T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) İNŞAAT ALANI

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) İNŞAAT ALANI PVC DOĞRAMA İMALAT VE MONTAJCILIĞI DERSİ CONTA VE AKSESUAR ANKARA 2006

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

İÇİNDEKİLER GİRİŞ...1 ÖGRENME FAALİYETİ 1...3 1. CONTA KANALLARINI TEMİZLEME...3 1.1 Conta...3 1.1.1. Tanımı...3 1.1.2 Çeşitleri...6 1.2. Conta Kanalları...7 1.2.1 Tanımı...7 1.2.2 Önemi...7 1.3. Conta Kanallarını Temizleme Kuralları...7 1.4. Conta Kanallarının Temizlenmesi...8 ÖLÇME VE DEGERLENDİRME...10 ÖGRENME FAALİYETİ 2...12 2. CONTA TAKMA...12 2.1. Conta Takma...12 2.1.1. Tanımı...12 2.1.2. Önemi...12 2.2. Conta Takma Kuralları...12 2.3. Contanın Kanat Boşluğuna Takılması...13 ÖLÇME VE DEGERLENDİRME...15 ÖGRENME FAALİYETİ 3...16 3. AKSESUARLARI TAKMA...16 3.1. Aksesuar...16 3.1.1. Tanımı...16 3.1.2. Çeşitleri...16 3.2 Aksesuar Takma...21 3.2.1 Tanımı...21 3.2.1 Önemi...21 3.3. Aksesuar Takma Kuralları...21 3.4 Aksesuarın Takılması...21 3.4.1 Menteşe Takma...21 3.4.2 Kapı ve Pencere Kolu Takma...24 ÖLÇME VE DEGERLENDİRME...32 MODÜL DEĞERLENDİRME...34 CEVAP ANAHTARI...35 KAYNAKÇA...36 i

KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR 582YIM055 İnşaat Teknolojisi PVC Doğrama İmalat ve Montajcılığı Conta ve Aksesuar PVC doğramalarda conta ve aksesuarın kullanımıyla ilgili öğrenme faaliyetidir. Orta Kayıt modülünü başarmış olmak. Conta ve aksesuar takmak. Genel Amaç Gerekli ortam sağlandığında conta ve aksesuar takmayı kuralına uygun yapabileceksiniz. Amaçlar Conta kanallarını işin özelliğine uygun temizleyebileceksiniz. Contayı kuralına göre takabileceksiniz. Aksesuarları kuralına göre takabileceksiniz. Ortam: PVC makineleri, el araçları, doğrama, profil Donanım: Kompresör, matkap, iskarpela, taşlama (avuş) aleti, yapıştırıcı, makas. Modülde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra verilen ölçme araçları ile kazandığınız bilgi, beceri ve tavırları değerlendireceksiniz. Modül sonunda kazandığınız bilgi ve beceriler, öğretmeniniz tarafından hazırlanacak ölçme aracı ile değerlendirilecektir. ii

GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, İzolasyon diğer bir ifade ile yalıtım hayatımızın hemen her alanında zorunlu bir ihtiyaç olmuştur. Isı, ses, nem, ve gürültü gibi iç ve dış etkilerin insanlara, binalara vb. verebileceği her türlü zararı en aza indirebilmek için yalıtım son derece önemlidir. PVC kapı ve pencereler de kullanıldığı ortamda üstün performansa sahip bir yalıtım sağlamaktadır. Elbette bu tip doğramaların yalıtım adına bizlere sunmuş olduğu bu avantaj; kaliteli malzeme ve işçilikten geçmektedir. Kullanılan malzeme ve üretim aşamalarındaki bilinçli ve sağlam işçilik bu avantajın daha üst seviyelerde olmasını sağlayacaktır. PVC doğramaların yukarıda belirtilen etkenlere karşı mükemmel bir yalıtım göstermesi ve dolayısıyla insan sağlığına ve bütçesine katkıda bulunması için üretim aşamasında kullanılan conta ve aksesuarların da kesinlikle titizlikle seçilmesi ve kullanılması gerekir. Zira basit ve düşük kalitede üretilen aksesuarların ucuza mal edilmesi ve uygun! fiyatlarda hizmete sunulması aslında bize maliyet adına verilen yanıltıcı avantajlardan ve istikrarlı kullanım imkansızlığından başka bir şey değildir. Yine kasa ve kanatlarda kullanılan contalar PVC doğramanın yalıtımında kesinlikle çok önemli rol oynamaktadır. Zirveye ulaşmanın ve başarıda istikrarı yakalamanın anahtarı küçük ayrıntılarda gizlidir. Kanalına tam oturtulmamış, sırf maliyeti düşürmek için kalitesiz malzemeden üretilmiş ve kuralına uygun montajı yapılmamış conta kullanımı, PVC doğramalardan uzun vadede beklenen kullanım rahatlığı ve avantajlarını kullanıcısına yansıtmayacaktır. İnsana en iyiyi, en kaliteliyi sunma adına günlerce kafa yoran fikir işçileri sayesinde bizlerin daha rahat bir hayat sürme imkânına kavuştuğumuzu bir kez daha hatırlatmak isterim. Hayatınızın her alanında kalitenin ve seviyeli üretimin duayeni olmanız temennisi ile. Çünkü ülkemiz ve insanımız buna layık 1

2

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 ÖGRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ Bu faaliyet ile gerekli ortam sağlandığında, conta kanalını kuralına uygun temizleyebileceksiniz. ARAŞTIRMA PVC doğramaların yalıtım sağlamasında contanın rolü ve conta kanalının temizlenmesiyle ilgili araştırma yapınız. Elde ettiğiniz bilgileri yazarak sınıfınızda arkadaşlarınıza sununuz. 1. CONTA KANALLARINI TEMİZLEME 1.1 Conta 1.1.1. Tanımı PVC doğrama elemanları birleşim yerlerindeki açıklıklardan ( cam kasa, kanat kasa, cam kanat ve kasa duvar) girebilecek hava, yağmur suyu, toz girişi ve dış ortamdan gelen gürültüyü önlemek amacıyla kullanılan kauçuk esaslı izolasyon malzemelerine conta denir. Resim 1.1: PVC doğramada kullanılan contalar Contalar sektörde özellikle EPDM kauçuktan imal edilmektedir. EPDM : ETİLEN PROPİLEN DİEN MONOMER EPDM kauçuk Etilen, Propilen, Dien, Monomer kelimelerinin baş harflerinden oluşmaktadır. EPDM; kapı ve pencere sektörlerinde kullanılan, dış hava şartlarına dayanımı özel olarak geliştirilmiş sentetik bir kauçuk tipidir. 3

EPDM kauçuklarının tercih edilmesinin nedeni, dış hava şartlarının yanı sıra ozon ve kimyasallara karşı mükemmel direnç göstermesidir. Uygun olmayan kauçuk ve kauçuk benzeri ürünler, oksijenden (O2) etkilenir. Bu etkilenme, kendini yüzeyde çatlama, kırılma veya yumuşama şeklinde gösterir. Kauçuklara bu etkilenmeyi önlemesi için çeşitli maddeler ilave edilir. Fakat EPDM kauçuk havadaki oksijenden etkilenmediği için madde ilavesine gerek kalmaz ve ürünün uzun yıllar çalışmasını sağlar. 1.1.1.1. Conta Üretiminde EPDM Kauçuğun Tercih Edilme Nedenlerini Aşağıdaki gibi Sıralayabiliriz. Elastikiyet Özelliği Gerdirme, burkulma, sıkıştırma gibi nedenlerden dolayı deforme oranı diğer contalara oranla EPDM conta da minimumdur. Bu oran Avrupa şartnamelerinde geçerlidir Aşınma Dayanımı Özelliği Sürtünmeden dolayı meydana gelen aşınmalarda EPDM conta diğerlerine oranla daha fazla dayanım gösterir. EPDM Contanın Kalite İstikrarı Birim ağırlığın sabitliğini, kesit ölçülerinde uygulanan kontrolü ve sıkı toleransları piyasadaki hiçbir contada bulmak mümkün değildir. Ayrıca; EPDM kauçuk, suya ve U.V. ışınlarına en dayanıklı kauçuktur ve uzun ömürlüdür. 1.1.1.2 Kauçuk Esaslı (EPDM) Contanın Özellikleri Uzun Ömürlü Olma Özelliği EPDM, conta malzemesinin ana özelliğidir. Fiziksel etkenlere karşı koymada, ısıda, yaşlanmaya ve diğer laboratuvar testlerinde hiçbir malzeme EPDM contanın yerini tutamaz. Ozona Karşı Mukavemet Göstermesi Atmosferdeki ozonun etkisiyle contalar üzerinde meydana gelen çatlamalar EPDM conta üzerinde oluşmaz. Bu özelliğinden dolayı tüm otomobil endüstrisinde EPDM conta kullanılmaktadır. 4

1.1.1.3 Conta Üretim Aşamaları Aşağıdaki resimlerde conta üretim aşamalarını daha iyi görebileceksiniz. Resim 1.2 Resim 1.3 Conta üretim hattındaki her aşama bilgisayar ile kontrol edilmektedir. Paketlemeler otomatik olarak yapılıp, conta bobinleri dış etkenlerden korunmaktadır. Resim 1.4 Resim 1.5 EPDM conta eksturuder hattında tam Projeksiyon cihazı gölge yöntemi otomatik olarak üretilmektedir. ile contayı 10 misli büyültüp; 0.01 hassasiyette ölçüm yapmaktadır. Resim 1.6: Kasa kanat kesitinde conta yerlerinin gösterilmesi. 5

1.1.2 Çeşitleri 1.1.2.1 Cam Contası PVC doğramalara monte edilen camların sabitleştirilmesinde, su, toz vb. etkenlere karşı izolasyonda kullanılır. Bu contalar 4 17 mm ve 20 mm ve 4 20 mm yüksekliğinde üretilir. 4-17 m yüksekliğindeki cam contasının ağırlığı 75 gr/m dir (bkz. Şekil 1.1). 20 mm yüksekliğindeki cam contası ise 55 gr/m olarak üretilmektedir (bkz. Şekil 1.2). Şekil 1.1 Şekil 1.2 1.1.2.2 Kapak Contası Bu contalar 45 gr/m ağırlığında üretilirler (bkz. Şekil 1.3). Şekil 1.3 1.1.2.3; Kanat Altı Kasa Contası PVC kanat doğramalarının alt kısmında kasa contası olarak kullanılır. 46 gr/m olarak üretilir (bkz. Şekil 1.4). Şekil 1.4 1.1.2.4 Orta Conta Orta contalar 75 gr/m ağırlığında üretilirler (bkz. Şekil 1.5). Şekil 1.5 1.1.2.5 Kör Kasa Contası Bu tip contalar kör kasalar da kullanılır. 42 gr/m olarak üretilirler (bkz. Şekil 1.6). Şekil 1.6 6

1.1.2.6 Çıta Kanalı Kapama Contası Çıta kanalında kapama amacıyla kullanılan çıta kanalı kapama contaları 50 gr/m. olarak üretilir (bkz. Şekil 1.7). Şekil 1.7 1.1.2.7 Orta Conta Kanalı Kapama Contası Çerçevelerin orta kısımlarında kullanılan conta kanalının kapatılması amacıyla üretilir. Bu contalar 20 gr/m ağırlığında üretilir (bkz. Şekil 1.8 ). Şekil 1.8 Not ; Yukarıda örnekleri verilen contalar opsiyonel özellikte olup, üretici firmalara bağlı olarak özellikleri değişkenlik gösterebilir. Gr. / M.: 1 metre uzunluğundaki contanın gram cinsinden ağırlığını simgelemektedir. 1.2. Conta Kanalları 1.2.1 Tanımı PVC doğramalarda izolasyon amaçlı kullanılan contaların takılabilmesi için doğrama elamanı olan profillerin üretimi sırasında, gerekli yerlere profil boyunca bırakılan kanallara conta kanalı denir. 1.2.2 Önemi Conta kanalı olmadan contanın PVC doğramalarda kapı ve pencerelere elemanlarına takılabilmesi söz konusu olamaz. Contalar kapı ve pencerelerde su, ses, toz vb. dış etkenlerin geçişini engeller. 1.3. Conta Kanallarını Temizleme Kuralları Gerekli çalışma güvenliği sağlandıktan sonra: Kanal temizliğine başlamadan önce kanalın bulunduğu profil sabitlenmelidir. Ara kayıt bağlantı yerlerinde conta kanalı açılarak diğer kanala geçiş sağlanmalıdır (bkz. Resim 1.7-a). Conta kanal içi çapakları tamamen temizlenmelidir (bkz. Resim 1.7-b). Basınçlı hava ile kanal içinde oluşan talaş ve tozların temizliği unutulmamalıdır. 7

(a) Resim 1.7 a,b: Conta kanalları ve temizlenecek kısımlar 1.4. Conta Kanallarının Temizlenmesi Conta kanalları otomatik ve manüel olarak iki şekilde temizlenir. Kapı ve pencere imalatının tam otomatik olarak yapıldığı yerlerde CNC makinelerinde conta kanallarının temizlenmesi otomatik olarak yapılmaktadır. Manüel temizleme uygulama aşamaları Montaja başlamadan önce çerçeveyi sabitleyiniz. Conta kanalını kapatan kaynak çapaklarını temizlemek için uygun aleti seçiniz. İskarpela ile kaynak çapaklarını alınız. (bkz. Resim 1.8) Avuç taşlama aleti ile kanal, contanın sorunsuz biçimde yerleştirilmesi için taşlayınız (bkz. Resim 1.9) Resim 1.8 İskarpela ile kaynak sonrası oluşan çapakların temizlenmesi Resim 1.9 Conta kanalının avuş aletiyle taşlanması Temizleme sonrası kanalda biriken talaş ve tozları basınçlı hava ile temizleyiniz. 8

Resim 1.10: Conta kanalı düzeltilmiş PVC doğrama köşe detayı Not: Temizlik sonrası kanaldaki toz ve talaş kalıntılarının alınmaması contanın kanala tam oturmasına engel olacaktır. Bu durum contanın görevini tam olarak yapmasını engelleyecektir. 9

ÖLÇME VE DEGERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Soru: PVC pencere kanadı köşelerindeki conta kanallarını kapatan çapakları temizleyiniz. Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre, kendinizin veya arkadaşınızın yaptığı conta kanalı kaynak çapağının temizlenmesi işlerini değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre, evet hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. KONTROL LİSTESİ Dersin adı: Conta ve aksesuarlar Öğrencinin Amaç: Conta kanalı temizleme becerilerinin ölçülmesi Adı soyadı: Konu Conta Kanalı Temizleme Sınıf Nu: GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır 1 Montaja başlamadan önce çerçeveyi sabitlediniz mi? 2 4 5 Conta kanalını kapatan kaynak çapaklarını temizlemek için uygun aleti seçtiniz mi? Conta kanalındaki çapakları tekniğine ve kuralına uygun temizlediniz mi? Basınçlı hava ile kanal içerisine düşen talaş ve tozları tam olarak temizlediniz mi? Toplam evet ve hayır cevap sayıları Bu değerlendirme sonunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek eksikliklerinizi tamamlayınız. Bu faaliyet kapsamında kazandığınız bilgileri, aşağıdaki soruları cevaplayarak belirleyeceksiniz. 10

ÖLÇME SORULARI (Çoktan seçmeli) 1. Aşağıdaki contalardan hangisi PVC doğramalarda kullanılmaz? A) Kanat altı kasa contası B) Orta conta C) Yetmişlik conta D) Kör kasa contası 2. Aşağıdakilerden hangisi conta kanalı temizleme kurallarından değildir? A) Çerçeve serbest bırakılır. B) Kanalın en derin noktasına kadar temizleme işlemi yapılır. C) Kaynak çapakları alınır. D) Kanalın içerisindeki toz ve talaşlar temizlenir. 3. Yukarıda kesit resmi verilen conta, aşağıda verilen PVC doğrama elemanlarının hangisinde kullanılır? A) Kör kasa contası B)Kanat altı kasa contası C)Orta conta D)Kapak contası 4. Conta üretiminde EPDM kauçuğun tercih edilme nedenleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Elastikiyet Özelliği B) Aşınma Dayanımı Özelliği C) Kalite İstikrarı D) Hepsi DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek değerlendiriniz Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru cevapladıysanız diğer faaliyete geçiniz. 11

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 AMAÇ ÖGRENME FAALİYETİ 2 Bu faaliyet ile gerekli ortam sağlandığında, contanın montajını kuralına uygun yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Çevrenizdeki PVC doğrama imalatı yapan iş yerlerini dolaşarak conta takma ile ilgili bilgi toplayınız. Edindiğiniz bu bilgileri sınıfta arkadaşlarınıza sununuz. 2.1. Conta Takma 2.1.1. Tanımı 2. CONTA TAKMA PVC doğramalarda, contaların doğrama elemanları üzerindeki kanallarına tekniğine uygun yerleştirilmesine denir. 2.1.2. Önemi PVC doğramaların giderek daha fazla tercih edilmesi; olumsuz hava şartlarında, ses kirliliğinin yoğun olduğu alanlarda vb. durumlarda kaliteli yalıtım sağlamasından kaynaklanmaktadır. Kaliteli yalıtımın sağlanmasındaki püf noktalardan biri de kaliteli conta kullanımıdır. Bu nedenle PVC doğramalarda conta kullanımı son derece önemlidir. Contasız PVC kapı ve pencerelerin diğer doğramalarla (ahşap ve alüminyum doğramalar) hiçbir farkı olmayacaktır. Tekniğine uygun takılmayan conta beklenen izolasyonu sağlayamayacağından, kullanımda yapılan PVC doğrama kalitesinin genel anlamda düşmesine neden olacaktır. 2.2. Conta Takma Kuralları Gerekli çalışma güvenliği sağlanır. Tahliye kanalı çerçevenin alt kısmında olacağından contanın ek yeri de çerçevenin üst kısmında olmalıdır (bkz. Resim 2.11a,b ). 12

(a) Resim 2.1 a,b:tahliye kanalı ile conta ek yeri Conta yönüne göre takılmalıdır. Kanallara yerleştirilen contalar el aparatları ile tam oturtulmalıdır. Köşelerde contaların 45 ο eğimle kesilmesine dikkat edilmelidir. Kesilen conta köşeleri yapıştırılmalıdır. 2.3. Contanın Kanat Boşluğuna Takılması İşlem Basamakları Conta takılmadan önce gerekli çalışma güvenliği sağlayınız. Conta çerçevenin üst bölüm orta noktasından başlayarak kanala yerleştiriniz. (Resim 2.2,a) Kanala yerleştirilen contayı el aparatı ile iyice sağlamlaştırınız. (bkz. Resim 2.2,b) (a) Resim 2.2 a,b: Contanın el aparatı yardımıyla kanala oturtulması Conta ek yerinde conta uçlarını birbirine yapıştırıcı ile yapıştırınız. 13

(a) Resim 2.3 a,b: Conta uçlarının birleştirilerek yapıştırılması Köşelerde 45 ο açıyla contalar kesiniz. Kesilen contalar kanala tamamen oturtulduktan sonra kesilen kısımları tekrar yapıştırınız. (bkz. Resim 2.4) Resim 2.4: Kanal köşelerine gelen contanın 45 o açıortayında kesilmesi Son kez el aparatıyla contanın kanala tam oturtulması sağlayınız. Not: Bazı PVC profil üretici firmaları, profili contasıyla bir bütün halinde ürettiklerinden sonradan conta takma gibi bir işlem söz konusu değildir. 14

ÖLÇME VE DEGERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Soru: PVC pencere doğramasında, kasa üzerinde bulunan kanat boşluğunun contasını takınız. Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre, kendinizin veya arkadaşınızın yaptığı conta montajı işlerini değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre, evet hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. Dersin adı: Amaç Conta ve Aksesuarlar KONTROL LİSTESİ Contayı kanalına takma becerilerinin ölçülmesi. Öğrencinin Adı soyadı: Konu Conta Takmak. Sınıf Nu: GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır 1 Montaja başlamadan önce çerçeveyi sabitlediniz mi? 4 Conta montaj başlangıcının tahliye kanalının karşısına (üst kayıta) gelmesine dikkat ettiniz mi? 5 Contayı doğru yönde taktınız mı? 6 Köşelerde conta kesimlerinin açısına dikkat ettiniz mi? 7 Kesilen contaları tekrar yapıştırdınız mı? 8 Kanala yerleştirilen contaları el aparatıyla tam olarak oturttunuz mu? Toplam evet ve hayır cevap sayıları Bu değerlendirme sonunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek eksikliklerinizi tamamlayınız. 15

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ÖGRENME FAALİYETİ 3 AMAÇ Bu faaliyet ile gerekli ortam sağlandığında, aksesuarın montajını kuralına uygun yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA PVC doğramada kullanılan aksesuar çeşitleriyle ve montajları ilgili araştırma yaparak elde ettiğiniz bu bilgileri sınıfta arkadaşlarınıza sununuz. 3.1. Aksesuar 3. AKSESUARLARI TAKMA 3.1.1. Tanımı Kapı ve pencere kullanımının rahat bir şekilde olması için üretim aşamasında kasa ve kanatlara takılan tamamlayıcı elemanlara aksesuar denir. Plastik, demir ve alüminyum gövdeli yapılır. 3.1.2. Çeşitleri 3.1.2.1. Kapı, Pencere Kolu Kapı ve pencere kanatlarının tutularak rahatça açılmasını ve kapatılmasını sağlamak amacıyla kullanılan tamamlayıcı elemanlardır. Resim 3.1:.a,b,c,d,e,f: Kapı kolu çeşitleri 16

Resim 3.2: a,b,c: Pencere kolu çeşitleri 3.1.2.2 İspanyolet Kapı ve pencere kanatlarını farklı noktalarda aynı anda kavrayıp kilitlemeye yarayan tamamlayıcı doğrama elemanıdır. Bu elemanlar pencere ve kapı kanatları için farklı boylarda üretilmektedir (bkz. Resim 3.3). a a) Kilitli kapı ispanyoleti 85-92 mm eksen mesafelerinde, 1600 ile 1800 mm. boylarında üretilmektedirler. b) Kapı ispanyoleti 40 mm eksen mesafesinde, 1600 ile 2000 mm uzunlukları arası ölçülerde üretilmektedir. c) Pencere ispanyoleti 15.5 mm eksen mesafesinde, 400 ile 2000 mm uzunluklar arası ölçülerde üretilmektedir. d) Pencere ispanyoleti 7.5 mm eksen mesafesinde, 400 ile 2000 mm uzunluklar arası ölçülerde üretilmektedir. Resim 3.3. a,b,c,d: İspanyolet çeşitleri 17

3.1.2.3 İspanyolet Karşılığı Kanatlara takılın ispanyolet kapatıldığında hareketli pimleri tutarak kanadın açılmasını engelleyen (stop görevi gören) yardımcı elemanlardır. Resim 3.4: Çeşitli ispanyolet karşılıkları 3.1.2.4 Kilit ve Bareller Kapıları kilitlemeye yarayan, anahtar olmadan açılmayan tamamlayıcı elemanlardır. Oda kilidi Banyo-WC Dış kapı Resim 3.5: Kilit ve barel çeşitleri 18

3.1.2.5: Menteşe Kanatların açılabilir şekilde kasaya bağlanmasını sağlayan yardımcı elemanlara denir. 3.1.2.6: Vidalar Resim 3.6: Menteşe çeşitleri ve menteşe uygulaması Aksesuarları gerekli yerlere bağlamaya yarayan gövdesi burgulu yardımcı gereçlerdir. Resim 3.7: Değişik yapı ve ölçülerde vida çeşitleri 19

3.1.2.7 Sürme Kanat Aksesuarları Pencere ve kapı kanatlarının sağa ve sola sürülerek açılmasına ve kapanmasına olanak sağlayan tamamlayıcı gereçlerdir. a: Sürme kanat rayı b: Sürme kanat uygulaması c: sürme kanat ispanyolet karşılığı Resim 3.8. a,b,c: Sürme kanat aksesuarları 3.1.2.8 Çift Açılım Kanat Aksesuarları Kapı ve pencerelerin sağa ve sola dönerek açılması yanında, havalandırma sağlamak için düşerek açılmasını sağlayan tamamlayıcı elemanlardır. Aşağıda çift açılım aksesuarı takılmış pencere kanadının çalışma şekilleri görülmektedir (a) (c) 20

(d) (e) (f) Resim 3.9.a,b,c,d,e,f: Çift açılım kanat aksesuar uygulama örnekleri 3.2 Aksesuar Takma 3.2.1 Tanımı Kol, kilit, menteşe ve benzeri aksesuarların doğrama üzerindeki gerekli yerlere kuralına uygun olarak vida vb. bağlayıcılar kullanarak bağlanması işlemine denir. 3.2.1 Önemi Aksesuar; PVC malzeme kullanılarak üretilen kapı ve pencere elemanlarının çalışabilecek (hareket edebilecek) şekilde birbirlerine bağlanması ve kolaylıkla bu hareketleri yapabilmemize olanak vermesi açısından önemlidir. 3.3. Aksesuar Takma Kuralları Gerekli güvenlik önlemleri alınmalıdır. Üretici firmanın vermiş olduğu detaylara uyulmalıdır. Pencere kanatlarında kanat yüksekliğinin 110cm yi aşması halinde 3. menteşe takılır. Yükseklik daha da arttıkça menteşe sayısı da artırılır. 3.4 Aksesuarın Takılması Aşağıda bazı aksesuarların montaj aşamalarına ait örnekler göreceksiniz. 3.4.1 Menteşe Takma Gerekli güvenlik önlemleri alınız. Menteşe takılacak kanatları montaj işlemi için sabitleyiniz. Kanatlarda alt ve üst kısımlardan 10 cm içeriden markalayınız. (a) Resim 3.10.a,b: Menteşe yerinin markalanması 21

Menteşe karşılığını kanat üzerindeki markalanan yerlere vidalayınız. (a) (c) Resim 3.11.a,b,c: Matkap uçlu vida ile menteşenin vidalanması Resim 3.12: Çalışma boşluğu aparatının kasa kanat arasına yerleştirilmesi Çalışma boşluğu aparatını kanadın alt, üst ve ispanyolet tarafına yerleştiriniz. Kanadı ispanyolet yönünde kasa kayıtına yaklaştırarak menteşe yerini markalayınız. Resim 3.13: Çalışma boşluğu aparatlarının kasa ve kanat arasına yerleştirilmesi Resim 3.14: Menteşenin kasa üzerine markalanması. 22

Menteşe karşılığını kasaya vidalayınız. (a) Resim 3.15.a,b: Menteşe karşılığının kasaya bağlanması Kanadı menteşelere denk gelecek şekilde kasaya oturtarak menteşe pimini takınız (a) (c) (d) Resim 3.16.a,b,c,d: karşılıklarının kasa ve kanada vidalandıktan sonra menteşe piminin takılması 23

3.4.2 Kapı ve Pencere Kolu Takma 3.4.2.1 Kapı Kolunun Takılması İşlem Basamakları 1. Kapıya uygun kapı kolu seçiniz. 2. Kapı kolu ve kilit yerlerini markalayınız. Resim 3.17: Kapı kolu 3. Kapı kanat kayıtına kapı kol delikleri ile kilit yuvasını delerek boşaltınız. (a) Resim 3.18 a,b: Kilit ve kol deliklerinin boşaltıldığı komple delik makinesi (a) Resim 3.19. a,b: Kapı kanadı kilit yuvasının açılması 24

(a) Resim 3.20.a,b: Barel, kol ve vida deliklerini delmek için makinenin ayarlanması (a) ( c) (d) Resim 3.21.a,b,c,d: Barel, kol ve vida deliklerinin makinede delinmesi 25

(a) (b Resim 3.22.a,b,: Kapı kanadında kapı kol demirleri ve vida için delikler 4. Kapı ispanyoletini yuvasına yerleştiriniz. 5. Kol demirlerini açılan deliklerden ve ispanyolet içinden geçirerek yerleştiriniz. 6. Kol demirleri kapı kollarındaki yuvalara denk getirerek kapı kolunu takınız. (a) 7. Kolu vidalayarak doğramaya sabitleyiniz. 8. İspanyoleti kapı kanadına vidalayarak sabitleyiniz (c) Resim 3.23.a,b,c,d: Kapı kolunun takılması 26 (d)

9. İspanyolet karşılığının yerini kasada markalayınız 10. İspanyolet karşılığını kasada yerine yerleştirilip, vidalayınız. (a) (c) (d) Resim 3.24.a,b,c,d Kapı ispanyolet karşılığının kasada markalanması ve vidalanması 11. Kilit karşılığını kasada markalayıp, yerine vidalayınız. (a) (b Resim 3.25.a,b: Kilit karşılığı yerinin markalanıp vidalanması 27

3.4.2.2 Pencere Kolunun Takılması İşlem Basamakları Emniyet tedbirlerini alınız. Pencere kanadı üzerinde kol yerini tespit etmek için kanat yüksekliğinin ortasını metre ile ölçerek bulunuz. İspanyoleti bu noktaya ortalayarak ispanyolet yuvasını markalayınız. (a) Resim 3.26.a,b: İspanyolet yuvasının markalanması Kol için üçlü delik aparatını yine aynı noktaya ortalayarak kol deliklerini kanat yüzeyine markalayınız. (a) Resim 3.27.a,b: Üçlü kol deliğinin markalanması Kol delikleri ve ispanyolet yuvası için makineyi kuralına uygun ayarlayınız. 28

(a) Resim 3.28.a,b: Kol delikleri ve ispanyolet yuvası için makinenin ayarlanması Kol delikleri ve ispanyolet yuvasını makinede delerek boşaltınız (a) Resim 3.29.a,b: İspanyolet yuvasının boşaltılması (a) Resim 3.30.a,b: Üçlü deliğin delinmesi İspanyoleti kanattaki yuvasına yerleştiriniz Pencere kolunu ispanyolete denk gelecek şekilde yerine takınız 29

(a) Resim 3.31.a,b: İspanyolet ve kolun yerine yerleştirilmesi Kolu yerine vidalayınız. İspanyoleti kanata vidalayınız. (a) Resim 3.32.a,b,c,d: Pencere ispanyoleti ve kolunun yuvasına yerleştirilip vidalanması 30

İspanyolet karşılık yerlerini kasa üzerinde markalayıp yerine vidalayınız. (a) Resim 3.33.a,b: İspanyolet karşılığının kasaya markalanıp yerine yerleştirilmesi (a) Resim 3.34.a,b: İspanyolet karşılığının yerine vidalanması 31

ÖLÇME VE DEGERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORU: Üretimi yapılan PVC doğrama üzerinde gerekli yerlere ve uygun aksesuarları seçerek tekniğine ve kuralına uygun takınız. Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre, kendinizin veya arkadaşınızın yaptığı PVC pencere aksesuar montaj işlerini değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre, evet hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. Dersin adı: Conta ve Aksesuar Öğrencinin Amaç: Aksesuar montaj becerisinin ölçülmesi Adı soyadı: Konu Aksesuar Sınıf Nu: GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır 1 Güvenlik önlemlerini aldınız mı? 2 Fabrika montaj detaylarını göz önünde bulundurdunuz mu? 3 Ölçülerde malzemenin imalat standardını göz önüne aldınız mı? 4 Kapı ve pencere kanat deliklerini açtınız mı? 5 İspanyoleti yuvasına yerleştirdiniz mi? 6 Kapı ve pencere kolunu ispanyolete karşılık getirdiniz mi? 7 Vidalama işlemi yaptınız mı? 8 Karşılık yerlerini işaretlediniz mi? 9 İspanyolet karşılıklarını vidalayarak sabitlediniz mi? Toplam evet ve hayır cevap sayıları Bu değerlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek eksikliklerinizi tamamlayınız. Bu faaliyet kapsamında kazandığınız bilgileri aşağıdaki soruları cevaplayarak belirleyeceksiniz. 32

ÖLÇME SORULARI (Çoktan seçmeli) 1. Kapı ve pencere kullanımının rahat bir şekilde olması için üretim aşamasında kasa ve kanatlara takılan ek aparatlara verilen isim aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilmiştir? A) Kapı pencere kolu B) İspanyolet C) Barel D) Aksesuar 2. Aksesuarların PVC kapı ve pencere sistemlerinde kullanım kolaylığı sağlamak amacıyla kanatlardaki alanlara monte edilmesine verilen isim aşağıdakilerden hangisidir? A) Menteşe takma B) Aksesuar takma C) Vidalama D) İspanyolet takma. 3. Aşağıdakilerden hangisi menteşe takma kurallarından değildir? A) 80 cm. lik kanatlara 3 menteşe takılır B) Kanatların sabitlenmesi C) Kanatlarda alt ve üst kısımlardan 10-15 cm. içeriden ölçü alınması D) Gerekli güvenlik önlemlerinin alınması 4. Aşağıdakilerden hangisi kapı ve pencere kolu takma aşamalarından değildir? A) Kollar ispanyolete karşılık getirilir B) İspanyolet yuvasına oturtulur C) Çerçevenin serbest kalması sağlanır D) Kollar ve ispanyolet vidalanır Cevaplarınıza cevap anahtarından bakınız. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru cevapladıysanız diğer faaliyete geçiniz. 33

MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME Soru: Üretimi yapılmış PVC pencere üzerinde bulunması gereken conta ve aksesuarlarının montajını yapınız. UYGULAMA TESTİ Dersin adı: Conta ve Aksesuar Öğrencinin Amaç: Conta ve aksesuar montajını yapma becerilerinin ölçülmesi Adı soyadı Konu: Conta ve Aksesuar Montajı Yapabilme. Sınıf No Zaman Başlangıç saati Bitiş saati Toplam süre GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır 1 Montaja başlamadan önce çerçeveyi sabitlediniz mi? 2 Conta kanalındaki çapakları temizlediniz mi? 3 Basınçlı hava ile kanal içerisindeki talaş ve tozları tam olarak temizlediniz mi? 4 Montaj başlangıcının üst kayıta gelmesine dikkat ettiniz mi? 5 Contanın yönüne göre takılmasını göz önünde bulundurdunuz mu? 6 Köşelerde contayı açı ortayında kestiniz mi? 7 Kesilen contaları tekrar yapıştırdınız mı? 8 Kanala yerleştirilen contaları el aparatıyla tam olarak oturttunuz mu? 9 PVC doğrama için uygun aksesuarı seçtiniz mi? 10 Fabrika montaj detaylarını göz önün de bulundurdunuz mu? 11 Ölçülerde malzemenin imalat standardını göz önüne aldınız mı? 12 Menteşe karşılıklarını sabitleyip pimi taktınız mı? 13 Kanatlara kol yeri deliği açtınız mı? 14 İspanyoleti yuvasına yerleştirdi mi? 15 Kolları ispanyolete karşılık gelecek şekilde ayarladınız mı? 16 Kolları ve ispanyoleti vidaladınız mı? 17 İspanyolet karşılıklarını işaretlediniz mi? 18 İspanyolet karşılıklarını vidaladınız mı? Toplam evet ve hayır cevap sayıları Performans testi değerlendirmesi sonunda eksik olduğunuz konuları yeniden tekrar ederek eksik bilgilerinizi tamamlayınız. Kendinizi yeterli görüyorsanız bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize başvurunuz. 34

CEVAP ANAHTARI CEVAP ANAHTARI ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI 1 C 2 A 3 D 4 D ÖĞRENME FAALİYETİ-3 CEVAP ANAHTARI 1 D 2 B 3 A 4 C 35

KAYNAKÇA KAYNAKÇA KÖKSOY, Abdullah, Soylar Pen, Tarsus, 2005. Ünal, Hasan Muaz. Yayımlanmamış araştırma notları, Tarsus, 2005. Koç, Abdullah. PVC Aksesuar Montajı Notları ve Resimleri, Alanya, 2005. Erten, Bayram. Erten Pen kapı ve pencere sistemleri, Tarsus, 2005. Çeken, İsmet, Mim Dekor, Mersin, 2005. Ulusoy, Aydın Mitat; Ulusoy Pen. Tarsus, 2005. Fırat plastik A.Ş.; http://www.firat.com, 2005. Seçil kauçuk, www.seciltr.com, Tarsus, 2005. Asaşpen PVC kapı-pencere sistemleri www.asasalu.com.tr 36