ÖZET Mayıs ayında tüketici fiyatları yüzde, oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 9, ya yükselmiştir. Yıllık enflasyondaki artışta gıda ve temel mal fiyatlarının seyri belirleyici olmuştur. Bu dönemde, Türk lirasındaki değer kaybının birikimli etkileri zayıflarken çekirdek göstergelerde yıllık enflasyon nispeten yatay bir seyir izlemiştir....değerlendirmeler... Mayıs ayında tüketici fiyatları yüzde, oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 9, ya yükselmiştir. Bu dönemde ÖKTG-H ve ÖKTG-I endekslerinin yıllık artış oranı yataya yakın bir seyir izleyerek yüzde,1 ve yüzde 9,77 ile tüketici yıllık enflasyonunun üzerinde gerçekleşmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, gıda ve temel mal grubunun katkısında yükseliş gözlenirken diğer alt grupların katkısında belirgin bir değişiklik gözlenmemiştir. Gıda ve temel mal gruplarının katkıları bu dönemde sırasıyla 3,39 ve 3 puan olarak gerçekleşmiştir. TÜFE İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE TÜFE ÖKTG-H ÖKTG-I Mayıs ayında hizmet fiyatları aylık bazda yüzde,7 oranında artmış ve grup yıllık enflasyonu yüzde,5 ile sınırlı bir oranda gerilemiştir. Gıda enflasyonundaki seyir yemek hizmetleri fiyatlarını olumsuz yönde etkilemeye devam etmiş ve lokanta-otel grubunda yıllık enflasyon yüzde, e yükselmiştir. Bu dönemde yıllık enflasyon kira grubunda da yükselirken diğer hizmet alt kalemlerinde düşüş kaydetmiştir. Mevsimsellikten arındırılmış veriler hizmet grubunda enflasyonun ana eğiliminin Mayıs ayında zayıflamakla birlikte yüksek seviyesini koruduğuna işaret etmiştir. Temel Mal Hizmet 9 9 3 3-3 Diğer Hizmetler Ulaştırma Hizmetleri Lokanta ve Oteller Haberleşme Hizmetleri Kira Temel mal grubu yıllık enflasyonu Mayıs ayında,9 puanlık artışla yüzde 11,39 a yükselmiştir. Bu gelişmede, dayanıklı mal grubu dışında kalan kalemler belirleyici olmuştur. Türk lirasının I
Nisan ve Mayıs aylarında sergilediği değerlenme eğilimine paralel olarak dayanıklı tüketim malları fiyatları yılbaşından bu yana ilk kez aylık bazda düşüş kaydetmiş ve grup yıllık enflasyonu yüzde, e gerilemiştir. Buna karşılık, döviz kuru etkilerinin daha gecikmeli bir şekilde hissedildiği giyim ve dayanıklı dışı temel mal fiyatlarındaki istikrarlı artış eğilimi devam etmiştir. Giyim fiyatları ise Mayıs ayında mevsimsel ortalamalarının üzerinde artış gösterirken, grup yıllık enflasyonu yüzde 7,95 e yükselmiştir. Mayıs ayı gelişmeleri, dayanıklı mal grubunda döviz kuru kaynaklı enflasyon baskılarının tersine döndüğünü, diğer gruplarda ise birikimli değer kaybının gecikmeli etkilerinin sürdüğünü göstermiştir. Bu doğrultuda, mevsimsellikten arındırılmış veriler grup enflasyonunun ana eğiliminde bir miktar zayıflamayla birlikte yüksek düzeylerin korunduğuna işaret etmiştir. 1 3 1 1 5 Otomobil Elektrikli ve Elektriksiz Aletler Mobilya 5 - - Giyim ve Dayanıklı Hariç Temel Mallar Giyim Dayanıklı Mal Altın Hariç -5 Mayıs ayında enerji fiyatları yüzde,5 oranında gerilemiştir. Bu dönemde su fiyatlarında gözlenen belirgin artışa karşın, Türk lirasındaki değerlenmeye bağlı olarak akaryakıt ve tüp gaz fiyatlarında düşüş kaydedilmiştir. Bu gelişmelerle birlikte, yıllık enerji enflasyonu sınırlı bir artışla yüzde, ye yükselse de ılımlı seyrini korumuştur. 1 5 İşlenmemiş Gıda İşlenmiş Gıda 5 Gıda Enerji -5 Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon yaklaşık 1 puanlık artışla yüzde 1,11 e yükselmiştir. İşlenmemiş gıda fiyatları aylık bazda sebze grubu kaynaklı gerilerken yıllık enflasyon taze meyve fiyatlarındaki olumsuz görünüme bağlı olarak,1 puan artarak yüzde 17,1 e yükselmiştir. İşlenmiş gıda fiyatlarındaki artış eğilimi ekmek ve tahıllar dışında kalan gruplar öncülüğünde yavaşlamaya devam etmiştir. Ekmek ve tahıllar alt grubu fiyatlarındaki artış eğilimi yurt içi buğday fiyatlarındaki yükseliş paralelinde bu dönemde de sürmüş ve grup yıllık enflasyonu yüzde 13,7 olarak gerçekleşmiştir. Bu doğrultuda, işlenmiş gıda yıllık enflasyonu,5 puan artarak yüzde 11,57 ye yükselmiştir. II
Aylık Yüzde Değişim Yıllık Yüzde Değişim Mayıs 1 Mayıs 13 Mayıs 1 Mayıs 13 TÜFE,, 9,,51 1. Mallar, -,9,17,1 Enerji -,5 -,9,, Gıda ve Alkolsüz İçecekler -1,35 -,1 1,11 7,7 İşlenmemiş Gıda -3,59-5,33 17,1 5, Taze Meyve-Sebze -7,3-13,9,9,33 Diğer İşlenmemiş Gıda -1, 1, 1,35 7, İşlenmiş Gıda,7,55 11,57,19 Ekmek ve Tahıllar 1, 1, 13,7 11, Diğer İşlenmiş Gıda,9,,, Enerji ve Gıda Dışı Mallar 1,9 1,9 9,5 5,1 Temel Mallar,,19 11,39 3, Dayanıklı Mallar -, -, 1,5,1 Dayanıklı Mallar (Altın Hariç) -,7 -,, 1,5 Alkollü İçecekler ve Tütün -,,,97 1,9 Altın -,9-3,,13-9,59. Hizmetler,7,7,5 7,5 Kira,59,5,, Lokanta ve Oteller 1,11,75,,7 Ulaştırma Hizmetleri,7,,5 7, Haberleşme Hizmetleri,,5 1,59, Diğer Hizmetler*,5,9,3 7, 3. Temel Göstergeler İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE 1,3,91 9,,5 ÖKTG-H 1, 1,9,1, ÖKTG-I 1,5 1,7 9,77 5,5 Kaynak: TÜİK, TCMB. *Diğer hizmetler: Kira, lokanta ve oteller, ulaştırma ile haberleşme hizmetleri dışında kalan hizmet endeksi. III
Yİ-ÜFE Yİ-ÜFE Mayıs ayında yüzde,5 oranında azalmış ve grup yıllık enflasyonu yüzde 11, e gerilemiştir. Bu dönemde Türk lirasında devam eden değerlenme ile petrol ürünleri ve ana metal sanayi fiyatları geçen ayki düşüşünü sürdürmüştür. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarında ise artış eğilimi sona ermiş ve grup yıllık enflasyonu yüzde 13 seviyesinde yatay seyretmiştir. 1 1 1 Yİ-ÜFE İmalat Ana Metal ve Petrol Hariç İmalat Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Mayıs ayında dayanıksız tüketim malları fiyatlarında artış kaydedilirken diğer ana gruplarda fiyatlar düşmüştür. Dayanıksız tüketim malları grubunda yıllık enflasyon büyük ölçüde gıda imalatı fiyatları kaynaklı olarak yüzde 1 seviyesine yükselmiştir. Dayanıklı tüketim mallarında fiyatlar aylık bazda gerilerken yıllık enflasyon baz etkisiyle yükselmiştir. Sonuç olarak, Mayıs ayı itibarıyla imalat sanayi fiyatları üzerindeki döviz kuru kaynaklı baskılar zayıflamıştır. Bununla birlikte, imalat sanayi enflasyonunun mevcut seviyesi tüketici enflasyonu üzerindeki maliyet yönlü baskıların güçlü seyrettiğine işaret etmektedir. 1 1 1 1 Ara Malı Sermaye Malı 1 Dayanıksız Tüketim Malları Dayanıklı Tüketim Malları - - IV
...TABLOLAR Mayıs Ayı TÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Ağırlık 1 13 Aylık Yıllık Aylık Yıllık TÜFE, 9,,,51 Gıda ve Alkolsüz İçecekler,5-1,35 1,11 -,1 7,7 Alkollü İçecekler ve Tütün 5,9 -,,97, 1,9 Giyim ve Ayakkabı 7,17 9,19 7,97,5,5 Konut 1,1,3 5,3 -,,5 Ev Eşyası 7,5 -,1,91 -,,3 Sağlık,,9,57,1 1, Ulaştırma,5 -,5 13,11,13, Haberleşme,7 -,11,3, 7,9 Eğlence ve Kültür 3,3,1 7,, 1,3 Eğitim,,99 9,57 1,73 5,7 Lokanta ve Oteller,5 1,11,,75,7 Çeşitli Mal ve Hizmetler,,9 7,3 -,37 5,5 Kaynak: TÜİK. Mayıs Ayı Yİ-ÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Ağırlık 1 13 Aylık Yıllık Aylık Yıllık Yİ-ÜFE -,5 11, 1,,17 Madencilik 3,97-1,11 11, -,13,33 İmalat 5,93 -, 13,35 -,7 1,97 Elektrik, Gaz Üretimi ve Dağıtımı 9,31-3, -3, 1,9 1, Su Temini,79 1,,31,3, Kaynak: TÜİK. Bu rapor, fiyat istatistiklerinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanmasını izleyen iş günü içinde yayımlanmakta ve TCMB nin bir önceki ayın enflasyon rakamlarına ilişkin ilk görüşlerini ifade etmekte olup, resmi fiyat istatistiklerinin açıklanması ile Para Politikası Kurulu toplantısı arasında geçen süre zarfında aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. V