KENT ORMANI-SA SAĞLIK Prof.Dr.Ali.Ali Osman Karababa Ege Üniversitesi Tıp T p Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı akarabab@med med.ege.edu..edu.tr
Sanayileşme Ketleşme Göç Arazi kullanım isteminde artış Rekreasyon alanı isteminde artış KENT ORMANI
Kent Ormanı Kavramın, ilk kez Toronto da bilimsel bir toplantıda kullanımı 1970-80 ABD de kavramın n gelişimi imi 1980-90 90 Avrupa da gündelik g yaşam amın n bir sorunu olarak kullanımı
Kent Ormancılığı ığı Kent toplum ekosistemleri içinde i inde veya yakınındaki ndaki ağaça ve orman kaynaklarının, n, ormanların n topluma sağlad ladığı psikolojik, sosyolojik, ekonomik ve estetik yararlar için in yönetilme y sanatı,, bilimi ve teknolojisi
Kent Ormanı Parklar Şehir içi i i ve Kentin yakın çevresinde Ormanlar Özel Kamu Bu amaçla gerçekle ekleştirilen ağaçlandırma
Kent Ormancılığı ığı Kent ormanlarının n sağlığı ığının n ve yaşamsall amsallığının n devamının n sağlanmas lanması Şimdiki ve gelecek kuşaklar akların n kent ormanlarının n sağlayaca layacağı olanaklardan yararlanması amacıyla; Uzun dönemli d planlama Disiplinler arası eşgüdüm Katılımc mcı planlama
Kent Ormanı Gelişmi miş ülkeler Estetik Çevresel yararlar Gelişmekte olan ülkeler Temel gereksinimler Kentsel yaşam am kalitesinin artırılmas lması
Yürüyüş yolları Seyir terasları Gözetleme kuleleri Kaya bahçeleri Oturma grupları Şifalı bitki bahçeleri Yağmur barına nağı Kır r gazinosu Oyun alanları Piknik alanları Kent Ormanı
Bir kentin büyümesinin 200 yıllık büyüme öyküsü Baltimore-Maryland-ABD
Kentleşme
Kent Ormanının n Yararları Biyo-çeşitlili itliliğin in desteklenmesi Atmosferik karbon düzeyini d azaltmak Su kalitesini geliştirmek Hava kalitesini geliştirmek Gürültü kirliliğini ini önlemek Sıcak-soğuk dengelemesi Enerji maliyetlerinde azalma
Kent Ormanının n Yararları Çevredeki toksik kimyasalların Sayısını Miktarını azaltmak Aşırı yağış ğışların n yıkıcıy etkisini azaltmak Toprak erozyonunu azaltmak Kentte yaşayanlar ayanların n ekoloji Bilincini geliştirmek Duyarlılığı ığını artırmak rmak Toprağı ğın n değerlenmesi erlenmesi İnsan sağlığı ığını desteklemek
Kent ormanının n yararları Cevreyle toplum arasında daha güçg üçlü bağ Şiddet ve cinayet oranlarının n azalması Rekreasyon olanaklarının n artması Doğayla daha içi içe e olma Olumlu fizyolojik ve psikolojik etki Stres azalması Mental enerjinin yenilenmesi Hastalıklar nedeniyle Zaman kaybının Ekonomik kayıplar pların önlenmesi Fiziksel egzersiz olanağı
Hava kalitesini iyileştirir Isı adası etkisi nedeniyle kentler kırsal k kesime göre g daha sıcaks Ağaç yapraklarından yoğun buharlaşma nedeniyle doğal klima işlevii Kent hava sıcakls caklığında azalma Akbari 1992
Hava kalitesini iyileştirir Havadaki kirleticilerin tutulması Partiküllerin Kimyasal ajanların Azot oksitler Kükürt dioksit Karbon monoksit Ozon Isı adası etkisini azaltarak fotokimyasal reaksiyon gelişiminin iminin önlenmesi Akbari 1992, Harris 1992, Novak 1992, 1994
33 Öğleden sonra sıcaklık Cº 29 Kırsal alan Kent çevresi yaşam alanı Ticari alan Kent merkezi Kent Park Kent çevresi Kırsal yaşam alanı yaşam alanı tarım alanları Isı adası etkisi
HAVA KİRLİLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Solunum sistemi enfeksiyonlarına yatkınlık Allerjik solunum sistemi hastalıklarında alevlenmeler Kronik obstrüktif akciğer hastalığında alevlenmeler Gözde irritasyon Solunum sistemi kanserleri Solunum ve dolaşım sistemi hastalıklarınının morbiditeve mortalitesinde artış
Su kalitesini geliştirme Kent Ormanı yağmurun akış hızını düzenler Erozyon önlenir Alıcı ortama daha az kirletici gider Toprak Gübre Pestisit Atık Su kaynakları daha az kirlenir Harris 1992, Lull and Sopper 1969
SU KİRLK RLİLİĞİİĞİ VE SAĞLIK ETKİLER LERİ Bakteriler Basilli dizanteri Kolera Tifo Virüsler Poliomyelit Enfeksiyöz hepatit Şap Parazitler Giardiyazis Askariyazis Oksiüriyazis
Nitrat Yenidoğanda (ilk altı ay) Redüktaz bakterileri Nitrat --- nitrit Methemoglobinemi Hipoksi Yetişkinlerde kanser: Gastrointestinal sistem Mesane
Kent ormanları aşırı yağışların yıkıcı etkisini azaltır
1900-200 yıllary lları arasında TürkiyeT rkiye de yaşanan anan olağand andışı durumlar Olağand andışı Durum Sel Tarih 2.1948 Yer Amasya Ölen 200 Yaralanan/ Hastalanan Toplam Etkilenen Sel 6.1948 132 Sel 8.1956 Çankırı 138 Sel 9.1957 99 Sel 10.3.1964 Eskişehir 3000 Sel 28.12.1968 147 Sel 19.11.1974 Silopi 33 Heyelan 12.9.1976 Ordu 40 Sel 3.1980 Güney Anadolu 75 60000 Heyelan 27.3.1980 Kayseri 40 Sel 17.12.1981 Batı Anadolu 10 Toprak Kayması 23.6.1988 Trabzon 64 130 315 Sel 17.5.1988 Doğu Anadolu 10 2500 Sel 19.6.1990 51 4500 Sel 20.06.1990 Trabzon 12 Sel, heyelan 16.5.1991 Trabzon 30 16 Sel 13.7.1995 Senirkent 74 30 15030 Sel 4.11.1995 İzmir 78 0 6060 Sel 19-22.5.1998 Batı Karadeniz 60 1000
Ruh sağlığına olumlu etki Daha az stres Ruhsal dinginlik Ulrich 1984
Kent ormanı şiddet ve cinayet oranlarını azaltmaktadır Brunson et al. 1998, Kuo and Sullivan 1999
Kent ormanı Ağaçların n gölgesi g bazı hastalıklar kları azaltır Cilt kanseri Katarakt
Gürültü kirliliğinin sağlık etkileri İşitsel etki İşitme güçlüğü Fizyolojik etki Taşikardi Hipertansiyon Uykudan yararlanamama Psikolojik etki Stres Psikiyatrik bozukluklar Performans etkisi Konsantrasyon bozukluğu İş veriminde azalma
Yaz Kış Tutulan %70-85 Geçen %15-30 Sıcaklık düzenlemesi Kent ormanını oluşturan ağaçlar gölgesiyle ve rüzgarlara engel olmasıyla konutlarda kışın ısıtma yazın soğutma maliyetlerini azaltır. Tüketilen enerjide azalma Tüketilen fosil yakıtta azalma Hava kirliliğinde azalma Solunum sistemi hastalıklarında azalma McPherson 1994 Harris 1992 Tutulan %35-45 Geçen %55-65 ÖNEMLİ Ağaç türü Ağacın yeri
Kent Ormanları ANKARA Kurtboğaz azı (50 km.) Kızılcahamam Soğuksu Ulusal Parkı Beynam Ormanı