istatistiklerine göre işsizlik oranı Aralık 2010 da bir önceki yılın aynı ayına göre 2,1 puan düşüşle %11,4 olarak gerçekleşti. İşsizlik oranının Kasım ayındaki %11 seviyesinin üzerine çıktığı görülmekle birlikte, artışın özellikle tarım ve inşaat sektöründeki istihdamın mevsimsel etkiler sebebiyle düşmesinden kaynaklandığı anlaşılıyor. Takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış veriler incelendiğinde de, bu görüşümüzü destekleyen bir tablo ortaya çıkıyor. Arındırılmış işsizliğin Aralık ayında, Kasım ayındaki %11,2 seviyesinden %11 e gerilediği görülüyor. Tarım dışı işsizlik ise benzer şekilde 2010 yılı Aralık ayında 2009 un aynı ayındaki %16,6 seviyesinden %14,2 ye geriledi. Maliye Bakanlığı verilerine göre Şubat ayında merkezi yönetim bütçesi TL1 milyar fazla verirken, faiz dışı fazla yıllık bazda 3,1 katına ulaşarak TL7,2 milyar oldu. %5,7 yıllık artış oranı ile oldukça sınırlı büyüyen bütçe giderleri ve yıllık %30,7 artış oranı ile güçlü bir performans sergileyen vergi gelirleri, Şubat ayında bütçenin fazla vermesinde etkili oldu. ABD de yeni konut inşaatları 479 bin adet ile beklentilerin oldukça altında kalırken, inşaat ruhsatları ise 517 bin adet olarak gerçekleşti. Ocak ayındaki yeni konut inşaatları da yukarı yönlü revize edildi. Ocak ayında aylık bazda %18,4 oranında artan inşaatlar, Şubat ayında %22,5 oranında gerilemiş oldu. Kışın dalgalı bir seyir izleyen yeni konut inşaatlarındaki bu düşüşün olumsuz hava şartlarının yanı sıra konut talebinin hala istenilen düzeyde olmamasından ve küçük konutlardaki stokların yüksekliğinden kaynaklandığı belirtildi. ABD de Şubat ayında tüketici fiyatları %0,5 ile beklentilerin bir miktar üzerinde arttı. Bu dönemde enerji fiyatları %3,4, gıda fiyatları %0,6 ve benzin fiyatları %4,7 ile yüksek artış oranları yakaladı. Bu oranların ardından yıllık tüketici fiyatları enflasyonu da %1,7 den %2,2 ye yükselmiş oldu. Enerji ve gıda fiyatlarının dâhil edilmediği çekirdek enflasyon ise aylık bazda %0,2 olurken yıllık bazda bir ay önceki %0,9 seviyesinden %1,1 e çıktı. ABD Şubat ayı üretici fiyatları %1,6 ile beklentilerin oldukça üzerinde arttı. Beklentiler artışın %0,7 olacağı yönündeydi. Gıda fiyatları %3,9 ile 1974 ten bu yana en sert yükselişi gerçekleştirirken, %3,3 artan enerji fiyatları da petrol fiyatlarındaki seyre bağlı olarak yukarı yönlü baskı altında kalmaya devam etti. Bu artışların etkisiyle yıllık enflasyon da %3,7 den %5,8 e yükselmiş oldu. Çekirdek enflasyon ise beklentiler paralelinde gerçekleşti. Çekirdek enflasyon aylık bazda %0,2 olurken yıllık bazda bir ay önceki %1,6 seviyesinden %1,9 a yükseldi. ABD de Şubat ayında sanayi üretimi artış beklentilerinin aksine %0,1 geriledi. Kapasite kullanım oranı ise beklentilerin bir miktar altında kalarak %76,3 değerini aldı. Sanayi üretimindeki aşağı yönlü hareket, daha çok mevsimsel etkiler sebebiyle elektrik, su ve gaz sektörlerindeki gerilemeden kaynaklandı. Euro Alanı na ait verilere bakıldığında ise Ocak ayı sanayi üretimi beklentiler paralelinde %0,3 artarken, Aralık verisi de yukarı yönlü olarak revize edildi. Şubat ayında yıllık tüketici fiyatları enflasyonu bir ay önceki %2,3 seviyesinden beklentiler paralelinde %2,4 e yükseldi. Çekirdek enflasyon ise yıllık %1,1 olarak gerçekleşti. İlk hesaplamalara göre Ocak ayında Euro Alanı dış ticaret açığı 14,8 milyar ile beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Mevsimsellikten arındırılmış dış ticaret verilerine göre ihracat bir önceki aya göre %3,6, ithalat %5,3 artış gösterdi. KAPANIŞ VERİLERİ (18 Mart) İMKB-100 : 63.839 / $ : 1,4176 USD : 1,5757 $ / : 80,59 EURO : 2,2229 Petrol ($/varil) : 113,70 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %8,75 Altın ($/ons) : 1.417,55
Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 11.Mar 18.Mar Değişim İMKB-100 63.782 63.839 %0,09 İMKB-30 78.391 78.568 %0,23 Sınai 52.000 53.098 %2,11 Hizmetler 39.787 39.621 -%0,42 Mali 95.821 95.366 -%0,47 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) 5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 11.Mar 14.Mar 15.Mar 16.Mar 17.Mar 18.Mar İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB-100 68.500 67.000 65.500 64.000 62.500 61.000 59.500 58.000 Japonya'da önceki hafta gerçekleşen depremin ardından Fukushima nükleer santralinde yaşanan sorunların etkisiyle küresel borsalar satıcılı açılmasına karşın, yabancı kurumların Türk bankalarının hisse senetlerine ilişkin "al" tavsiyeleri ve gelişmekte olan ülkelere yönelik risk iştahındaki canlanma nedeniyle bankacılık hisseleri öncülüğünde İMKB haftaya yükselerek başladı. Haftanın ilerleyen günlerinde İMKB, Japonya daki zarar gören nükleer reaktöre ilişkin artan kaygıların yanı sıra Libya da yaşanan siyasi gerilimin ve Kaddafi karşıtlarıyla ordunun girdiği çatışmanın etkisiyle yurt dışı piyasalar paralelinde yönünü aşağı çevirdi. Öte yandan, Şubat ayı bütçe rakamlarının güçlü gelmesi ve petrol fiyatlarındaki gerileme, endeksteki kayıpları azalttı. Haftanın son günlerinde hisse senedi fiyatlarının geldiği düşük seviyelerin alım fırsatı olarak görülmesiyle artışa geçen İMKB-100 endeksi geçtiğimiz haftayı %0,09 kazançla 63.839 puandan kapattı. Bu hafta Japonya ve Libya daki belirsizliklerden dolayı hisse senetleri piyasasındaki yukarı yönlü hareketlerin sınırlı kalmasını bekliyoruz. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO Değişim BİLEŞİK FAİZLERİ (%) 11.Mar 18.Mar (Puan) TRT071112T14 8,84 8,75-0,09 TRT250112T14 8,53 8,47-0,06 TRT250412T11 8,66 8,67 0,01 TRT130411T16 7,07 6,85-0,22 TRT110511T17 7,63 7,59-0,04 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 136,12 134,68-1,44 %2,50 %2,00 %1,50 %1,00 %0,50 %0,00 -%0,50 Beklenen Reel Faiz (%) %1,75 Kaynak: İMKB Geçtiğimiz hafta, faiz oranlarında gelinen yüksek seviyelere ve Dolar daki değer kaybının TL varlıklara yönelimi artırmasına bağlı olarak tahvillere yönelik talebin arttığı gözlendi. Oluşan bu talep, Libya da yaşanan siyasi ve askeri gelişmelerin yanı sıra Japonya daki nükleer reaktörün patlayabileceğine ilişkin artan kaygılar paralelinde küresel piyasalarda gözlenen dalgalı ancak olumsuz seyirle baskı altında kaldı. 7 Kasım 2012 vadeli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 9 baz puan düşüşle Cuma gününü %8,75 ten kapattı. 2
Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Mar 10 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 11.Mar 18.Mar Değişim Dolar (¹) 1,5786 1,5757 -%0,18 Euro (¹) 2,1769 2,2229 %2,11 Sepet (²) 3,2548 3,2873 %1,00 /$ Paritesi (³) 1,3907 1,4176 %1,93 $/Yen Paritesi (³) 81,89 80,59 -%1,59 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. / $ $ / 1,65 110 1,55 105 100 1,45 95 1,35 90 85 1,25 80 1,15 75 / $ $ / Geçtiğimiz hafta, AB liderler toplantısında borç sorunu yaşayan Euro Alanı ülkelerine düşük faizle 440 milyar yardım kararı alınması nedeniyle Euro önemli para birimleri karşısındaki güçlü seyrini korudu. Çarşamba günü Moody s in Portekiz in kredi notunu düşürmesiyle bir miktar gerileyen /$ paritesi haftalık bazda %1,93 artışla 1,4176 ya yükseldi. Japonya da meydana gelen deprem ve tsunami felaketinden sonra Japon yatırımcıların denizaşırı ülkelerdeki varlıklarını ülkelerine geri getireceği beklentileri, Yen in önemli para birimleri karşısında değer kazanmasına neden oldu. Japonya Merkez Bankası nın (BOJ) piyasaya yüksek miktarda likidite temin edeceğini açıklaması ve Yen deki aşırı değerlenmenin önüne geçmek amacıyla G7 ülkelerinin yaptığı ortak müdahale nedeniyle Yen bir miktar değer kaybetse de $/ paritesi haftalık bazda %1,59 oranında gerileyerek 80,59 a indi. Yurtdışı parite gelişmelerine bağlı olarak TL, $ karşısında değer kazanırken, ya karşı geriledi. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 11.Mar 18.Mar (Puan) EMBI+ Endeks 554,54 554,61 0,07 Spread 263 277 14 Türkiye Endeks 376,96 377,85 0,89 Spread 211 221 10 Kaynak: JP Morgan 55 45 35 25 15 5 VIX Endeksi 24,44 Geçtiğimiz hafta başında Japonya daki depremin ardından Fukushima nükleer reaktöründe yaşanan sorunların büyük bir nükleer felakete dönüşebileceği kaygılarının yanı sıra Libya da Kaddafi yi devirmeye yönelik devam eden eylemlere ve buna karşın Libya ordusunun giriştiği sert müdahaleye bağlı olarak risk iştahında belirgin bir gerileme gözlendi. Ancak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi nin Libya ya yönelik aldığı kararlar ve buna karşılık Libya nın her ne kadar hafta sonu vazgeçmiş olsa da Cuma günü verdiği ateşkes kararı risk iştahının az da olsa düzelmesini sağladı. Ayrıca, nükleer reaktörde devam eden soğutma çalışmalarının başarılı olduğu yönündeki haberler de risk algısındaki gerilemeye katkı yaptı. Buna bağlı olarak ABD hazine tahvillerinin getirileri Perşembe gününe kadar hızla gerilerken, haftanın son iki günü risk iştahındaki düzelmeye bağlı olarak tekrar yükseldi. Gelişmekte olan ülkelerin eurotahvillerinin risk primi geçtiğimiz hafta 14 baz puan yükselerek 277 ye çıkarken, Türk eurotahvillerinin risk primi 10 baz puan yükseldi ve 221 oldu. Bir önceki hafta kapanışta 20,08 düzeyinde gerçekleşen küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi, hafta ortasında 31,28 i görmüş olmasına rağmen, Cuma gününü 24,44 seviyesinden kapattı. 3
Mar 10 Mar 10 Emtia Piyasaları $/ons Altın $/varil Petrol 1.500,00 1.400,00 1.417,55 120,00 110,00 113,70 1.300,00 100,00 1.200,00 90,00 1.100,00 80,00 1.000,00 70,00 900,00 60,00 Haftalık bazda bakıldığında altın fiyatları, geçen hafta yalnızca %0,04 oranında artmış olsa da, hafta içinde oldukça dalgalı bir seyir izledi. Haftanın başlıca iki gündemi Japonya da deprem sonrası yaşananlar ile Orta Doğu ve Kuzey Afrika daki gerilimdi. Pazartesi günü güvenli liman talebi ile hızlı yükselen altın fiyatları, Salı günü yatırımcıların nakde dönmesinin etkisiyle $/ons 1.400 seviyesinin altına geriledi. Ancak gerek Japonya ve Orta Doğu gündemi, gerekse merkez bankaları tarafından sürdürülen miktarsal genişlemelere ilişkin gelişmeler Çarşamba gününden itibaren güvenli liman olarak altına yönelik talebi artırdı. Takip eden günlerde yükselişini sürdüren ve Cuma günü $/ons 1.417,55 ten kapanan altın fiyatları, Pazartesi günü itibarıyla $/ons 1.435 seviyesine yaklaşmış durumda. Petrol piyasasında geçen hafta Japonya daki deprem ve ardından yaşanan tsunami felaketinin yanı sıra Bahreyn ve Libya - daki gelişmeler etkili oldu. Depremin ardından dünyanın en büyük petrol tüketicilerinden Japonya nın petrol talebinde düşüş beklentisi ve küresel piyasalarda meydana gelen kayıplar, haftanın ilk günlerinde petrol fiyatlarının gerilemesine neden oldu. Ancak Bahreyn de hükümet karşıtı gösterilere bağlı gerginliğin yükselmesi ve Libya da olayların bir sıcak savaşa dönüşmesi, haftanın sonuna doğru arz kaygıları nedeniyle petrol fiyatlarını destekledi. Brent türü petrolün spot fiyatı haftalık bazda %0,06 gerileyerek çok az değişim gösterse de, hafta ortasında indiği $/varil 109 seviyelerinden dönerek Cuma günü kapanışta $/varil 113,7 oldu. BM Güvenlik Konseyi nin kararının ardından başlayan Libya ya yönelik hava harekatına bağlı olarak petrol fiyatlarındaki yükselişin devam etmesi bekleniyor. Bu Haftanın Gündemi 21 Mart Hazine Şubat Ayı Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku Hazine Şubat Ayı Merkezi Yönetim Bütçe Finansmanı ABD Şubat Ayı İkinci El Konut Satışları (Piyasa Beklentisi: 5,15 Milyon Adet) 22 Mart TCMB Mart Ayı II. Dönem Beklenti Anketi 23 Mart TCMB Para Politikası Kurulu Toplantısı (Tahminimiz: Faizler Değişmeyecek) ABD Şubat Ayı Yeni Ev Satışları (Piyasa Beklentisi: 290 Bin Adet) 24 Mart Kültür ve Turizm Bakanlığı Şubat Ayı Giriş Çıkış Yapan Ziyaretçiler ABD Şubat Ayı Dayanıklı Tüketim Malı Siparişleri (Piyasa Beklentisi: %1,5 Artış) 25 Mart TCMB İktisadi Yönelim Anketi ve Reel Kesim Güven Endeksi TCMB Mart Ayı İmalat Sanayiinde Eğilimler ABD IV. Çeyrek Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi: %3,1) 4
Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5