2014 KASIM AYI ENFLASYON RAPORU HAZIRLAYAN 03.12.2014 Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Araş. Gör. Hakan BEKTAŞ İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü RAPOR Kasım ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) beklentilerin altında gerçekleşti. Kasım ayında TÜFE bir önceki aya göre %0.18 arttı. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Beklenti Anketi ne göre katılımcılar, TÜFE nin Kasım ayında %0.46 oranında artış göstermesini beklemekteydi. Anadolu Ajansı (AA) Finans Enflasyon Beklenti Anketi ne göre ise TÜFE nin %0.26 artış kaydetmesi beklenmekteydi. Kasım ayında beklentilerin altında gerçekleşen TÜFE deki yıllık değişim ise %9.15 olmuştur. Bu dönemde Yurt İçi ÜFE (Yİ-ÜFE) bir önceki aya göre %0.97 gerilerken yıllık bazdaki artış %8.36 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 1. Kasım Ayı için TÜFE ve Yİ-ÜFE değişimleri TÜFE Yİ-ÜFE Değişim (%) 2013 2014 2013 2014 Aylık 0.01 0.18 0.62-0.97 Yıllık 7.32 9.15 5.67 8.36 http://www.ifesam.org Sayfa 1 / 6
% Grafik 1. 2013 ve 2014 Yılları TÜFE Seyiri 7,75 7,89 7,31 7,03 8,39 7,29 9,38 9,66 6,13 6,51 9,16 9,32 9,54 8,88 8,86 8,96 9,15 8,30 8,17 7,88 7,71 7,32 7,40 2013 2014 Grafik 1 de TÜFE nin seyri yer almaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) nun açıkladığı verilere göre yıllık tüketici enflasyonu Ekim ayında gerçekleşen %8.96 seviyesinden %9.15 e yükselmiştir. Grafik 2 de ana harcama gruplarının aylık bazda TÜFE ye katkıları yer almaktadır. Ana harcama gruplarının toplam değişime aylık katkıları incelendiğinde giyim ve ayakkabı grubu, enflasyona 31 baz puanlık bir katkı sağlamıştır. Bu hususla ilgili olarak giyim ve ayakkabı grubu fiyatlarında yaşanan mevsimsel artışın etkili olduğu gözlenmiştir. Bunun yanı sıra, enflasyon sepetinde %24.45 ile en yüksek ağırlığa sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler grubunda bu dönemde yaşanan fiyat artışı sınırlı kalmıştır. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunun toplam değişime katkısı 6 baz puan olmuştur. Öte yandan, Kasım ayında ulaştırma grubu fiyatlarında yaşanan gerileme ise TÜFE ye 29 baz puanlık düşürücü yönde etkide bulunmuştur. http://www.ifesam.org Sayfa 2 / 6
Grafik 2. Ana Harcama Gruplarının Aylık Bazda 2014 Kasım Ayı TÜFE ye Katkıları GİYİM VE AYAKKABI EV EŞYASI GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER LOKANTA VE OTELLER KONUT EĞİTİM SAĞLIK ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER HABERLEŞME EĞLENCE VE KÜLTÜR ULAŞTIRMA -0,29 0,00-0,01-0,05 0,07 0,06 0,04 0,04 0,01 0,01 0,00 0,31-0,40-0,30-0,20-0,10 0,00 0,10 0,20 0,30 0,40 % puan Ana harcama grupları açısından TÜFE incelendiğinde bir önceki aya göre en yüksek artış %4.11 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşmiştir. Bu dönemde giyim ve ayakkabı grubunda mevsimsel faktörler nedeniyle fiyat artışı gözlenmiştir. Söz konusu artışları, ev eşyası grubu ile lokanta ve oteller grubu takip etmiştir. Grafik 3. Ana Harcama Gruplarının Bir Önceki Aya Göre Değişimleri GİYİM VE AYAKKABI EV EŞYASI LOKANTA VE OTELLER EĞİTİM GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER SAĞLIK KONUT ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER HABERLEŞME EĞLENCE VE KÜLTÜR ULAŞTIRMA -0,1-0,13-1,32-1,79 0,86 0,63 0,25 0,24 0,23 0,21 0 4,11-3 -2-1 0 1 2 3 4 5 % http://www.ifesam.org Sayfa 3 / 6
% TCMB nin para politikası için takip ettiği H endeksindeki artış bir önceki yılın aynı ayına göre %9.89 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyonun genel eğilimini yansıtması açısından önem taşıyan bir diğer gösterge olan I endeksindeki yıllık artış ise %9.03 olarak gözlenmiştir. Ayrıca mevsimlik ürünler hariç hesaplanan yıllık artış %8.84, işlenmemiş gıda ürünleri hariç hesaplanan yıllık artış ise %8.35 olarak gerçekleşmiştir. Grafik 4. Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (Yıllık % Değişim) 7,28 7,11 7,7 8,63 9,52 10,05 10,16 10,17 10,39 10,36 9,95 9,83 9,89 7,22 7,08 7,59 8,43 9,32 9,74 9,77 9,65 9,75 9,68 9,25 9,04 9,03 I H H: İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç endeks I: Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ile tütün ürünleri ve altın hariç endeks Kasım 2014 te endekse dahil edilen 432 maddeden; 52 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 273 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 107 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gözlenmiştir. TÜFE de bir önceki aya göre en yüksek artış gösteren ürünlerin sırasıyla %28.50 ile salatalık, %27.24 ile patlıcan ve %19.75 ile kaban yünlü (erkek için) olduğu görülmüştür. TÜFE de bir önceki aya göre en fazla düşüş gösteren ürünlerin ise sırasıyla %24.49 ile kivi, %21.38 ile ıspanak ve %21.30 ile portakal olduğu görülmüştür. http://www.ifesam.org Sayfa 4 / 6
% Kasım ayında İstanbul için hesaplanan TÜFE, bir önceki yılın aynı ayına göre %9.77 artış kaydetmiştir. Bu durum İstanbul daki yıllık TÜFE artışının, genel TÜFE artışından yüksek olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2 de bulunan 26 bölge incelendiğinde ise, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %10.20 ile TR51 (Ankara) bölgesinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre en düşük artış ise %7.64 ile TR52 (Konya, Karaman) bölgesinde gerçekleşmiştir. Grafik 5. 2013 ve 2014 Yılları Yİ-ÜFE Seyiri 10,72 12,4 12,31 12,98 11,28 9,75 9,46 9,88 9,84 10,1 6,61 6,38 6,23 6,77 5,23 8,36 5,67 6,97 1,88 1,84 2,3 1,7 2,17 2013 2014 Grafik 5 te Yİ-ÜFE nin seyri yer almaktadır. Kasım ayında Yİ-ÜFE de düşüş gözlenmiştir. Bu dönem için Yİ-ÜFE deki bileşenlerin aylık değişime etkileri incelendiğinde düşüş yönünde en fazla katkıyı elektrik, gaz üretim ve dağıtımı ile kok ve rafine petrol ürünleri sektörlerinde yaşanan fiyat değişimleri sağlamıştır. Kasım ayı için sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri incelendiğinde; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %1.65 düşüş, imalat sanayi sektöründe %0.84 düşüş, elektrik ve gaz sektöründe %2.19 düşüş ve su sektöründe %1.78 artış gerçekleşmiştir. http://www.ifesam.org Sayfa 5 / 6
Tablo 2. Kasım Ayı Yİ-ÜFE için Sektörlerin Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Madencilik ve Taşocakçılığı -1.65 3.29 İmalat -0.84 9.08 Elektrik ve gaz -2.19 0.43 Su temini 1.78 12.03 Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2014 yılı Kasım ayında en yüksek aylık ve yıllık artış dayanıksız tüketim mallarında gözlenmiştir. Tablo 3 te Kasım ayı için ana sanayi grupları sınıflamasına ilişkin gerçekleşen değerler yer almaktadır. Tablo 3. Kasım Ayı Yİ-ÜFE için Ana Sanayi Grupları ve Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Ara Malı -0.89 7.47 Dayanıklı Tüketim -1.50 5.83 Dayanıksız Tüketim 0.07 14.79 Enerji -3.25-1.18 Sermaye Malı -0.73 7.75 http://www.ifesam.org Sayfa 6 / 6