H F S A HUKUK FELSEFES VE SOSYOLOJ S ARK V 21. K TAP Haz rlayanlar Hayrettin ÖKÇES Z / Gülriz UYGUR Yard mc lar Saim ÜYE / Eylem ÜM T / Zeynep spir TOPRAK Emine rem AKI STANBUL BAROSU YAYINLARI stanbul 2010
Genel Yay n S ra No: 166 2010/8 ISBN: 978-605-5614-37-9 HFSA - Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi Hayrettin Ökçesiz Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Kampus, Antalya Telefon: (0242) 227 69 75-76 Faks: (0242) 227 69 77 E-posta: hayret@akdeniz.edu.tr stanbul Barosu Yay nlar stiklal Cad. Orhan A. Apayd n Sk. Baro Han Beyo lu- ST Tel: (0212) 251 63 25 Belgeç (Fax): (0212) 293 89 60 www.istanbulbarosu.org.tr dergi@istanbulbarosu.org.tr Kapak Karikatürü: Honoré Daumier Elektronik ortamda iletilen imla ve dizgi hatalar yazar n/çevirmenin sorumlulu undad r. Tasar m /Uygulama Referans Ajans Tel: +90.212.347.32.47 / e-mail: info@referansajans.com Bask Sanat Matbac l k Medya ve Reklam Hizm. San. Tic. Ltd. fiti. Hattat Halim Sokak No:13 Balmumcu-Befliktafl / stanbul Tel: +90.212.267.04.23 / e-mail: as@sanatmatbaacilik.com
SUNUfi 18. Kitapta duyurdu umuz ve 25-28 A ustos 2008 tarihinde gerçeklefltirdi imiz geleneksel Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bak fllar adl sempozyumumuzun dördüncüsünün bildirilerini bu kitaplarda (19-22) soyad s ras na göre sunuyoruz. 22. Kitapta ayr ca bu sempozyumda yer almayan yaz lardan oluflan bir Ek Dosya da bulunmaktad r. HFSA her yay m f rsat n okurlar na daha çok yaz sunmak düflüncesiyle de erlendirmektedir. Gelecek kitab m zda Eskiflehir Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Anabilim Dal n n 30 Nisan 02 May s 2009 tarihinde gerçeklefltirdi i Yarg : Kurallar, Kurumlar, Kararlar Kolokyumu nda sunulan bildiriler yay mlanacakt r. Bunlar program ak fl na göre flöyledir: Ülker Yükselbaba, Dworkin in Kurallar Modelini De erlendirme: Kurallar ve lkelerin Yarg lamada kullan lmas ; Nazime Beysan, Hohfeld in Hak Kavram Analizinin Hukuki Muhakemede Kullan lmas ; Gökçe Çataloluk, Luhmann n Sistem Teorisinde Mahkemelerin Rolü; Halit Uyan k, Kurumsallaflm fl Bir Normatif Sistem Olarak Hukuk ve kincil Eylem Sebepleri; Abdullah Dinçkol, Karar Verme Süreci çinde Hükmün Oluflmas ve Hâkimin Fonksiyonu; Yasemin Ifl ktaç, Hukukta Boflluk ve Takdir Yetkisi; Zeynep Üskül Engin,Yarg c n Özgürlük Alan : Yorum; Eylem Ümit, Hâkimler Hakkaniyetten Ne Anl yorlar?; Sercan Gürler, Ça dafl Hukuk Felsefesinde Formalist Yaklafl mlar ve Ernest Weinreb; Vahap Coflkun, Anayasan n De iflmez lkeleri ile Demokrasi Aras ndaki Gerilim; Serkan Gölbafl, Bentham n Düflüncesi Ba lam nda Cezaland rman n ve Ceza Yarg lamas n n Rasyonalleflmesi; Aydan Ömür Surlu, H.L.A. Hart ta Yarg c n Takdir Hakk ; Ceren Akçabay, Yarg ve nsan Haklar n n Liberal Yorumu; Vecdi Aral, Yarg Ba ms zl ; Mustafa Tören Yücel, Türkiye de Yarg n n Yap sal Analizi; Ali fiafak Bal, Yarg laman n fllevselli i; A. Ulvi Türkba, Bir Karar Örne inde Postmodern Yarg laman n Olanakl l Sorunu; fiule fiahin Ceylan,Uyuflmazl k Çözümünde Yarg Alternatifleri; Sevtap Metin, Avrupa nsan Haklar Mahkemesi Kararlar nda Bio-Etik Sorunlar; Zeynep spir, Bir Etik liflki Olarak Yarg çl k ve Hüküm Verme - Edebiyatta Hukuk Arac l yla Bir De erlendirme; Emine rem Ak, Bir Edebiyat Eseri Olarak Reis Bey Örne i Üzerinden Endüktif Muhakeme Yönteminin ncelenmesi; Harun Bodur, Adalet Tanr ças Themis 2010 y l iki y lda bir gerçeklefltirdi imiz sempozyumumuzun beflincisini yapaca m z y ld r. stanbul Barosu nun her defas nda Adli Y l aç l fl etkinli i olarak da program na ald bu sempozyuma okurlar m z kat lmaya ça r yoruz. De erli meslektafllar m z Say n Saim Üye, Eylem Ümit, Zeynep spir Toprak ve Emine rem Ak ya bu kitaplar n haz rlanmas nda gösterdikleri üstün gayret için içten teflekkürlerimizi sunuyoruz. Kendilerini HFSA n n künyesinde Editör Yard mc lar olarak anmaktan onur duyuyoruz. stanbul Barosu Yay n ve Yönetim Kurullar n n de erli üyelerine, Baro Baflkan Say n Muammer Ayd n a gösterdikleri bu uzun soluklu iflbirli inden dolay HFSA Çevresi ad na teflekkür ediyoruz. Sempozyuma kat larak, bildiri sunarak bu kitaplar n oluflmas na imkan vermifl yazarlar m za flükran borcumuz daima en önde gelmektedir. Nihayet bu kitaplar n somut birer nesne olarak elimizin alt na gelmesini sa layan Sanat Matbaac l k çal flanlar na ve bu sorumlulu u kendi ad na üstlenen Say n Serdar Savafl a teflekkür ediyoruz. Hayrettin Ökçesiz / Gülriz Uygur HFSA 21 3
Ç NDEK LER Ziya Gökalp in Cemiyet Anlay fl - Cihan Osmano lu... 6 Sosyolojinin Osmanl Hukukunun Romanizasyonuna Etkisi Cengiz Otac... 35 Elaz ve Tunceli Adli Yard m Bürolar Örneklerine Sosyolojik Bir Bak fl - lknur Öner... 61 Küresel ve Postmodern Dünyada deolojinin Dönüflümü ve Hukuk H. Birsen Örs... 71 Hukuk-Etik liflkisi Çerçevesinde T p Alan ndaki Eylemlerin Cezaland r labilirli i - Veli Özer Özbek... 84 Adil Yarg lanmaya Tehdit: Bilgisiz Hâkim ve Avukat Muhammet Özekes... 92 Temel Bir Birlefltirici Olarak Hukuk ve Vatandafll k Konusuna Sosyolojik Bir Bak fl - Ahmet Özer... 104 Hukuk Devleti ve nsan Erdemi - Mehmet Tevfik Özcan... 128 Hukukta Minimum Etik Üzerine Bir Deneme - fiennur Özdemir... 138 Hukuk Felsefesi Ifl nda De iflen Hukuk Alg lar Üzerine Bir De erlendirme - fiebnem Özkan... 152 Teknolojik Geliflmelerin Tetikledi i Toplumsal De iflmelerin Hukuk Sistemi Üzerindeki Etkisi - Osman Özsoy... 158 Suç Sosyolojisi, Ceza Felsefesi - Özgür Sar / Güncel Önkal... 167 Hukuk Düflünce Özgürlü ünün Güvencesi Olabilir mi? Klasik Liberal Görüflün Elefltirisi - smail Serin... 179 Türkiye nin Suçlu Kad nlar : 2004 TU K Adalet statistikleri Verilerine Göre Türkiye deki Kad n Hükümlülerin Sosyo-Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Özellikleri - Ayflegül Sili... 182 Hart ta Kurallar Sistemi - Aydan Ömür Surlu... 197 Felsefi ve Sosyolojik Boyutlar yla nsan Haklar Hukukuna liflkin Ulusalüstü Standartlar Ifl nda 5237 Say l Türk Ceza Kanunu nda flkence Suçu - Gülçin Süer / Mustafa Tar k fientuna... 205 Bir Siyasi deal Olarak Eflitlik - Neflet Toku... 214 Norbert Elias ta Medenîleflme Süreci ve Disiplin - Engin Topuzkanam fl... 226 Robert Nozick in Minimal Devlet ve Adalet Anlay fl - Cengiz Mesut Tosun... 234 Ben, Öteki, Yarar ve Adalet - Halil Turan... 240 Castoriadis de Varl k ya da Kaos - Müslüm Turan... 247 4 HFSA 21
Jeremy Waldron a Göre Siyasal Kat lma Hakk - Mehmet Turhan... 258 Yarg c n Tarafs zl : Mit mi? deoloji mi? - Mehmet Akif Tutumlu... 278 Hukuk Sosyolojisindeki Kuramsal K r lmalar - Ahmet Ulvi Türkba... 289 Adalet Kavram Merkezinde Eflitlik ve Özgürlük liflkisinin Felsefi Analizi Mevlüt Uyan k... 296 HFSA 21 5