TÜRKİYE NÜFUSUNUN DURUMU: 2018 Doğu ATEŞ 1 Türkiye nüfusu 31 Aralık 2018 tarihi itibarıyla 82 milyon 3 bin 882 kişi olarak tespit edilmiştir. Türkiye de nüfus 2018 yılında, 2017 ye göre 1 milyon 193 bin 357 kişi artmıştır. Erkek nüfus 41 milyon 139 bin 980 kişi olurken, kadın nüfus 40 milyon 863 bin 902 kişi olmuştur. Buna göre toplam nüfusun %50,2 sini erkekler, %49,8 ini ise kadınlar oluşturmaktadır. Türkiye nin nüfus artış hızı, binde 14,7 olarak gerçekleşmiştir. 2017 de Bu değer 12,4 dür. 2018 de kentsel nüfus % 92.3 olmuş, kırsal nüfus ise % 7.7 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran 2017 yılında 2017 yılında %92,5 olarak gerçekleşmiştir. Ülkemizde 2017 yılında 31,7 olan ortanca yaş, 2018 yılında önceki yıla göre artış göstererek 32 oldu. Ortanca yaş erkeklerde 31,4 iken, kadınlarda 32,7 olarak gerçekleşmiştir. Çalışma çağı olarak adlandırılan 15-64 yaş grubunda bulunan nüfus 2018 yılında bir önceki yıla göre sayısal olarak %1,4 artmıştır. Buna göre, çalışma çağındaki nüfusun oranı %67,8; çocuk yaş grubu olarak tanımlanan 0-14 yaş grubundaki nüfusun oranı %23,4; 65 ve daha yukarı yaştaki nüfusun oranı ise %8,8 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye genelinde nüfus yoğunluğu 2017 yılına göre 2 kişi artarak, 107 kişi olmuştur. İstanbul, kilometrekareye düşen 2 bin 900 kişi ile nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu ilimizdir. Bunu sırasıyla; 528 kişi ile Kocaeli ve 360 kişi ile İzmir takip eder. Nüfus yoğunluğu en az olan il ise bir önceki yılda olduğu gibi, kilometrekareye düşen 12 kişi ile Tunceli dir. Bu bölüm TUİK tarafından açıklanan 2018 ADNKS Haber Bülteninden aynen alınmıştır. 1 Ankara Lisesi Coğrafya Öğretmeni 12
TÜRKİYE NİN NÜFUS YOĞUNLUĞU HARİTASI 2018 0 50 100 150 200 km Kilometre kareye düşen insan sayıları 0 / 100 100 / 200 200 / 400 400 + Bu yazıda sayımın sonuçları ve demografik göstergeler hakkında düşünceler paylaşılacaktır. Artık Türkiye de nüfus meselesi, devlet tarafından oldukça ciddiye alınmış ve herhangi bir belirsizliğe yer bırakmayacak biçimde düzenlenmiştir. Yani geçmiş sayım yıllarında olduğu gibi, bazı sayım verilerinde eksik ve hataların bulunduğu söylenemez. Türkiye de nüfusun dağılışı ele alındığında bazı özellikler dikkat çeker. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz. Türkiye nüfusunun % 70 ve daha fazlası, ülkenin kuzeybatı diliminde toplanmıştır. Yani nüfusun çok büyük bir bölümü İstanbul, Ankara, Bursa, Kocaeli, Yalova, Tekirdağ illerinde yaşamaktadır. Deniz kenarında yer alan merkezlerden iç kesimlere doğru gidildiğinde nüfus yoğunluğu azalır. Yani Türkiye de nüfusun yoğunlaştığı ikinci bir yer; kıyılardır. Yıl Nüfus Nüfus artış hızı Nüfus yoğunluğu Ortanca yaş 2014 77.695.904 13.3 101 30.7 2015 78.741.053 13.4 102 31 2016 79.814.871 13.5 104 31.4 2017 80.810.525 12.4 105 31.7 2018 82.003.882 14.7 107 32 Türkiye nüfusunun, 2018 de bazı temel demografik özellikleri 13
Türkiye de km² ye düşen insan sayısı, yani nüfus yoğunluğu 107 kişiye yükselmiştir. 2013 yılında km² ye 100 kişiyi aşan bu değer, giderek artmaktadır. Türkiye de nüfusun çok önemli bir kısmı İstanbul ve çevresinde, yani Kuzeybatı Anadolu da toplanmıştır. İstanbul da km² ye 5600 kişi düşmesi ile bu durum, net biçimde görülür. Yukarıdaki grafikte 1927-2023 arasında Türkiye de nüfusun büyüklüğü ve artış hızındaki olası değişimler verilmiştir. Bu şekilde kullanılan nüfus projeksiyonuna göre, toplam nüfus 2023 de 82.3 milyon olması beklenirken, 2019 itibarıyla nüfus 82.3 milyon kişidir. Türkiye nüfusunun alansal dağılışının son yıllardaki evrimi, geçmiş dönemlerden farklı olmamıştır. Nüfus özellikle kıyı kesimlerde ve ülkenin kuzeybatısında, bilhassa Marmara Denizi çevresinde yoğunlaşmıştır. Türkiye nüfusunun 15.067.724 ü, İstanbul da ikamet etmektedir. Bu haliyle ülke nüfusunun % 18.4 ü İstanbul da yaşamını sürdürmektedir. Kilometre kareye düşen 2.900 kişi ile İstanbul, Türkiye de nüfus yoğunluğunun da en fazla olduğu il olmuştur. Bunu Kocaeli km² 528, İzmir km² 360 kişi ile takip etmiştir. En tenha yer ise km² ye 12 kişi ile Tunceli olmuştur. 14
Erkek TÜRKİYE 2018 Yaş grubu 90+ 85-89 80-84 75-79 70-79 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 Kadın 6 4 2 2 4 6 (%) (%) Türkiye de nüfusun yaş ve cinsiyetlere göre dar yaş aralığındaki dağılışı Türkiye nin 2018 yılında nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını gösteren piramidi incelendiğinde, şu sonuçlara ulaşmak mümkündür. 35-39 yaş grubuna kadar gelişmemiş bir ülkenin yapısal özelliklerini yansıtan piramit, bu evreden sonra büyük ölçüde değişime uğramıştır. Şöyle ki 35-39 yaş basamağından sonraki her 4 yılda, nüfusa katılan insan sayısı yaklaşık aynı miktarda gerçekleşmiştir. Bu da nüfus artış hızının, artmadığını gösterir. Ancak ülkenin toplam nüfusunda, belirgin bir artış devam etmektedir. Türkiye de nüfusun son 40 yıllık gelişimine bakıldığında, bundan sonraki uzunca bir süre boyunca nüfus artış hızında büyük bir değişimin yaşanmayacağı söylenebilir. Bu haliyle nüfus piramidi daha önce sınıflandırılmış karakteristik nüfus piramidi tiplerinin, hiçbirine uymamaktadır. Yani Türkiye nüfus piramidine üçgen, çan eğrisi, baklava dilimi gibi bir isim vermek mümkün değildir. Sayım Yılı Kent Nüfus Oranı Kır Nüfus Oranı 2014 91.8 8.2 2015 92.1 7.9 2015 92.3 7.7 2017 92.5 7.5 2018 92.3 7.7 15
Türkiye nüfusunun en karakteristik özelliklerinden birisi olan kırdan kente göç olgusu, 1950 li yıllarda hızlanmış, günümüze kadar şiddetlenerek devam etmiştir. Ülkenin kuzeybatısında toplanan metropollerde yaşanan nüfus artışının neden olduğu, pek çok problem varlığını arttırarak sürdürmektedir. Metropollerde ortaya çıkan nüfus baskısı, büyük çaplı kültür şokunu, sosyoekonomik problemleri ve devlet hizmetlerindeki yetersizlikleri beraberinde getirmektedir. Bunlara ek olarak ortaya çıkan konut sorunu, ülkede inşaat sektörünün fazla büyümesiyle uzunca bir süre boyunca giderilmiştir. Sayım Yılı Ortanca yaş 2014 30.7 2015 31 2015 31.4 2017 31.7 2018 32 2018 nüfus sayımı sonuçlarından bir diğeri de ortanca yaşın 32 ye ulaşmasıdır. Türkiye de ortanca yaş (medyan yaş) değerinin 32 ye ulaşması, ülkenin gelişmişlik düzeyi bakımından geldiği noktayı da net biçimde yansıtmaktadır. Türkiye de ortanca yaşın 32 olması, yaşam süresinin uzaması ve yaşam kalitesinde görülen artışın somut bir sonucudur. 16
Ülke Ortanca (Medyan) Yaş Japonya 46.9 Almanya 46.8 Yunanistan 44.2 Finlandiya 42.4 Tunus 32.4 Arjantin 31.5 Bütün veriler bir arada ele alındığında Türkiye de nüfusun ikiye katlama süresinin 50 yıl civarında olduğunu söylemek mümkündür. İkiye katlanma süresi, belirli bir yıllık hız ile artmaya devam ettiği varsayılan nüfusun büyüklüğünün iki katına çıkması için gerekli olan yıl sayısıdır. Nüfus artış hızı ikiye katlanma süresini belirleyen unsurdur. Örneğin yıllık nüfus artışı %0,5 olan bir ülkenin nüfusunun ikiye katlanma süresi 139 yıl iken, nüfus artış hızı %3 olan bir ülkenin nüfusunun ikiye katlanma süresi 23 yıl olmaktadır. Nüfusun ikiye katlanma süresinde gelişmişlik düzeyi de belirgin şekilde etkilidir. Örneğin 2012 verilerine göre nüfusun ikiye katlanma süresi Batı Afrika da 27 yıl, Doğu Afrika da 25 yıl, Güney Afrika da 99 yıl, Batı Avrupa da 693 yıl, K. Amerika da 139 yıl, Güneydoğu Asya da 53 yıl, Doğu Asya da 139 yıldır. O halde Türkiye gelişmişlik düzeyi bakımından Güneydoğu Asya ile benzerlik göstermekte ve ilerlemiş gelişmekte olan ülke olarak nitelendirilebilir. Yakın gelecekte Türkiye, gelişmiş batı toplumları ile hemen hemen aynı demografik özellikleri gösterecektir. Ülke nüfusunun batıya kayma ve kuzeybatıda yoğunlaşma eğilimi artarak devam etmektedir. Bu gelişmenin devam etmesiyle birlikte ülke nüfusunun 1/4 ünün, yakın gelecekte İstanbul da yaşayacağını söylemek mümkündür. Yani ortalama 20 yıl sonra Türkiye nüfusunun % 90 dan daha fazlasının, Kuzeybatı Anadolu da toplanacağı söylenebilir. Türkiye de 2018 de kentsel nüfus % 92.3 olmuş, kırsal nüfus ise % 7.7 olarak gerçekleşmiştir. Bu durum ülkede kırdan kente göç olgusunun yavaşlamadığını, aksine hızını kaybetmeden devam ettiğini göstermektedir. Ancak Türkiye de bu denli yüksek şehir nüfusunun en temel sebeplerinden biri ise büyükşehir yasasıdır. 2012 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre şehir nüfusu oranı %77.3 iken yasa sonrası 2013 yılında şehir nüfus oranı %91.3 e çıkmıştır. Bu da bize yüksek şehir nüfusu oranının realiteden uzak olduğunu göstermektedir. Bu rakamlardan, yakın gelecekte Türkiye de kentsel nüfus oranının % 97 ye 17
ulaşacağı anlaşılmaktadır. Ama çarpıcı bir gerçek olan kırdan kente doğru yaşanan göç olgusu tüm hızıyla devam edecektir. Çünkü; Ø Tarım politikalarının iflası, Ø Sosyal devlet olgusunun terk edilmesi, Ø Ülke içinde eğitim, sağlık hizmetlerinin yetersiz ve düzensiz dağılması, Ø Tarımın ekonomik getirisinin azalması, Ø Kişi başına düşen gelirdeki artışın topluma yansımaması nüfus oynaklığının devam etmesine yol açacaktır. 18